Ελληνική παραδοσιακή μουσική
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Ελληνική παραδοσιακή μουσική περιέχει όλα τα τραγούδια, τους σκοπούς και ρυθμούς των περιοχών της Ελλάδας, της Κύπρου, της Αυστραλίας, των Η.Π.Α. (ομογένεια) και άλλων. Εκτός από τα κοινά μουσικά ακούσματα που συναντώνται σε όλη την Ελλάδα, υπάρχουν και χαρακτηριστικά είδη παραδοσιακής μουσικής ανάλογα με την ιστορία ή τις προτιμήσεις των συγκεκριμένων περιοχών. Επίσης γίνεται διάκριση των τραγουδιών με βάση το περιεχόμενό τους, την περίσταση στην οποία παίζονται και το μέτρο τους. Στην παραδοσιακή μουσική υπάρχουν διάφορα μουσικά όργανα όπως:
Δημοτικά τραγούδια Επεξεργασία
Μία κατηγορία τραγουδιών που συμπεριλαμβάνεται στην ελληνική παραδοσιακή μουσική είναι τα δημοτικά τραγούδια. Τα δημοτικά τραγούδια παίζονται συνήθως σε γάμους αλλά και σε πανηγύρια. Χωρίζονται στις εξής κατηγορίες: Ακριτικά, Κλέφτικα, Ιστορικά, Παραλλαγές και Γαμήλια.
Διάκριση ανά περιοχή Επεξεργασία
Κρήτη Επεξεργασία
Τα Ελληνικά νησιά της Καρπάθου, της Χάλκης, της Κάσου, και της Κρήτη σχηματίζουν ένα τόξο όπου η αχλαδόσχημη ή Κρητική λύρα είναι το κυρίαρχο μουσικό όργανο. Ο Κώστας Μουντάκης κι ο Θανάσης Σκορδαλός είναι πιθανόν οι πιο γνωστοί οργανοπαίχτες λύρας, που συχνά συνοδεύεται από λαούτο το οποίο είναι παρόμοιο με το μουσικό όργανο μαντολίνο. Η τσαμπούνα παίζεται συχνά μαζί με τη λύρα στην Κάρπαθο συναπαρτίζοντας τα λυροτσάμπουνα. Η Κρήτη είναι γνωστή για την παράδοσή της σε παραδοσιακούς χορούς, η οποία έχει καταβολές στην αρχαία Ελλάδα και περιλαμβάνει γρήγορους σε ρυθμό χορούς όπως το Πεντοζάλι και άλλους όπως η Σούστα, ο Συρτός, το Τριζάλι, ο Κατσαμπαδιανός, ο Χανιώτης, ο Σιγανός, ο Πηδηχτός Λασιθίου, ο Μαλεβιζιώτικος, ο Καστρινός, ο Τσινιάρης, ο Ιεραπετρικός και ο Λαζιώτικος.
Νησιά του Αιγαίου Επεξεργασία
Τα νησιά του Αιγαίου είναι γνωστά για τα νησιώτικα τραγούδια τους, των οποίων τα χαρακτηριστικά ποικίλουν ευρέως. Αν και τα βασικά στοιχεία του ήχου είναι χαρακτηριστικά κοσμικά -Βυζαντινός, η σχετική απομόνωση των νησιών επέτρεψε την ξεχωριστή ανάπτυξη της ιδιαίτερης νησιώτικης Ελληνικής μουσικής. Το πλείστον των νησιώτικων τραγουδιών συνοδεύονται από την λύρα, το σαντούρι, το ούτι (λαούτο), την τσαμπούνα, το τουμπάκι , το νταούλι, το ταμπούρλο, την κιθάρα και το βιολί. Σε σύγχρονους τραγουδιστές όπως ο Γιάννης Πάριος, οι Κονιτόπουλοι και η Μαρίζα Κωχ αποδίδεται η αναβίωση του συγκεκριμένου μουσικού είδους κατά την δεκαετία του '70. Στους παραδοσιακούς χορούς συμπεριλαμβάνονται ο Μπάλος, ο Συρτός, η Σούστα, ο Χιώτικος, ο Καλυμνιώτικος, ο Σταυρωτός, ο Λερικός, η Καμάρα, ο Μηχανικός, η Τράτα, η Παναγιά και ο Ικαριώτικος.
