Καπροϊκό οξύ
Το εξανικό οξύ ή καπροϊκό οξύ (από τη λέξη κάπρος = τράγος) είναι οργανική χημική ένωση με μοριακό χημικό τύπο C6H12O2. Πιο συγκεκριμένα, το εξανικό οξύ είναι κορεσμένο καρβοξυλικό οξύ «ευθείας αλυσίδας» (ανήκει στα λεγόμενα αλκανικά οξέα). Είναι άχρωμο ελαιώδες υγρό με χαρακτηριστική οσμή που θυμίζει τράγο, τυρί και κερί[1]. Είναι πράγματι ένα λιπαρό οξύ που βρίσκεται στη φύση σε διάφορα ζωικά λίπη και έλαια, και αποτελεί μία από τις ουσίες που δίνουν στο αποσυντιθέμενο σαρκώδες κάλυμμα του σπόρου του γκίγκο τη χαρακτηριστική δυσάρεστη οσμή.[2] Εξανικό οξύ περιέχεται επίσης στη βανίλια. Η κυριότερη χρήση του οξέος είναι για την παρασκευή των εστέρων του, που χρησιμοποιούνται ως τεχνητά προσθετικά για άρωμα και γεύση, καθώς και στην παραγωγή άλλων παραγώγων του, όπως οι αλκυλφαινόλες.[3]
| Καπροϊκό οξύ | |
|---|---|
| |
| Γενικά | |
| Όνομα IUPAC | Εξανικό οξύ |
| Άλλες ονομασίες | Καπροϊκό οξύ, βουτυλοξικό οξύ |
| Χημικά αναγνωριστικά | |
| Χημικός τύπος | C6H12O2 |
| Μοριακή μάζα | 116,16 amu |
| Σύντομος συντακτικός τύπος |
CH3(CH2)4COOH |
| Αριθμός CAS | 142-62-1 |
| SMILES | CCCCCC(=O)O |
| Ισομέρεια | |
| Ισομερή θέσης | >100 |
| Φυσικές ιδιότητες | |
| Σημείο τήξης | -3,4 °C |
| Σημείο βρασμού | 205,8 °C |
| Πυκνότητα | 929 kgr/m3 |
| Διαλυτότητα στο νερό |
10,82 kgr/m3 |
| Διαλυτότητα σε άλλους διαλύτες |
διαλυτό σε αιθανόλη, αιθέρα |
| Ιξώδες | 3,1 mP |
| Δείκτης διάθλασης , nD |
1,4170 |
| Εμφάνιση | άχρωμο ελαιώδες υγρό |
| Χημικές ιδιότητες | |
| pKa | 4,88 |
| Ελάχιστη θερμοκρασία ανάφλεξης |
103 °C |
| Σημείο αυτανάφλεξης | 380 °C |
| Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). | |
Τα άλατα και οι εστέρες του εξανικού οξέος είναι γνωστά ως εξανικά/εξανοϊκά ή ως καπροϊκά (αγγλ. hexanoates ή caproates).
Δύο άλλα οξέα έχουν ονομαστεί από τη λέξη «κάπρος»: το καπρυλικό οξύ (με οκτώ άτομα άνθρακα στο μόριό του) και το καπρικό οξύ (με δέκα άτομα άνθρακα). Μαζί με το εξανικό οξύ, αυτά τα τρία αποτελούν το 15% του βάρους του βουτύρου (λίπους) του κατσικίσιου γάλακτος.
Το καπροϊκό, το καπρυλικό και το καπρικό οξύ (το καπρικό είναι στερεό, ενώ τα δύο πρώτα είναι λεπτόρρευστα υγρά) δεν χρησιμοποιούνται μόνο για τον σχηματισμό εστέρων, αλλά και αυτούσια ως προσθήκες στο βούτυρο, στο γάλα, στην κρέμα γάλακτος, στο ψωμί, στη μπύρα και σε άλλα τρόφιμα ως βελτιωτικά γεύσεως.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ The Merck Index: An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals (11th ed.), Merck, 1989, ISBN 091191028X
- ↑ «Ginkgo.html». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2016.
- ↑ The Merck Index, όπ.π.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
 
|
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Caproic acid της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες). |