Ο Εμίρ Νεμάνια Κουστουρίτσα (σερβικά: Емир Немања Кустурица, Έμιρ Νεμάνια Κόστουριτσα 24 Νοεμβρίου 1954 - ) είναι Σέρβος[10][11][12] σκηνοθέτης, ηθοποιός και μουσικός.

Εμίρ Κουστουρίτσα
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Немања Емир Кустурица (Σερβικά) και Emir Nemanja Kusturica (Κροατικά)
Γέννηση24  Νοεμβρίου 1954[1][2][3]
Σαράγιεβο[4]
ΚατοικίαΣαράγιεβο
Χώρα πολιτογράφησηςΣοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας
Σερβία
Γαλλία (από 1995)[5]
ΣπουδέςFilm and TV School of the Academy of Performing Arts in Prague, Druga Gimnazija και Academy of Performing Arts in Sarajevo
Ιδιότηταηθοποιός, παραγωγός ταινιών, σκηνοθέτης κινηματογράφου[6], σεναριογράφος[6], μουσικός[6], κιθαρίστας, συνθέτης, πεζογράφος, παραγωγός, κατάσκοπος και σκηνοθέτης[7][8]
ΣύζυγοςΜάγια Κουστουρίτσα
ΤέκναΣτριμπόρ Κουστουρίτσα
Όργαναμπάσο
ΒραβεύσειςΙππότης της Λεγεώνας της Τιμής (2010), Διοικητής του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (2007), Αργυρός Λέων (1998), βραβείο φεστιβάλ των Καννών καλύτερου σκηνοθέτη (1989), Χρυσός Φοίνικας (1995), Χρυσός Φοίνικας (1985), βραβείο Σεζάρ καλύτερης ταινίας από χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2005), Svetozar Ćorović Award (2013), Τάγμα της Φιλίας (2016), Commander of the Order of the Star of Italy (2017), Τάγμα του Αγίου Σάββα (2018), Χρυσός Λέων (1998), Αργυρή Άρκτος (1993), βραβεία Σεζάρ, honorary doctor of the Voronezh State University (2019)[9], μετάλλιο Αξίας της Δημοκρατίας της Τσεχίας (28  Οκτωβρίου 2019), Χρυσός Λέων (2016), FIPRESCI Prize of the Festival de Cannes (1985), FIPRESCI Prize at Festival of Venice (1981), Sretenje Order, d:Q97616251, Τάγμα των Τεχνών και των Γραμμάτων και Τάγμα του Λευκού Αετού (Σερβία)
ΙστοσελίδαΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Κέρδισε δύο φορές Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών (για τις ταινίες του Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές και Underground), κι έχει επίσης τιμηθεί με το βραβείο του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων.[13][14] Στις 8 Σεπτεμβρίου 2007, ο Κουστουρίτσα έγινε εθνικός πρεσβευτής της Σερβίας στη UNICEF, μαζί με τους Άνα Ιβάνοβιτς, Γιελένα Γιάνκοβιτς και Αλεξάνταρ Τζόρτζεβιτς. Ο Κουστουρίτσα κατοικεί στο Ντρβένγκραντ, ένα χωριό που έχτισε για την ταινία του Η ζωή είναι ένα θαύμα.

Ζωή και έργο Επεξεργασία

Νεανική ζωή και πρώτα έργα Επεξεργασία

Γιος του Μουράτ Κουστουρίτσα (δημοσιογράφου που εργαζόταν στη Γραμματεία Πληροφοριών του Σεράγεβο) και της Σένκα Νουμάνκαντιτς (δικαστικής γραμματέως)[15] ο νεαρός Εμίρ μεγάλωσε ως το μοναχοπαίδι μιας κοσμικής μουσουλμανικής βοσνιακής οικογένειας στη Γκόριτσα, μια γειτονιά στο Σεράγεβο.[16]

Όταν αποφοίτησε από την Ακαδημία Τεχνών FAMU της Πράγας το 1978, ο Κουστουρίτσα άρχισε να σκηνοθετεί ταινίες μικρού μήκους για την τηλεόραση στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Έκανε το ντεμπούτο του με την ταινία Θυμάστε την Ντόλυ Μπελ;, η οποία κέρδισε Χρυσό Λέοντα για το καλύτερο πρώτο έργο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας εκείνης της χρονιάς. Από το 1981 ως το 1988 ήταν λέκτορας στην Ακαδημία Scenskih Umjetnosti του Σεράγεβο και διευθυντής της Ανοιχτής Σκηνής Ομπάλα (Otvorena scena Obala).

