Επίθεση κατά Τούρκων μεταναστών στο Ζόλινγκεν (1993)

Η εμπρηστική επίθεση στο Ζόλινγκεν το 1993 ήταν μία από τις πιο σοβαρές εξάρσεις βίας κατά των ξένων στη σύγχρονη Γερμανία. Τη νύχτα της 28ης - 29 Μαΐου του 1993, τέσσερις νεαροί Γερμανοί άνδρες (ηλικίας 16-23) που ανήκαν στην ακροδεξιά σκηνή σκινχεντ, με νεοναζί δεσμούς, έβαλαν φωτιά στο σπίτι μιας μεγάλης οικογένειας Τούρκων στο Ζόλινγκεν στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, Γερμανία. Τρία κορίτσια και δύο γυναίκες έχασαν τη ζωή τους. Δεκατέσσερα άλλα μέλη της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων πολλών παιδιών, τραυματίστηκαν, μερικοί από αυτούς σοβαρά. Η επίθεση οδήγησε σε βίαιες διαμαρτυρίες από Τούρκους σε διάφορες γερμανικές πόλεις και σε μεγάλες διαδηλώσεις Γερμανών που εξέφραζαν αλληλεγγύη προς τα θύματα. Τον Οκτώβριο του 1995, οι δράστες καταδικάστηκαν για εμπρησμό και δολοφονία με ποινές φυλάκισης μεταξύ 10 και 15 ετών. Οι καταδικαστικές αποφάσεις επικυρώθηκαν από το εφετείο.

Διαδήλωση Τούρκων και Γερμανών μπροστά από το καμένο σπίτι της τουρκικής οικογένειας στο Ζόλινγκεν, Ιούνιος 1993.

Γεγονότα πριν την επίθεση

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, μετά την επανένωση της Γερμανίας, το θέμα των ξένων, και ειδικά των αιτούντων πολιτικό άσυλο, είχε προκαλέσει έντονη αντιπαράθεση στη Γερμανία. Το συντηρητικό χριστιανοδημοκρατικό κόμμα CDU και η λαϊκή εφημερίδα Bild ήταν οι κύριες δυνάμεις που έκαναν έκκληση για τον περιορισμό του αριθμού τους.

Πριν την επίθεση στο Ζόλινγκεν είχαν γίνει και άλλες επιθέσεις με ρατσιστικά κίνητρα σε διάφορες περιοχές της Γερμανίας. Το Δεκέμβριο του 1988, ένας Γερμανός ακροδεξιός ένοπλος που ονομαζόταν Josef Seller έβαλε φωτιά στο "Habermeier Haus", κτίριο στο Schwandorf της Βαυαρίας σκοτώνοντας το ζευγάρι Τούρκων Φατμά και Οσμάν, μαζί με το γιο τους Μεχμέτ. Η εμπρηστική επίθεση κόστισε επίσης τη ζωή του γερμανού πολίτη Jürgen Hübner. Το Σεπτέμβριο του 1991 βίαιες ταραχές στο Hoyerswerda οδήγησαν στην εκκένωση ενός ξενώνα όπου διέμεναν άτομα που ζητούσαν πολιτικό άσυλο. Στη διάρκεια των 3ήμερων ταραχών στο Rostock-Lichtenhagen τον Αύγουστο του 1992, έγινε επίθεση με βόμβες μολότοφ σε κτίριο όπου διέμεναν μετανάστες από το Βιετνάμ, οι οποίοι μόλις που κατάφεραν να γλυτώσουν. Κατά τη διάρκεια αυτής της επίθεσης υπήρχε πολύς κόσμος που παρακολουθούσε επιδοκιμάζοντας τους δράστες. Τον Νοέμβριο του 1992 τρεις Τούρκοι έχασαν τη ζωή τους στο Mölln από εμπρησμό που προκάλεσαν νεαροί ακροδεξιοί.

