Ερρίκος της Βουργουνδίας (Κόμης της Πορτογαλίας)

Ο Ερρίκος Α΄ (Henrique de Borgonha, conde de Portucale, 1066 - 22 Μαΐου 1112) ήταν το πρώτο μέλος του Πορτογαλικού Οίκου της Βουργουνδίας που κυβέρνησε την κομητεία της Πορτογαλίας και ο πατέρας του πρώτου βασιλιά της χώρας, Αλφόνσου Α΄.

Ερρίκος
Κόμης της Πορτογαλίας
Περίοδος	1093 - 1112
Προκάτοχος	Ραϋμόνδος της Βουργουνδίας
Διάδοχος	Θηρεσία, κόμισσα της Πορτογαλίας
Γέννηση	1066 Ντιζόν, Δουκάτο της Βουργουνδίας
Θάνατος	22 Μαΐου 1112 (46 ετών) Αστόργα, Βασίλειο του Λεόν
Τόπος ταφής	Καθεδρικός Ναός της Μπράγκα, Μπράγκα, Πορτογαλία
Σύζυγος	Θηρεσία, κόμισσα της Πορτογαλίας
Επίγονοι	Ουρράκα Ενρίκες Σάντσα Ενρίκες Αλφόνσος Α΄ της Πορτογαλίας Θηρεσία
Οίκος	Πορτογαλικός Οίκος της Βουργουνδίας
Πατέρας	Ερρίκος της Βουργουνδίας
Μητέρα	Σίβυλλα της Βουργουνδίας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Βιογραφία

Οικογενειακή προέλευση

Γεννημένος το 1066 στην Ντιζόν, στο δουκάτο της Βουργουνδίας, ο κόμης Ερρίκος ήταν ο μικρότερος γιος του Ερρίκου, δεύτερου γιου του Ροβέρτου Α΄ της Βουργουνδίας. Τα δύο μεγαλύτερα αδέλφια του, ο Ούγος Α΄ της Βουργουνδίας και ο Εύδης Α΄ της Βουργουνδίας, κληρονόμησαν το δουκάτο. Καμία σύγχρονη καταγραφή της μητέρας του δεν έχει σωθεί. Κάποτε θεωρούταν ότι η μητέρα του ονομαζόταν Σίβυλλα, με βάση μία αχρονολόγητη νεκρολογία που αναφερόταν στο θάνατο της "Sibilla, mater ducus Burgundie" (Σίβυλλα, μητέρα του δούκα της Βουργουνδίας), με το σκεπτικό ότι η ίδια δεν αποκαλούσε τον εαυτό της δούκισσα και ως εκ τούτου πρέπει να ήταν η σύζυγος του Ερρίκου, του μόνου πατέρα ενός δούκα που δεν κατείχε ποτέ τον τίτλο του δούκα, αλλά αυτή η αναφορά πιθανόν να αφορούσε την Σίβυλλα, μητέρα του τότε δούκα Ούγου Β΄ της Βουργουνδίας. Όποιο και αν ήταν το όνομά της, ο γιος της Ερρίκος ήταν συγγενής του Ραϊμόνδου της Βουργουνδίας και αυτή η σχέση μπορεί να προέρχεται από τις μητέρες τους, που αμφότερες είναι άγνωστης καταγωγής. Υπάρχει και η υπόθεση ότι η μητέρα του Ερρίκου μπορεί να ήταν κόρη του Ρενώ Α΄, κόμη της Βουργουνδίας, γεγονός που θα την καθιστούσε θεία του Ραϊμόνδου, ο οποίος θα ήταν τότε πρώτος ξάδελφος του Ερρίκου.

Αυτή η λύση είναι προβληματική, καθώς ο αδελφός του Ερρίκου, Εύδης Α΄ της Βουργουνδίας, παντρεύτηκε την αδελφή του Ραϋμόνδου, Σίβυλλα της Βουργουνδίας, και παρόλο που οι γάμοι μεταξύ στενών συγγενών έπαιρναν εξαίρεση, η απαγόρευση των γάμων μεταξύ πρώτων ξαδέλφων στο εκκλησιαστικό δίκαιο καθιστά πιθανό ότι η σχέση του Εύδη και της Σίβυλλας, και επομένως μεταξύ του Ερρίκου και του Ραϋμόνδου, ήταν πιο μακρινή.

Μία από τις θείες του ήταν η Κωνσταντία της Βουργουνδίας, σύζυγος του Αλφόνσου ΣΤ΄ του Λεόν, ενώ μακρινός του θείος ήταν ο Ούγος του Κλυνύ, ηγούμενος του Κλυνύ, μία από τις πλέον σημαίνουσες και σεβάσμιες προσωπικότητες της εποχής του. Η οικογένεια του Ερρίκου ήταν πολύ ισχυρή και κυβέρνησε πολλές πόλεις της Γαλλίας, όπως το Οσέρ, το Οτάν, το Νεβέρ, το Ντιζόν, το Μακόν κ.τ.λ.π.

