Ζογκλερικά

Τα Ζογκλερικά είναι φυσική δεξιοτεχνία η οποία εκτελείται από έναν ζογκλέρ και περιλαμβάνει των περίτεχνο χειρισμό αντικειμένων με κύριο σκοπό την ψυχαγωγία, τη διασκέδαση, αλλά ακόμα και την άθληση ή την παρουσίαση μιας παράστασης τέχνης. Η πιο αναγνωρίσιμη μορφή ζογκλερικών είναι το πέταγμα αντικειμένων (toss juggling). Τα ζογκλερικά περιλαμβάνουν συνήθως τον χειρισμό ενός ή περισσοτέρων αντικειμένων την ίδια χρονική στιγμή, χρησιμοποιώντας ένα ή περισσότερα χέρια (τα αντικείμενα μπορεί να "πασάρονται" μεταξύ των ζογκλέρ). Τα πιο συνήθη αντικείμενα που χρησιμοποιούνται είναι τα μπαλάκια, οι κορίνες και οι κρίκοι. Μερικοί ζογκλέρ χρησιμοποιούν πιο επικίνδυνα ή εντυπωσιακά αντικείμενα όπως μαχαίρια, δάδες φωτιάς και αλυσοπρίονα. Ο όρος ζογκλερικά χρησιμοποιείται πολλές φορές για να δηλώσει τον χειρισμό αντικειμένων όπως το ντιαμπολό (diabolo), τα διαβολόραβδα (devil sticks), τα πόϊ (poi), τα τσιγαρόκουτα (cigar boxes), τα ζογκλερικά επαφής (contact juggling) καθώς και τον χειρισμό καπέλων (hat manipulation).

Ένας ζογκλέρ που "παίζει" 5 μπαλάκια

Ετυμολογία

Αnimated σκηνή παραγόμενη από το πρόγραμμα JugglingLab που παρουσιάζει το πιο βασικό κόλπο στα 3 μπαλάκια (καταρράκτης-cascade)

Οι λέξεις ζογκλερικά και ζογκλέρ πηγάζουν από τη Μεσαιωνική λέξη jogelen ("παροχή διασκέδασης μέσω της παρουσίασης κόλπων") η οποία με τη σειρά της είναι από την παλιά (προ-14ου αιώνα) Γαλλική λέξη jangler. Υπάρχει επίσης η ύστερη Λατινική μορφή joculare της λατινικής λέξης joculari που σημαίνει "αστειεύομαι". Παρότι η σημασία των λέξεων ζογκλέρ και ζογκλερικά με την έννοια του χειρισμού αντικειμένων για την παροχή διασκέδασης χρονολογείται από τον 11ο αιώνα, η σημερινή έννοια - που έχει επικρατήσει από τα τέλη του 19ου αιώνα - αναφέρεται κυρίως στο συνεχές πέταμα και πιάσιμο αντικειμένων στον αέρα.

Από τον 12ο έως τον 17ο αιώνα, οι όροι ζογκλερικά και ζογκλέρ χρησιμοποιόντουσαν συστηματικώς για να περιγράψουν πράξεις μαγείας, παρότι μερικοί έχουν αναφερθεί στα ζογκλερικά ως "λεξικογραφικό εφιάλτη", εννοώντας ότι είναι μια από τις λιγότερο κατανοητές πράξεις στο χώρο της μαγείας. Στον 21ο αιώνα ο όρος ζογκλερικά συνήθως αναφέρεται στο πέταγμα αντικειμένων, όπου τα εν λόγω αντικείμενα πετιούνται συνεχώς στον αέρα και ξαναπιάνονται με βάση ένα ρυθμικό πρότυπο.

Σύμφωνα με τον James Ernest στο βιβλίο του Contact Juggling, οι περισσότεροι άνθρωποι περιγράφουν τα ζογκλερικά ως την τέχνη του "να πετάς και να πιάνεις αντικείμενα". Παρ' όλα αυτά, ένας ζογκλέρ μπορεί να περιγράψει την τέχνη του ως ένα "οπτικά περίπλοκο και σωματικά δύσκολο κατόρθωμα χρησιμοποιώντας ένα ή περισσότερα αντικείμενα". O David Levinson και η Karen Christensen χαρακτηρίζουν τα ζογκλερικά ως το άθλημα του να πετάς και να πιάνεις αντικείμενα ή να τα χειρίζεσαι επιδέξια [...] ενώ τα κρατάς σε συνεχή κίνηση/ροή.

Προέλευση και Ιστορία

Αρχαιότητα μέχρι 20ο αιώνα

Αυτή η αρχαία τοιχογραφία φαίνεται να απεικονίζει μερικούς ζογκλέρ. Βρέθηκε σε έναν τάφο στην Αίγυπτο. Σύμφωνα με τον Δόκτορα Bianchi, συνεργάτη-επιμελητή του Μουσείου του Brooklyn, στον συγκεκριμένο τάφο που βρέθηκε η τοιχογραφία, ο πρίγκηπας που είχε ενταφιαστεί ήθελε να έχει μαζί του (στη μετά-θάνατον ζωή) τα πράγματα τα οποία απολάμβανε εν ζωή. Αυτό το εύρημα δείχνει και μια θρησκευτικού τύπου χροιά αφού τα σφαιρικά αντικείμενα χρησιμοποιούνταν τότε για να αναπαραστήσουν τα αστέρια ή έννοιες όπως η γέννηση και ο θάνατος.

Η αρχαιότερη καταγραφή ζογκλερικών βρέθηκε στον 15ο τάφο ενός Αιγύπτιου πρίγκηπα στην περιοχή Beni Hasan και χρονολογείται από το 1994 έως 1781 π.Χ.. Η τοιχογραφία αυτή απεικονίζει θηλυκές χορεύτριες και ακροβάτισσες να πετάνε μπαλάκια. Γενικότερα, τα ζογκλερικά έχουν καταγραφεί ιστορικά σε πολλούς πολιτισμούς, όπως στον Αιγυπτιακό, Κινέζικο, Ινδικό, Ελληνικό, Ρωμαϊκό, Νορμανδικό, τον πολιτισμό των Αζτέκων καθώς και στα νησιά της περιοχής της Πολυνησίας.

Τα ζογκλερικά στην Αρχαία Κίνα θεωρείτο τέχνη και πολλές παραστάσεις δίνονταν από πολεμιστές της εποχής εκείνης. Ένας τέτοιος πολεμιστής ήταν ο Xiong Yiliao, ο οποίος φημολογείται ότι έκανε τους αντίπαλους του να φεύγουν τρέχοντας από τη μάχη, απλά παίζοντας 9 μπαλάκια μπροστά στον εχθρικό στρατό.

Στην Ευρώπη, τα ζογκλερικά ήταν μια ευχάριστη διασκέδαση μέχρι και την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, απ' όπου και έπειτα η δραστηριότητα των ζογκλερικών έπεσε σε δυσμένεια. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, τα περισσότερα ιστορικά στοιχεία γράφονταν κυρίως από κληρικούς (άνθρωποι που ασχολούνταν με τη θρησκεία και το πνεύμα) οι οποίοι αποδοκίμαζαν τους ζογκλέρ και γενικότερα πλανόδιους ανθρώπους του "θεάματος", κατηγορώντας τους για λανθασμένη βάση αξιών καθώς και για μαγεία. Οι ζογκλέρ της εποχής εκείνης κάνανε παραστάσεις στις αγορές, στους δρόμους και σε διάφορα πανηγύρια. Οι παραστάσεις αυτές αποτελούνταν από σύντομες, χιουμοριστικές και συνήθως αισχρές πράξεις όπου στο τέλος της παράστασης περνούσε ένα καπέλο από το κοινό για να αφεθεί φιλοδώρημα. Γελωτοποιοί και βάρδοι οι οποίοι ανήκαν στην αυλή βασιλιάδων ή διάφορων ευγενών, μπορούσαν να κάνουν παραστάσεις ζογκλερικών ή και ακροβατικών αλλά η κύρια επιδεξιότητα τους ήταν οι προφορικές τέχνες (ποίηση, μουσική, κωμωδία και εξιστόρηση ιστοριών).

Το 1768, ο Philip Astley άνοιξε το πρώτο μοντέρνο τσίρκο. Μερικά χρόνια αργότερα, προσέλαβε ζογκλέρ για να κάνουν παραστάσεις εμπλουτίζοντας έτσι τις ήδη υπάρχουσες που περιείχαν κόλπα με άλογα και κλόουν. Από τότε, οι ζογκλέρ έχουν συσχετιστεί αρκετά με το τσίρκο.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, θίασοι από την Ασία, όπως οι διάσημοι "Ινδοί Ζογκλέρ" (δες αναφορά από τον γνωστό Άγγλο κριτικό William Hazlitt ), έκαναν περιοδεία στην Αγγλία, στην Ευρώπη και σε μέρη της Αμερικής.

Στον 19ο αιώνα, οι αίθουσες θεαμάτων και μουσικών θεάτρων έγιναν πιο δημοφιλείς και οι ζογκλέρ ήταν σε ζήτηση αφού έπρεπε να "γεμίζουν" τον χρόνο μεταξύ των μουσικών παραστάσεων ή να εκτελούν κόλπα μπροστά από τις κουρτίνες του θεάτρου, ενώ πίσω από αυτές άνθρωποι άλλαζαν τα σκηνικά της παράστασης. Κάποιοι καλλιτέχνες άρχισαν να ειδικεύονται στα ζογκλερικά, διαφοροποιώντας τα από άλλα είδη παραστάσεων όπως η τέχνη του να καταπίνεις σπαθιά ή η ταχυδακτυλουργία και γενικά τα υπόλοιπα μαγικά κόλπα. Άρχισαν επίσης να δημιουργούνται νέα είδη ζογκλερικών όπως τα ζογκλερικά των "Τζέντλεμαν" (Gentleman juggling) από Γερμανούς ζογκλέρ. Εν τω μεταξύ, η επεξεργασία του λάστιχου βελτιώθηκε και οι ζογκλέρ άρχισαν να χρησιμοποιούν λαστιχένιες μπάλες - σε αντίθεση με παλιά που οι μπάλες φτιάχνονταν από σπάγκο, σύρμα, δέρμα, ξύλο ή διάφορα άλλα μέταλλα. Στερεές ή φουσκωτές λαστιχένιες μπάλες σήμαινε ότι τα ζογκλερικά αναπήδησης (bounce juggling) ήταν πια δυνατά. Σύντομα, τα θέατρα βαριετέ (που προσέφεραν ένα μείγμα ποικίλων παραστάσεων από διάφορες τέχνες) της Βόρειας Αμερικής άρχισαν να προσλαμβάνουν ζογκλέρ, ακόμα και από την Ευρώπη.

20ος αιώνας

Από τις αρχές μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, τα θέατρα βαριετέ και διαφόρων ειδών παραστάσεις ελαττώθηκαν κυρίως λόγο ανταγωνισμού με τη νέα τέχνη του κινηματογράφου, την εφεύρεση του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης. Έτσι, σαν αποτέλεσμα, τα ζογκλερικά έχασαν και αυτά τη δημοτικότητά τους. Οι τέχνες της μουσικής και της κωμωδίας μεταφέρθηκαν πολύ εύκολα και στο ραδιόφωνο όμως για τα ζογκλερικά δεν μπορούσε να γίνει κάτι αντίστοιχο. Τα πρώτα χρόνια όπου ήρθε η τηλεόραση στα σπίτια, το πρόγραμμα περιελάμβανε διαφόρων ειδών παραστάσεις καθώς και ζογκλερικά. Όμως επειδή οι ζογκλέρ έπρεπε κάθε εβδομάδα να παρουσιάζουν νέα κόλπα για να μην επαναλαμβάνονται (κάτι πολύ δύσκολο να γίνεται σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα), υστερούσαν σε σχέση με άλλους καλλιτέχνες - μουσικοί και ηθοποιοί μπορούν πιο εύκολα να προσαρμοστούν σε ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα με διαφορετικό υλικό κάθε φορά εφόσον άλλοι τους υπαγορεύουν τι θα κάνουν (π.χ. σκηνοθέτες, παραγωγοί, κτλ) όμως για τους ζογκλέρ δεν μπορεί να γίνει το ίδιο διότι η απόκτηση νέων δεξιοτήτων για αυτούς σημαίνει πολλές ώρες εξάσκησης.

Η Παγκόσμια Κοινότητα Ζογκλέρ (ΠΚΖ), που ιδρύθηκε το 1947, ξεκίνησε ως ένας οργανισμός για επαγγελματίες ζογκλέρ και μόνο. Με το πέρασμα του χρόνου, άλλαξαν οι κανόνες και κατά συνέπεια είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν και να παρακολουθήσουν τα ετήσια συνέδρια και μη-επαγγελματίες ζογκλέρ. Η ΠΚΖ συνεχίζει να πραγματοποιεί το ετήσιο συνέδριο ζογκλερικών κάθε καλοκαίρι καθώς και άλλα προγράμματα αφιερωμένα στην εξάπλωση της τέχνης αυτής παγκοσμίως.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ζογκλερικών δημιουργήθηκε σε σκοπό την προβολή/αναγνώριση των ζογκλερικών, την εκμάθηση τους σε άλλους ανθρώπους που δεν ασχολούνται με αυτά και φυσικά για να φέρει πολλούς ζογκλέρ μαζί για να γιορτάσουν την ξεχωριστή αυτή μέρα παίζοντας ζογκλερικά. Η Παγκόσμια Ημέρα Ζογκλερικών γιορτάζεται το Σάββατο του Ιούνη που είναι πιο κοντά στις 17 του μήνα - την ημέρα ιδρύσεως της Παγκόσμιας Κοινότητας Ζογκλέρ.

Στις περισσότερες πόλεις υπάρχουν σήμερα λέσχες ζογκλερικών. Αυτές συνήθως γίνονται ή συσχετίζονται με κάποιο πανεπιστήμιο ή κολέγιο. Υπάρχουν επίσης ομάδες που ασχολούνται με τις τέχνες του τσίρκου και στις οποίες διδάσκονται ζογκλερικά και πραγματοποιούνται παραστάσεις. Η ιστοσελίδα The Juggling Edge διατηρεί μια βάση δεδομένων αναζήτησης τέτοιων λεσχών.

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι και σήμερα άρχισε να δημιουργείται μια παγκόσμια κουλτούρα ζογκλερικών. Αυτή περιστρέφεται γύρω από τοπικούς συλλόγους και οργανώσεις, ειδικές εκδηλώσεις, παραστάσεις, περιοδικά, ιστοσελίδες, φόρουμ στο διαδίκτυο και το πιο σημαντικό, συνέδρια ζογκλερικών. Τα τελευταία χρόνια, υπήρξε επίσης μια αυξανόμενη τάση για την πραγματοποίηση ζογκλερικών διαγωνισμών. Τα ζογκλερικά σήμερα έχουν εξελιχθεί και επεκταθεί σε σημείο όπου είναι συνώνυμα με το περίτεχνο χειρισμό οποιουδήποτε αντικειμένου. Η μεγάλη ποικιλία της κουλτούρας των ζογκλερικών μπορεί να τη δει κανείς στα διάφορα συνέδρια που γίνονται κάθε χρόνο.

Τα συνέδρια ή φεστιβάλ ζογκλερικών αποτελούν τον κορμό των ζογκλερικών σήμερα. Στα περισσότερα από αυτά υπάρχει ένας κύριος ανοιχτός ή κλειστός χώρος (π.χ. ένα κλειστό γυμναστήριο μπάσκετ) όπου πολλοί ζογκλέρ συγκεντρώνονται και κάνουν διάφορα κόλπα. Γίνονται επίσης και διάφορες ομιλίες στις οποίες πιο έμπειροι ζογκλέρ δουλεύουν με μικρές ομάδες ανθρώπων πάνω σε συγκεκριμένες δεξιότητες και τεχνικές. Συνήθως στα συνέδρια ζογκλερικών γίνεται και μια κύρια παράσταση (ανοιχτή στο ευρύ κοινό), διάφοροι διαγωνισμοί καθώς και παιχνίδια.

