Δουκάτο του Σλέσβιχ

Το Δουκάτο του Σλέσβιχ (δανικά: Hertugdømmet Slesvig, γερμανικά: Herzogtum Schleswig) στη νότια Γιουτλάνδη, έδρα των Δουκών του Σλέσβιχ επεκτεινόταν σε μια έκταση περίπου 60 χιλιόμετρα βόρεια και 70 χιλιόμετρα νότια από τα σημερινά σύνορα μεταξύ της Δανίας και της Γερμανίας. Η περιοχή διανεμήθηκε το 1920 στις δυο χώρες, το νότιο Σλέσβιχ προσαρτήθηκε στη Γερμανία και το βόρειο Σλέσβιχ στη Δανία. Η περιοχή έχει τεράστια εμπορική σημασία επειδή συνδέει τη Βαλτική Θάλασσα και τη Ρωσία με τις Ατλαντικές ακτές μέσω του Ρήνου. Τον 14ο αιώνα ο πληθυσμός του Σλέσβιχ άρχισε να χρησιμοποιεί τη Γερμανική γλώσσα αλλά τα σύνορα του κρατιδίου παρέμειναν σταθερά μέχρι το 1800, ο πληθυσμός των πόλεων άρχισε σταδιακά από τότε να γίνεται Γερμανικός. Την εποχή των Βίκινγκ το Χάιταμπου έγινε το κορυφαίο εμπορικό κέντρο στη Σκανδιναβία με την κατασκευή μιας μεγάλης σειράς οχυρώσεων, οι μεγάλες επεκτάσεις το 737 ήταν ένδειξη για την ύπαρξη ενός ισχυρού Δανικού βασιλείου. Τον Μάιο του 1931 επιστήμονες από το Εθνικό Μουσείο της Δανίας ανήγγειλαν την ανακάλυψη 18 τάφων Βίκινγκ με τα οστά 18 ανδρών, οι σκελετοί έδειξαν ότι ήταν περισσότερο εύσωμοι από τους σημερινούς Δανούς. Ο κάθε τάφος είχε κατεύθυνση από την ανατολή προς τη δύση, τα σώματα τοποθετήθηκαν σε ξύλινα φέρετρα αλλά τα σιδερένια νύχια παρέμειναν. Στις αρχές του μεσαίωνα το δουκάτο του Σλέσβιχ αποτελούσε τα εδάφη του αρχαίου βασιλείου της Δανίας, η νεώτερη Δανία σχηματίστηκε από τις κατακτήσεις των Βίκινγκ τον 8ο - 10ο αιώνα.

Δουκάτο του Σλέσβιχ
1058–1866
Σημαία Έμβλημα
Χώρα	Δανία
Πρωτεύουσα	Σλέσβιχ
Γεωγραφικές συντεταγμένες	55°10′0″N 9°15′0″E
δεδομένα ()