Στις Κυκλάδες, το βιολί είναι πιο δημοφιλές απ' ό,τι η λύρα και υπάρχουν αρκετοί γνωστοί μουσικοί, όπως ο Νίκος Οικονομίδης, ο Λεωνίδας Κλάδος και ο Στάθης Κουκουλάρης. Οι παραδοσιακοί χοροί των Κυκλάδων περιλαμβάνουν τον Λέρικο, τον Συρτό, τον Συρτό της Σερίφου, τον Συρτό της Νάξου, τον Συρτό της Κύθνου, τον χορό της Αμοργού και τον Μπάλο. Η πιο γνωστή τραγουδίστρια της κυκλαδικής μουσικής είναι η Δόμνα Σαμίου.
Στα Δωδεκάνησα υπάρχουν κυρίαρχα στοιχεία της Κρητικής μουσικής. Οι παραδοσιακοί χοροί των Δωδεκανήσων περιλαμβάνουν την Τράτα, τον Μπάλο, τον Συρτό, την Κρεμαστή, τον Ίσσο, τον Συρτό της Ρόδου, τον Μηχανικό και τον Καλυμιώτικο με καταγωγή από το νησί της Καλύμνου.
Κεντρική Ελλάδα Επεξεργασία
Στην κεντρική Ελλάδα πολλά παραδοσιακά τραγούδια αναφέρονται στους Κλέφτες και τον ρόλο που έπαιξαν κατά την συγκεκριμένης περιόδου της Τουρκοκρατίας. Παραδοσιακοί χοροί στην κεντρική Ελλάδα περιλαμβάνουν: τον Αντικρυστό, το Συρτάκι, το Ζεϊμπέκικο, το Χασάπικο, τον Καλαματιανό, τον Καμιλιερικό, τον Κουλουριώτικο, τον Συρτό, τον Τσάμικο, τον χορό της Τράτας, τον Χατζηχρήστο και τον Συρτοκαλαματιανό. Η μουσική παράδοση της περιοχής έχει επίσης επηρεαστεί από τους Αρβανίτες.
Ήπειρος Επεξεργασία
| |||
Στην Ήπειρο, τα παραδοσιακά τραγούδια είναι πεντατονικά και πολυτονικά και ερμηνεύονται τόσο από τραγουδιστές όσο και από τραγουδίστριες. Χαρακτηριστικά τραγούδια περιλαμβάνουν μοιρολόγια, της Τάβλας και φωνητικά με τη συνοδεία του σκάρου. Το κλαρίνο είναι το κυρίαρχο μουσικό όργανο στην Ήπειρο, που χρησιμοποιείται για να συνοδεύσει τους χορούς, κυρίως με αργό και βαρύ ρυθμό, όπως ο Τσάμικος, ο Κοφτός, ο Μενούσης, το Φισούνι, η Ποδιά, ο Στα δύο, ο Στα τρία, ο Ζαγορήσιος, η Κεντημένη, ο Μετσοβίτικος και ο Γιατρός.
Πελοπόννησος Επεξεργασία
Παραδοσιακοί χοροί από την Πελοπόννησο περιλαμβάνουν τον Καλαματιανό, των Καρυάτιδων, τον Μονόδιπλο, τον Τσάμικο, τον Συρτό, τον Άη Γιώργη, τον Μανιάτικο και τον Διπλό χορό. Στην Μάνη υπάρχει ακόμα η παράδοση των μοιρολογιών που τραγουδιούνται από ηλικιωμένες γυναίκες.
Ιόνια Νησιά Επεξεργασία
| |||
Τα Ιόνια νησιά δεν υπήρξαν ποτέ κάτω από Οθωμανική κατοχή και τα τραγούδια και οι καντάδες τους είναι εν μέρει βασισμένες στο Δυτικό Ευρωπαϊκό στυλ. Οι Ελληνικές καντάδες ερμηνεύονται από τρεις τραγουδιστές με τη συνοδεία μαντολίνου ή κιθάρας. Αυτά τα ρομαντικά τραγούδια αναπτύχθηκαν κυρίως στην Κεφαλλονιά στις αρχές του 19ου αι. αλλά διαδόθηκαν καταμήκος της Ελλάδας μετά την απελευθέρωση. Ένα Αθηναϊκό είδος καντάδας δημιουργήθηκε, με τη συνοδεία βιολιού, κλαρίνου και λαούτου. Παρόλα αυτά αυτό το είδος έγινε αποδεκτό ως Επτανησιακό. Το νησί της Ζακύνθου έχει ένα ποικίλο μουσικό παρελθόν με επιρροές επίσης από την Κρήτη. Οι παραδοσιακοί χοροί περιλαμβάνουν τον Τσιριγοτικό, τον Λευκαδίτικο, τον Μπάλο, τον Συρτό, τον Άη Γιώργη, τον Κερκυραϊκό και τον Κάτω στο γυαλό.