Δημοφιλείς Μορφές Ζογκλερικών

Δίδυμο ζογκλέρ με φλεγόμενους πυρσούς στον δρόμο

Ο Daniel Hochsteiner ζογκλάρει 4 ρακέτες

Τα ζογκλερικά μπορούν να κατηγοριοποιηθούν με βάση διάφορα κριτήρια:

• Επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά Ζογκλερικά

Τα ζογκλερικά μέχρι και το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα ήταν μια τέχνη που ασκούσαν επαγγελματίες και μόνο. Από το 1960 και έπειτα και κυρίως μετά τη δεκαετία του 1980, τα ζογκλερικά άρχισαν να εξασκούνται και ως χόμπι. Οι παραστάσεις ζογκλερικών που γίνονται έξω από το τσίρκο έχουν γίνει πιο δημοφιλείς και κατά συνέπεια ο αριθμός των επαγγελματιών ζογκλέρ έχει αυξηθεί τα τελευταία 30 χρόνια. Τέτοιες παραστάσεις μπορεί να δει κανείς σε διάφορα φεστιβάλ, πανηγύρια, παζάρια, εταιρικές εκδηλώσεις καθώς και στους δρόμους, στις πλατείες και στα φανάρια. Η αύξηση του ενδιαφέροντος για τα ερασιτεχνικά ζογκλερικά έχει οδηγήσει στο άνοιγμα αντίστοιχων καταστημάτων που πουλούν είδη σχετικά με τα ζογκλερικά και το τσίρκο καθώς και στην πραγματοποίηση πολλών ετήσιων ζογκλερικών συνεδρίων.

• Το αντικείμενο που χρησιμοποιείται

Τα Μπαλάκια, οι κορίνες, οι κρίκοι (rings) και το ντιαμπολό είναι μερικά από τα αντικείμενα τα οποία χρησιμοποιούν συνήθως οι ζογκλέρ. Κατά καιρούς, έχουν χρησιμοποιηθεί και άλλα αντικείμενα όπως σάλια (σαν φουλάρι), μαχαίρια, φρούτα, γιο-γιο, καπέλα, πόϊ, φλεγόμενοι πυρσοί και αλυσοπρίονα.

• Η Μέθοδος με την οποία γίνονται τα ζογκλερικά

Το πιο γνωστό είδος ζογκλερικών είναι το πέταγμα αντικειμένων (toss juggling) το οποίο συνίσταται στο πέταγμα και αντίστοιχα πιάσιμο αντικειμένων στον αέρα, χωρίς αυτά να ακουμπήσουν το έδαφος. Τα ζογκλερικά αναπήδησης (bounce juggling) γίνονται συνήθως με μπαλάκια τα οποία όταν τα χτυπάς στο έδαφος αναπηδούν προς τα πάνω. Τα ζογκλερικά επαφής (contact juggling) αναφέρονται στον περίτεχνο χειρισμό ενός ή και πολλών αντικειμένων ενώ αυτά βρίσκονται σε συνεχή επαφή με το σώμα. Μια κατηγοριοποίηση των ζογκλερικών με βάση τη μέθοδο με την οποία γίνονται είναι το πέταγμα αντικειμένων, τα ισορροπιστικά ζογκλερικά, τα περιστροφικά ζογκλερικά (διαβολόραδβα) και τα ζογκλερικά επαφής.

• Ζογκλερικά με κόλπα

Αυτός ο τύπος ζογκλερικών περιλαμβάνει το σχεδιασμό και την πραγματοποίηση κόλπων διαφόρων επιπέδων δυσκολίας. Τα κόλπα αυτά μπορεί να χρησιμοποιούν κάποια βασικά πρότυπα πετάματος αντικειμένων αλλά προσθέτουν τον δύσκολο και επιδέξιο χειρισμό των αντικειμένων αυτών. Υπάρχουν κόλπα τα οποία είναι ανεξάρτητα από αυτά τα πρότυπα και λαμβάνουν υπόψιν άλλες παραλλαγές του εν λόγω χειρισμού των αντικειμένων.

• Ο αριθμός των αντικειμένων που χρησιμοποιείται

Σκοπός σε αυτή τη κατηγορία ζογκλερικών είναι να χρησιμοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότερα αντικείμενα γίνεται. Αυτό αποτελεί συνήθως και πρωταρχικό στόχο των ανθρώπων που έχουν ξεκινήσει πρόσφατα ζογκλερικά, λόγω του γεγονότος ότι οι περισσότερες παραστάσεις τσίρκου απεικονίζουν ζογκλέρ να πετούν πολλά αντικείμενα στον αέρα. Τα ρεκόρ σχετικά με το μέγιστο αριθμό αντικείμενων ανά κατηγορία τηρούνται από διάφορους οργανισμούς.

• Ο αριθμός των ζογκλέρ

Τα ζογκλερικά συνήθως εξασκούνται από κάποιον μεμονωμένα. Παρ' όλα αυτά, τα ζογκλερικά πολλών ατόμων είναι επίσης δημοφιλή και γίνονται από δύο ή περισσότερους ανθρώπους. Υπάρχουν πολλές μέθοδοι για να δίνονται "πάσες" μεταξύ των ζογκλέρ - στον αέρα (πετάς ένα αντικείμενο σε άλλο ζογκλέρ), μέσω του εδάφους (ζογκλερικά αναπήδησης), βάζοντας το αντικείμενο στο χέρι του άλλου - γενικότερα το πώς θα γίνει μια πάσα εξαρτάται από τα αντικείμενα τα ίδια καθώς και το είδος των ζογκλερικών που παίζεται. Για παράδειγμα, ένα γνωστό σύστημα πασών με κορίνες περιλαμβάνει δύο ζογκλέρ που στέκονται ο ένας απέναντι από τον άλλο και εκτελούν κόλπα με τρεις κορίνες ενώ κάποια στιγμή ταυτόχρονα στέλνουν και οι δύο μία κορίνα στον άλλο ζογκλέρ (δύο παράλληλες πάσες). Σε μια άλλη παραλλαγή του προηγούμενου, οι δύο ζογκλέρ βρίσκονται πλάτη με πλάτη και οι πάσες ακολουθούν πορεία πάνω από τα κεφάλια τους.