Τον επόμενο μήνα έγιναν μεγάλες διαδηλώσεις κατά της ξενοφοβίας σε ολόκληρη τη Γερμανία, με τη συμμετοχή περισσότερων από 700.000 ανθρώπων. Την ίδια περίοδο τέθηκαν εκτός νόμο αρκετές νεοναζιστικές οργανώσεις.

Τρεις μέρες πριν την επίθεση στο Ζόλινγκεν, στις 26 Μαΐου του 1993, το γερμανικό κοινοβούλιο με την απαιτούμενη πλειοψηφία των 2/3, αποφάσισε την αλλαγή του Grundgesetz προκειμένου να περιορίσει τον αριθμό αυτών που ζητούσαν πολιτικό άσυλο. Προηγουμένως, οποιοσδήποτε ζητούσε πολιτικό άσυλο στη Γερμανία ετίθετο αμέσως σε καθεστώς πολιτικού πρόσφυγα.

Η επίθεση στο Ζόλινγκεν, όπου σκοτώθηκαν πέντε άτομα, την εποχή εκείνη ήταν η πιο σοβαρή έξαρση βίας κατά των ξένων στη Γερμανία. Μία εβδομάδα αργότερα, μια εμπρηστική επίθεση σε ένα σπίτι στη Φρανκφούρτη με 34 αλλοδαπούς εντοπίστηκε νωρίς και κανείς δεν σκοτώθηκε. Μια περίπτωση εμπρησμού σε ξενώνα αιτούντων άσυλο στο Lübeck το 1996, κατά την οποία 10 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ποτέ δεν λύθηκε. Συνολικά 135 αλλοδαποί έχουν χάσει τη ζωή τους μέχρι σήμερα στη Γερμανία, ως αποτέλεσμα παρόμοιας ξενοφοβικής βίας.

Γεγονότα του Μαΐου 1993

Ανάμεσα στα δύο σπίτια, βρισκόταν το σπίτι της τουρκικής οικογένειας.

Τη νύχτα της 28ης προς 29ης Μαΐου του 1993 ένας 23χρονος και τρεις ανήλικοι Γερμανοί που είχαν δεσμούς με νεοναζιστικές οργανώσεις, έβαλαν φωτιά στο σπίτι μιας τουρκικής οικογένειας στο Ζόλινγκεν στη Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία. Σύμφωνα με την αναφορά της αστυνομίας, η φωτιά, για την οποία χρησιμοποιήθηκε γκαζολίνη, ξέσπασε στην είσοδο του κτιρίου στις 1:38 ξημερώματα της 29ης Μαΐου. Ο Mevlüde Genç, 50 ετών τότε κατάφερε να πηδήξει από το παράθυρο και να ειδοποιήσει τους γείτονες. Έχασε δύο κόρες, δύο εγγονές και μία ανιψιά εκείνο το βράδυ.

Οι πυροσβέστες έφτασαν μετά από πέντε λεπτά, αλλά ήταν ήδη αργά. Η Gürsün İnce, 27 χρονών, πήδηξε από το παράθυρο και σκοτώθηκε. Η τετράχρονη κόρη της που την είχε στους ώμους της σώθηκε. Η 18χρονη Hatice Genç, η 12χρονη Gülistan Öztürk, η 9χρονη Hülya Genç και η 4χρονη Saime Genç πέθαναν στις φλόγες. Ο 15χρονος Bekir Genç επέζησε, αν και βαριά τραυματισμένος, καθώς κατάφερε να πηδήξει από το παράθυρο. Ένα βρέφος έξι μηνών και ένα τρίχρονο παιδί τραυματίστηκαν πολύ σοβαρά και κινδύνευσε η ζωή τους.

Συλληφθέντες

Για την επίθεση συνελήφθησαν 4 άτομα, όλοι μέλη της ακροδεξιάς σκίνχεντ σκηνής του Ζόλινγκεν, που όλοι προπονούνταν σε μια σχολή πολεμικών τεχνών της περιοχής, στην οποία αργότερα αποδείχθηκε ότι διευθυντής ήταν ένας πληροφοριοδότης της Verfassungsschutz (εγχώρια υπηρεσία πληροφοριών της Βόρειας Ρηνανίας Βεστφαλίας).

