Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη
Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη υπογράφηκε στο Λουξεμβούργο την 17η Φεβρουαρίου 1986 και στη Χάγη την 28η Φεβρουαρίου 1986. Τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιουλίου 1987 υπό την Επιτροπή Ντελόρ. Η Πράξη θεσπίστηκε με πίστη στην ευρωπαϊκή ιδέα και βούληση για συνέχιση του έργου που άρχισε με προγενέστερες συνθήκες, όπως η Συνθήκη της Ρώμης του 1957 και της Στουτγάρδης του 1983, για προώθηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας και της δημοκρατίας με βάση τα θεμελιώδη δικαιώματα, και στοχεύοντας σε βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης με την εμβάθυνση της κοινής εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής.[1][2]
| Τύπος | Πολυμερής τροποποιητική συνθήκη |
|---|---|
| Υπογραφή | 17η Φεβρουαρίου 1986 28η Φεβρουαρίου 1986 |
| Τοποθεσία | Λουξεμβούργο Χάγη |
| Σε ισχύ | 1η Ιουλίου 1987 |
| Υπογράφοντες | |
| Θεματοφύλακας | Ιταλική Κυβέρνηση |
| Γλώσσες |
Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (ΕΕΠ) αποσκοπούσε στην αναθεώρηση των Συνθηκών της Ρώμης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας. Αυτό έγινε για να δοθεί νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και για να ολοκληρωθεί η εσωτερική αγορά (ένας χώρος χωρίς εσωτερικά σύνορα στον οποίο διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των ατόμων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων) έως την 1η Ιανουαρίου 1993. Η ΕΕΠ τροποποίησε τους κανόνες λειτουργίας των ευρωπαϊκών οργάνων και διεύρυνε τις αρμοδιότητες της τότε Ευρωπαϊκής Κοινότητας σε αρκετούς τομείς πολιτικής. Δημιουργώντας νέες κοινοτικές αρμοδιότητες και με τη μεταρρύθμιση των θεσμικών οργάνων, η ΕΕΠ άνοιξε τον δρόμο της πολιτικής ολοκλήρωσης και της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, που κατοχυρώθηκαν με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (τη Συνθήκη του Μάαστριχτ).[3]
Ιστορία Επεξεργασία
Η διακυβερνητική διάσκεψη που κατέληξε στην Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη είχε διπλή εντολή:
- Συνθήκη στον τομέα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας, και
- πράξη για την τροποποίηση της Συνθήκης ΕΟΚ, ιδίως σε επίπεδο:
- των διαδικασιών λήψης αποφάσεων εντός του Συμβουλίου·
- των αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής·
- των αρμοδιοτήτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου·
- της επέκτασης των αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενεργείας.[3]
Όπως αναφέρεται και στο προοίμιο της Πράξης, συντάχθηκε εκτιμώντας ότι οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων, κατά τη Συνδιάσκεψη του Παρισιού στις 19 έως 21 Οκτωβρίου 1972, ενέκριναν το στόχο της προοδευτικής πραγμάτωσης της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, και ότι η Κοινότητα και οι κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών έλαβαν ορισμένα μέτρα με στόχο την έναρξη λειτουργίας της νομισματικής συνεργασίας και τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος.[1]
Περιεχόμενο Επεξεργασία
Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη αποτελείται από ένα προοίμιο και 4 τίτλους και περιέχει μια σειρά δηλώσεων που εγκρίθηκαν από τη διάσκεψη.
