Δωριέας ο Λακεδαιμόνιος
Ο Δωριέας (αρχ.ελληνικά: Δωριεύς, 6ος αιώνας π.Χ.) ήταν Σπαρτιάτης πρίγκηπας της δυναστείας των Αγιαδών, ο οποίος ηγήθηκε των αποστολών αποικισμού στη δυτική Λιβύη και δυτική Σικελία. Αδελφός του ήταν ο μετέπειτα διάσημος από τη μάχη των Θερμοπυλών, Λεωνίδας Α´, και εξάδελφος του ο στρατηγός Παυσανίας της μετέπειτα μάχης των Πλαταιών.[5][6] Οι κύριες πηγές της αρχαιότητας για τη ζωή του είναι ο Ηρόδοτος (5ος αιώνας π.Χ.),[7] και σε μικρότερο βαθμό οι Διόδωρος ο Σικελιώτης (1ος αιώνας π.Χ.)[8] και o ιστορικός Παυσανίας (1ος αιώνας μ.Χ.).[9]
| Δωριέας ο Λακεδαιμόνιος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 6ος αιώνας π.Χ.[1] Αρχαία Σπάρτη |
| Θάνατος | 508 π.Χ.[2] Ηράκλεια η Μινώα |
| Αιτία θανάτου | πεσών σε μάχη |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ηγεμόνας |
| Περίοδος ακμής | 5ος αιώνας π.Χ.[1] |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Ευρυάναξ[3] |
| Γονείς | Αναξανδρίδας Β΄[4] |
| Αδέλφια | Κλεομένης Α' της Σπάρτης Λεωνίδας Κλεόμβροτος (αντιβασιλιάς Σπάρτης) |
| Οικογένεια | Δυναστεία Αγιαδών |
Νεαρή ηλικία Επεξεργασία
Οι γονείς του Δωριέα ήταν ο βασιλιάς Αναξανδρίδας Β´ και η πρώτη του σύζυγος -η οποία ήταν ανιψιά του, ως κόρη της αδελφής του.[7]
Πριν γεννηθεί, για πολύ καιρό η σύζυγος του Αναξανδρίδα δεν μπορούσε να τεκνοποιήσει, έτσι ο βασιλιάς δέχτηκε πίεση από τους συμβούλους του, τους εφόρους, ώστε να χωρίσει τη σύζυγο του και να βρει κάποια άλλη καταλληλότερη για να του δώσει απογόνους. Ο Αναξανδρίδας αρνήθηκε να κάνει κάτι τέτοιο, έτσι ως λύση αποφασίστηκε κατά εξαίρεση να νυμφευθεί και δεύτερη σύζυγο χωρίς να χωρίσει την πρώτη. Η δεύτερη σύζυγος του Αναξανδρίδα γέννησε τον Κλεομένη, ετεροθαλή αδελφό του Δωριέα, και πολύ σύντομα αργότερα γεννήθηκε και ο Δωριέας από την πρώτη σύζυγο του βασιλιά η οποία είχε καταφέρει να μείνει έγκυος στο εν τω μεταξύ. Από την πρώτη σύζυγο επίσης γεννήθηκαν ο Λεωνίδας, μετέπειτα βασιλιάς και διάσημος για τη μάχη των Θερμοπυλών, καθώς και ο Κλεόμβροτος ο οποίος αργότερα έγινε αντιβασιλέας της Σπάρτης.[10][7][9]
(οι βασιλείς με κίτρινη σκίαση)
| Λέων βασ. της Σπάρτης | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1η σύζυγος | Αναξανδρίδας Β΄ βασ. της Σπάρτης | 2η σύζυγος | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Δωριέας | Λεωνίδας Α´ βασ. της Σπάρτης | Κλεόμβροτος αντιβασιλιάς | Κλεομένης Α´ βασ. της Σπάρτης | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Ευρυάναξ | Πλείσταρχος βασ. της Σπάρτης | Παυσανίας στρατηγός | Γοργώ | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Πλειστοάνακτας βασ. της Σπάρτης | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Μετά τον θάνατο του Αναξανδρίδα, ο Κλεομένης έγινε ο νέος βασιλιάς. Ο Δωριέας είχε προσπαθήσει να λάβει ο ίδιος το βασιλικό αξίωμα καθώς θεωρούσε τον εαυτό του καταλληλότερο ενώ ο Κλεομένης θεωρούνταν γενικώς ασταθής προσωπικότητα, ωστόσο δεν κατάφερε να εμποδίσει τον Κλεομένη ο οποίος είχε το κληρονομικό δίκαιο με το μέρος του καθώς ως ελαφρά μεγαλύτερος σε ηλικία ήταν ο πρωτότοκος.[7][9]
