Ο Εντμοντόσαυρος είναι γένος μεγάλων αδρόσαυρων, το οποίο περιλαμβάνει 2 είδη: τον Edmontosaurus regalis (το τυπικό είδος) και το Edmontosaurus annectens (γνωστό κι ως Ανατοτιτάνας). Το πρώτο είδος έζησε στη δυτική Βόρεια Αμερική πριν από 73 εκατομμύρια χρόνια. Το δεύτερο είδος έζησε στην ίδια γεωγραφική περιοχή, όμως τα απολιθώματά του χρονολογούνται από το τέλος της Κρητιδικής περιόδου, πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια. Ο εντμοντόσαυρος ήταν ένας από τους τελευταίους δεινόσαυρους, και έζησε μαζί με άλλους δεινόσαυρους όπως ο Τρικεράτωψ και ο Τυραννόσαυρος, λίγο πριν την εξαφάνιση των δεινοσαύρων.
Διάγραμμα που συγκρίνει δύο ενήλικα άτομα του Ε. regalis (γκρίζο) και του Ε. annectens (πράσινο) μαζί με άνθρωπο
Ο εντμοντόσαυρος ήταν ένας από τους μεγαλύτερους αδρόσαυρους. Είχε μήκος 9 -12 μέτρα (μερικές φορές μέχρι τα 15 μέτρα), ύψος 3,5 μέτρα και βάρος τους 4 τόνους. Είχε σώμα ογκώδες και στιβαρό που στηρίζονταν στα τέσσερα ψηλά άκρα του. Η ουρά του ήταν ογκώδης και έφτανε σε μήκος τα 7 μέτρα.
Το κρανίο του ήταν πολύ μεγάλο, καθώς έφτανε σε μήκος τα 1,18 μέτρα, και κατέληγε σε ένα πλατύ ράμφος σαν της πάπιας. Σε κάθε σιαγόνα διέθετε εκατοντάδες δόντια. Το σχήμα του ρινικού οστού του δείχνει ότι μπορεί να είχε μια χαλαρή σακούλα από δέρμα στο ρύγχος του, που φούσκωνε σαν μπαλόνι. Ίσως χρησίμευε σαν οπτικό σημάδι για πιθανούς συντρόφους ή αντίζηλους κατά την αναπαραγωγική περίοδο ή για να βγάζει δυνατές κραυγές.
Επίσης, όπως οι υπόλοιποι αδρόσαυροι, έτσι κι ο εντμοντόσαυρος μπορούσε να περπατήσει και στα τέσσερα και στα δύο, όμως σε αντίθεση με αυτούς, δεν έφερε λοφίο ή εξόγκωμα στο κεφάλι του.
Μεγάλα κοπάδια εντμοντόσαυρων ξεχειμώνιαζαν κοντά στις ακτές μιας κλειστής θάλασσας στην Μοντάνα και τον νοτιοδυτικό Καναδά. Όταν καλοκαίριαζε, ταξίδευε βόρεια αναζητώντας την πλούσια βλάστηση της Αρκτικής. Οι επιστήμονες πιστεύουν πως τα ζώα αυτά κατά την ετήσια μετανάστευσή τους διένυαν περίπου 2.500 χλμ[1].
Ο εντμοντόσαυρος πιθανόν να ζούσε σε ημιδασωμένες περιοχές όπου τρεφόταν με σκληρά φυτά. Ζούσε σε πολύ μεγάλα κοπάδια εκατοντάδων έως και χιλιάδων ατόμων. Κατά την αναπαραγωγική περίοδο, τα αρσενικά έκαναν επιδείξεις φουσκόνωντας τα ρύγχη τους και βγάζοντας δυνατές κραυγές. Όταν εμφανιζόταν ένας μικρός θηρευτής όπως μικροί δρομεόσαυροι επιτεθόταν βγάζοντας κραυγές, όμως όταν εμφανίζονταν θηρευτές σαν τον Τυραννόσαυρο, η μόνη πιθανή δυνατή λύση ήταν η υποχώριση.
Έχουν ανακαλυφθεί διάφοροι ολόκληροι σκελετοί εντμοντόσαυρών. Μάλιστα σε μια περιοχή μήκους 3 χλμ. βρέθηκαν πάνω από 25.000 απολιθώματα εντμοντόσαυρων. Πιθανόν να σκοτώθηκαν όλοι μαζί σε μια γιγαντιαία πλημμύρα ενός ποταμού.
Τα πιο γνωστά πλήρη κρανία εντμοντόσαυρων
Έχουν ανακαλυφθεί επίσης και πολλά μεμονομένα κρανία εντμοντόσαυρων. Σε ένα από αυτά βρέθηκαν επουλωμένα σημάδια από δόντια. Το ζώο είχε επιβιώσει από επίθεση μικρότερων σαρκοφάγων δεινόσαυρων.
Ο "μουμιοποιημένος" εντμοντόσαυρος, που ανήκει στο είδος E. annectensΚάποια καλά διατηρημένα δείγματα περιλαμβάνουν όχι μόνο τα οστά, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και εκτεταμένα ίχνη δέρματος και πιθανά περιεχόμενο του εντέρου.
Το 1908, ένας Αμερικανός παλαιοντολόγος ανακάλυψε κάτι εκπληκτικό: Έναν μουμιοποιημένο εντμοντόσαυρο που είχε απολιθωθεί με το δέρμα του! Ήταν ακόμη ορατό ένα τμήμα του ρύγχους και το δέρμα που ένωνε τα δάχτυλα. Έλειπε όλο το πίσω μέρος του σώματος, που είχε φαγωθεί από έναν σαρκοφάγο δεινόσαυρο. Χάρη σε αυτή την πέτρινη "μούμια", γνωρίζουμε ότι αυτός ο δεινόσαυρος είχε μάγουλα (απόδειξη ότι μπορούσε να μασήσει την τροφή του)[2].
Ο εντμοντόσαυρος ήταν ένας από τους πιο γνωστούς δεινόσαυρους της οικογένειας των αδροσαυρίδων, μιας οικογένειας δεινοσαύρων που έζησε στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου. Κατατάσσεται σαν γένος στην υποοικογένεια Saurolophinae (ή Ηadrosaurine), ένα μέλος της ομάδας των αδροσαυριδών που διέθετε μεγάλες, κοίλες απολήξεις, αντί για μικρότερες συμπαγείς ή απλώς σαρκώδεις κορυφές.[3]
Περιέχει δύο γνωστά είδη: τον Edmontosaurus regalis και τον Edmontosaurus annectens. Απολιθώματα του E. regalis έχουν βρεθεί σε βράχους της δυτικής Βόρειας Αμερικής που χρονολογούνται από τα τέλη της Καμπανίας Περιόδου της Κρητιδικής Περιόδου 73 εκατομμύρια χρόνια πριν, ενώ εκείνα του Ε. annectens βρέθηκαν στην ίδια γεωγραφική περιοχή, αλλά σε βράχους που χρονολογούνται στο τέλος της Μααστριχτικής περιόδου της Κρητιδικής, 66 εκατομμύρια χρόνια πριν.
Αναπαράσταση του E. regalis
Αναπαράσταση του E. annectens
