Η Αγνή του λιμανιού

Η Αγνή του λιμανιού είναι ελληνική δραματική κινηματογραφική ταινία του 1952, σε παραγωγή Φίνος Φιλμ και σε σκηνοθεσία - σενάριο, Γιώργου Τζαβέλλα. Πρωταγωνιστούν οι: Ελένη Χατζηαργύρη, Γεώργιος Γληνός και Αλέκος Αλεξανδράκης.

Η αγνή του λιμανιού
Κινηματογραφική αφίσα.
Σκηνοθεσία	Γιώργος Τζαβέλλας
Παραγωγή	Φίνος Φιλμ
Σενάριο	Γιώργος Τζαβέλλας
Πρωταγωνιστές	Ελένη Χατζηαργύρη Γεώργιος Γληνός Αλέκος Αλεξανδράκης Ελένη Ζαφειρίου Άννα Κυριακού Νίκος Ρίζος
Μουσική	Μάνος Χατζιδάκις
Τραγούδι	Νίκος Γκάτσος (Χάρτινο το Φεγγαράκι)
Φωτογραφία	Γιάννης Χατζόπουλος Αριστείδης Καρύδης Φουκς
Μοντάζ	Φαίδων Μαλφέσης
Διανομή	Φίνος Φιλμ
Πρώτη προβολή	14 Ιανουαρίου 1952 (Ελλάδα)
Κυκλοφορία	4 Απριλίου 2010 (DVD)
Διάρκεια	91
Προέλευση	Ελλάδα
Γλώσσα	ελληνική αγγλικά
δεδομένα ()

Η ταινία αναφέρεται σε μία πόρνη της Τρούμπας που προσπαθεί να εκδικηθεί τον πατέρα της με τον πιο άσχημο τρόπο: καταστρέφοντας τον θετό του γιο επειδή εκείνος την είχε εγκαταλείψει -τον έβαλε μάλιστα μέχρι και στη φυλακή. Παρ' όλα αυτά, στην πορεία η Αγνή, η πόρνη του λιμανιού, ερωτεύεται τον θετό γιο του πατέρα της.

Πλοκή

Ο καπετάν Γιακουμής αποφασίζει να πάψει να ταξιδεύει για να ζήσει ήσυχα κοντά στη γυναίκα του και στο θετό γιο του, τον Ανδρέα, ο οποίος ετοιμάζεται να δώσει εξετάσεις για υποπλοίαρχος. Ο Γιακουμής, τη μέρα της γιορτής του, καλεί φίλους να το γιορτάσουν αλλά μία επίσκεψη του αλλάζει τη ζωή. Έρχονται και του λένε ότι πεθαίνει η Μαρία, μία κοπέλα της Τρούμπας, με την οποία ήταν μαζί μερικά χρόνια. Ο Γιακουμής, αν και στην αρχή δεν ήθελε πάει να τη βρει, τελικά πηγαίνει κι εκείνη του λέει πως είχε μία κόρη μαζί του, την Αγνή. Εκείνος όμως δεν τη πίστεψε.

Χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας, όπου ο καπετάν Γιακουμής φιλά την Αγνή, την κόρη του, που μέχρι πρότινος δεν είχε πειστεί ακόμα ότι είναι κόρη του. Η Αγνή λέει στον πατέρα της: Φίλησέ με για πρώτη φόρα... Είναι το πρώτο αγνό φιλί που παίρνω από άντρα. Το φιλί του πατέρα μου. (Απεικονίζονται η Ελένη Χατζηαργύρη και ο Γεώργιος Γληνός)

Παρ' όλα αυτά, ο Γιακουμής θα πάει να βρει την Αγνή, να της δώσει μερικά λεφτά, πιο πολύ από λύπηση παρά επειδή ήταν κόρη του. Η Αγνή θα αρνηθεί αυτή την προσφορά και του λέει ότι θα τον εκδικηθεί καταστρέφοντας τον γιο του. Έτσι, η Αγνή πάει στο καραβάκι που δούλευε τα πρωινά ο Ανδρέας και σιγά σιγά εκείνος την αγαπάει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αφήσει τις εξετάσεις του, να χρεωθεί στο καμπαρέ όπου εργάζεται η Αγνή, μέχρι και να βάλει λεφτά στο ταμείο της δουλειάς. Το αποκορύφωμα της καταστροφής έρχεται όταν η Αγνή τον πείθει ότι για να ξεχρεώσει πρέπει να παίξει ζάρια. Καθώς παίζανε "μπαρμπούτι" τους πιάνει η αστυνομία και ο Ανδρέας μπαίνει φυλακή για 3 μήνες, ενώ όλα του χρωστούμενα τα πληρώνει ο Γιακουμής.