Προοίμιο Επεξεργασία
Στο προοίμιο αναφέρονται οι θεμελιώδεις στόχοι της Συνθήκης και εκφράζεται η θέληση των συμβαλλόμενων μερών να μεταβάλουν το σύνολο των σχέσεών τους με σκοπό τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο προοίμιο κατοχυρώνεται, επίσης, ο ενιαίος χαρακτήρας της Πράξης, που συγκεντρώνει τους κοινούς κανόνες για τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες και για τη συνεργασία στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Τέλος, τονίζονται οι δύο στόχοι της αναθεώρησης των Συνθηκών, δηλαδή, «η βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης με την επέκταση των κοινών πολιτικών και την αναζήτηση νέων στόχων» και «η διασφάλιση καλύτερης λειτουργίας των Κοινοτήτων».[3]
Τίτλος Ι: Κοινές διατάξεις (Άρθρα 1-3) Επεξεργασία
Στο 1ο άρθρο αναφέρεται ότι οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες και η ευρωπαϊκή πολιτική Συνεργασία έχουν ως στόχο να συμβάλουν από κοινού στην ουσιαστική πρόοδο της ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι διατάξεις επιβεβαιώνουν και συμπληρώνουν τις διαδικασίες που συμφωνήθηκαν στις εκθέσεις του Λουξεμβούργου ( 1970), της Κοπεγχάγης ( 1973) και του Λονδίνου (1981) καθώς και στην πανηγυρική διακήρυξη για την ευρωπαϊκή Ένωση (1983) και τις πρακτικές που καθιερώθηκαν σταδιακά μεταξύ των κρατών μελών.
Στο 2ο ορίζεται η σύσταση του Ευρωπαϊκου Συμβουλίου με υποστήριξη από τους Υπουργούς Εξωτερικών και 1 αντιπροσώπου της Επιτροπής, και ο αριθμός των ετήσιων συνεδριάσεων. Για τις εξουσίες και αρμοδιότητες των οργανισμών και σωμάτων, το άρθρο 3 αναφέρεται σε ότι προβλέπεται στις Συνθήκες για την ίδρυση των Κοινοτήτων βάσει των προϋποθέσεων και των στόχων τους.
Τίτλος ΙΙ: Διατάξεις για την τροποποίηση των συνθηκών για την ίδρυση των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Άρθρα 4-29) Επεξεργασία
Το Κεφάλαιο Ι: Διατάξεις για την τροποποίηση της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ, άρθρα 4-5) περιέχει συμπληρωματικές διατάξεις στη συνθήκη ΕΚΑΧ.
Η έμφαση δόθηκε στο Κεφάλαιο ΙΙ: Διατάξεις για την τροποποίηση της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ, Άρθρα 6-12). Το Τμήμα Ι:Θεσμικές διατάξεις αφορά θεσμικές μεταβολές στον τρόπο λειτουργίας των ιδρυμάτων. Στο άρθρο 6 προσδιορίζονται οι αλλαγές στη διαδικασία συνεργασίας μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Το άρθρο 7 αφορά τις προθεσμίες για ορισμένες ενέργειες. Τα άρθρα 8 και 9 αφορούν τον τρόπο ένταξης στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Το άρθρο 10 συμπληρώνει τις διατάξεις για την ανάθεση αρμοδιοτήτων στην Επιτροπή. Τα άρθρα 11 και 12 περιέχουν συμπληρωματικές διατάξεις στη συνθήκη ΕΟΚ.
Στο Τμήμα ΙΙ συγκεντρώθηκαν οι σημαντικές διατάξεις για τις βάσεις και την πολιτική της Κοινότητας.