Λιβύη Επεξεργασία
Μετά την αποτυχία του να εξασφαλίσει τον θρόνο, απογοητευμένος ο Δωριέας ζήτησε από την πόλη της Σπάρτης να σταλεί ως επικεφαλής αποστολής για την ίδρυση αποικίας στη Λιβύη (βόρεια Αφρική). Η πρόταση του εγκρίθηκε και σύντομα έπειτα ανεχώρησε από την πόλη εκνευρισμένος και χωρίς καν προηγουμένως να καταφύγει για συμβουλές στο μαντείο των Δελφών κατά τα έθιμα της εποχής. Το 515 π.Χ. η αποστολή του Δωριέα έφτασε στην περιοχή του Κίνυπα ποταμού, κοντά στη σημερινή Τρίπολη, και ιδρύσαν την αποικία του Κίνυπα (Κίνυψ), τη δυτικότερη από τις ελληνικές αποικίες στη βόρεια Αφρική, αρκετά δυτικότερα από αυτές της κυρηναϊκής Πεντάπολης.[7]
Η ίδρυση της αποικίας τράβηξε την προσοχή των Καρχηδονίων οι οποίοι διατηρούσαν οικισμό σε γειτονική τοποθεσία (η μετέπειτα γνωστή ως Λέπτις Μάγκνα), και έβλεπαν καχύποπτα την εξάπλωση των ελληνικών αποικιών στη Μεσόγειο. Μετά από τρία έτη ζωής της αποικίας, οι Καρχηδόνιοι σε συμμαχία με τη λιβυκή φυλή των Μακών και άλλων Λιβύων κατέλυσαν τη σπαρτιατική αποικία του Κίνυπα, και οι επιζώντες αποικιστές κατέφυγαν πίσω στη Σπάρτη.[7]
Σικελία Επεξεργασία
Με την επιστροφή του στη Σπάρτη, ο Δωριεύς ξεκίνησε την οργάνωση μιας νέας αποστολής για την ίδρυση αποικίας στη Σικελία, αυτή τη φορά λαμβάνοντας και τη συμβουλή του μαντείου των Δελφών.[11] Στην αποστολή αυτή μετείχαν και άλλοι ονομαστοί Σπαρτιάτες της εποχής ως εποικιστές, όπως ο Θεσσαλός, ο Παραιβάτης, ο Κελέης και ο Ευρυλέοντας, καθώς και ο ολυμπιονίκης Φίλιππος ο οποίος κατάγονταν από τον Κρότωνα. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, είναι πιθανό πως ο Δωριέας συμμετείχε στην άλωση του Κρότωνα από την πόλη της Συβαρίδος το 510 π.Χ. ενώ κατευθυνόταν προς τη Σικελία, κάτι που οι μελλοντικοί Κροτωνιάτες επιβεβαίωναν, αλλά οι Συβαρίτες διέψευδαν.[10][7]
Οι σπαρτιατικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στο βορειοδυτικό άκρο της Σικελίας και εκεί προσπάθησαν να ιδρύσουν αποικία με το όνομα Ηράκλεια, κοντά στην πόλη Έρυξ. Η αποικία ιδρύθηκε, ωστόσο πάρα πολύ σύντομα οι συνδυασμένες δυνάμεις των Καρχηδονίων στη Σικελία και των ντόπιων Σεγέστιων συγκρούστηκαν με τους Σπαρτιάτες οι οποίοι υπέστησαν πανωλεθρία. Ο Δωριέας σκοτώθηκε στη μάχη μαζί με όλους τους υπόλοιπους επικεφαλής της αποστολής. Ο μόνος που κατάφερε να διαφύγει ήταν ο Ευρυλέοντας, ο οποίος κατόρθωσε να διαφύγει μαζί με τα υπολείμματα του στρατού και να γίνει τύραννος στη Μινώα αποσπώντας την αποικία από τους Σελινούντιους, πριν ανατραπεί και δολοφονηθεί σύντομα έπειτα.[7]