Η δεύτερη κινηματογραφική ταινία του, Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές (1985), κέρδισε Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών το 1985, και πέντε γιουγκοσλαβικά κινηματογραφικά βραβεία, ενώ ήταν υποψήφια για Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας. Έγραψε το σενάριο για την ταινία αυτή και για την Ντόλυ Μπελ σε συνεργασία με τον Αμπντουλάχ Σιντράν. Το 1989, ο Κουστουρίτσα κέρδισε και άλλα βραβεία για την ταινία του Ο καιρός των τσιγγάνων, σχετικά με την κουλτούρα των Ρομά και την εκμετάλλευση των παιδιών τους.

Δεκαετία του 1990 Επεξεργασία

Την επόμενη δεκαετία ο Κουστουρίτσα συνέχισε να δημιουργεί αξιόλογες ταινίες, που περιλαμβάνουν το ντεμπούτο του στην Αμερική, την ταινία Arizona Dream (1993) και το επικό Underground (1995), που κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ Καννών και βασιζόταν σ’ ένα σενάριο του γνωστού Σέρβου θεατρικού συγγραφέα Ντούσαν Κοβάσεβιτς.[17]

Το 1998 κέρδισε Αργυρό Λέοντα καλύτερης σκηνοθεσίας του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας για την ταινία του Μαύρη γάτα, άσπρος γάτος, μια κωμωδία που εκτυλίσσεται στις όχθες του Δούναβη. Τη μουσική έγραψε το συγκρότημα από το Βελιγράδι No Smoking Orchestra.

Πρόσφατη ζωή και έργο Επεξεργασία

  • Το 2001, ο Κουστουρίτσα σκηνοθέτησε το ντοκιμαντέρ Ιστορίες σε Σούπερ 8 για το συγκρότημα The No Smoking Orchestra, στο οποίο είναι μέλος.
  • Το ντοκιμαντέρ του Μαραντόνα για τον Αργεντινό σταρ του ποδοσφαίρου Ντιέγκο Μαραντόνα, παρουσιάστηκε αρχικά στην Ιταλία το Μάιο του 2007. Έκανε πρεμιέρα στη Γαλλία στο Φεστιβάλ Καννών του 2008.
  • Η ταινία Οι 3 Υποσχέσεις ή Υποσχέσου μου έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Καννών του 2007.[18]
  • Ήταν πρόεδρος της κριτικής επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών του 2005.
  • Το 2007, ο Κουστουρίτσα ετοίμασε την πανκ όπερα «Καιροί των τσιγγάνων», που έκανε πρεμιέρα τον Ιούνιο του 2007 στην Όπερα της Βαστίλλης (Opéra Bastille) στο Παρίσι.
  • Τον Ιούλιο του 2007 ο Κουστουρίτσα σκηνοθέτησε το συνοδευτικό μουσικό βίντεο στο σινγκλ του Μάνου Τσάο "Rainin In Paradize".
  • Στα μέσα Δεκεμβρίου του 2007, ο Κουστουρίτσα ανήγγειλε την ίδρυση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Κάστεντορφ (Küstendorf).[19] Αυτό έγινε για πρώτη φορά στο χωριό του Κουστουρίτσα από τις 14 ως τις 21 Ιανουαρίου 2008. Από τότε, ο Κουστουρίτσα οργανώνει ετήσια το δικό του ιδιωτικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Κάστεντορφ.
  • Η επόμενη ταινία του (Cool Water), θα είναι μια κωμωδία για το υπόβαθρο της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Τα γυρίσματα θα αρχίσουν το Νοέμβριο του 2010 στη Γερμανία. Θα είναι η πρώτη φορά που θα σκηνοθετήσει ταινία που δεν έγραψε ο ίδιος το σενάριο.