• Αθλητικά-Ανταγωνιστικά Ζογκλερικά

Τα ζογκλερικά έχουν πρόσφατα γίνει και άθλημα το οποίο στηρίζεται από οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ζογκλερικών (World Juggling Federation). Σε αυτό το είδος ζογκλερικών μεγάλο ρόλο παίζει η τεχνική ικανότητα και όχι το καλλιτεχνικό κομμάτι ή το να χρησιμοποιείς πυρσούς ή μαχαίρια. Ο Albert Lucas δημιούργησε τον πρώτο αθλητικό οργανισμό ζογκλερικών στις αρχές του '90, την επονομαζόμενη Παγκόσμια Ομοσπονδία Αθλητικών Ζογκλερικών , η οποία προωθεί τα ζογκλερικά μετά τρεξίματος (joggling) και άλλων ειδών ανταγωνιστικού τύπου ζογκλερικά.

Παγκόσμια Ρεκόρ

Τα ρεκόρ που έχουν να κάνουν με το πέταγμα πολλών αντικειμένων και των αριθμό των πασών στις κορίνες τηρούνται από μια επιτροπή που λέγεται Juggling Information Service Committee on Numbers Juggling (JISCON). Τα ρεκόρ που κρατούνται στην ιστοσελίδα της επιτροπής JISCON αφορούν τα περισσότερα πετάματα που έχουν γίνει με συγκεκριμένο αριθμό αντικειμένων (και ανά κατηγορία αντικειμένου, π.χ. άλλα τα ρεκόρ για τα μπαλάκια και άλλα για τις κορίνες) και τα οποία έχουν επικυρωθεί με αποδεικτικό μέσο την ύπαρξη βίντεο που δείχνει τον αντίστοιχο ζογκλέρ να κάνει το ρεκόρ.

Είδη παραστάσεων

Τα ζογκλερικά χρησιμοποιούνται συχνά σε παραστάσεις τσίρκου.

Ζογκλέρ με ξυλοπόδαρα και κορίνες παίζει στον δρόμο κατά τη διάρκεια του "Lexington Barbecue" Φεστιβάλ.

Το στυλ

Οι επαγγελματίες ζογκλέρ κάνουν παραστάσεις οι οποίες περιέχουν διάφορα στυλ ζογκλερικών, ενώ μια παράσταση μπορεί να συνδυάζει παραπάνω του ενός στυλ. Τα διάφορα ζογκλερικά νούμερα των παραστάσεων έχουν εισαχθεί στην κουλτούρα του τσίρκου με την πάροδο του χρόνου, κάνοντας κάποια πιο δημοφιλή από άλλα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.

Ζογκλερικά στο τσίρκο

Το παραδοσιακό είδος ζογκλερικών στο τσίρκο δίνει μεγάλη έμφαση στα υψηλά επίπεδα δυσκολίας καθώς και στη χρησιμοποίηση τεράστιων αντικειμένων έτσι ώστε ένα ζογκλερικό νούμερο να "γεμίσει" όλο τον προσφερόμενο χώρο της παράστασης. Το ζογκλερικό νούμερο μπορεί να περιέχει στοιχεία κωμωδίας ή άλλες επιδεξιότητες όπως ακροβατικά, αλλά ο κύριος στόχος μιας παράστασης τέτοιου είδους είναι η επίδειξη υψηλής τεχνικής δυσκολίας στο αντικείμενο των ζογκλερικών. Τα κουστούμια που χρησιμοποιούνται είναι συνήθως πολύχρωμα και φανταχτερά με διάφορα διακοσμητικά στοιχεία. Παραλλαγές αυτού του στυλ ζογκλερικών μπορεί να βρει κανείς στο Κινέζικο και Ρώσικο τσίρκο, όπου και υπάρχει μεγάλη παράδοση στην τέχνη του τσίρκου γενικότερα.

Κωμικά Ζογκλερικά

Οι παραστάσεις ζογκλερικών με κωμικά στοιχεία ποικίλουν πολύ ανάλογα με το επίπεδο δεξιοτεχνίας, τα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται και τα κουστούμια. Παρ' όλα αυτά, έχουν όλες τους ως κοινό στόχο το να προκαλέσουν γέλιο στους θεατές και όχι θαυμασμό για την τεχνική κατάρτιση των ζογκλέρ που συμμετέχουν στην παράσταση. Τέτοιου είδους κωμικές παραστάσεις γίνονται στον δρόμο, σε φεστιβάλ και πανηγύρια.

Ζογκλερικά των "Τζέντλεμαν"

Αυτό το στυλ ζογκλερικών ήταν πολύ δημοφιλές στα θέατρα βαριετέ και περιλαμβάνει τον επιδέξιο χειρισμό διάφορων στοιχείων της ενδυμασίας ενός αξιοπρεπούς κυρίου (gentleman) όπως καπέλα, μπαστούνια, γάντια και πούρα, καθώς και άλλων καθημερινής χρήσης αντικειμένων όπως είναι τα πιάτα και τα μπουκάλια του κρασιού. Το στυλ αυτό θεωρείται αρκετά εκλεπτυσμένο και καλλιτεχνικό, παρά κωμικό.