Ο Ηρόδοτος σχολιάζει πως, καθώς ο Κλεομένης πέθανε λίγο καιρό αργότερα, εάν ο Δωριέας παρέμενε στη Σπάρτη θα τον διαδεχόταν ως ο νέος βασιλιάς γιατί ο Κλεομένης δεν είχε αρσενικούς απογόνους παρά μόνο μια κόρη, τη Γοργώ. Έτσι αυτό που συνέβη, ήταν ότι με τους θανάτους του Κλεομένη και του Δωριέα ο Λεωνίδας έγινε ο νέος βασιλιάς, παντρεύτηκε τη Γοργώ, και αργότερα συμμετείχε στους περσικούς πολέμους πεθαίνοντας ένδοξα στη μάχη των Θερμοπυλών.[7]
Ο Δωριέας ωστόσο είχε έναν γιο, τον Ευρυάνακτα, ο οποίος πολέμησε μετέπειτα στη μάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ. υπό τη διοίκηση του εξαδέλφου του, του στρατηγού Παυσανία. Ο Ευρυάναξ σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της μάχης, ωστόσο είναι άγνωστο γιατί δεν ανέλαβε αυτός τα βασιλικά καθήκοντα μετά τον θάνατο του Λεωνίδα. Η υπόθεση που γίνεται από τον ιστορικό του 19ου αιώνα Καρλ Ότφριντ Μίλερ, είναι πως ο Δωριέας φεύγοντας από τη Σπάρτη είχε αυτόματα απεμπολήσει το δικαίωμά του ως διάδοχος, και έτσι και ο γιος του ο Ευρυάναξ δεν το είχε ούτε και αυτός,[12] ενώ άλλες νεότερες εκτιμήσεις αναφέρουν πως ο πατέρας του μπορεί να ήταν κάποιος άλλος Δωριέας.[13]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου: (Αγγλικά) Library of Congress Name Authority File. no00070960. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 123284309. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2021.
- ↑ «Euryanax» (Ρωσικά)
- ↑ 4,0 4,1 «Dorieus» (Ρωσικά)
- ↑ «Dorieus - Livius». www.livius.org. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2017.
- ↑ «Ηρόδοτος, Ἰστορίαι, 9.10». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2017.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 7,8 Ηρόδοτος, Ἰστορίαι, 5.39–48
- ↑ Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη 4.23.3
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησης 3.3.9-3.4.1, 3.4.7, 3.16.4-5
- ↑ 10,0 10,1 Malkin, Irad (17 Ιουλίου 2003). Myth and Territory in the Spartan Mediterranean. Cambridge University Press. ISBN 9780521520249.
- ↑ Irwin, Elizabeth· Greenwood, Emily (23 Αυγούστου 2007). Reading Herodotus: A Study of the Logoi in Book 5 of Herodotus' Histories. Cambridge University Press. ISBN 9781139466745.
- ↑ «A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, Dorieus». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2017.
- ↑ Hornblower, Simon (1 Ιανουαρίου 2004). Thucydides and Pindar: Historical Narrative and the World of Epinikian Poetry. Oxford University Press. ISBN 9780199249190.
Σχετική βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Lévy, Edmond (2003). «Sparte. Histoire politque et sociales jusqu'a à la conquête romaine». Éditions du Seuil. pp. 165-166. ISBN 978-2-02-032453-3.
- The Wandering King, Stephen Bradford Marte, ISBN 1514769476 (Μυθιστόρημα βασισμένο στον Ευρυάναξ)