- Για την προοδευτική εγκαθίδρυση της εσωτερικής αγοράς έως το 1993, η ΕΕΠ προβλέπει αύξηση του αριθμού των περιπτώσεων όπου το Συμβούλιο μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις με σύστημα «ειδικής πλειοψηφίας» αντί με σύστημα «ομοφωνίας» (άρθρα 13-19). Κατ’ αυτό τον τρόπο απλοποιήθηκε η διαδικασία λήψης αποφάσεων και μπόρεσαν να αποφευχθούν οι συχνές καθυστερήσεις που οφείλονταν στην επιζήτηση ομόφωνης απόφασης από τις τότε 12 χώρες μέλη. Η ομοφωνία δεν ήταν πλέον απαραίτητη για τους νόμους που προορίζονταν για τη θέσπιση της ενιαίας αγοράς εκτός από τα μέτρα σχετικά με τη φορολογία, την ελεύθερη κυκλοφορία των ατόμων και τα δικαιώματα και συμφέροντα των μισθωτών.[3]
- Δυνάμει της ΕΕΠ η ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία καθιερώθηκε ως ο νέος κανόνας σε τέσσερις από τους υπάρχοντες τομείς που καλύπτονται από τις Συνθήκες (άρθρα 13 & 16):
- το Κοινό Δασμολόγιο·
- ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων·
- ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών·και
- οι θαλάσσιες και εναέριες μεταφορές.
- Για τη συνεργασία στο πεδίο της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής μεταξύ των κρατών μελών ζητήθηκε η συμβουλή εμπειρογνωμόνων, της Νομισματικής Επιτροπής και της Επιτροπής των Διοικητών των Κεντρικών Τραπεζών (άρθρο 20)
- Με την ΕΕΠ θεσπίστηκε ότι σε αρκετούς νέους τομείς πολιτικής οι αποφάσεις θα λαμβάνονται με ειδική πλειοψηφία. Σε αυτούς περιλαμβάνονται:
- η εσωτερική αγορά·
- η οικονομική και κοινωνική συνοχή (άρθρο 23) ώστε να αντισταθμιστούν οι συνέπειες της ολοκλήρωσης της εσωτερικής αγοράς στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες·
- η κοινωνική πολιτική (άρθρα 21-22) —δύο νέες πτυχές της εν λόγω πολιτικής, η υγεία και ασφάλεια στην εργασία και ο κοινωνικός διάλογος μεταξύ συνδικαλιστικών οργανώσεων και εργοδοτών·
- η έρευνα και η ανάπτυξη (άρθρο 24)
- το περιβάλλον(άρθρο 25) — θεσπίζοντας την αρχή της επικουρικότητας (δηλαδή, να λαμβάνονται μέτρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο μόνο όταν είναι πιο αποτελεσματικά συγκριτικά με τα μέτρα σε κάθε μεμονωμένη χώρα),·και
- η κοινή εξωτερική πολιτική —ενώ η προεδρεία του Συμβουλίου είναι υπεύθυνη για την ανάληψη δράσης και τον συντονισμό των θέσεων των χωρών μελών[3].
Το Κεφάλαιο ΙΙΙ: Διατάξεις για την τροποποίηση της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (ΕΚΑΕ, άρθρα 26-27) περιέχει συμπληρωματικές διατάξεις στη συνθήκη ΕΚΑΕ.
Τίτλος ΙΙΙ: Διατάξεις για την Ευρωπαϊκή συνεργασία στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής (Άρθρο 30) Επεξεργασία
Οι διατάξεις αφορούν ενέργειες και εκδηλώσεις που στοχεύουν στην εφαρμογή μιας κοινής εξωτερικής πολιτικής μεταξύ των κρατών μελών, και εμπίπτουν στο πεδίο των αρμοδιοτήτων και των καθηκόντων των Υπουργών Εξωτερικών. Ο ρόλος τους διευρύνθηκε με τις υποχρεώσεις για:
- Αμοιβαίες ενημερώσεις και διαβουλεύσεις
- Σύγκλιση των θέσεών τους και πραγματοποίηση κοινών δράσεων
- Να λαμβάνουν υπόψη τις θέσεις των εταίρων τους
- Να μεριμνούν για την προοδευτική ανάπτυξη και τον καθορισμό κοινών αρχών και στόχων.
- Να αποφεύγουν κάθε δράση ή λήψη θέσης που βλάπτει την αποτελεσματικότητα τους ως συμπαγούς δύναμης στις διεθνείς σχέσεις ή στα πλαίσια διεθνών οργανισμών.