Δημιουργία του δουκάτου

Τα νότια σύνορα της Δανίας στην περιοχή του ποταμού Έιντερ ήταν πάντα αιτία συγκρούσεων, η Συνθήκη του Χέλινγκεν (811) ανάμεσα στον Δανό βασιλιά Χέμινγκ και τον Καρλομάγνο καθόρισε τον ποταμό Έιντερ ως το νότιο σύνορο της Δανίας. Στη διάρκεια του 10ου αιώνα ξέσπασαν ξανά συγκρούσεις για τα νότια σύνορα της Δανίας, σε μια νέα συνάντηση ανάμεσα στον Κορράδο Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τον Κνούτο αποφάσισαν να καθορίσουν ξανά τα νότια σύνορα στον ποταμό Έιντερ. Ο Νιλς της Δανίας δημιούργησε το δουκάτο του Σλέσβιχ και το παραχώρησε στον ανιψιό του Κνούτο Λαβάρντ (1115) ο οποίος ήταν γιος του προκατόχου του Ερρίκος Α΄ της Δανίας, ο τίτλος είχε χρησιμοποιηθεί για μικρό χρονικό διάστημα από τους βασιλείς της Δανίας. Τη δεκαετία του 1230 η νότια Γιουτλάνδη η οποία αντιστοιχεί στο δουκάτο του Σλέσβιχ δόθηκε σαν δώρο στον Άβελ της Δανίας δεύτερο γιο του Βάλντεμαρ Β΄ της Δανίας. Ο Άβελ της Δανίας έγινε βασιλιάς της Δανίας για σύντομο χρονικό διάστημα, το δουκάτο του Σλέσβιχ το κληρονόμησαν οι απόγονοι του Άβελ οι οποίοι τον επόμενο αιώνα ήταν διεκδικητές του θρόνου της Δανίας ευρισκόμενοι σε συνεχή εμφύλιο πόλεμο με τα ξαδέλφια τους απογόνους του Χριστόφορου Α΄ της Δανίας, μικρότερου αδελφού του Άβελ. Οι απόγονοι του Άβελ απέκτησαν στενές συγγενικές σχέσεις μέσω των γάμων με τους δούκες του Χόλσταϊν τον 15ο αιώνα, το Χόλσταϊν ήταν υποταγμένο στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αντίθετα το Σλέσβιχ ήταν τμήμα του βασιλείου της Δανίας. Οι αμφισβητήσεις μεταξύ των συνόρων ήταν η πηγή πολλών πολέμων που ξέσπασαν αργότερα τον 19ο αιώνα όταν δημιουργήθηκαν τα εθνικιστικά κράτη και οι λαοί απέκτησαν εθνική συνείδηση. Ο τίτλος του δούκα του Σλέσβιχ κληρονομήθηκε (1460) από τους βασιλείς της Νορβηγίας οι οποίοι ήταν ταυτόχρονα βασιλείς της Δανίας. Το συγκεκριμένο γεγονός να είναι ο βασιλιάς ταυτόχρονα και δούκας ενώ ο βασιλιάς είναι επικυρίαρχος του δούκα θεωρήθηκε ανωμαλία η οποία συνεχίστηκε από τους γιους των βασιλιάδων. Μεταξύ 1544 - 1720 η δουκική βασιλεία συνδέθηκε με τον Οίκο του Όλντενμπουργκ και τον κλάδο του Χόλσταϊν-Γκόττορπ, ένας τρίτος κλάδος ο Οίκος του Χάντερσλεβ ξεκληρίστηκε την εποχή του Ιωάννη του Γηραιού (1580).

Το Σλέσβιχ μετά τον μεσαίωνα

Δανικός χάρτης της Νότιας Γιουτλάνδης (1918)

Την περίοδο της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης η Λατινική αντικατέστησε τις λαϊκές γλώσσες από την επίσημη εκκλησία, η επισκοπή του Σλέσβιχ διαιρέθηκε με τη δημιουργία μιας νέας αρχιδιακονίας στο Χάντερσλεβ, στις δυτικές ακτές της Δανίας περίπου 5 χιλιόμετρα βόρεια από τα σημερινά σύνορα δημιουργήθηκε η Δανική επισκοπή του Ρίμπε. Η επισκοπή του Σλέσβιχ χρησιμοποιούσε τη Γερμανική γλώσσα, το Χάντερσλεβ και το Ρίμπε αντίστοιχα χρησιμοποιούσαν τη Δανική, ο διαχωρισμός αυτός θα έχει καθοριστικό ρόλο για τον σημερινό καθορισμό των συνόρων. Τον 17ο αιώνα μια σειρά από πολέμους ανάμεσα στη Σουηδία και τη Δανία τους οποίους η Δανία έχασε κατέστρεψαν οικονομικά την περιοχή, την περίοδο 1600 - 1800 καθορίστηκε νέο αρδευτικό σύστημα που έφερε μεγάλη ανάπτυξη. Η γη χωρίστηκε σε μεγάλα τμήματα με ιδιοκτήτες φεουδάρχες μεγαλογαιοκτήμονες, ανέθεσα την εργασία της καλλιέργειας της γης σε αγρότες οι οποίοι με σύγχρονα μέσα καλλιέργησαν υψηλής ποιότητας γαλακτοκομικά προϊόντα. Το φεουδαρχικό σύστημα εξέπεσε στα τέλη του 18ου αιώνα, από το 1765 στα βασιλικά κτήματα και αργότερα στα κτήματα της αριστοκρατίας, από το 1805 όλοι οι δούλοι απέκτησαν την ελευθερία τους. Την περίοδο 1800 - 1840 στη χερσόνησο ανάμεσα στο Σλέσβιχ και το Φλένσμπουργκ ο πληθυσμός άρχισε να μετατρέπει τη γλώσσα του σε Γερμανική, το ίδιο και οι κάτοικοι της Νότιας Φρισίας, η γλωσσική αλλαγή άρχισε να διαχωρίζει τους πληθυσμούς. Το 1830 τα μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού της περιοχής είχαν δημιουργήσει την εθνική τους ταυτότητα, είχαν αναγνωρίσει τον εαυτό τους είτε ως Γερμανούς είτε ως Δανούς. Στη Δανία το Φιλελεύθερο Κόμμα διεκδίκησε την προσάρτηση του Σλέσβιχ στη χώρα με το σύνθημα "Δανία μέχρι τον Έιντερ", η εκλογή τους έφερε την αντίδραση των Γερμανών εθνικιστών με αποτέλεσμα να ξεσπάσει ο Α΄ Πόλεμος του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν τον 19ο αιώνα. Η Δανία ήταν η μεγάλη νικήτρια του Α΄ Πολέμου, τα στρατεύματα της Πρωσίας σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1852) αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από το Σλέσβιχ και το Χόλσταϊν.