Θεματικά Ζογκλερικά

Πολλές φορές οι ζογκλέρ κάνουν παραστάσεις γύρω από ένα βασικό θέμα με συνέπεια να χρησιμοποιούν και τα συναφή αντικείμενα και κουστούμια. Κλασικά θέματα για τέτοιες παραστάσεις είναι οι πειρατές (όπου ντύνονται όλοι οι ζογκλέρ ανάλογα και χρησιμοποιούν σπαθιά στην παράσταση), τα σπορ (π.χ. ποδόσφαιρο ή μπάσκετ) και η μαγειρική (υποδύονται τους σεφ και παίζουν με κουζινομάχαιρα).

Μέρη διεξαγωγής ζογκλερικών

Τσίρκο

Οι ζογκλέρ αποτελούν κύριο συστατικό των παραστάσεων του τσίρκου και πολλοί από αυτούς έχουν κάνει μάλιστα μεγάλη καριέρα. Οι ζογκλέρ του τσίρκου προέρχονται από πολλές χώρες όπως η Ρωσία και άλλες χώρες της Ευρώπης, τη Κίνα και τη Λατινική Αμερική. Μερικοί από τους πιο γνωστούς και εξαιρετικούς ζογκλέρ των τελευταίων 50 χρόνων κατάγονται από χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπως π.χ. οι Sergej Ignatov, Andrii Kolesnikov, Evgenij Biljauer and Viktor Kee - όλοι συντελεστές των παραστάσεων του περίφημου Cirque du Soleil.

Θέατρα Βαριετέ

Οι παραστάσεις ζογκλερικών ήταν από παλιά μέρος των εκδηλώσεων στα θέατρα βαριετέ. Κατά τη διάρκεια του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, όπου τα θέατρα βαριετέ άκμαζαν στην Αμερική και οι αίθουσες συναυλιών στην Αγγλία γεμίζανε με κόσμο, οι παραστάσεις ζογκλερικών ήταν αναπόσπαστο μέρος του εκάστοτε προγράμματος. Τα θέατρα βαριετέ έχουν παρακμάσει από τότε, αν και λειτουργούν ακόμη σε πολλές χώρες της Ευρώπης και κυρίως στη Γερμανία. Οι εκπομπές για ανάδειξη ταλέντων στην τηλεόραση έχουν κάνει τα ζογκλερικά πιο προσιτά στο ευρύ κοινό - τα πιο πρόσφατα παραδείγματα αποτελούν οι εκπομπές Britain's Got Talent και America's Got Talent.

Καζίνο

Στη Βόρεια Αμερική γίνονται συχνά παραστάσεις ζογκλερικών στα καζίνο, σε μέρη όπως το Λας Βέγκας. Η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής έχουν "βγάλει" μερικούς από τους καλύτερους ζογκλέρ τα τελευταία 50 χρόνια, με κυριότερα παραδείγματα τον Γερμανό Francis Brunn και τον Anthony Gatto από τις ΗΠΑ.

Φεστιβάλ και πανηγύρια

Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία φεστιβάλ και πανηγυριών στα οποία μπορεί κανείς να παρακολουθήσει ζογκλερικές παραστάσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν διάφορα φεστιβάλ μουσικής, φαγητού και τεχνών. Αυτά τα φεστιβάλ μπορεί να είναι μεγάλης κλίμακας όπως το Glastonbury Φεστιβάλ ή ακόμα και τοπικά πανηγύρια σε πόλεις και χωριά. Οι παραστάσεις μπορεί να διαφέρουν από χρόνο σε χρόνο ενώ μερικές φορές ένα συγκεκριμένο ζογκλερικό νούμερο γίνεται μόνιμο χαρακτηριστικό αυτών των ετήσιων εκδηλώσεων.

Ιστορικά θεματικές εκδηλώσεις

Εκδηλώσεις με θέμα την Αναγέννηση στη Βόρεια Αμερική και μεσαιωνικού τύπου πανηγύρια στην Ευρώπη αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα ιστορικών εκδηλώσεων στις οποίες ζογκλέρ καλούνται να κάνουν παραστάσεις. Άλλα ιστορικά θέματα για τα οποία γίνονται τέτοιες εκδηλώσεις αφορούν τη Βικτωριανή εποχή ή άλλες γενικά περιόδους ιστορικής σημασίας για τις εκάστοτε χώρες.

Παραστάσεις στον δρόμο

Ένας ζογκλέρ που παίζει με φλεγόμενους πυρσούς στους δρόμους της πόλης Devizes της επαρχίας Wiltshire στην Αγγλία

Σε πολλές χώρες όπως η Αγγλία, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Ισπανία και η Γαλλία, οι ζογκλέρ κάνουν παραστάσεις στους δρόμους. Αυτές οι παραστάσεις έχουν συνήθως κυκλική μορφή - παρουσιάζεται πρώτα ένα μικρής διάρκειας νούμερο και στο τέλος οι ζογκλέρ μαζεύουν τα λεφτά από τους θεατές σε ένα καπέλο ή μπουκάλι (στη συνέχεια αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται κατά το δοκούν). Οι περισσότερες παραστάσεις ζογκλερικών στον δρόμο περιλαμβάνουν και κωμικά στοιχεία.

Ζογκλερικά στο Διάστημα

Ζογκλερικά έχουν γίνει και στο διάστημα μέσα σε διαστημικό σταθμό που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη - παρόλο που η απουσία βαρύτητας σε τέτοιο περιβάλλον στερεί τη δυνατότητα της πτώσης των αντικειμένων (τα πάντα αιωρούνται σε μηδενικό g). Αυτό επιτεύχθηκε πρώτη φορά από τον αστροναύτη Don Williams σαν μέρους του προγράμματος "Παιχνίδια στο διάστημα", χρησιμοποιώντας μήλα και πορτοκάλια.