Η Ανακατάληψη

Μετά την ήττα των χριστιανικών στρατευμάτων στην Μάχη του Σαγράχας τον Οκτώβριο του 1086, κατά τους πρώτους μήνες του επόμενου έτους ο βασιλιάς Αλφόνσος ΣΤ΄ του Λεόν και της Καστίλης απηύθυνε έκκληση για βοήθεια από τους χριστιανούς της άλλης πλευράς των Πυρηναίων. Πολλοί Γάλλοι ευγενείς και στρατιώτες εισάκουσαν το αίτημα, συμπεριλαμβανομένων του Ραϋμόνδου της Βουργουνδίας, του αδελφού του Ερρίκου, δούκα Εύδη, και του Ραϋμόνδου Δ΄ κόμη της Τουλούζης. Δεν έφτασαν όλοι τους ταυτόχρονα στην Ιβηρική χερσόνησο και το πιθανότερο είναι ότι ο Ραϋμόνδος της Βουργουνδίας ήρθε το 1091. Παρά το γεγονός ότι ορισμένοι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι ο κόμης Ερρίκος ήρθε με την αποστολή που έφτασε το 1087, ακόμη και αν "τα αποδεικτικά στοιχεία εδώ είναι πολύ πιο μικρά", η παρουσία του επιβεβαιώνεται μόλις το 1096.

Τρεις από αυτούς τους Γάλλους ευγενείς παντρεύτηκαν κόρες του βασιλιά Αλφόνσου ΣΤ'. Ο Ραϋμόνδος της Βουργουνδίας παντρεύτηκε την μετέπειτα βασίλισσα Ουράκα του Λεόν ενώ ο Ερρίκος της Βουργουνδίας παντρεύτηκε την Θηρεσία, κόμισσα της Πορτογαλίας, νόθα θυγατέρα του βασιλιά και της ερωμένης του.

Σύμφωνο με τον ξάδελφό του, Ραϋμόνδο της Βουργουνδίας

Μεταξύ του πρώτου τριμήνου του 1096 και του τέλους του 1097, ο κόμης Ραϋμόνδος, βλέποντας ότι η επιρροή του στη βασιλική αυλή ήταν φθίνουσα, κατέληξε σε συμφωνία με τον ξάδελφό του, Ερρίκο της Βουργουνδίας, ο οποίος δεν είχε ακόμα διοριστεί κυβερνήτης της Πορτογαλίας. Η γέννηση του μοναχογιού του βασιλιά Αλφόνσου ήταν επίσης αντιληπτή ως απειλή από τα δύο ξαδέλφια. Συμφώνησαν να μοιραστούν την εξουσία και το βασιλικό θησαυροφυλάκιο και να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλο. Βάσει της συμφωνίας αυτής, η οποία έγινε με τις ευλογίες του συγγενή τους, ηγούμενου του Κλυνύ, ο Ραϋμόνδος υποσχέθηκε στον ξάδελφό του με όρκο να του παραδώσει το βασίλειο του Τολέδο και το ένα τρίτο του βασιλικού ταμείο μετά τον θάνατο του βασιλιά Αλφόνσου ΣΤ'.

Κόμης της Πορτογαλίας

Ο Αλφόνσος ΣΤ΄ του Λεόν και της Καστίλλης διορίζει τον Ερρίκο ως Κόμη της Πορτογαλίας, το 1096.

Ο βασιλιάς Αλφόνσος, για να αντιμετωπίσει αυτή την πρωτοβουλία, διόρισε τον Ερρίκο κόμη της Πορτογαλίας, σε μία περιοχή, ωστόσο, που προηγουμένως ελεγχόταν από τον Ραϋμόνδο.

Ανεξαρτησία της Κομητείας της Πορτογαλίας

Ο Καθεδρικός Ναός της Μπράγκα όπου βρίσκεται θαμμένος ο Ερρίκος.

Μετά το θάνατο του Ραϋμόνδου, η γυναίκα του Ουρράκα του Λεόν, παντρεύτηκε τον Αλφόνσο τον Μαχητή για πολιτικούς και στρατηγικούς λόγους. Ο Ερρίκος, εκμεταλλευόμενος τις οικογενειακές συγκρούσεις και πολιτικές αναταραχές, και ανακήρυξε την ανεξαρτησία της Κομητείας της Πορτογαλίας.