Ηθοποιία Επεξεργασία

Ο Κουστουρίτσα έκανε την πρώτη του εμφάνιση ως ηθοποιός στην ταινία του Πατρίς Λεκόντ Ο δήμιος του Σεν Πιερ (2000). Το 2002, εμφανίστηκε ως κιθαρίστας στον Καλό κλέφτη του Νιλ Τζόρνταν. Έπαιξε επίσης τον Ρώσο πράκτορα της KGB Σεργκέι Γκρεγκόριεφ στη γαλλική ταινία του 2009 Υπόθεση Farewell.

Μουσική Επεξεργασία

 
Με τους No Smoking Orchestra τον Μάρτιο του 2009.

Από το 1986 ως το 1988 ο Κουστουρίτσα έπαιζε μπάσο στο ροκ συγκρότημα από το Σεράγεβο Zabranjeno Pušenje.

Παρότι έπαιζε δευτερεύοντα ρόλο στο συγκρότημα, άλλαξε το όνομά του σε Emir Kusturica & No Smoking Orchestra. Το 1999 το συγκρότημα έβγαλε νέο άλμπουμ, το «Unza Unza Time» σε παραγωγή της δισκογραφικής εταιρείας Universal, κι ένα μουσικό βίντεο που σκηνοθέτησε ο Κουστουρίτσα. Το συγκρότημα έκανε διεθνή περιοδεία. Ο μουσικοσυνθέτης Γκόραν Μπρέγκοβιτς έχει συνθέσει τη μουσική για πολλές ταινίες του Κουστουρίτσα, όπως τον «Καιρό των τσιγγάνων», το Arizona Dream, όπου συμμετείχε ο Iggy Pop, και το Αντεργκράουντ.

Πολεμική Επεξεργασία

Έργο Επεξεργασία

Ο Κουστουρίτσα και το έργο του δέχονται κριτικές στην πατρίδα του και στο εξωτερικό.[20] Η ταινία του 1995 Αντεργκράουντ, με σενάριο του Ντούσαν Κοβάσεβιτς, ήταν μια διεθνής παραγωγή από τη Γιουγκοσλαβία, Γαλλία, Γερμανία και Ουγγαρία και χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από την κρατική σερβική τηλεόραση. Έδειχνε την ιστορία της Γιουγκοσλαβίας από την αρχή του Β΄παγκοσμίου Πολέμου μέχρι τη σύρραξη στη δεκαετία του 1990. Μερικοί κριτικοί ισχυρίστηκαν ότι η οπτική του φιλμ ήταν υπέρ των Σέρβων.[21] Κάποιοι διανοούμενοι ισχυρίστηκαν ότι η ταινία περιείχε προπαγάνδα υπέρ της Σερβίας.[22][23]

Ο Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας Αλαίν Φινκιελκρώ κατήγγγειλε την κριτική επιτροπή του φεστιβάλ Καννών ότι " «τίμησε έναν χαμερπή και φανταχτερό εικονογράφο εγκληματικών στερεοτύπων ... μια εκδοχή της πιο κοινότοπης και απατηλής σερβικής προπαγάνδας. Ο ίδιος ο διάβολος δεν θα μπορούσε να έχει συλλάβει μια τόσο σκληρή κατακραυγή κατά της Βοσνίας, ούτε ένα τέτοιο γκροτέσκο επίλογο στη Δυτική ανικανότητα και επιπολαιότητα.» "[23][24] Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι όταν ο Φινκιελκρώ έγραφε αυτά, δεν είχε ακόμη δει την ταινία.[25][26][27][28] Ο Γάλλος φιλόσοφος Μπερνάρ-Ανρί Λεβί γύρισε μια ταινία που ασκούσε κριτική στο «Αντεργκράουντ».[22]

Ο Σλοβένος φιλόσοφος Σλάβοϊ Ζίζεκ δήλωσε ότι το Άντεργκράουντ ήταν «από τις πιο φρικτές ταινίες που έχει δει». «Τι είδος γιουγκοσλαβικής κοινωνίας βλέπετε στο Αντεργκράουντ του Κουστουρίτσα; Μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι έχουν παράνομες ερωτικές σχέσεις, πίνουν, μάχονται – ένα είδος αιώνιου οργίου.» [29]

Ο Βόσνιος συγγραφέας Αλεκσάνταρ Χέμον, ο οποίος γεννήθηκε στο Σεράγεβο και, πλέον, ζει στις ΗΠΑ, ανέφερε ότι το «Αντεργκράουντ» υποβαθμίζει τις σερβικές ωμότητες παρουσιάζοντας «τον Βαλκανικό πόλεμο ως προϊόν συλλογικής, εσωτερικής, άγριας τρέλας».[30]

