Ελένη Καντακουζηνή (αυτοκράτειρα)
Η Ελένη Καντακουζηνή (1333 - 10 Δεκεμβρίου 1396) ήταν Βυζαντινή αυτοκράτειρα ως σύζυγος του Ιωάννη Ε' Παλαιολόγου κόρη του αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ´Καντακουζηνού. [3]
| Ελένη Καντακουζηνή | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1333 Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θάνατος | 10 Δεκεμβρίου 1396 Κωνσταντινούπολη |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Θρησκεία | Ορθόδοξη Εκκλησία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μοναχή |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος[1] |
| Τέκνα | Μανουήλ Β´ Παλαιολόγος Θεόδωρος Α΄ Παλαιολόγος Μιχαήλ Παλαιολόγος Ειρήνη Παλαιολογίνα Ανδρόνικος Δ´ Παλαιολόγος[2] |
| Γονείς | Ιωάννης ΣΤ´ Καντακουζηνός και Ειρήνη Ασανίνα |
| Αδέλφια | Μανουήλ Καντακουζηνός Ματθαίος Καντακουζηνός Ανδρόνικος Καντακουζηνός Μαρία Καντακουζηνή Θεοδώρα Καντακουζηνού |
| Οικογένεια | Οικογένεια Καντακουζηνών |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Βυζαντινή Αυτοκράτειρα (1347–1376) Βυζαντινή Αυτοκράτειρα (1379–1391) |
Ο πατέρας της ήταν υιός του Μιχαήλ Καντακουζηνού, προβλεπτή (διοικητή) Μωρέως (1308-1316) και της Θεοδώρας (κόρης του στρατηγού Χανδρηνού). Η μητέρα της Ειρήνη Μίτσο-Ασέν ήταν κόρη του Ανδρονίκου (υιού του Ιβάν Γ' ηγεμόνα της Βουλγαρίας και της Ειρήνης Παλαιολογίνας) και της Ταρχανειώτη.
Αδέλφια της ήταν ο Μανουήλ δεσπότης του Μωρέως (1349-1380), ο Ματθαίος δεσπότης του Μωρέως (1380-1383) και μετά συναυτοκράτορας (1383-85), η Μαρία σύζυγος Νικηφόρου Β' Ορσίνι δεσπότη Ηπείρου και η Θεοδώρα σύζυγος του Ορχάν Οσμανιδών εμίρη της Βιθυνίας.
Πριν το γάμο της Επεξεργασία
Στις 15 Ιουνίου 1341 ο Ιωάννης Ε' διαδέχθηκε οκταετής τον πατέρα του με αντιβασιλιά τον Ιωάννη ΣΤ', ο οποίος εποφθαλμιούσε το θρόνο. Η μητέρα του Άννα της Σαβοΐας μαζί με τον πατριάρχη Ιωάννη ΙΔ' και τον Μέγα Δούκα Αλέξιο Απόκαυκο, όταν ο Ιωάννης ΣΤ' έλειπε τον Σεπτέμβριο του 1341 από την Κωνσταντινούπολη, τον απομάκρυναν αναλαμβάνοντας την αντιβασιλεία. Τότε ο Ιωάννης ΣΤ' που ήταν Μέγας Δομέστικος (αρχιστράτηγος), με τη βοήθεια του στρατού, του Στέφαν-Ουρός Δ' της Σερβίας και του Ορχάν εμίρη της Βιθυνίας, επικράτησε. Η συμμαχία με τον Ορχάν επισφραγίστηκε με το γάμο του με τη Θεοδώρα Καντακουζηνή, κόρη του Ιωάννη ΣΤ' και η Ελένη συνόδευσε την αδελφή και τη μητέρα της στη Σηλυμβρία, όπου έγινε ο γάμος. Το 1345 σκοτώθηκε ο Αλέξιος Απόκαυκος, το 1346 ο Ιωάννης ΣΤ' στέφθηκε μόνος του αυτοκράτορας στην Αδριανούπολη και το 1347 μπήκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου συμφωνήθηκε να μείνει αυτοκράτορας για 10 έτη ακόμη με συναυτοκράτορα τον Ιωάννη Ε' και να παντρέψει την κόρη του Ελένη με αυτόν. Έτσι έληξε ο εμφύλιος των ετών 1341-47.
Σύζυγος του Ιωάννη Ε' Επεξεργασία
Έτσι οκτώ ημέρες μετά την στέψη του πατέρα της στην Κωνσταντινούπολη, στις 28/29 Μαΐου 1347 η 13ετής Ελένη παντρεύτηκε τον 15ετή Ιωάννη Ε'. Όταν άρχισε ο εμφύλιος των ετών 1352-57 η Ελένη, που βρισκόταν στη Θράκη, επέστρεψε την Κωνσταντινούπολη για να προστατέψει τον πατέρα της (που υποστήριζε τους Ησυχαστές) από ενέργειες του ανδρός της (που ήταν αντίθετος).
Το 1373 ο πρώτος τους υιός Ανδρόνικος, με τη βοήθεια του υιού του Μουράτ Α' εμίρη της Βιθυνίας, θέλησε να εκτοπίσει τον πατέρα του από το θρόνο. Αν και την αρχή απέτυχε, μετά οι Γενουάτες τον βοήθησαν να επικρατήσει. Η Ελένη προσπάθησε μάταια το 1376 να τους συμβιβάσει: ο Ανδρόνικος Δ' φυλάκισε τον πατέρα του Ιωάννη Ε' και το νεότερο αδελφό του Μανουήλ στο Γαλατά. Αυτοί κατάφεραν να δραπετεύσουν (ίσως με βοήθεια της Ελένης) και ο Ανδρόνικος Δ' κατέφυγε στον Γαλατά παίρνοντας ομήρους τη μητέρα του Ελένη, τον ηλικιωμένο Ιωάννη ΣΤ' και δύο αδελφές του, τη Μαρία και τη Θεοδώρα. Εκεί υπέφεραν κατά την πολιορκία του Γαλατά, ώσπου το 1381 ελευθερώθηκαν μετά από συμφωνία κατάπαυσης, και η Ελένη έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το λαό της Κωνσταντινούπολης. Έτσι έληξε ο εμφύλιος των ετών 1373-76.
Όταν το 1391 απεβίωσε ο Ιωάννης Ε', η σύζυγός του έγινε μοναχή στη μονή της Κυρά Μάρθας στην Κωνσταντινούπολη με το όνομα Υπομονή, όπου απεβίωσε το Νοέμβριο του 1396.
Πρόγονοι Επεξεργασία
Γενεαλογία Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- Donald M. Nicol, The Byzantine Family of Kantakouzenos (Cantacuzenus) ca. 1100-1460: a Genealogical and Prosopographical Study (Washington, DC: Dumbarton Oaks, 1968), p. 135
- ↑ p71466.htm#i714651. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
- ↑ Ύστερη βυζαντινή περίοδος-γλωσσάρι Ιστοσελίδα Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού. Ανάκτηση 07/07/2014
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |