Βικιπαίδεια

Ιουγούρθας

Ο Ιουγούρθας, λατιν.: Jugurtha ή Jugurthen, Λιβικο-Βερβερικά Yugurten ή Yugarten, (π. 160 - 104 π.Χ.), νόθος γιος του Μασταναμπάλ ήταν βασιλιάς της Nουμιδίας. Όταν ο Nουμίδης βασιλιάς Μικίψα, ο οποίος είχε υιοθετήσει τον Ιουγούρθα, απεβίωσε το 118 π.Χ., τον διαδέχθηκαν ο Ιουγούρθας και οι δύο θετοί αδελφοί του, Ιεμψάλ Α΄ και Αδερβάλ. Ο Ιουγούρθας κανόνισε να σκοτώσει τον Ιεμψάλ και, μετά από εμφύλιο πόλεμο, νίκησε και σκότωσε τον Αδερβάλ το 112 π.Χ.

Ιουγούρθας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση160 π.Χ.
Cirta
Θάνατος104 π.Χ.
Ρώμη[1]
Αιτία θανάτουλιμοκτονία
Συνθήκες θανάτουθανατική ποινή
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταστρατιωτικός ηγέτης
μονάρχης
Οικογένεια
ΣύζυγοςBocchus' daughter
ΤέκναOxyntas
ΓονείςΜασταναμπάλ[2][3]
ΑδέλφιαΓαύδας
ΣυγγενείςBocchus I (πεθερός) και Μικίψα (adoptive father)
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΒασιλιάς της Νουμιδίας
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο θάνατος του Αδερβάλ, ο οποίος ήταν αντίθετος με τις επιθυμίες της Ρώμης, μαζί με την αυξανόμενη λαϊκή οργή στη Ρώμη για την επιτυχία του Ιουγούρθα στη δωροδοκία Ρωμαίων Συγκλητικών και την αποφυγή ανταπόδοσης για τα εγκλήματά του, οδήγησαν στον Ιουγουρθικό Πόλεμο μεταξύ Ρώμης και Nουμιδίας. Μετά από πολλές μάχες στη Νουμιδία μεταξύ Ρωμαϊκών και Νουμιδικών δυνάμεων, ο Ιουγούρθας αιχμαλωτίστηκε το 105 π.Χ. και παρέλασε στη Ρώμη ως μέρος του Ρωμαϊκού θριάμβου του Γάιου Μάριου. Ρίφθηκε στη φυλακή Tullianum, όπου εκτελέστηκε με στραγγαλισμό το 104 π.Χ. [4] Του Ιουγούρθα επέζησε ο γιος του Οξύντας, τον διαδέχθηκε ο ετεροθαλής αδελφός του Γκαούντα.

Ετυμολογία Επεξεργασία

Το Nουμιδικό όνομα Ιουγούρθας ταιριάζει με τις αρχαίες παραδόσεις ονοματοδοσίας των Βερβερικών λαών και είναι πιθανό να αναλυθεί, καθώς η Λιβυκο-Βερβερική λέξη yugurtən (τους ξεπέρασε) συνδέεται με τη ρίζα agər/ugər (υπερβαίνω) στις σύγχρονες Βερβερικές γλώσσες. [5] [6]

Ιστορικό Επεξεργασία

Η Νουμιδία ήταν μία περιοχή της Βόρειας Αφρικής περίπου εντός των ορίων της σημερινής δυτικής Τυνησίας και της ανατολικής Αλγερίας. Οι αυτόχθονες κάτοικοι της Νουμιδίας παρέμειναν ημινομάδες, συχνά αναγνωρισμένοι ως Βέρβεροι, μέχρι που ο Mαζινίσα, επικεφαλής της φυλής Massaesyli με έδρα την Σίρτα (Cirta) -ο οποίος είχε υποστηρίξει τη Ρώμη κατά τον Β΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο (206 π.Χ.) εναντίον των κοντινών κατοίκων της Καρχηδόνας- χρησιμοποίησε την υποστήριξη της Ρώμης, για να ιδρύσει βασίλειο. Για να γίνει αυτό ο Μασινίσα νίκησε τον αντίπαλο αρχηγό Σύφακα με τη βοήθεια του φημισμένου Ρωμαίου στρατηγού Σκιπίωνα Αφρικανού το 203 π.Χ. Οι Νουμιδική επιδεξιότητα ίππευσης και οι τακτικές του ιππικού, όπως παραθέτει ο Πολύβιος, συνέβαλαν σημαντικά στην ανάπτυξη τακτικών ιππικού στον Ρωμαϊκό στρατό, που τους βοήθησε να νικήσουν στον Β΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο. Η συμμαχία του με τη Ρώμη άρχισε να ξεφτίζει στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ. ανάμεσα στους Ρωμαϊκούς φόβους για τις φιλοδοξίες του Mαζινίσα και την επανόρθωση της Καρχηδόνας όπως διακήρυττε ο Κάτων ο Πρεσβύτερος. [7]

Ο Μαζινίσα απεβίωσε πριν από οποιαδήποτε πραγματική παραβίαση της συνθήκης στις αρχές του 148 π.Χ., αλλά η υποψία για τη Νουμιδία διατηρήθηκε στη Ρώμη, ώστε να την επηρεάσει για τον Ιουγούρθα. Τον Μασινίσα διαδέχθηκε ο γιος του Μικίψα. Ο Ιουγούρθας, υιοθετημένος γιος του Μικίψα (νόθου γιου του Mασταναμπάλ και συνεπώς νόθος εγγονός του Mαζινίσα), ήταν τόσο δημοφιλής μεταξύ των Nουμιδών, που ο Mικίψα τον έστειλε στην Ισπανία, για να βοηθήσει μία εκστρατεία του Σκιπίωνα Αιμιλιανού σε ένα παράλληλο με τη συμμαχία του Μαζινίσα με τον Σκιπίωνα Αφρικανό, ως προσπάθεια να μετριάσει την επιρροή του. [8]

Δυστυχώς για τον Mικίψα αυτό εξυπηρέτησε μόνο τον Ιουγούρθα, ο οποίος χρησιμοποίησε τον χρόνο του στην Ισπανία, για να πραγματοποιήσει αρκετές ρωμαϊκές επαφές με επιρροή. Υπό τον Σκιπίωνα τον Αιμιλιανό στην πολιορκία της Νουμαντίας (134 – 133 π.Χ.), υπηρετώντας στο πλευρό του Γάιου Μάριου, ο Ιουγούρθας έμαθε για την αδυναμία των Ρωμαίων στις δωροδοκίες και ότι ισχυροί φίλοι στη Ρώμη μπορούν να προωθήσουν πολύ την υπόθεσή σου. Περιέγραψε περίφημα τη Ρώμη ως "urbem venalem et mature perituram, si vacorem invenerit" ("μία πόλη προς πώληση και καταδικασμένη σε γρήγορη καταστροφή, αν βρει αγοραστή", Sallust, Jug. 35.10).

Άνοδος στην εξουσία Επεξεργασία

Όταν ο Μικίψα πέθανε το 118 π.Χ., τον διαδέχθηκαν από κοινού ο Ιουγούρθας και οι δύο γιοί εκείνου (θετοί αδελφοί του Ιουγούρθα) Hiempsal και Adherbal. Ο Ιεμψάλ και ο Ιουγούρθας διαφώνησαν αμέσως μετά το τέλος του Μικίψα. Τελικά ο Ιουγούρθας σκότωσε τον Ιεμψάλ, γεγονός που οδήγησε σε ανοιχτό πόλεμο με τον Αδερβάλ. Αφού ο Ιουγούρθας τον νίκησε σε ανοιχτή μάχη, ο Αδερβάλ κατέφυγε στη Ρώμη για βοήθεια. Οι Ρωμαίοι αξιωματούχοι διευθέτησαν τον αγώνα, διαιρώντας την Nουμιδία σε δύο μέρη, πιθανότατα το 116, αλλά αυτός ο διακανονισμός σκιάστηκε από την κατηγορία, ότι οι Ρωμαίοι αξιωματούχοι δέχθηκαν δωροδοκίες, για να ευνοήσουν τον Ιουγούρθα. Μεταξύ των αξιωματούχων που κρίθηκαν ένοχοι, ήταν ο Λεύκιος Οπίμιος (ο οποίος ως ύπατος το 121 π.Χ. είχε προεδρεύσει γεγονότων, που οδήγησαν στον θάνατο του Γάιου Γράκχου). [9] Στον Ιουγούρθα ανατέθηκε στο δυτικό ήμισυ. Μεταγενέστερη ρωμαϊκή προπαγάνδα ισχυρίστηκε, ότι αυτό το μισό ήταν επίσης πλουσιότερο, αλλά στην πραγματικότητα ήταν λιγότερο πυκνοκατοικημένο και λιγότερο ανεπτυγμένο. [10]

Πόλεμος με τη Ρώμη Επεξεργασία

 
Δηνάριο του Φαύστου, γιου του Σύλλα. Στη μία όψη: Diana, επιγραφή FAVSTVS. Στην άλλη όψη: Ο Σύλλας κάθεται σε υπερυψωμένο κάθισμα· μπροστά του γονατίζει ο Μπόκχος Α΄ της Μαυριτανίας, προσφέροντας ένα κλαδί ελιάς· πίσω ο Ιουγούρθας της Νουμιδίας γονατιστός, επιγραφή FELIX. 56 π.Χ.

Μέχρι το 112 π.Χ. ο Ιουγούρθας ξανάρχισε τον πόλεμό του με τον Αδερβάλ, περιορίζοντας τον τελευταίο στην πρωτεύουσά του Σίρτα. Ο Αδερβάλ ενθαρρύνθηκε να κρατηθεί από ένα σώμα Ρωμαίων κατοίκων, εν αναμονή στρατιωτικής βοήθειας που θα έφτανε από τη Ρώμη. Ωστόσο τα Ρωμαϊκά στρατεύματα συμμετείχαν στον πόλεμο κατά των Κίμβριων και η Σύγκλητος απλώς έστειλε δύο διαδοχικές πρεσβείες, για να διαμαρτυρηθούν στον Ιουγούρθα, ο οποίος έτσι καθυστέρησε μέχρι να καταλάβει τη Σίρτα. Στη συνέχεια τα στρατεύματά του σφαγίασαν πολλούς κατοίκους, συμπεριλαμβανομένων των Ρωμαίων. Αυτό έφερε τον Ιουγούρθα σε άμεση σύγκρουση με τη Ρώμη, η οποία έστειλε στρατεύματα υπό τον ύπατο Λεύκιο Καλπούρνιο Μπέστια. Παρόλο που οι Ρωμαίοι έκαναν σημαντική εισβολή στη Νουμιδία, το βαρύ πεζικό τους δεν μπόρεσε να προκαλέσει σημαντικές απώλειες στον στρατό του Ιουγούρθα, ο οποίος περιελάμβανε μεγάλο αριθμό ελαφρού ιππικού. [11]

Αμέσως μετά την άλωση της Σίρτα, ο Λ. Κ. Μπέστια δέχτηκε μία προσφορά διαπραγματεύσεων από τον Ιουγούρθα, μία εξαιρετικά ευνοϊκή συνθήκη ειρήνης που προκάλεσε υποψίες για δωροδοκία για άλλη μία φορά. Ο τοπικός Ρωμαίος διοικητής ανακλήθηκε στη Ρώμη, για να αντιμετωπίσει κατηγορίες διαφθοράς από τον πολιτικό αντίπαλό του και τον εκλεγμένο τριβούνο Γάιο Μέμιο, ο οποίος επίσης ζήτησε από τη φυλετική συνέλευση να ψηφίσει την ασφαλή μεταφορά του Ιουγούρθα, για να έρθει στη Ρώμη και να καταθέσει εναντίον των αξιωματούχων που είναι ύποπτοι για δωροδοκία. Ωστόσο μόλις ο Ιουγούρθας έφθασε στη Ρώμη, ένας άλλος τριβούνος χρησιμοποίησε το βέτο του για να αποτρέψει την παροχή στοιχείων. Ο Ιουγούρθας επίσης έβλαψε σοβαρά τη φήμη του και εξασθένησε τη θέση του, χρησιμοποιώντας τον χρόνο του στη Ρώμη για να κινήσει συμμορίες εναντίον του εξαδέλφου του Μάσιβα, έναν πιθανό αντίπαλο για τον θρόνο της Νουμιδίας. Η κοινή γνώμη των Ρωμαίων πολιτών και των ευγενών, μεταξύ των ισχυρότερων πολιτικών δυνάμεων στη Δημοκρατική Ρώμη, στράφηκε εναντίον του και ο Ιουγούρθας βρέθηκε για άλλη μία φορά σε πόλεμο με τη Δημοκρατία. [12]

Ο πόλεμος ξεκίνησε ξανά μεταξύ της Νουμιδίας και της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και αρκετές λεγεώνες στάλθηκαν στη Βόρεια Αφρική υπό τη διοίκηση του υπάτου Κόιντου Καικίλιου Μέτελλου Νουμιδικού. Ο πόλεμος οδηγήθηκε σε μία μακρά και φαινομενικά ατελείωτη εκστρατεία, καθώς οι Ρωμαίοι προσπαθούσαν να προκαλέσουν μία αποφασιστική ήττα στον Ιουγούρθα. Μία σειρά ανίκανων στρατηγών της Ρώμης ξεκίνησαν αυτόν τον ανανεωμένο πόλεμο: το 110 π.Χ. ο Ιουγούρθας ανάγκασε σε συνθηκολόγηση ολόκληρο στρατό με επικεφαλής τον Άουλο Πστούμιο Αλβίνο και έδιωξε τους Ρωμαίους εξ ολοκλήρου από τη Νουμιδία. [13] Ο Κ. Κ. Μέτελλος κέρδισε αρκετές μάχες εναντίον του Ιουγούρθα το 109 π.Χ., αλλά δεν κατάφερε να αναγκάσει τον βασιλιά να παραδοθεί. Απογοητευμένος από τη στασιμότητα, και πιθανότατα αντιμετωπίζοντας πολιτική πίεση από τη Ρώμη, ο υποδιοικητής του Μέτελλου, ο Γάιος Μάριος, επέστρεψε στη Ρώμη για να ζητήσει την εκλογή του ως υπάτου το 107 π.Χ. Αφού κέρδισε τις εκλογές, ο Γάιος Μάριος επέστρεψε στη Νουμιδία, για να πάρει τον έλεγχο του πολέμου, που ο βασιλιάς παρέτεινε μέσω ενός επιτυχημένου ανταρτοπόλεμου. [14]

Ο Ιουγούρθας ήταν σύμμαχος με τη δυτική γείτονά του Μαυριτανία με γάμο: ο Μπόκχος Α΄ της Μαυριτανίας ήταν σύμμαχος και πεθερός του, μία παλαιά διπλωματική κίνηση. Στην αρχή του μεγάλου πολέμου (112–105 π.Χ.), ο Μπόκχος έμεινε μακριά από το ζήτημα, όμως τελικά ενώθηκε με τον Ιουγούρθα στις μάχες εναντίον του Γ. Μάριου το 107 π.Χ. Αυτό ήταν μία βραχύβια υποστήριξη. Το 105 π.Χ. ο Μάριος έστειλε τον κυαίστορά του, τον Λ. Κ. Σύλλα, στη Μαυριτανία προκειμένου να αποδυναμώσει τον Ιουγούρθα. Τότε ο Μπόκχος συμφώνησε να προδώσει τον Ιουγούρθα και να τον παραδώσει στον Σύλλα, με αντάλλαγμα την επέκταση των εδαφών του στη δυτική Νουμιδία μέχρι τον ποταμό Μουλούσα. [15] Αυτό έφερε τον πόλεμο στο τέλος του. Ο Ιουγούρθας μεταφέρθηκε στη Ρώμη αλυσσοδεμένος και παρέλασε στους δρόμους, όταν τέλεσε θρίαμβο ο Γάιος Μάριος, μετά τον οποίο αφαιρέθηκαν τα βασιλικά του ρούχα και του τράβηξαν τα ενώτια. Έχασε έναν λοβό αυτιού στην πορεία. Στη συνέχεια ρίφθηκε στο Tullianum, όπου πέθανε από την πείνα ή (πιθανότατα) εκτελέστηκε με στραγγαλισμό το 104 π.Χ. [16] Επέζησε ο γιος του Οξύντας.

Λογοτεχνικές αναφορές Επεξεργασία

 
Η προδοσία και η σύλληψη του Ιουγούρθα από τον Μπόκχο Α΄ της Μαυριτανίας (π. 108 π.Χ.).

Η Ιουγούρθας εμφανίζεται σε ένα από τα πρώτα σωζόμενα ποιήματα του Αρτύρ Ρεμπώ. Ο Ρεμπώ ήταν Γάλλος ποιητής, που έζησε από τα μέσα έως τα τέλη του 19ου αιώνα· ο πατέρας του ήταν καπετάνιος στο γαλλικό ναυτικό. Το ποίημα είναι μία λατινική ωδή στον Nουμίδη βασιλιά, που συνδέεται με το σύγχρονο ιστορικό πλαίσιο του Ρεμπώ, έχοντας το φάντασμα του Ιουγούρθα -όπως του Άμλετ- να φαίνεται στο μωρό Αμπντελκαντέρ αλ-Γιαζαϊρί (που δεν κατονομάζεται στο ποίημα), μετέπειτα ήρωα του αγώνα της Αλγερίας στην ανεξαρτησία της από της Γαλλία. [17] Το ποίημα ξεκινά ως εξής:

Ένα υπέροχο παιδί γεννήθηκε στους Αραβικούς λόφους
και ένα ελαφρύ αεράκι είπε: "είναι ο κληρονόμος του Ιουγούρθα".
Είχαν περάσει λίγες ημέρες, όταν εμφανίστηκε στο βρέφος
-που θα ήταν ο Ιουγούρθας του Αραβικού λαού και έθνους-
επάνω από το παιδί, εκπλήσσοντας τους γονείς του,
η σκιά του ίδιου του Ιουγούρθα,
λέγοντας την ιστορία της ζωής του και κάνοντας μία πρόβλεψη.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία

  1. ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 19  Νοεμβρίου 2014. 500355375. Ανακτήθηκε στις 25  Οκτωβρίου 2018.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Iugurtha» (Ρωσικά)
  3. ↑ 3,0 3,1 «Mastanabal» (Ρωσικά)
  4. ↑ MacKendrick, Paul Lachlan (2000). The North African Stones Speak. σελ. 330. ISBN 9780807849422. 
  5. ↑ “Jugurtha” Encyclopedie Berbére
  6. ↑ Libyco-Berber alphabet of Tunisia
  7. ↑ «Numidia». Encyclopaedia Britannica. https://academic.eb.com/levels/collegiate/article/Numidia/56501. Ανακτήθηκε στις 31 March 2020. 
  8. ↑ Sallust. Watson, John Selby, επιμ. The Jugurthine War. Tufts Perseus Digital Library. σελ. 6. 
  9. ↑ Plutarch. [Lives of] Tiberius and Gaius Gracchus, c. 39. In: Waterfield, Robin. Plutarch, Roman Lives, pp. 114, 458 (note to p. 114) (ISBN 978-0-19-282502-5)
  10. ↑ Sallust (1963). The Jugurthine War/The Conspiracy of Catiline. Translated with an introduction by S. A. Handford (Penguin Classics έκδοση). London: Penguin. σελ. 53, footnote. 
  11. ↑ M. Cary & H.H. Scullard, A History of Rome, 3rd ed (1975), pp. 214–6, (ISBN 0-333-27830-5)
  12. ↑ «Jugurtha». Britannica Academic. 7 August 2007. https://academic.eb.com/levels/collegiate/article/Jugurtha/44101. Ανακτήθηκε στις 30 March 2020. 
  13. ↑ «Jugurtha». Encyclopaedia Britannica. 7 August 2007. https://academic.eb.com/levels/collegiate/article/Jugurtha/44101. Ανακτήθηκε στις 30 March 2020. 
  14. ↑ «Jugurtha». Encyclopaedia Britannica. 7 August 2007. https://academic.eb.com/levels/collegiate/article/Jugurtha/44101. Ανακτήθηκε στις 30 March 2020. 
  15. ↑ «Bocchus I». Encyclopaedia Britannica. https://academic.eb.com/levels/collegiate/article/Bocchus-I/80338. Ανακτήθηκε στις 31 March 2020. 
  16. ↑ The Poison King: The Life and Legend of Mithradates by Adrienne Mayor, page 112
  17. ↑ James, J (2015). «Rimbaud's ode to Jugurtha». Parnassus: Poetry in Review 34: 197–198. ProQuest 1705726943. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ιουγούρθας&oldid=10242921"