- Οι Υπουργοί Εξωτερικών και ένα μέλος της Επιτροπής να συνέρχονται τέσσερις τουλάχιστον φορές το χρόνο
- Η Επιτροπή να συμμετέχει πλήρως στις εργασίες της πολιτικής Συνεργασίας.
- Να αποφεύγουν, στο μέτρο του δυνατού, να θέτουν εμπόδια στη διαμόρφωση γενικής συναίνεσης για να είναι δυνατή η ταχεία λήψη κοινών θέσεων και η πραγματοποίηση κοινών δράσεων
- Τακτική ενημέρωση και συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
- Επιδίωξη και διατήρηση συνοχής στις εξωτερικές πολιτικές της Ευρωπαϊκής Κοινότητας που θα συμφωνούνται στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πολιτικής Συνεργασίας
- Πολιτικό διάλογο με τις τρίτες χώρες και τις περιφερειακές ενώσεις.
Τίτλος IV: Γενικές και τελικές διατάξεις (Άρθρα 31-34) Επεξεργασία
Τα άρθρα 31 και 32 περιέχουν διευκρινίσεις. Το άρθρο 33 αφορά την επικύρωση της Πράξης, ορίζεται ως θεματοφύλακας η Ιταλική Κυβέρνηση και προσδιορίζονται οι όροι που πρέπει να πληρούνται προκειμένου να τεθεί σε ισχύ. Το άρθρο 34 αναφέρει τις 10 γλώσσες στις οποίες συντάχθηκε το κείμενο της πράξης.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 «ΕΝΙΑΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΑΞΗ».
- ↑ «Single European Act». www.ecolex.org. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2019.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη». eur-lex.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2019.
Χρονοδιάγραμμα ΕΕ Επεξεργασία
Από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, κυρίαρχα ευρωπαϊκά κράτη έχουν συνάψει συνθήκες και ως εκ τούτου συνεργάστηκαν και εναρμόνισαν πολιτικές (ή συνέδεσαν την κυριαρχία) σε έναν αυξανόμενο αριθμό τομέων, στο έργο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ή στην οικοδόμηση της Ευρώπης (γαλλικά: la construction européenne). Το ακόλουθο χρονοδιάγραμμα περιγράφει τη νομική έναρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) - το κύριο πλαίσιο για αυτήν την ενοποίηση. Η ΕΕ κληρονόμησε πολλές από τις σημερινές της ευθύνες από τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες (ΕΚ), οι οποίες ιδρύθηκαν τη δεκαετία του 1950 στο πνεύμα της Διακήρυξης Σουμάν.
| Υπόμνημα: Υ: υπογραφή Ι: θέση σε ισχύ Τ: τερματισμός Λ: λήξη de facto αντικατάσταση Σχετ. με πλαίσιο ΕΚ/ΕΕ: de facto εντός εκτός |
 Ευρωπαϊκη Ενωση (ΕΕ)
|
[Συν.] | ||||||||||||||
| Ευρωπαϊκες Κοινοτητες (ΕΚ)
|
(1ος πυλώνας) | |||||||||||||||
| Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (ΕΚΑΕ ή Ευρατόμ) | [Συν.] | |||||||||||||||
 /  /  /  Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ)
|
||||||||||||||||
| Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) | ||||||||||||||||
| Κανόνες Σένγκεν | Ευρωπαϊκή Κοινότητα (ΕΚ) | |||||||||||||||
| 'TREVI' | Δικαιοσύνη και Εσωτερικές Υποθέσεις (ΔΕΥ, 2ος πυλώνας) | |||||||||||||||
 /  Βορειοατλαντική Συμμαχία (NATO)
|
[Συν.] | Αστυνομική και Δικαστική Συνεργασία σε Ποινικές Υποθέσεις (ΑΔΣΠΥ, 2ος π.) | ||||||||||||||