Η εκκλησιαστική μουσική (Βυζαντινή) των νησιών είναι επίσης διαφορετική από της υπόλοιπης Ελλάδας, με πολλές Δυτικές και Καθολικές επιρροές στην Ορθόδοξη λειτουργία. Η περιοχή είναι επίσης γνωστή για την ίδρυση της πρώτης σύγχρονης Σχολής Ελληνικής κλασικής μουσικής Επτανησιακή σχολή, που ιδρύθηκε το 1815.
Μακεδονία Επεξεργασία
| |||
Παραδοσιακοί χοροί που υπάρχουν στην Μακεδονία είναι ο Μακεδονία, το Χασάπικο, ο Λεβέντικος, το Ζεϊμπέκικο, ο Ζωναράδικος, ο Έντεκα Κοζάνης, η Σαμαρίνα, η Στάνκενα, ο Ακριτικός, ο Μπαϊδούσκας, ο Μακεδονικός αντικρυστός, η Μικρή Ελένη, ο Πάρταλος, ο Μακεδονικός κλέφτικος, ο Μπουγατσάς, ο Καστοριανός, ο Νικολός, ο Αντικρυστός, ο Μακεδονικός συρτός και ο Καπετάν Λουκάς. Υπάρχουν ακόμα και παραδοσιακά τραγούδια που αναφέρονται στον Μακεδονικό αγώνα όπου χρησιμοποιούνται τρομπέτες και κουδούνια.
Σημαντικό όνομα της Μακεδονικής μουσικής παράδοσης και ιδιαίτερα της περιοχής των Σερρών, αποτέλεσε και η Νίτσα Τσίτρα.
Μικρά Ασία Επεξεργασία
Τα τραγούδια και οι χοροί της Μικράς Ασίας κατατάσσονται κυρίως σε δύο μεγάλες κατηγορίες, οι οποίες δηλώνουν και τον τρόπο που χορεύονται: στους συρτούς-μπάλλους που είναι κυκλικοί και στους καρσιλαμάδες που είναι αντικρυστοί. Παραδοσιακά τραγούδια και χοροί που της Μικράς Ασίας είναι το Κόνιαλι, το Χασάπικο, το Ζεϊμπέκικο, ο Αντικρυστός (καρσιλαμάς), η Σουρουντίνα, ο Άτταρης, ο Απτάλικος, η Γιωργίτσα κ.ά. Η πολιτιστική παράδοση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Μικράς Ασίας είναι κοινή. Επίσης οι χοροί της Καππαδοκίας είναι κυριώς θρησκευτικοί και παρουσιάζουν τελετουργική μορφή καθώς η προέλευσή τους ανάγεται στη βυζαντινή εποχή όπως ο Χορός των μαχαιριών, Κάλε-Κάστρο, Χαρμάν Γερί (Αλώνια), Ωνημά, Σεήτα-τα, Μέγα Πάσχα [1] Μουσικά όργανα της μικρασιάτικης μουσικής είναι το λαούτο, το ούτι, το βιολί, το κανονάκι , το σαντούρι, ο κεμανές Καππαδοκίας (καππαδοκική λύρα), τα κουτάλια, το ντέφι, τα ζίλια κ.ά. Μετά την εγκατάσταση των Μικρασιατών στην Ελλάδα, τα όργανα αυτά έγιναν ευρέως γνωστά σε όλο τον ελλαδικό χώρο και εμπλούτισαν τη μουσική των περιοχών.
Θεσσαλία Επεξεργασία
Τα παραδοσιακά τραγούδια της Θεσσαλίας είναι αργά και επιβλητικά και περιλαμβάνουν χορούς όπως ο Καλαματιανός, ο Θεσσαλικός, ο Κοφτός, ο Τσάμικος, ο Κλειστός, ο Κανγκελής, το Γαϊτανάκι, ο Πηλιορήτικος, η Σβαρνιάρα, ο Στα τρία, η Καραγκούνα και η Γαλανογαλανή.