Πολιτική Επεξεργασία

Ο Κουστουρίτσα δέχτηκε κριτική ότι κατά τον πόλεμο της Βοσνίας ήταν με το μέρος του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Ο Μαυροβούνιος συγγραφέας Αντρέι Νικολάιντις δήλωσε: «Αφού ανακήρυξε τον νεκρό του πατέρα Σέρβο και τον εαυτό του τον Εμίρ Ορθόδοξο χριστιανό, επέλεξε με ποιους ήταν στον πόλεμο της Βοσνίας. Τους αναγνώρισε στους Ράντοβαν Κάρατζιτς και Ράτκο Μλάντιτς. Ο δημοσιογράφος παρέθεσε δηλώσεις του Κουστουρίτσα και φωτογραφίες του με τον επικεφαλής της Σερβικής Υπηρεσίας Ασφαλείας, Γιόβιτσα Στάνισιτς, (που δικάζεται για εγκλήματα πολέμου στη Χάγη), τον Μίλοραντ Βούτσελιτς, διευθυντή της σερβικής τηλεόρασης, και τον Ζόραν Λίλιτς, τότε πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας.[20] Ο Κουστουρίτσα μήνυσε τον Νικολάιντις και την εφημερίδα Monitor στο Ανώτατο Δικαστήριο του Μαυροβουνίου για βλάβη κατά της υπόληψής του, και τους επιβλήθηκε πρόστιμο 12.000 ευρώ για παραβίαση της δημοσιογραφικής δεοντολογίας επειδή στο άρθρο τον αποκαλούσαν ηλίθιο, άσχημο και διεφθαρμένο.[31] Η δίκη προκάλεσε δημόσιο αίτημα που οργάνωσε η Ένωση Βοσνίων Συγγραφέων, ζητώντας ανάκληση της δικαστικής απόφασης, και υπογράφηκε από διανοούμενους και φοιτητές της πρώην Γιουγκοσλαβίας και του εξωτερικού.[20]

Προσωπική ζωή Επεξεργασία

 
Ο δήμαρχος της Γουαδαλαχάρα, Αλφόνσο Πέτερσεν, προσφέρει στον Κουστουρίτσα τα κλειδιά της πόλης στο Telmex Auditorium τον Μάρτιο του 2009.

To 1993 ο Εμίρ Κουστουρίτσα κάλεσε σε μονομαχία τον Βόισλαβ Σέσελι, αρχηγό του εθνικιστικού κόμματος της Σερβίας. Πρότεινε η μονομαχία να γίνει στην καρδιά του Βελιγραδίου το καταμεσήμερο, με όποιο όπλο διάλεγε ο Βόισλαβ Σέσελι. Εκείνος όμως αρνήθηκε την προσφορά λέγοντας ότι "δεν ήθελε να κατηγορηθεί για το φόνο ενός αφελή καλλιτέχνη".[32]

Την ημέρα της γιορτής του Αγίου Γεωργίου (Đurđevdan) το 2005 ο Εμίρ βαπτίστηκε ως μέλος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας με το όνομα Νεμάνια (Немања) στη μονή Σαβίνα του Μαυροβουνίου, κοντά στο Herceg Novi.[33][34] Σε αυτούς που άσκησαν κριτική θεωρώντας αυτό ως την έσχατη προδοσία προς τις βοσνιακές ρίζες του, απάντησε ότι: "'Ο πατέρας μου ήταν αθεϊστής και πάντα περιέγραφε τον εαυτό του ως Σέρβο. Εντάξει, μπορεί να ήμασταν μουσουλμάνοι για 250 χρόνια, αλλά πρώτα ήμασταν Ορθόδοξοι και βαθιά μέσα μας ήμασταν πάντα Σέρβοι, η θρησκεία δεν μπορεί να το αλλάξει αυτό. Γίναμε μουσουλμάνοι μόνο για να γλιτώσουμε από τους Τούρκους."[33][35]

Στις σερβικές βουλευτικές εκλογές του 2007 υποστήριξε έμμεσα τον πρωθυπουργό Βόισλαβ Κοστούνιτσα και το «Δημοκρατικό Κόμμα της Σερβίας».[36] Το 2007 υποστήριξε επίσης τη σερβική καμπάνια «Αλληλεγγύη – Το Κόσοβο είναι Σερβία», που ήταν ενάντια στον μονομερή διαχωρισμό της σερβικής επαρχίας του Κοσσυφοπεδίου.[37]

Προς το παρόν ζει στο Ντρβένγκραντ της Σερβίας, το χωριό που έχτισε για την ταινία του «Η ζωή είναι ένα θαύμα». Διατηρεί τη Σερβική και Γαλλική υπηκοότητα.