  Αγγλογαλλική συμμαχία |
[Αμυντικά πέρασε στο NATO] | Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία (ΕΠΣ) | Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ, 3ος πυλώνας) | |||||||||||||
 Δυτική Ένωση (ΔΕ)
|
 /  Δυτική Ευρωπαϊκή Ένωση (WEU)
|
[Καθήκοντα που καθορίστηκαν μετά την επανενεργοποίηση της ΔΕΕ το 1984 και πέρασαν στην ΕΕ] | ||||||||||||||
| [Κοινωνικοπολιτικά πέρασε στο ΣτΕ] | [Συν.] | |||||||||||||||
| Συμβούλιο της Ευρώπης (ΣτΕ)
| ||||||||||||||||
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Αν και δεν είναι per se οι συνθήκες της ΕΕ, αυτές οι συνθήκες επηρέασαν την ανάπτυξη του αμυντικού σκέλους της ΕΕ, κύριο μέρος της ΚΕΠΠΑ. Η γαλλοβρετανική συμμαχία που ιδρύθηκε με τη Συνθήκη της Δουνκέρκης αντικαταστάθηκε de facto από την ΔΕ. Ο πυλώνας ΚΕΠΠΑ ενισχύθηκε από ορισμένες από τις δομές ασφαλείας που είχαν δημιουργηθεί στο πλαίσιο της αρμοδιότητας της Τροποποιημένης Συνθήκης των Βρυξελλών (ΤΣΒ) του 1955. Η Συνθήκη των Βρυξελλών τερματίστηκε το 2011, διαλύοντας κατά συνέπεια τη ΔΕΕ, καθώς η ρήτρα αμοιβαίας άμυνας που προέβλεπε η Συνθήκη της Λισαβόνας για την ΕΕ θεωρήθηκε ότι καθιστά τη ΔΕΕ περιττή. Έτσι, η ΕΕ αντικατέστησε de facto τη ΔΕΕ.
- ↑ Τα σχέδια για την ίδρυση μιας Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (ΕΠΚ) σταμάτησαν μετά την αποτυχία της Γαλλίας να επικυρώσει τη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας (ΕΑΚ). Η ΕΠΚ θα συνδύαζε την ΕΚΑΧ και την ΕΑΚ.
- ↑ Οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες απέκτησαν κοινούς θεσμούς και κοινή νομική προσωπικότητα (δηλαδή δυνατότητα, π.χ. να υπογράφουν συνθήκες από μόνες τους).
- ↑ Οι Συνθήκες του Μάαστριχτ και της Ρώμης αποτελούν τη νομική βάση της ΕΕ και αναφέρονται επίσης ως Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), αντίστοιχα. Τροποποιούνται από δευτερεύουσες συνθήκες.
- ↑ Από την ίδρυση της ΕΕ το 1993 και την εδραίωση το 2009, η ένωση αποτελούνταν από τρεις πυλώνες, ο πρώτος από τους οποίους ήταν οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Οι άλλοι δύο πυλώνες αποτελούνταν από πρόσθετους τομείς συνεργασίας που είχαν προστεθεί στην αποστολή της ΕΕ.
- ↑ Η ενοποίηση σήμαινε ότι η ΕΕ κληρονόμησε τη νομική προσωπικότητα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και ότι το σύστημα πυλώνων καταργήθηκε, με αποτέλεσμα το πλαίσιο της ΕΕ να καλύπτει όλους τους τομείς πολιτικής. Αντίθετα, η εκτελεστική/νομοθετική εξουσία σε κάθε τομέα καθορίστηκε από την κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των κρατών μελών. Αυτή η κατανομή, καθώς και οι διατάξεις της Συνθήκης για τομείς πολιτικής στους οποίους απαιτείται ομοφωνία και είναι δυνατή η ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία, αντικατοπτρίζει το βάθος της ολοκλήρωσης της ΕΕ καθώς και τον εν μέρει υπερεθνικό και εν μέρει διακυβερνητικό χαρακτήρα της ΕΕ.