Ο Διονυσιακός λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο, πριν το Πάσχα στον Τύρναβο. Εκεί πραγματοποιείται η γνωστή γιορτή του Φαλλού, μια παγανιστική γιορτή γονιμότητας με φαγητά και ποτά, προς τιμήν του αρχαίου θεού Διόνυσο.
Θράκη Επεξεργασία
Τα μουσικά όργανα στην αρχαία μουσική της Θράκης όπως οι γκάιντες και η Βυζαντινή λύρα είναι ακόμα τα κύρια όργανα της παραδοσιακής μουσικής της Θράκης. Οι παραδοσιακοί χοροί της περιοχής είναι η Μπαϊντούσκα,[2] ο Ξεσυρτός, ο Μαντιλάτος, ο Τσέστος (ή στον τόπο), το Τριπάτι (ή το Ποδαράκι), ο Κυνηγητός (ή σαραναδιάρι), ο Χορός της γίκνας, , ο Τρεμουλιαστός, ο Ζερβός, ο Κουτσός, ο Τραμπανιστός, ο Σφαρλής, ο Ταπεινός, την Σουφλιουτούδα, τον Ζωναράδικο, ο Καστρινός, ο Συγκαθιστός, η Σούστα και οι χοροί Γάΐτάνι ή Κουσευτός, Καλλινίτικος ή ίσια απάν, Μπογδάνος, Μιλήσω, Δεντρίτσι και Αραδιαστείτε στο χορό. Οι παραδοσιακοί Θρακιώτικοι χοροί είναι συνήθως γρήγοροι σε ρυθμό και είναι κυρίως κυκλικοί χοροί στους οποίους οι άντρες χορεύουν πρώτοι στη σειρά. Η γκάιντα, ένα είδος φλογέρας με ασκό, είναι το χαρακτηριστικότερο μουσικό όργανο, όμως το κλαρίνο και το τουμπελέκι χρησιμοποιούνται επίσης. Η θρακιώτικη γκάιντα, ονομάζεται επίσης αυλός και είναι διαφορετική από την Μακεδονική και την Βουλγάρικη. Είναι υψηλότερης συχνότητας από την Μακεδονική και χαμηλότερης από την Βουλγάρικη γκάιντα ή Ντούρα. Η Θρακιώτικη γκάιντα χρησιμοποιείται ακόμα ευρέως κατά μήκος της Βορειοανατολικής Ελλάδας.[3]
Ο σπουδαιότερος ίσως μουσικός της Θράκης είναι ο Χρόνης Αηδονίδης.
Κωνσταντινούπολη Επεξεργασία
Ο πιο γνωστός Ελληνικός χορός και ρυθμός είναι ο Χασάπικο. Προέρχεται από τον Μεσαίωνα ως μια αναπαράσταση μιας μάχης με σπαθιά, που υιοθετήθηκε από τον Βυζαντινό στρατό. Στα Ελληνικά ονομάζεται μακελλάριος χορός . Το χασάπικο αποτελεί μια από τις βάσεις για το συρτάκι και χορεύεται σε όλη την Ελλάδα.
Πόντος Επεξεργασία
Το βασικό όργανο είναι η Ποντιακή λύρα (τουρκικά: Κεμεντζές). Επίσης χρησιμοποιούνται τα μουσικά όργανα της Δύσης όπως το κίτ βιολί και βιολί (Rebec) και άλλα όπως τα τύμπανα, το λαούτο, την ασκομαντούρα (ένα είδος γκάιντας), το νταούλι και τον αυλό. Παραδοσιακοί χοροί είναι τον Ατσιαπάτ, τον Διπάτ, τον Τικ, τον Διπλό τικ, τον Τρομακτόν, την Ποντιακή σέρρα, τον Εικοσιένα, τον Τρυγόνα
Κύπρος Επεξεργασία
Η Κύπρος περιλαμβάνει μια ποικιλία από κλασικά, παραδοσιακά και δημοφιλή είδη μουσική. Η Κυπριακή παραδοσιακή μουσική είναι παρόμοια με την παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας και περιλαμβάνει χορούς όπως το Συρτάκι, τον Συρτό, την Τατσία, τον Αντικρυστό και το Ζεϊμπέκικο.
Δείτε ακόμα Επεξεργασία
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Ηχητικά αρχεία Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Χοροί Καππαδοκίας, kappadokes.info». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ «Μπαϊντούσκα». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2023.
- ↑ Ελληνικοί Χοροί της Θράκης, Μωυσιάδης, Παναγιώτης, ISBN 9780007332618, Κώδικας