Βικιπαίδεια

Θάψος (Σικελία)

Η Θάψος είναι αρχαιολογικός χώρος στη χερσόνησο Magnisi, στην επαρχία Συρακουσών της Σικελίας, στην Ιταλία. Θεωρείται κέντρο του «Πολιτισμού της Θάψου» κατά τη μέση Εποχή του Χαλκού που φαίνεται να άκμασε εκεί μέχρι τον 8ο π.Χ. αιώνα, δηλαδή περίπου την ίδια εποχή που άρχισε ο ελληνικός αποικισμός της Ιταλίας.

Θάψος (Σικελίας)
Χάρτης
Είδοςαρχαιολογική θέση, ακίνητη περιουσία και μουσείο[1]
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°9′0″N 15°14′0″E
Διοικητική υπαγωγήΠριόλο Γκαργκάλο
ΧώραΙταλία
Προστασίαιταλικό πολιτισμικό αγαθό[2]
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)
Για την ομώνυμη πόλη στη βόρειο Αφρική δείτε μάχη της Θάψου

Η Θάψος αναφέρεται σε ελληνιστικά και μεσαιωνικά κείμενα μερικές φορές ως νησί, αλλά ο Θουκυδίδης[3] την αναφέρει ως χερσόνησο. Μοιάζει όντως με νησί γιατί συνδέεται με την ξηρά με μία εξαιρετικά στενή λωρίδα γης. Το μήκος του ισθμού είναι 2,5 χλμ. και το πλάτος του σε ορισμένα σημεία, μόλις 100 μέτρα.[4] Το "νησί" αυτό καθαυτό είναι επίσης πολύ μικρό και επίπεδο.

Ιστορία Επεξεργασία

 
Ο ισθμός, όπως φαίνεται από τη Θάψο

Προϊστορία Επεξεργασία

Στην περιοχή οι ανασκαφές αποκάλυψαν νεκρόπολη με τάφους λαξευμένους ως σπήλαια στους βράχους και με πολλά κτερίσματα. Τα ερείπια του κοντινού οικισμού, που ανασκάφηκε, δείχνουν πλάτος δρόμων γύρω στα 4 μέτρα και μεγάλα σπίτια, παρόμοια με όσα πιστεύεται ότι υπήρξαν στην Έγκωμη της Κύπρου και υποδηλώνουν επιρροές πιθανόν μυκηναϊκές. Βρέθηκαν επίσης μικρά αγγεία μυκηναϊκής τεχνοτροπίας και αυτό συνάδει με την εικόνα της Θάψου ως εξαγωγέα της περιοχής που είχε επαφή και ασκούσε διεθνές εμπόριο με διάφορα κέντρα της Μεσογείου -εξήγαγε σε αυτά τα αγγεία είτε τη βαφή είτε τα βότανά της. Επειδή όμως βρέθηκαν και αγγεία άλλων τεχνοτροπιών, εικάζεται ότι η Θάψος δεν αποτέλεσε αμιγώς μυκηναϊκή ως προς τις επιρροές της πόλη, αλλά είχε μικτό πολιτισμό[5] Υπάρχουν επίσης ενδείξεις και για επιρροές από τη Μάλτα. Πολλά από τα δείγματα της μυκηναϊκής κεραμικής εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο "Πάολο Όρσι" στις Συρακούσες -ο Πάολο Όρσι ήταν ο πρώτος που ερεύνησε την περιοχή στις αρχές του 20ού αιώνα.

Γεωμετρική - Αρχαϊκή - Κλασική περίοδος Επεξεργασία

 
Η Θάψος, όπως φαίνεται από το Πριόλο, στη στεριά

Στην περίοδο αυτή αρχικά φέρεται να αποτελούσε αρχικά φοινικικό εμπορικό σταθμό[6] αλλά μετέπειτα αποικίστηκε από Μεγαρείς. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, των Μεγαρέων προηγήθηκαν οι Χαλκιδείς από τη Νάξο, οι οποίοι ίδρυσαν εκεί κοντά την αποικία των Λεοντίνων και την Κατάνη. Οι Καταναίοι όμως προτίμησαν ως οικιστή τον Εύαρχο και υπήρξαν ανακατατάξεις. Την ίδια εποχή ξεκίνησε ο Λάμις[7] από τα Μέγαρα με πολλούς αποίκους Μεγαρείς και έφτασε στη Σικελία, όπου διάλεξε να εγκατασταθούν στην Τρώτιλο (σημερινό Μπρούκολι). Μετά, άγνωστο γιατί, κατευθύνθηκε στους γειτονικούς Λεοντίνους -οι Χαλκιδείς άποικοι των Λεοντινων είτε του έδωσαν την άδεια να εγκατασταθεί είτε του προσέφεραν μόνον προσωρινή φιλοξενία. Όπως και να είχε, λίγο αργότερα, οι Λεοντίνοι έδιωξαν τους νέους αποίκους. Ο Λάμις τους οδήγησε λίγο νοτιότερα και ίδρυσε τη Θάψο, όπου αργότερα ο ίδιος πέθανε.[8] Οι δικοί του (δεν είναι σαφές πόσοι από αυτούς, πότε ακριβώς μετά το θάνατό του και γιατί) έφυγαν[9] από τη Θάψο και ίδρυσαν το 730 π.Χ., σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων, τα Μέγαρα Υβλαία, σε εδάφη που τους παρέδωσε ένας βασιλιάς των Σικελών, ο Ύβλων[10]. Σύμφωνα με μία εκδοχή, οι Μεγαρείς έφυγαν από τη Θάψο επειδή αντιμετώπιζαν πρόβλημα ύδρευσης και γι' αυτό ίδρυσαν λίγο βορειότερα τη νέα πόλη τους. Το 413 π.Χ., κατά την Εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία, η πόλη ουσιαστικά καταλήφθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως ναύσταθμος αλλά και για να τροφοδοτείται γενικά ο στρατός με τρόφιμα κ.λπ.

Οι αρχαίοι Έλληνες εισήγαγαν από τη Θάψο μια ωχρή κίτρινη βαφή που παραγόταν εκεί[11], τη θαψία ή θάψο. Μπορεί επίσης να έπαιρναν από εκεί και ένα σχετικά τοξικό βότανο, τη θαψία τη γαργαρηνή, όμως μάλλον πρόκειται περί λάθους καθώς, αν το βότανο σχετιζόταν με κάποια Θάψο, αυτή πρέπει να ήταν η Θάψος της βόρειας Αφρικής[12]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Ιταλίας: ISTAT 2015 survey on museums and similar institutions. 2017. www.istat.it/it/archivio/167566.
  2. ↑ dati.beniculturali.it.
  3. ↑ Θουκυδίδης, Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου ΣΤ΄, 97 «καὶ τοὺς πεζοὺς ἀποβιβάσαντες, ταῖς τε ναυσὶν ἐς τὴν Θάψον καθορμισάμενοι: ἔστι δὲ χερσόνησος μὲν ἐν στενῷ ἰσθμῷ προύχουσα ἐς τὸ πέλαγος, τῆς δὲ Συρακοσίων πόλεως οὔτε πλοῦν οὔτε ὁδὸν πολλὴν ἀπέχει. [2] καὶ ὁ μὲν ναυτικὸς στρατὸς τῶν Ἀθηναίων ἐν τῇ Θάψῳ διασταυρωσάμενος τὸν ἰσθμὸν ἡσύχαζεν»
  4. ↑ Gillian, Shepherd (26 OCT 2012). «Thapsos». The Encyclopedia of Ancient History. doi:10.1002/9781444338386.wbeah02171. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9781444338386.wbeah02171/abstract. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2014. 
  5. ↑ Ντέιβιντ ή Δαβίδ Σαμουήλ Αμπουλάφια, Βρετανοεβραίος καθηγητής ιστορίας, "Η Μεγάλη Θάλασσα: οι περιπέτειες των λαών της Μεσογείου", 2012, εκδόσεις Ψυχογιός
  6. ↑ Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Παύλου Δρανδάκη
  7. ↑ Ίσως και Λάχις ή Λάχης
  8. ↑ Βιβλίο ΣΤ, 4
  9. ↑ "αναστάντες" είναι η μετοχή που χρησιμοποιεί ο Θουκυδίδης και μπορει να σημαίνει εκδιωχθέντες ή και απλά μετοικούντες
  10. ↑ Ο Γάλλος ιστορικός αρχαιολόγος François Villard προτείνει άλλη θεωρία, ότι ο Ύβλων ή βασίλεψε στα Μέγαρα της Σικελίας ή διοικούσε πόλη γειτονική και σταδιακά οι δύο πόλεις ενώθηκαν και ταυτίσθηκαν
  11. ↑ θάψος, Greek Word Study Tool, perseus.tufts.edu
  12. ↑ Στα ελληνιστικά χρόνια πιθανόν να επικράτησε σύγχυση των ονομασιών, πάντως το τοξικό φυτό ταξινομήθηκε ως Thapsia garganica και παρότι κάποιοι θεωρούν ότι το εξήγαγε ως φάρμακο η Θάψος της Σικελίας, η δηλητηριώδης δράση του παρατηρήθηκε αρχικά σε καμήλες και κατά συνέπεια είναι πιθανότερο να το εξήγαγε η Θάψος της Βόρειας Αφρικής. Η θάψος ως βαφή εξάγεται από άλλο φυτό,το χρυσόξυλο ή Rhus Cotinus.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Θάψος_(Σικελία)&oldid=10234214"