Ανταλλαγή πασών με χρήση πολλών αντικειμένων μεταξύ δύο ζογκλέρ επιτεύχθηκε για πρώτη φορά στο διάστημα από τους Greg Chamitoff και Richard Garriott , ενώ ο Garriott επισκεπτόταν τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για να συμμετάσχει στις διαστημικές πτήσεις του Οκτωβρίου 2008. Αυτό το ζογκλερικό κατόρθωμα έγινε σκηνή στην ταινία Το Απόγειο του Φόβου, την πρώτη επιστημονικής φαντασίας ταινία που γυρίστηκε στο διάστημα από τον Richard Garriott, καθώς και μέρος της μαγικής παράστασης Zero-G Magic, η οποία γυρίστηκε και αυτή στο διάστημα εκείνη την περίοδο από τους Greg Chamitoff και Richard Garriott.

Αξιοσημείωτοι Ζογκλέρ

• Anthony Gatto
• Albert Lucas
• Sergej Ignatov
• Air Jazz
• Francis Brunn & Lotti Brunn
• Bobby May
• Enrico Rastelli
• Paul Cinquevalli
• Michael Moschen

Τα μαθηματικά των Ζογκλερικών

Η παραπάνω εικόνα αποσαφηνίζει το βασικό θεώρημα ζογκλερικών του Shannon για την περίπτωση του απλού κόλπου "καταρράκτης" (cascade). Σημειώνεται ότι το χέρι που πετάει ένα αντικείμενο αλλάζει κάθε φορά καθώς προχωράει το μοτίβο στο χρόνο (1η φορά: Δεξί-Αριστερό-Δεξί, 2η φορά: Αριστερό-Δεξί-Αριστερό, κ.ο.κ.) που σημαίνει ότι τα πετάματα γίνονται από τα δύο χέρια του ζογκλέρ εναλλάξ.

Το σύνηθες απεικονιζόμενο διάγραμμα σκάλας (ladder diagram) για το μοτίβο του καταρράκτη (cascade - siteswap: 3)

Το διάγραμμα σκάλας για το μοτίβο του καταρράκτη όπως προτείνεται από το τύπο του Shannon

Τα μαθηματικά έχουν χρησιμοποιηθεί για να γίνουν κατανοητοί οι μηχανισμοί των ζογκλερικών όπως επίσης τα ζογκλερικά έχουν χρησιμοποιηθεί για περαιτέρω έρευνα στα μαθηματικά. Ο αριθμός των δυνατών μοτίβων ζογκλερικών με περίοδο n ψηφίων, χρησιμοποιώντας b ή λιγότερα αντικείμενα έχει υπολογιστεί ότι είναι bⁿ και ο μέσος όρος των αριθμών που αποτελούν ένα τέτοιο μοτίβο ανταλλαγής θέσεως (siteswap) ισούται με τον αριθμό των αντικειμένων που απαιτούνται για να εκτελεστεί το μοτίβο αυτό. Για παράδειγμα, ο αριθμός των κόλπων με 3 μπαλάκια που έχουν περίοδο 3 είναι 3³ = 9, ενώ το γνωστό κόλπο κουτί (The Box pattern), του οποίου το μοτίβο περιγράφεται από τη σημειογραφία siteswap ως (4,2x)(2x,4), χρειάζεται (4+2+2+4=12, 12/4 = ) 3 αντικείμενα.

Ο χρόνος που ένα αντικείμενο περνάει στον αέρα είναι ανάλογος της τετραγωνικής ρίζας του ύψους του πετάματος: αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο αριθμός των αντικειμένων που χρησιμοποιούνται αυξάνει σημαντικά την ταχύτητα του μοτίβου και το ύψος που χρειάζεται να πετάξουμε τα αντικείμενα, το οποίο με τη σειρά του αυξάνει την ανάγκη για μεγαλύτερη ακρίβεια στην κατεύθυνση και τον συγχρονισμό των πεταμάτων.

Η σύζευξη ταλαντώσεων και ο συγχρονισμός (η τάση να κουνιούνται τα δύο χέρια με την ίδια συχνότητα") είναι φαινόμενα που παρατηρούνται κατά την εκτέλεση ζογκλερικών και είναι μάλιστα πολύ απαραίτητα για να πραγματοποιηθούν μερικά μοτίβα. Για παράδειγμα, το κόλπο του σιντριβανιού (the Fountain pattern) μπορεί να εκτελεστεί με δύο τρόπους: ασυγχρόνιστα, όπου τα δύο χέρια έχουν διαφορετικές συχνότητες κάνοντας έτσι τον συντονισμό πολύ δύσκολο λόγω της τάσης των άκρων να συγχρονιστούν και συγχρονισμένα που είναι πιο εύκολο. Αντίθετα, στο κόλπο του καταρράκτη (cascade pattern) η διασταύρωση των αντικειμένων μεταξύ των δύο χεριών απαιτεί ότι το κάθε χέρι πιάνει αντικείμενα με τον ίδιο ρυθμό που το άλλο τα πετάει.