Ευρισκόμενος υπό πολιορκία στην Αστόργα, από τον Αλφόνσο Α΄ της Αραγωνίας θα πεθάνει το 1112 από τραυματισμό που υπέστη. Τα λείψανά του μεταφέρθηκαν, σύμφωνα με εντολή που είχε δώσει, στην Μπράγκα. Μετά το θάνατό του η σύζυγός του Θηρεσία ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Κομητείας, καθώς ο γιος τους ήταν μόλις τριών ετών εκείνη την περίοδο.

Οικογένεια

Ο Ερρίκος νυμφεύτηκε τη Θηρεσία από τον Καστιλιανό Οίκο της Ιβρέα, νόθα κόρη του Αλφόνσου ΣΤ΄ της Καστίλης & τού Λεόν και της ερωμένης του Χιμένα Μουνιός. Από την Θηρεσία, ο Ερρίκος απέκτησε:

• Ουρράκα Ενρίκες π. 1095–μετά το 1169, παντρεύτηκε τον Μπερμούδο Πέρες ντε Τράβα.
• Σάντσα Ενρίκες π. 1097–1163, παντρεύτηκε πρώτα τον ευγενή Σάντσο Νούνες και μετά τον Φερδινάνδο Μέντες ντε Μπραγκάνσα.
• Αλφόνσος Α΄ Ενρίκες 1109–1185. Το 1112 έγινε κόμης της Πορτογαλίας και το 1139 ο πρώτος Βασιλιάς της Πορτογαλίας.
• Πέτρος Ενρίκες, ηγούμενος στο Μοναστήρι της Αλκομπάκα.
• άλλα δύο τέκνα απεβίωσαν ανήλικα.

Πηγές

• Caetano de Souza, Antonio (1735). Historia Genealógica de la Real Casa Portuguesa (PDF) (in Portuguese). I, Books I and II. Lisbon: Lisbon Occidental, na oficina de Joseph Antonio da Sylva.
• David, Pierre (1948). "La pacte succesoral entre Raymond de Galice et Henri de Portugal". Bulletin Hispanique (in French). 50 (3).
• López Morán, Enriqueta (2005). "El monacato femenino gallego en la Alta Edad Media (Lugo y Orense) (Siglos XIII al XV)" (PDF). Nalgures (in Spanish) (II). A Coruña: Asociación Cultura de Estudios Históricos de Galicia. pp. 49–142. ISSN 1885-6349. Archived from the original (PDF) on 2011-02-06.
• López Sangil, José Luis (2002). La nobleza altomedieval gallega, la familia Froílaz-Traba (in Spanish). La Coruña: Toxosoutos, S.L. ISBN 84-95622-68-8.
• Manrique, Ángel (1649). Anales cistercienses (in Latin). 2.
• Martínez Díez, Gonzalo (2003). Alfonso VI: Señor del Cid, conquistador de Toledo (in Spanish). Madrid: Temas de Hoy, S.A.
• Mattoso, José (2014). D. Afonso Henriques (in Portuguese) (2nd ed.). Lisbon: Temas e Debates.
• Reilly, Bernard F. (1995). The Contest of Christian and Muslim Spain, 1031-1157. Cambridge, Massachusetts: Blackwell.
• Reilly, Bernard F. (1998). The Kingdom of León-Castilla Under King Alfonso VII, 1126-1157. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Reilly, Bernard F. (1982). The Kingdom of León-Castilla Under Queen Urraca, 1109-1126. Princeton: Princeton University Press.
• Richard, Jean (1958). "Sur les alliances familiales des ducs de Bourgogne aux XIIe et XIIIe siècles". Annales de Bourgogne (in French). 30: 34–46, 232.
• Rodrigues Oliveira, Ana (2010). Rainhas medievais de Portugal. Dezassete mulheres, duas dinastias, quatro séculos de História (in Portuguese). Lisbon: A esfera dos livros.
• Sotto Mayor Pizarro, José Augusto (2007). "Ο regime senhorial na frontera do nordeste português. Alto Douro e Riba Côa (Séculos XI-XIII)". Hispania. Revista Española de Historia (in Portuguese). XVII (227). Madrid: Instituto de Historia "Jerónimo Zurita; Centro de Estudios Históricos.
• Vajay, Szabolcs de (1960). "Bourgogne, Lorraine et Espagne aux XIe siècle: Étiennette, dite de Vienne, comtesse de Bourgogne". Annales de Bourgogne (in French). 32: 233–66.
• Vajay, Szabolcs de (1962). "A propos de la 'Guerre de Bourgogne': Notes sur les successions de Bourgogne et de Mâcon aux Xe et XIe siècles". Annales de Bourgogne (in French). 34: 153–69.
• Vajay, Szabolcs de (2000), "Parlons encore d'Etiennette", in Keats-Rohan, Katherine S. B.; Settipani, Christian (eds.), Onomastique et Parente dans l'Occident medieval, Prosopographica et Genealogica no. 3 (in French), pp. 2–6