Οι 4 συλληφθέντες ήταν:

• Ο Felix Köhnen, 16 χρονών, μαθητής. Ο πατέρας του ήταν γιατρός με ενεργή συμμετοχή στο φιλειρηνικό κίνημα, ενώ η μητέρα του που ήταν αρχιτέκτονας συμμετείχε στο περιβαλλοντικό κίνημα. Υπήρχαν αναφορές ότι ο Felix εντάχθηκε στους ακροδεξιούς κύκλους επειδή δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις ακαδημαϊκές απαιτήσεις των γονέων του.
• Ο Christian Reher, 16 χρονών, μαθητής που είχε μεγαλώσει σε ορφανοτροφεία. Ζούσε κοντά στο σπίτι της τουρκικής οικογένειας και ήταν ο πρώτος που συνελήφθη. Προηγουμένως είχε μοιράσει φυλλάδια με περιεχόμενο κατά των μεταναστών. Και αυτός ομολόγησε, αλλά άλλαξε την ιστορία του πολλές φορές, υποστηρίζοντας στο τέλος ότι είχε ενεργήσει μόνος.
• Ο Christian Buchholz, 19 χρονών. Στο ημερολόγιο του βρέθηκαν σχόλια κατά των μεταναστών.
• Ο Markus Gartmann, 23χρονών, μέλος του εθνικιστικού κόμματος DVU και σύμφωνα με όσους τον γνώριζαν, άτομο μοναχικό και ανεπιτυχής με τα κορίτσια. Ζούσε λαμβάνοντας επιδόματα πρόνοιας. Από τους τέσσερις, ήταν ο μόνος που δικάστηκε ως ενήλικας.

Η Δίκη

Η δίκη, ενώπιον των πέντε δικαστών του Ανώτερου Περιφερειακού Δικαστηρίου του Ντίσελντορφ, ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1994. Ο Kohnen, ο Reher και ο Buchholz δικάστηκαν ως ανήλικοι (γεγονός που περιόρισε τη μέγιστη ποινή που μπορούσε να τους επιβληθεί στα 10 χρόνια φυλάκιση), ενώ ο Gartmann ως ενήλικας. Σύμφωνα με την κατηγορούσα αρχή, το κίνητρο της επίθεσης ήταν το μίσος κατά των ξένων.

Ο Gartmann ομολόγησε τόσο στην αστυνομία όσο και στο δικαστήριο παρουσία του δικηγόρου του και ζήτησε συγγνώμη από τα θύματα. Σύμφωνα με την ομολογία του οι Gartmann, Kohnen και Buchholz εκείνη τη νύχτα είχαν μαλώσει με κάποιους ξένους σε ένα πάρτι και αφού στη συνέχεια συνάντησαν τον Reher και ενώ ήταν μεθυσμένοι αποφάσισαν να «τρομάξουν» μερικούς Τούρκους.

Προς το τέλος της δίκης όμως, ο Gartmann άλλαξε στάση και ισχυρίστηκε ότι του είχε ασκηθεί βία και ότι τον είχαν απειλήσει ότι θα τον έβαζαν σε ένα κελί μαζί με Τούρκους για να τον αναγκάσουν να ομολογήσει. Σε συνέντευξή του, που έδωσε στη φυλακή τέσσερις μήνες μετά την καταδικαστική απόφαση, υποστήριξε ότι είχε δώσει ψεύτικη ομολογία επειδή η αστυνομία τον είχε πείσει ότι ήταν ο μόνος τρόπος να γλυτώσει τα ισόβια.

Ο Reher επίσης ομολόγησε, αλλά άλλαξε την ιστορία του επανειλημμένως, υποστηρίζοντας τελικώς ότι ενήργησε μόνος του. Οι Kohnen και Buchholz αρνήθηκαν οποιαδήποτε ανάμειξη.