Ο Κλοντ Σάνον, που έφτιαξε το πρώτο ρομπότ που έκανε ζογκλερικά, ανέπτυξε ένα μαθηματικό ζογκλερικό θεώρημα το οποίο συσχέτιζε τον χρόνο που τα αντικείμενα ήταν στον αέρα με τον αντίστοιχο χρόνο που βρίσκονταν στα χέρια: (F+D)H=(V+D)N, όπου F ο χρόνος για τον οποίο ένα αντικείμενο βρίσκεται στον αέρα, D ο χρόνος που ένα αντικείμενο περνάει στο χέρι/ο χρόνος κατά τον οποίο το χέρι είναι "γεμάτο", V ο χρόνος στον οποίο το χέρι είναι άδειο, N ο αριθμός των αντικειμένων και H ο αριθμός των χεριών. Για παράδειγμα, το κόλπο του καταρράκτη για δύο χέρια (H=2) και τρία αντικείμενα (Ν=3) "βλέποντας" το από την προοπτική ενός χεριού και ενός αντικειμένου αντίστοιχα, είναι:

toss:    1st 2nd 3rd
hand: D--VD--VD--V
ball: D--F--D--F--
         R   L   R
         L   R   L

(F+D)H=(V+D)N

(3+3)2=(1+3)3

6x2=4x3

12=12

Σημειογραφία Ζογκλερικών

Το βασικό μοτίβο σιντριβανιού (fountain pattern) με 10 μπαλάκια.

Τα ζογκλερικά κόλπα και μοτίβα μπορούν να γίνουν πολύ περίπλοκα με αποτέλεσμα να γίνεται δύσκολη η επικοινωνία τους σε άλλους ανθρώπους. Ως εκ τούτου, έχουν αναπτυχθεί διάφορα συστήματα σημειογραφίας ζογκλερικών με τα οποία η αναπαράσταση μοτίβων γίνεται ευκολότερη και τα οποία βοηθούν στην περαιτέρω ανακάλυψη νέων κόλπων.

Οι σημειογραφίες που χρησιμοποιούν διαγράμματα αποτελούν το πιο ξεκάθαρο τρόπο αναπαράστασης ζογκλερικών μοτίβων στο χαρτί, αλλά μιας και βασίζονται σε εικόνες, η χρησιμοποίησή τους περιορίζεται λόγω της δυνατότητας μετάδοσής τους μόνο μέσω χαρτιού. Τα διαγράμματα σκάλας (ladder diagrams), παρακολουθούν την πορεία όλων των αντικειμένων στο χρόνο, ενώ τα λιγότερο πολύπλοκα αιτιολογικά διαγράμματα (casual diagrams) ασχολούνται μόνο με τα αντικείμενα που είναι στον αέρα (θεωρώντας ότι ο ζογκλέρ έχει σε κάθε χρονική στιγμή ένα αντικείμενο στο κάθε χέρι). Τα συστήματα σημειογραφίας ζογκλερικών που βασίζονται σε αριθμούς είναι πιο δημοφιλή και τυποποιημένα από τα αντίστοιχα συστήματα βασισμένα στα διαγράμματα. Χρησιμοποιούνται εκτενώς και σε γραπτή μορφή αλλά και σε συζητήσεις μεταξύ των ζογκλέρ.

Η σημειογραφία ανταλλαγής θέσεως (siteswap) είναι με διαφορά το πιο συνηθισμένο ζογκλερικό σύστημα σημειογραφίας. Σύμφωνα με αυτό, κάθε διαφορετικό πέταγμα αντικειμένου οδηγεί το εν λόγω αντικείμενο στο να φτάσει ένα μέγιστο ύψος και να επιστρέψει σε ένα χέρι, διαδικασία που διαρκεί συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (μετρημένο σε διακριτούς παλμούς). Κάθε τέτοιο ύψος, μετρημένο σε διακριτούς παλμούς, αντιστοιχεί μοναδικά σε έναν αριθμό. Έτσι, ένα μοτίβο αναπαράγεται ως μια ακολουθία τέτοιων αριθμών, όπως για παράδειγμα 3, 7444 και 97531. Αυτά τα παραδείγματα αφορούν ασύγχρονα πετάματα που γίνονται από δύο χέρια εναλλάξ και συχνά ονομάζεται vanilla siteswap. Για την αναπαράσταση σύγχρονων μοτίβων στα οποία και τα δύο χέρια πετούν ταυτόχρονα αντικείμενα υπάρχει άλλη σημειογραφία ανταλλαγής θέσεως με ειδικούς συμβολισμούς. Επίσης, υπάρχει το σύστημα σημειογραφίας πολλαπλής ανταλλαγής θέσεως (multiplex siteswap) για την περιγραφή μοτίβων στα οποία ένα χέρι κρατάει ή πετάει δύο ή και περισσότερα αντικείμενα στον ίδιο χρονικό παλμό. Τέλος, έχουν δημιουργηθεί και άλλες επεκτάσεις σε αυτήν τη σημειογραφία, όπως είναι η ανταλλαγή θέσεως για πάσες, ο συμβολισμός Πολλών-Χεριών (Multi-Hand Notation - MHN) και η σημειογραφία γενικευμένης ανταλλαγής θέσεως (Generalised Siteswap - GS ).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Οργανισμοί

• The International Jugglers' Association (IJA) — Παγκόσμια κοινότητα ζογκλέρ (αγγλικά)
• The European Jugglers' Association (EJA) — Ευρωπαϊκή κοινότητα ζογκλέρ (αγγλικά)
• The World Juggling Federation (WJF) — Ιδιωτική εταιρία με στόχο την προώθηση των ανταγωνιστικών ζογκλερικών (αγγλικά)

Πηγές

• r/juggling - ενεργή κοινότητα με διάφορα θέματα γύρω από τα ζογκλερικά
• Library of Juggling - λεπτομερής συλλογή πολλών ζογκλερικών κόλπων (για μπαλάκια κυρίως)
• Ένα λεξιλόγιο με όρους ζογκλερικών Αρχειοθετήθηκε 2020-11-11 στο Wayback Machine.