Είναι παντρεμένος με τη Μάγια Κουστουρίτσα, με την οποία έχει δύο παιδιά.[38] Ο γιος του Στρίμπορ είναι μέλος των No Smoking Band όπου παίζει ντραμς, κι έχει εμφανιστεί σε κάποιες ταινίες του.[39]

Φιλμογραφία Επεξεργασία

Διακρίσεις Επεξεργασία

  • 1ο βραβείο στο φεστιβάλ φοιτητών του Κάρλοβι Βάρι (1978) για την ταινία «Γκουέρνικα».
  • Χρυσό Λιοντάρι για «καλύτερη πρώτη ταινία» στο φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας (1981) για την ταινία «Θυμάσαι τη Ντόλυ Μπελ;»
  • Χρυσός Φοίνικας του Φεστιβάλ Καννών (1985) για την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές».
  • Βραβείο FIPRESCI του Φεστιβάλ Καννών (1985) για την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές».
  • Υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας (1985) για την ταινία «Ο μπαμπάς λείπει σε ταξίδι για δουλειές».
  • Βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Καννών (1989) για την ταινία «Ο καιρός των τσιγγάνων» [40]
  • Αργυρή Άρκτος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου (1993) για την ταινία Arizona Dream.
  • Χρυσός Φοίνικας του Φεστιβάλ Καννών (1995) για την ταινία «Αντεργκράουντ» [41]
  • Χρυσή Πλακέτα καλύτερου ντοκιμαντέρ στο Διεθνές Φεστιβάλ του Σικάγο (2001) για το ντοκιμαντέρ «Ιστορίες σε Σούπερ 8».
  • Βραβείο Κινηματογράφου του συστήματος γαλλικής εκπαίδευσης (Prix de l'Education nationale) στο Φεστιβάλ Καννών (2004) για την ταινία «Η ζωή είναι ένα θαύμα».
  • Καλύτερη ταινία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα Βραβεία Σεζάρ (2005) για την ταινία «Η ζωή είναι ένα θαύμα».
  • Βραβείο Ευρωπαϊκής Αρχιτεκτονικής Philippe Rotthier, (2005) για το χωριό Κάστεντορφ (που λέγεται και Ντρβένγκραντ – «ξύλινη πόλη») στο βουνό Ζλάτιμπορ στη Σερβία. Το βραβείο αυτό απονέμεται κάθε 3 χρόνια από το «Ίδρυμα για την Αρχιτεκτονική» των Βρυξελλών.
  • Στις 10 Φεβρουαρίου 2007, ο Κουστουρίτσα παρέλαβε το Ordre des Arts et des Lettres, που είναι η ύψιστη γαλλική διάκριση σε αναγνώριση σημαντικής προσφοράς στις τέχνες.