Προσάρτηση του νότιου Σλέσβιχ στη Γερμανία

Η Δανία προσπάθησε να ενσωματώσει το Σλέσβιχ στο βασίλειο της δημιουργώντας την Ομοσπονδία Σλέσβιχ-Δανίας (1863) αλλά η Γερμανική Συμμαχία την επόμενη χρονιά με την Πρωσία και την Αυστρία νίκησε τη Δανία στον Β΄ Πόλεμο του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν, η Συνέλευση του Γκαστέιν στις 14 Αυγούστου 1865 κατοχύρωσε το Σλέσβιχ στην Πρωσία και το Χόλσταϊν στην Αυστρία. Οι εντάσεις στη συνέχεια μεταξύ των δυο συμμάχων οδήγησαν στον Πρωσσο-Αυστριακό Πόλεμο με νίκη των Πρώσσων (1866) οι οποίοι με την ειρήνη της Πράγας προσάρτησαν το Σλέσβιχ και το Χόλσταϊν δημιουργώντας την επαρχία του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν. Το θέμα του βόρειου Σλέσβιχ παρέμεινε σε εκκρεμότητα και η Συνθήκη του 1907 καθόρισε τα σημερινά σύνορα. Η Συνθήκη των Βερσαλλιών στη συνέχεια καθόρισε ότι η τύχη του Σλέσβιχ θα τεθεί υπό την κρίση του λαού σε δημοψήφισμα τα οποία διεξήχθησαν στο βόρειο και κεντρικό Σλέσβιχ (1920) το νότιο ήταν δεδομένο ότι θα παρέμενε Γερμανικό. Τα αποτελέσματα των δυο δημοψηφισμάτων ήταν 75% υπέρ της Δανίας στο βόρειο Σλέσβιχ και 80% υπέρ της Γερμανίας στο κεντρικό Σλέσβιχ, ύστερα από αυτό το κεντρικό και νότιο Σλέσβιχ ενώθηκαν σαν Γερμανική επαρχία με το όνομα Νότιο Σλέσβιχ. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μεγάλο τμήμα του πληθυσμού του Νότιου Σλέσβιχ άλλαξε αιφνίδια την εθνικότητα του δηλώνοντας Γερμανοί πιθανότατα λόγω μεγάλου αριθμού προσφύγων που ήρθαν ειδικά από την Ανατολική Γερμανία προερχόμενοι κυρίως από Δανικές οικογένειες του 19ου αιώνα. Η αλλαγή δημιούργησε ισχυρή Δανική μειονότητα στην περιοχή με αποτέλεσμα πολλοί Δανοί ανάμεσα τους και ο πρωθυπουργός Κνουτ Κρίστενσεν ζήτησαν νέο δημοψήφισμα με ερώτημα ξανά σχετικό με την προσάρτηση ολόκληρου του Σλέσβιχ στη Δανία. Όταν έφτασε το θέμα στο Δανικό κοινοβούλιο απέρριψε τελικά το αίτημα με τη δικαιολογία ότι οι κάτοικοι ήταν ανέτοιμοι για αλλαγή εθνικότητας κάτι που αποδείχτηκε το 1948 όταν ο πληθυσμός της Δανίας άρχισε να συρρικνώνεται, σταθεροποιήθηκε μετά τη δεκαετία του 1950. Η Διακήρυξη της Κοπεγχάγης (1955) δήλωσε συνεργασία μεταξύ των δυο χωρών και προστασία των μειονοτήτων, η είσοδος από τη μια χώρα στην άλλη ήταν ελεύθερη αφού τόσο η Δανία όσο και η Γερμανία ήταν μέλη της Συμφωνίας Σένγκεν.

