Δυναστεία των Αρσακιδών της Αρμενίας
Η Δυναστεία των Αρσακιδών της Αρμενίας είναι κλάδος της Δυναστείας των Αρσακιδών της Παρθίας και μέλη της έγιναν βασιλείς της Αρμενίας το διάστημα 54-428. Μετά τα τελευταία έτη της προηγούμενης δυναστείας των Αρταξιαδών (2 π.Χ.) επικρατούσε χάος στην Αρμενία, ώσπου ο Τιριδάτης Α΄ της Αρμενίας, από τους Αρσακίδες βασιλείς της Παρθίας (Περσίας), εξασφάλισε το βασίλειο της Αρμενίας (52 μ.Χ.). Κατά την περίοδο των απογόνων του η Αρμενία εκχριστιανίστηκε και απέκτησε αλφάβητο.
Οι πρώτοι Αρσακίδες της Αρμενίας Επεξεργασία
Ο Βονώνης Α΄ της Παρθίας, λόγω των δυτικών τρόπων του και της φιλο-Ρωμαϊκής πολιτικής του, εξορίστηκε από την Παρθία στην Αρμενία[1]. Εκεί σύντομα απέκτησε τον θρόνο, με τη Ρωμαϊκή συναίνεση. Όμως ο Αρτάβανος Γ΄ της Παρθίας διαμαρτυρήθηκε στον σύμμαχό του Οκταβιανό Αύγουστο, ο οποίος, επειδή δεν ήθελε να ταράξει την κατάσταση, καθαίρεσε τον Βονώνη Α΄ και τον έστειλε στη Συρία. Αμέσως ο Αρτάβανος Γ΄ έστειλε τον γιο του Ορόντη βασιλιά στην Αρμενία. Ο Τιβέριος επεδίωξε ρυθμιστικό ρόλο στην περιοχή και έστειλε τον Γερμανικό, που τοποθέτησε το έτος 18 τον Ζήνωνα, γιο του Πολέμωνος Α΄ του Πόντου, ως βασιλιά της Αρμενίας με το όνομα Αρταξέρξης (Αρταξίας) Γ΄[2]. Οι Πάρθοι τότε είχαν εσωτερικές διενέξεις και δεν αντέδρασαν, αλλά όταν το 36 απεβίωσε ο Ζήνων-Αρταξίας, ο Αρτάβανος Γ΄ τοποθέτησε τον γιο του Αρσάκη Α΄ ως βασιλιά της Αρμενίας. Ο Τιβέριος μάζεψε στρατό στα σύνορα. Έτσι έπειτα από 10 έτη ειρήνης οι δύο αυτοκρατορίες θα πολεμούν τα επόμενα 25 έτη για την Αρμενία. Ο Τιβέριος έστειλε τον Μιθριδάτη από την Ιβηρία του Καυκάσου, που έλεγε ότι είναι Αρσακίδης, ο οποίος υπέταξε την Αρμενία και έγινε βασιλιάς.
Τον Μιθριδάτη σκότωσε ο Ραδάμιστος (Γκαντάμ) και κατέλαβε το θρόνο. Ήταν τόσο σκληρός που οι Αρμένιοι στασίασαν και τον εξόρισαν. Ο νέος βασιλιάς Βολογέσης Α΄ της Παρθίας άδραξε την ευκαιρία και έστειλε βασιλιά τον γιο του Τιριδάτη Α΄ στην Αρμενία.
Μεταξύ Ρώμης και Παρθίας Επεξεργασία
Ο Νέρων δυσαρεστήθηκε και έστειλε τον στρατηγό Γναίο Δομίτιο Κόρβουλο με στρατό. Ο Τιριδάτης Α΄ διέφυγε και εγκαταστάθηκε ο Τιγράνης Δ΄ υποτελής (πελάτης) των Ρωμαίων, ο οποίος κατέλαβε την περιοχή Αδιαβηνή της Παρθίας. Αυτό εξόργισε τον Βολογέση Α΄ που κινήθηκε με στρατό εναντίον της Αρμενίας. Το έτος 62 ο Κόρβουλος στρατοπέδευσε στη Ράνδεια και συμφώνησε να αναγνωρίσει τον Τιριδάτη Α΄, με τον όρο να είναι υποτελής στους Ρωμαίους και να μεταβεί στη Ρώμη για να παραλάβει το στέμμα του. Τον διαδέχθηκε ο Αξίδαρης, ανιψιός του νέου βασιλιά της Παρθίας Οσρόη Α΄.