Δεν βρέθηκαν ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία που να συνδέουν τους κατηγορούμενους με το έγκλημα, εν μέρει επειδή η αστυνομία είχε αντιμετωπίσει τη σκηνή του εγκλήματος με πρόχειρο τρόπο. Οι μάρτυρες δεν μπορούσαν να διευκρινίσουν τα γεγονότα.

Τον Οκτώβριο του 1995, και οι τέσσερις καταδικάστηκαν για φόνο, απόπειρα φόνου και εμπρησμό και στους τρεις που ήταν ανήλικοι επιβλήθηκε φυλάκιση δέκα χρόνων, ενώ στον Gartmann 15 χρόνων. Το 1997 το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Γερμανίας επικύρωσε τις ποινές.

Η τουρκική οικογένεια άσκησε αγωγή για καταβολή αστικών αποζημιώσεων και κέρδισε. Έλαβαν 270.000 γερμανικά μάρκα και μηνιαία σύνταξη για ένα θύμα με σοβαρά εγκαύματα.

Ο απόηχος των γεγονότων

Στις επιμνημόσυνες δεήσεις παρέστησαν πολλοί υψηλόβαθμοι Γερμανοί αξιωματούχοι, με τον Πρόεδρο Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ να δίνει τον πρώτο λόγο. Ο Καγκελάριος Χέλμουτ Κολ επικρίθηκε επειδή δεν επισκέφθηκε το Ζόλινγκεν, ούτε παρέστη στις επιμνημόσυνες δεήσεις ή την τελετή ταφής είχε καταγγείλει αυτό που αποκάλεσε "Beileidstourismus" («συλλυπητήρια τουρισμού») των άλλων πολιτικών.

Η αστυνομία δέχτηκε έντονη κριτική, καθώς φέρεται να μην έχει περιφρουρήσει και ερευνήσει στη συνέχεια επαρκώς τον τόπο του εγκλήματος, με αποτέλεσμα να έχουν χαθεί σημαντικά στοιχεία σχετικά με την επίθεση.

Η τουρκική οικογένεια έλαβε αποζημίωση 270.000 γερμανικά μάρκα και σε έναν από τους τραυματίες που είχε υποστεί βαριά εγκαύματα επιδικάστηκε ορισμένη μηνιαία σύνταξη.

Μνημείο μπροστά από το Mildred-Scheel-Schule.

Ερείπια του σπιτιού.

Τα ονόματα των νεκρών στα ερείπια του σπιτιού.

Η δολοφονική επίθεση στο Ζόλινκγεν έλαβε μεγάλη δημοσιότητα στο διεθνή τύπο. Στην Ολλανδία, στα πλαίσια μιας καμπάνιας που ξεκίνησε στο ραδιόφωνο, συγκεντρώθηκαν 1,2 εκατομμύρια κάρτες στις οποίες ήταν γραμμένο "Ik ben woedend!" ("Είμαι εξοργισμένος") και οι οποίες στάλθηκαν ως διαμαρτυρία στο Γερμανό καγκελάριο Χέλμουτ Κολ.

Δύο από τους δράστες αφέθηκαν ελεύθεροι νωρίτερα λόγω καλής συμπεριφοράς. Τον Σεπτέμβριο του 2005, ένας άλλος δράστης, ο Christian Reher, καταδικάστηκε σε τέσσερις μήνες φυλάκιση επειδή χρησιμοποιείσαι το ναζιστικό χαιρετισμό σε δύο περιπτώσεις.

Ως το 2008, τα επιζώντα θύματα εξακολουθούσαν να ζουν στο Ζόλινγκεν, σε ένα σπίτι που χτίστηκε με δωρεές και χρήματα της ασφάλειας, το οποίο προστατεύεται από κάμερες και ειδικά παράθυρα για πυρκαγιά.