Επανεμφάνιση του ονόματος Νότια Γιουτλάνδη

Το δουκάτο του Σλέσβιχ με τα σημερινά σύνορα

Στα μέσα του 19ου αιώνα δημιουργήθηκαν πολλές διαφωνίες σχετικά με την ονομασία της περιοχής αφού πολλοί έθεσαν ξανά το ζήτημα για την ονομασία "Νότια Γιουτλάνδη". Η περιοχή και το δουκάτο αρχικά ονομαζόταν Νότια Γιουτλάνδη αλλά στα τέλη του 14ου αιώνα άρχισε να χρησιμοποιείται από τους κατοίκους η ονομασία Σλέσβιχ που χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στη συνέχεια σε βαθμό που η ονομασία Νότια Γιουτλάνδη είχε ξεχαστεί τον 16ο - 19ο αιώνα. Τη δεκαετία του 1830 πολλοί Δανοί έθεσαν ξανά το ζήτημα της ονομασίας Νότια Γιουτλάνδη περισσότερο για εθνικιστικούς λόγους ώστε να τονίσουν τους δεσμούς της περιοχής με τη χώρα τους. Ο "Χάρτης του Όλσεν" ο οποίος δημιουργήθηκε από τον γνωστό Δανό χαρτογράφο Όλσεν και παρουσίαζε το Σλέσβιχ σαν Νότια Γιουτλάνδη έφερε πλήθος διαμαρτυριών από τους Γερμανούς εθνικιστές. Οι Δανοί όμως επίσημα στο κοινοβούλιο τους ονόμαζαν την περιοχή πάντα Σλέσβιχ, ποτέ δεν έθεσαν κανένα ζήτημα αλλαγής της ονομασίας. Οι Γερμανοί με τη σειρά τους ενσωμάτωσαν το Σλέσβιχ με το Χόλσταϊν το οποίο ήταν καθαρά Γερμανική περιοχή δημιουργώντας την επαρχία του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν, με αυτό τον τρόπο αναγνώριζαν πλήρως τη Γερμανική εθνικότητα της περιοχής. Με τη Συνθήκη του 1920 αποφασίστηκε ότι κάθε χώρα που κατείχε την περιοχή θα μπορούσε να της δώσει την ονομασία που η ίδια ήθελε, οι Δανοί το βόρειο Σλέσβιχ το ονόμασαν Νότια Γιουτλάνδη, οι Γερμανοί αντίστοιχα ένωσαν το κεντρικό και νότιο Σλέσβιχ με το Χόλσταϊν σε επαρχία με την ονομασία Σλέσβιχ-Χόλσταϊν.

Πηγές

• Carsten Porskrog Rasmussen, "Innovative Feudalism. The development of dairy farming and Koppelwirtschaft on manors in Schleswig-Holstein in the seventeenth and eighteenth centuries," Agricultural History Review (2010)
• Chisholm, Hugh, ed. (1922). "Schleswig". Encyclopædia Britannica (12th ed.). London & New York.
• Danmarkshistoriens hvornår skete det, Copenhagen: Politiken, 1966
• Michaelsen, Karsten Kjer, "Politikens bog om Danmarks oldtid", Politikens Forlag (1. bogklubudgave), 2002
• Peter Treschow Hanson: Reise durch einen Theil von Sachsen und Dänemark, Altona 1813
• Reynolds, Francis J., ed. (1921). "Schleswig (duchy)". Collier's New Encyclopedia. New York: P.F. Collier & Son Company.