Με την έξωση του Αξιδάρη το 113 ο Τραϊανός ξεκίνησε προς την Αρμενία για να αποκαταστήσει έναν υποτελή βασιλιά[3]. Απεσταλμένοι του Οσρόη Α΄ συνάντησαν τον Τραϊανό στην Αθήνα και πρότειναν τον αδελφό του Αξίδαρη, τον Παρθαμάσιρη. Αλλά ο Τραϊανός βάδισε εναντίον της Αρμενίας, την κατέλαβε και την προσάρτησε ως επαρχία στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία[4]. Αυτό δημιούργησε αντίσταση και εξέγερση, ώσπου ο Βολογέσης Γ΄ κατέλαβε ένα σημαντικό κομμάτι. Το 118 ο νέος Αυτοκράτορας Αδριανός έθεσε τον Παρθαμασπάτη βασιλιά της Αρμενίας. Τελικά έγινε συμβιβασμός: ο Βολογέσης Γ΄ αναγνωριζόταν βασιλιάς και της Αρμενίας.
Το 140 ο νέος βασιλιάς της Παρθίας Βολογέσης Δ΄ με στρατό έδειωξε τις ρωμαϊκές λεγεώνες από την Αρμενία. Μάλιστα προχώρησαν δυτικότερα ως τη Συρία[5]. Ο Μάρκος Αυρήλιος αμέσως έστειλε τον Λούκιο Βέρο και μετά τον Στάτιο Πρίσκο. Ο στρατός του Βολογέση Δ΄ παραδόθηκε. Βασιλιάς της Αρμενίας τοποθετήθηκε, ως υποτελής, ο συγκλητικός και ύπατος Σόαιμος των Αρσακιδών[6]. Έπειτα από επιδημία στον εκεί Ρωμαϊκό στρατό, οι Πάρθοι το 166 ανέκτησαν την πιο πολύ περιοχή τους[7]. Το 198 ο βασιλιάς τους τοποθέτησε τον γιο του Χοσρόη Α΄ βασιλιά της Αρμενίας, τον συνέλαβαν όμως οι Ρωμαίοι. Τελικά συμφωνήθηκε να γίνει βασιλιάς στην Αρμενία ο γιος του Χοσρόη Α΄, ο Τιριδάτης Β΄.
Σασσανίδες στην Αρμενία Επεξεργασία
Το 224 ο Αρδασίρ Α΄ της Περσίας από τον Οίκο των Σασσανιδών έδιωξε τους Αρσακίδες από την Περσία, επανέφερε τον Ζωροαστρισμό και ήταν αποφασισμένος να αποκαταστήσει την αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών. Έμειναν μόνο οι Αρσακίδες της Αρμενίας· για να μείνει αυτόνομος ο Τιριδάτης Β΄ ζήτησε τη συμμαχία της Ρώμης. Αλλά ο Σαπώρ Α΄ της Περσίας νίκησε τον Αυτοκράτορα Φίλιππο, εισέβαλε στην Αρμενία, έδιωξε τον γιο του Τιριδάτη Β΄, τον Χοσρόη Β΄ και εγκατέστησε τον δικό του γιο Ορομάσδη βασιλιά της Αρμενίας. Τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Ναρσής, που αργότερα έγινε βασιλιάς της Περσίας. Ο Διοκλητιανός τον νίκησε και εγκατέστησε τον γιο του Χοσρόη Β΄, τον Τιριδάτη Γ΄.
Ο εκχριστιανισμός Επεξεργασία
Οι Αρμένιοι ήταν κυρίως Ζωροάστρες[8]. Το 301 ο άγ. Γρηγόριος ο Διαφωτιστής[9] βάπτισε τον Τιριδάτη Γ΄ και αυλικούς του[10]. Το 405 ο άγ. Μέροπ Πάστοτς, με σκοπό τη μετάφραση της Βίβλου, επινόησε το Αρμενικό αλφάβητο. Οι μαθητές του, στην προσπάθειά τους να μεταφράσουν τη Βίβλο, ταξίδεψαν ως την Κωνσταντινούπολη για να βρουν το αυθεντικό ελληνικό κείμενο. Με αντίγραφο της μετάφρασης των Εβδομήκοντα από την Αλεξάνδρεια και των Εξαπλών του Ωριγένη, ολοκληρώθηκε η προσπάθεια το 434.