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. (Αγγλικά) SNAC. w6nh9490. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. kusturica-emir-nemanja.
  3. (Γερμανικά) Munzinger Personen. 00000020704. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  5. «Journal officiel de la République française». (Γαλλικά) Journal officiel de la République française.
  6. 6,0 6,1 6,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2015.
  7. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0028410. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  8. www.acmi.net.au/creators/31100.
  9. www.vrn.kp.ru/online/news/3436725.
  10. Movie-maker, musician, architect: Emir Kusturica is coming to London "The Serbian movie-maker has built his own village and starred with the No Smoking Orchestra" by David Hutcheon, TIMES, May 2, 2009
  11. Finding roots in a reel Balkan village – Bosnian-born director Emir Kusturica builds a small town celebrating his embrace of a Serbian identity by Tracy Wilkinson, August 13, 2007
  12. Kustu.com – Official Web Site Αρχειοθετήθηκε 2013-05-15 στο Wayback Machine. Biography
  13. «Politika». Politika.rs. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  14. «Ministere de la culture». Culture.gouv.fr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  15. Croatia. «INTERVIEW: EMIR NEMANJA KUSTURICA, ''Globus'', February 2009». Globus.com.hr. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. [νεκρός σύνδεσμος]
  16. Halpern, Dan (8 May 2005). «The (Mis)Directions of Emir Kusturica». The New York Times. http://www.nytimes.com/2005/05/08/magazine/08EMIR.html?_r=1. Ανακτήθηκε στις 29 March 2010. 
  17. «Biography». Kustu.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  18. «Festival de Cannes: Promise Me This». festival-cannes.com. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2009. 
  19. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2008. 
  20. 20,0 20,1 20,2 «Emir Kusturica: Encyclopedia II – Emir Kusturica – Controversy». Experiencefestival.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  21. «Emir Kusturica: Encyclopedia II – Emir Kusturica – Life and work». Experiencefestival.com. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. [νεκρός σύνδεσμος]
  22. 22,0 22,1 http://www.guardian.co.uk/world/2004/may/15/film.cannes20041 Serb director tries for third triumph
  23. 23,0 23,1 http://www.nytimes.com/1995/12/05/movies/dispute-leads-bosnian-to-quit-films.html Dispute Leads Bosnian to Quit Films
  24. «L'imposture Kusturica – Le Monde, 2 June 1995». Abonnes.lemonde.fr. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. [νεκρός σύνδεσμος] In recognizing Underground, the Cannes jury thought it was honouring a creator with a thriving imagination. In fact, it has honoured a servile and flashy illustrator of criminal clichés. The Cannes jury highly praised a version of the most hackneyed and deceitful Serb propaganda. The devil himself could not have conceived so cruel an outrage against Bosnia, nor such a grotesque epilogue to Western incompetence and frivolity.
  25. «The polemic 'Underground'». Kustu.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  26. Cédric Housez,Voltaire. «Alain Finkielkraut and Bernard Henry Lévy, two propagandists of the «clash of civilizations» [Voltaire]». Voltairenet.org. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  27. «Faut-il brûler Underground?». Lexpress.fr. 19 Οκτωβρίου 1995. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  28. Notes from the underground: the ... – Google Books. Books.google.com. 2 Ιουνίου 1995. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  29. «Euronews: Slavoj Žižek interview». Youtube.com. 13 Σεπτεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  30. Halpern, Dan (8 May 2005). «The (Mis)Directions of Emir Kusturica». The New York Times. http://www.nytimes.com/2005/05/08/magazine/08EMIR.html?pagewanted=2&_r=1. Ανακτήθηκε στις 29 March 2010. 
  31. «Blic Online | Vrhovni sud Crne Gore presudio u korist Kusturice». Blic.rs. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  32. http://www.nytimes.com/2005/05/08/magazine/08EMIR.html
  33. 33,0 33,1 «Article about Kusturica's religion on». Pionirovglasnik.com. 26 Ιουλίου 2005. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  34. «News of Kusturica's baptism on passagen.se». Hem.passagen.se. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  35. Emir Kusturica (4 Μαρτίου 2005). «An interview for Guardian». Film.guardian.co.uk. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  36. «(Reuters) – Film director Emir Kusturica attends the final pre-elections rally of Democratic Party of Serbia in Belgrade 17 January 2007». 2space.net. 1 Ιανουαρίου 1970. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  37. Iva Martinović (12 Νοεμβρίου 2007). «Radio Slobodna Evropa article». Slobodnaevropa.org. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2010. 
  38. Halpern, Dan (8 May 2005). «The (Mis)Directions of Emir Kusturica». The New York Times. http://www.nytimes.com/2005/05/08/magazine/08EMIR.html. Ανακτήθηκε στις 29 March 2010. 
  39. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2010. 
  40. «Festival de Cannes: Time of the Gypsies». festival-cannes.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2009. 
  41. «Festival de Cannes: Underground». festival-cannes.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2009. 

Αναφορές Επεξεργασία

  • Gocic, Goran: "The Cinema of Emir Kusturica: Notes from the Underground", Wallflower Press, London, 2001.
  • Irodanova, Dina: Emir Kusturica. London. British Film Institute 2002.
  • Imsirevic, Almir: "Based on a Truth Story", Sarajevo, 2007.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία