Ισφέτ
| ||||
| αδικία/βία ı͗zf.t ισφέτ σε ιερογλυφικά |
Το ισφέτ ή ασφέτ (με σημασία που μπορεί να μεταφραστεί ως «αδικία», «χάος», ή «βία», και ως ρήμα “κάνω το κακό”[1]) είναι αρχαίος αιγυπτιακός όρος από την αιγυπτιακή μυθολογία που χρησιμοποιείται στην αρχαία αιγυπτιακή φιλοσοφία, και που επηρεάστηκε από δυϊσμό με θρησκευτική, κοινωνική και πολιτική βάση[2].
Αρχές και ιδεολογία Επεξεργασία
Το ισφέτ θεωρούνταν ότι ήταν το αντίθετο του όρου μάατ, που δημαίνει τάξη (του κόσμου), ή αρμονία. Σύμφωνα με τις αρχαίες αιγυπτιακές πεποιθήσεις, το ισφέτ και η μάατ έκαναν μαζί ένα συμπληρωματικό και επίσης παράδοξο δυϊσμό: το ένα δεν μπορούσε να υπάρχει χωρίς το άλλο[3]. Ισφέτ και μάατ εξισορροπούσαν το ένα το άλλο. Η μάατ έπρεπε να επικρατήσει το ισφέτ, «αυτό που είναι δύσκολο», «κακό», «δυσαρμονικό», «προβληματικό», και το ισφέτ έπρεπε να υπερκεραστεί από το καλό και να αντικαταστήσει την δυσαρμονία με την ενότητα και την αταξία με την τάξη[4]. Ο αιγύπτιος βασιλιάς (φαραώ) έπρεπε να επιτύχει τη μάατ, που σημαίνει να προφυλάξει τη τάξη και την αρμονία από το καταστροφικό ισφέτ. Μια υπεύθυνη βασιλεία σήμαινε ότι η Αίγυπτος μπορούσε να διατηρήσει την ευημερία της και την ειρήνη που πρόσφερε η Μάατ. Όμως, αν το ισφέτ επικρατούσε, η ανθρωπότητα θα παρήκμαζε και θα γύριζε στην αρχέγονη κατάσταση. Το σύμπαν ήταν ένας κύκλος, που σημαίνει ότι είχε επαναλαμβανόμενες ακολουθίες: ο ήλιος ανέτειλε και έδυε κάθε μέρα, οι εποχές διαδέχονταν η μία την άλλη, και κάθε χρόνο ερχόταν η πλημμύρα του Νείλου. Από την άλλη, αν η Μάατ ήταν απούσα, η πλημμύρα του Νείλου δεν θα ήταν ικανοποιητική θα επακολουθούσε στη χώρα λιμός. Η αντίθετες αρχές της Μάατ και του Ισφέτ φαίνονται σε ένα αγαπητό παραμύθι της εποχής του Μέσου Βασιλείου που ονομάζεται «ο θρήνος του Βεδουίνου»:
- Αυτοί που καταστρέφουν το ψέμα προωθούν τη Μάατ.
- Αυτοί που προωθούν το καλό θα εξαλείψουν.
- Όπως ο κορεσμός διώχνει την όρεξη,
- όπως τα ρούχα καλύπτουν τη γύμνια και
- όπως ο ουρανός καθαρίζει μετά την καταιγίδα.[5].
Στα μάτια των αρχαίων Αιγυπτίων ο κόσμος ήταν πάντα αμφίβολος. Οι πράξεις και οι κρίσεις του βασιλιά πιστευόταν ότι απλοποιούσαν αυτές τις αρχές προκειμένου να διατηρήσουν τη Μάατ ξεχωρίζοντας την τάξη από το χάος και το καλό από το κακό[6][7][2][8]. Τα Κείμενα των Πυραμίδων στη γραμμή 335a τονίζει την αναγκαιότητα για τους νεκρούς να καθαριστούν από το Ισφέτ προκειμένου να εισέλθουν στο Ντουάτ[9].
Το ισφέτ πιστευόταν ότι ήταν το αποτέλεσμα της ελεύθερης βούλησης του ατόμου παρά μια αρχέγονη κατάσταση του χάους. Στη μυθολογία, αυτό το τελευταίο αντιπροσωπεύεται από τον Απέπ που γεννήθηκε από τον ομφάλιο λώρο του Ρα σχετικά αργά κατά τη δημιουργία[10].
Τη Μάατ προσωποποιούσε η ομώνυμη θεά, ενώ πιστευόταν ότι η φυσική αναπαράσταση του Ισφέτ ήταν μέσω του θεού Σετ[11].
Ρόλος του βασιλιά Επεξεργασία
Όταν ο βασιλιάς έκανε δημόσιες εμφανίσεις, τον περιβάλανε εικόνες ξένων που τόνιζαν το ρόλο του ως προστάτη της Μάατ και εχθρού του Ισφέτ που αντιπροσωπεύονταν στους ξένους εχθρούς της Αιγύπτου. Ως τέτοιος, ο βασιλιάς απλά απεικονιζόταν στις εικόνες αυτές να συντρίβει τους ξένους για να διατηρήσει τη Μάατ[12].
Ο βασιλιάς επίσης διατηρούσε τη λατρεία των ναών για να αποτρέψει το ισφέτ από το να εξαπλωθεί με το να εξασφαλίζει ότι πραγματοποιούνταν τα κατάλληλα τελετουργικά προκειμένου να διατηρηθεί η ισορροπία της Μάατ από τις απειλητικές δυνάμεις του Ισφέτ[13].
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Adolf Erman, and Hermann Grapow, eds. 1926–1953. Wörterbuch der aegyptischen Sprache im Auftrage der deutschen Akademien. 6 vols. Leipzig: J. C. Hinrichs'schen Buchhandlungen. (Reprinted Berlin: Akademie-Verlag GmbH, 1971).
- ↑ 2,0 2,1 Donald B. Redford: The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt: A-F (= The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, volume 1). Oxford University Press, 2001, (ISBN 019513821X), page 485.
- ↑ Maulana Karenga, Maat, The Moral Ideal in Ancient Egypt: A Study in Classical African Ethics. (New York: Routeledge, 2003). (ISBN 9781135937669)
- ↑ Asante, Molefi Kete. "Maat and Human Communication: Supporting Identity, Culture, and History Without Global Domination." Journal of Intercultural Communication Studies 20 (2011): 22.
- ↑ Jan Assmann: Ma'at. Gerechtigkeit und Unsterblichkeit im Alten Ägypten (= Beck'sche Reihe. Bd. 1403). 1. Auflage, Beck, München 1990, (ISBN 3-406-45943-9). page 58.
- ↑ Jan Assmann: Ma'at. Gerechtigkeit und Unsterblichkeit um Alten Ägypten (= Beck'sche Reihe. Bd. 1403). 1. Auflage, Beck, München 1990, (ISBN 3-406-45943-9). page 58, 59 & 213–216.
- ↑ Anja Berendine Kootz: Der altägyptische Staat: Untersuchung aus politikwissenschaftlicher Sicht (= Menes. Band 4). Harrassowitz, Wiesbaden 2006, (ISBN 3447053194). page 71–73.
- ↑ Karenga (Maulana.): Maat, The Moral Ideal in Ancient Egypt: A Study in Classical African Ethics. Routledge, London 2003, (ISBN 0415947537), page 363.
- ↑ Rabinovich, Yakov. Isle of Fire: A Tour of the Egyptian Further World. Invisible Books, 2007.
- ↑ Kemboly, Mpay. 2010. The Question of Evil in Ancient Egypt. London: Golden House Publications.
- ↑ Wilkinson, Toby. The Egyptian World. (New York: Routeledge Worlds, 2013). (ISBN 9781136753763)
- ↑ Wilkinson, Toby. The Egyptian World. (New York: Routeledge Worlds, 2013). (ISBN 9781136753763)
- ↑ Wilkinson, Toby. The Egyptian World. (New York: Routeledge Worlds, 2013). (ISBN 9781136753763)