Η παρακμή Επεξεργασία
Επί της βασιλίας του Τιγράνη Ζ΄, ο Σαπώρ Β΄ κατέλαβε την Αρμενία. Αυτό προκάλεσε την αντίδραση της Κωνσταντινούπολης. Το 387 έγινε συμφωνία μεταξύ Ρωμαίων και Περσίας. Αρσακίδες και Μπαγκρατιόνι διατήρησαν την εξουσία τους ως φύλακες των συνόρων, υποτελείς πότε στους Ρωμαίους και πότε στους Πέρσες ως το 428. Το 639 οι Άραβες κατέκτησαν τη χώρα.
Γενεαλογία των Αρσακιδών της Αρμενίας Επεξεργασία
| Βονώνης Β΄ βασ. της Παρθίας ΑΡΣΑΚΙΔΕΣ ΠΑΡΘΙΑΣ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Πακώρος Β΄ βασ. της Παρθίας | Βολογέσης Α΄ βασ. της Παρθίας | Μιθριδάτης Δ΄ βασ. της Παρθίας | Τιριδάτης Α΄ βασ. της Αρμενίας | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Παρθαμάσιρις βασ. της Αρμενίας | Αξίδαρης βασ. της Αρμενίας | Βολογέσης Β΄ βασ. της Παρθίας | Βολογέσης Δ΄ βασ. της Παρθίας | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Βολογέσης Γ΄ της Παρθίας, Α΄ της Αρμενίας | Βολογέσης Ε΄ της Παρθίας, Α΄ της Αρμενίας ΚΛΑΔΟΣ ΑΡΜΕΝΙΑΣ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Χοσρόης Α΄ βασ. της Αρμενίας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Τιριδάτης Β΄ βασ. της Αρμενίας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Χοσρόης Β΄ βασ. της Αρμενίας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Τιγράνης Γ΄ βασ. της Αρμενίας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Χοσρόης Γ΄ βασ. της Αρμενίας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Τιγράνης Ζ΄ βασ. της Αρμενίας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Αρσάκης Β΄ βασ. της Αρμενίας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ανόβ βασ. της Αρμενίας | Παπ βασ. της Αρμενίας | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Βαρασδάτης βασ. της Αρμενίας | Αρσάκης Γ΄ βασ. της Αρμενίας | Βαγκαρσάκ | κόρη | Σμπατ Γ΄ ασπέτ της Αρμενίας | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Χοσρόης Δ΄ βασ. της Αρμενίας | Βραχμσαπώρ βασ. της Αρμενίας | Τιρότς πρίγκιπας της Αρμενίας ΟΙΚΟΣ ΒΑΓΡΑΤΙΔΩΝ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Αναφορές Επεξεργασία
- ↑ Josephus, Jewish Antiquities, 18.42–47
- ↑ Tacitus, Annals, 2.43, 2.56
- ↑ Statius Silvae 5.1; Dio Cassius 68.17.1.; Arrian Parthica frs 37/40
- ↑ Dio Cassius 68.17.2–3
- ↑ Sellwood Coinage of Parthia 257–260, 268–277; Debevoise History of Parthia 245; Dio Cass.71.2.1.
- ↑ HA Marcus Antoninus 9.1, Verus 7.1; Dio Cass. 71.3.
- ↑ HA Verus 8.1–4; Dio Cass. 71.2.
- ↑ Mary Boyce. Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices Psychology Press, 2001 ISBN 0415239028 p 84
- ↑ Estimated dates vary from 284 to 314. 314 is the date favored by mainstream scholarship, so Garsoïan (op.cit. p.82), following the research of Ananian, and Seibt (2002)
- ↑ Academic American Encyclopedia – Page 172 by Grolier Incorporated
Πηγές Επεξεργασία
- History of Education in Armenia – by Kevork A. Sarafian, G A Sarafean
- The heritage of Armenian literature Vol.1 – by A. J. (Agop Jack) Hacikyan, Nourhan Ouzounian, Edward S. Franchuk, Gabriel Basmajian
- W. Seibt (ed.), The Christianization of Caucasus (Armenia, Georgia, Albania) (2002), ISBN 978-3-7001-3016-1
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Armenian History: Arshakuni Dynasty by Levon Zekiyan
- The Arshakuni Dynasty of Armenia by Vahan M. Kurkjian
 
|
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Arsacid dynasty of Armenia της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες). |