Βγαίνοντας από τη φυλακή ο Ανδρέας εκμυστηρεύεται στον παιδικό του φίλο Ατσίδα ότι θα φύγει, θα μπαρκάρει, χωρίς να δει κανέναν, από ντροπή. Παράλληλα, όμως, η Αγνή όντως τον είχε ερωτευθεί. Ο Μαθαρίκος, όμως, που είχε σαν κόρες του όλα τα κορίτσια του λιμανιού, και με τον οποίον θα βρισκόντουσαν στο ίδιο καράβι, του λέει όλη την αλήθεια: ότι η Αγνή είναι κόρη του Γιακουμή κι εκείνος θετός γιος του κι ότι εκείνη τον αγαπά αληθινά. Τότε πάει στο σπίτι να βρει τον πατέρα του, ο οποίος το παραδέχεται, χωρίς όμως ακόμα να έχει πειστεί ότι η Αγνή είναι κόρη του, κι αμέσως μετά πάει και βρίσκει την Αγνή. Της λέει ότι κι αυτός την αγαπά κι ότι τα ξέρει όλα. Κανονίζοντας, όμως, να φύγουν κι δυο από το λιμάνι και να πάνε να ζήσουν σε μία άλλη χώρα τους ακούει ο Γιακουμής κρυφά και τους αποτρέπει. Τότε ο Ανδρέας δείχνει στον Γιακουμή μία ελιά που είχε στην πλάτη η Αγνή ως απόδειξη ότι είναι κόρη του. Εκείνος όμως ακόμα δεν πείθεται στα σίγουρα.

Την επομένη που θα φεύγανε η Αγνή και ο Ανδρέας εκείνη δεν εμφανίστηκε γιατί είχε πάει η μητέρα του Ανδρέα και την έπεισε να μείνει στον Πειραιά, για να φτιάξει ο Ανδρέας ξανά τη ζωή του αφού δε θα μπορούσε σε μια ξένη χώρα να ζήσει και αυτόν και τη γυναίκα του. Παράλληλα, όμως, ο Γιακουμής είχε πειστεί ότι η Αγνή είναι κόρη του γιατί ο πνευματικός της Μαρίας του αποκάλυψε την αλήθεια, λέγοντάς του ότι δεν μπορεί ένας άνθρωπος να πει ψέματα στον Θεό λίγο πριν πεθάνει. Τότε, αφού πρώτα πάει στο σπίτι του, με τη γυναίκα του να του λέει να φέρει την Αγνή στο σπίτι τους, παίρνει τον δρόμο για την Τρούμπα να βρει την Αγνή. Εκείνη, όμως, που επέστρεψε πάλι στο καμπαρέ για να κρατά συντροφιά στους ναύτες του στόλου που μόλις είχε έρθει, δεν το αντέχει. Παίρνει ένα πιστόλι και προσπαθεί να αυτοκτονήσει, φωνάζοντας: θέλω να δω ένα καράβι να φεύγει. Ο Γιακουμής βλέπει την κόρη του στο χώμα και φωνάζει: η κόρη μου!

Η ταινία τελειώνει στο νοσοκομείο με την Αγνή να βλέπει πάνω από το προσκεφάλι της τον πατέρας της. Παραδέχονται και οι δύο να τα αφήσουν όλα πίσω. Όταν έρχεται και ο Ανδρέας, ο πατέρας τους καλεί αμφότερους στο σπίτι και τους δίνει την ευχή του.

Διανομή

Σπάνια κινηματογραφική σκηνή, καθώς στην οποία εμφανίζεται ο Έλληνας μουσικός Μάνος Χατζιδάκις, για πρώτη και για τελευταία φορά, σε ταινία μεγάλου μήκους. Δίπλα του στέκεται η τραγουδίστρια Μαίρη Πορτοκάλλη.

• Ελένη Χατζηαργύρη... Αγνή και Μαρία
• Γεώργιος Γληνός... καπετάν Γιακουμής
• Αλέκος Αλεξανδράκης... Ανδρέας
• Ελένη Ζαφειρίου... Μάρθα
• Άννα Κυριακού... Λόλα
• Θάνος Τζενεράλης... αφεντικό καμπαρέ
• Νίκος Ρίζος... Ατσίδας
• Λάκης Σκέλλας... Μαθαρίκος
• Γιώργος Τζιφός... Βρασίδας
• Γιάννης Ιωαννίδης... Μιχάλης
• Λιάκος Χριστογιαννόπουλος... κρατούμενος
• Σμαρώ Βεάκη... Καλλιόπη
• Γιώργος Βλαχόπουλος... μπάρμαν
• Γιώργος Μούτσιος... Άγγλος ναύτης
• Κώστας Γκουσγκούνης.. νεαρός
• Μάνος Χατζιδάκις... πιανίστας

Παραγωγή

Η παραγωγή ανήκει στην κινηματογραφική εταιρεία Φίνος Φιλμ και την σκηνοθεσία της υπέγραψε ο Γιώργος Τζαβέλλας. Διευθυντής παραγωγής ήταν ο Φιλοποίμην Φίνος, ενώ οπερατέρ ο Αριστείδης Καρύδης-Φουκς, που μετά από αυτήν την ταινία καθιερώθηκε ως διευθυντής φωτογραφίας της εταιρείας. Σκηνογράφος ήταν ο Φαίδων Μολφέσης, ενώ το μακιγιάζ το επιμελήθηκε ο Σταύρος Κελεσίδης, ο οποίος συμμετείχε σε 70 ταινίες της εταιρείας. Το σενάριο ανήκει στον σκηνοθέτη Γιώργο Τζαβέλλα.

Ιστορική στιγμή για την εξέλιξη του ελληνικού κινηματογράφου και καινοτομία της ταινίας, καθώς εφαρμόζεται για πρώτη σε ελληνική ταινία, η μέθοδος της διπλοτυπίας, αφού στη σκηνή εμφανίζεται ταυτόχρονα, ερμηνεύοντας 2 ρόλους, η Ελένη Χατζηαργύρη.

Μία καινοτομία της ταινίας ήταν ότι για πρώτη φορά στον ελληνικό κινηματογράφο εφαρμόζεται η μέθοδος της διπλοτυπίας, όταν η Ελένη Χατζηαργύρη εμφανίζεται στην ίδια σκηνή ως Αγνή αλλά και ως Μαρία.

Κάστινγκ

Για τον ρόλο που υποδυόταν ο Γεώργιος Γληνός αρχικά προοριζόταν ο Αιμίλιος Βεάκης αλλά στο μεταξύ ο Βεάκης πέθανε. Ενώ για τον ρόλο της Αγνής, προοριζόταν η Μελίνα Μερκούρη, ο Φιλοποίμην Φίνος το αρνήθηκε για άγνωστο λόγο. Επίσης, στην ταινία αυτή, έκανε το κινηματογραφικό του ντεμπούτο ο ηθοποιός Γιώργος Μούτσιος υποδυόμενος έναν Άγγλο ναύτη.

Κατά τ' άλλα συμμετείχαν η Ελένη Ζαφειρίου, στο ρόλο της Μάρθας, ο Νίκος Ρίζος στη δεύτερη μόλις κινηματογραφική του εμφάνιση στο ρόλο του Ατσίδα, μετά την ταινία ο Μεθύστακας, η Άννα Κυριακού, που κι αυτή είχε εμφανιστει στον Μεθύστακα, και ο Αλέκος Αλεξανδράκης. Στην ταινία επίσης, εμφανίζεται και ο Μάνος Χατζιδάκις, ερμηνεύοντας τον πιανίστα του καμπαρέ. Αυτή είναι η πρώτη και μοναδική κινηματογραφική εμφάνιση του Έλληνα μουσικού σε ταινία μεγάλου μήκους.

Μουσική

Τη μουσική της ταινίας ανέλαβε ο Μάνος Χατζιδάκις. Σε αυτήν την ταινία πρωτοσυνεργάζεται με τον Γιώργο Τζαβέλλα. Κατόπιν, θα συνεργαστούν και στη σπουδαία ελληνική ταινία Η κάλπικη λίρα. Η μουσική που ακούγεται είναι από το «Χάρτινο το φεγγαράκι», μία σύνθεση που είχε χρησιμοποιηθεί για τη θεατρική παράσταση Λεωφορείον ο Πόθος του Θεάτρου Τέχνης. Ακούγεται και το τραγούδι του Είναι καημός, που ερμηνεύει η Μαίρη Πορτοκάλλη σε στίχους του συνθέτη.

Εισπράξεις

Η ταινία είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία και ήταν μία από τις πιο εμπορικές εκείνη τη χρονιά. Εκείνη τη σεζόν είχε κόψει 165.475 εισιτήρια.

Κριτικές

Η ταινία, παρά την τολμηρή θεματολογία της, απέσπασε και θετικές κριτικές, αλλά και εκθειάστηκε, ιδιαίτερα, ο σκηνοθέτης.

• Εφημερίδα, Ο Φιλελεύθερος:

Α) Είναι μια ταινία που προκαλεί το ενδιαφέρον αμέσως. Ο θεατής την παρακολουθεί, συναρπάζεται απ’ αυτήν, ενδιαφέρεται για το τι θα γίνει πιο κάτω. Κι αυτό είναι οπωσδήποτε μια κινηματογραφική επιτυχία. Β) Η τεχνική-φωτογραφία κ.λ.π- είναι μια τεχνική προοδευμένης ταινίας. Γ) Η αλλαγή, η συνέχεια των σκηνών έχει ενότητα. Η ταινία διηγείται- και διηγείται κινηματογραφικά. Δ) Η εισαγωγή-έστω και μίμηση- είναι υποβλητικότατη και άκρως επιτυχής. Ε) Υπάρχουν σκηνές που τιμούν την ταινία και τους παραγωγούς της-μηχανοστάσιο, το πλοίο που φεύγει, νεκροταφείο καραβιών- και σκηνές που τιμούν το φωτογράφο τους. Συμπέρασμα: μια ταινία που δικαιούται να κρίνεται αυστηρά και που ο Έλλην θεατής αξίζει να τη δει.
-Γιάννης Μαρής Ιανουάριος 1952

• Εφημερίδα, Ακρόπολις

Ο Ελληνικός κινηματογράφος είνε εφέτος παραγωγικότατος, αλλά το κοινόν δεν δείχνει πια μεγάλη προθυμία να υποστηρίξει τις ντόπιες ταινίες. Έγινε πολύ απαιτητικό, κι αυτό είναι φυσικό, γιατί οι διάφορες προσπάθειες το κούρασαν. Από την καινούργια όμως αυτή ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα νομίζω πως θα μείνει ικανοποιημένο. Όχι γιατί πρόκειται περί εξαιρετικού έργου. Είνε απλώς μια ευσυνείδητη εργασία. Το πιο αδύνατο σημείο είνε το σενάριο. Η υπόθεσις δεν έχει αλήθεια και ξεπέφτει συχνά σε φτηνά μελοδραματικά «εφφέ». Αλλά ο Γιώργος Τζαβέλλας έχει ένα μεγάλο χάρισμα: Κατέχει το μυστικό να παρουσιάζει στρωτά, φυσικά, ξεκούραστα και την πιο απίθανη ιστορία. Έτσι κι εδώ σε κάνει να πιστέψης και να ενδιαφερθής στα όσα σου αφηγείται στην οθόνη. Και μάλιστα αφού στα παρουσιάζει άψογα από τεχνικής πλευράς και καλοπαιγμένα από τους ηθοποιούς και ιδιαιτέρως από της Ελένη Χατζηαργύρη.
-Βιών Παπαμιχάλης, 1952

Πηγές

• Ιάσων Τριανταφυλλίδης, Ταινίες για φίλημα: ένα αφιέρωμα στον Φιλοποίμενα Φίνο και τις ταινίες του, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, σελ. 62-63.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Η Αγνή του λιμανιού στην Φίνος Φιλμ
• Η Αγνή του λιμανιού στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος
• Η Αγνή του λιμανιού στο Cine.gr
• Η Αγνή του λιμανιού στο IMDb.com