Βικιπαίδεια

Κάταλιν Κάρικο

Η Κάταλιν Κάρικο (Karikó Katalin) (1955) είναι διακεκριμένη Ουγγαρέζα βιοχημικός, που ασχολήθηκε για δεκαετίες με τη μελέτη του mRNA και τη χρήση του για αντιμετώπιση διάφορων ασθενειών και η οποία έλαβε το Νόμπελ Ιατρικής ή Φυσιολογίας το 2023 για το έργο της.[41]

Κάταλιν Κάρικο
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Karikó Katalin (Ουγγρικά)
Γέννηση17  Ιανουαρίου 1955[1]
Σόλνοκ[2]
ΚατοικίαΦιλαδέλφεια (από 1985)[3][4][5]
Abington Township[6]
Χώρα πολιτογράφησηςΟυγγαρία[7]
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής[8]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΟυγγρικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΟυγγρικά
Αγγλικά
ΣπουδέςMóricz Zsigmond Gimnázium és Közgazdasági Szakközépiskola
πανεπιστήμιο του Σέγκεντ (1973–1978)
πανεπιστήμιο του Σέγκεντ (1978–1982)[9]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταερευνητής[10]
βιοχημικός[11]
καθηγήτρια πανεπιστημίου
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια (από 1987)[12][13][14]
BioNTech (από 2013)[15][16]
Biological Research Centre (από 1978)
Πανεπιστήμιο Τεμπλ[16]
Uniformed Services University of the Health Sciences
Οικογένεια
ΤέκναSusan Francia
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςβραβείο Ρόζενστιλ (2020)[17]
βραβείο Σεσενί (15  Μαρτίου 2021)[18][19]
For Human Dignity Award (2021)[20]
μετάλλιο Βίλχελμ Έξνερ (2021)[21]
Βραβείο Πριγκίπισσα της Αστουρίας για την Τεχνική και Επιστημονική Έρευνα (2021)[22]
Breakthrough Prize in Life Sciences (2021)[13]
μέλος της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης (2021)[23]
βραβείο Ιατρικής Επιστήμης Κέιο (2021)
βραβείο Λουίζα Γκρος Χόρβιτς (2021)[24]
Μεγάλο Μετάλλιο της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών (2021)
Time 100 (2021)[25]
βραβείο Πάουλ Έρλιχ και Λούντβιχ Ντάρμστεντερ (2022)[26]
μέλος στην Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών (2022)[27]
βραβείο Περλ Μάιστερ Γκρίνγκαρντ (2022)[28]
Jessie Stevenson Kovalenko Medal (2022)[29]
Louis-Jeantet Prize for Medicine (2022)[30]
επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Γενεύης (2022)[31]
βραβείο ιδρύματος Γουόρεν Άλπερτ (2022)[32]
Albany Medical Center Prize (2021)[33]
βραβείο Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας (2023)[34][35]
Τάξη του Αγίου Στεφάνου της Ουγγαρίας (2023)[36]
βραβείο Λάσκερ-ΝτεΜπέικι κλινικής ιατρικής έρευνας (2021)[37]
μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας
Αίθουσα Φήμης των Εθνικών Εφευρετών (2023)[38]
Βραβείο Κάμερον του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου
Debrecen Award for Molecular Medicine
Dr. Paul Janssen Award for Biomedical Research (2021)[39]
διεθνές βραβείο Γκάιρντνερ (2022)
βραβείο Γουίλιαμ Μπ. Κόλευ (2021)[40]
Ιστότοπος
www.pennmedicine.org/providers/profile/katalin-kariko
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Μετά από έρευνες πολλών ετών, το 2004 η Κάρικο και ο Ντρου Γουάισμαν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, κατάφεραν να δημιουργήσουν συνθετικό mRNA, το οποίο όταν εισαχθεί στον ανθρώπινο οργανισμό μπορεί να δώσει τις σχετικές οδηγίες χωρίς να προκαλεί την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος καθώς χρησιμοποίησαν ένα ελαφρώς τροποποιημένο νουκλεοσίδιο στην αλληλουχία mRNA. Η τεχνολογία αυτή χρησιμοποιήθηκε από τις εταιρίες Pfizer και Moderna για την παρασκευή του εμβολίου κατά του COVID-19 το 2020.[42][43][44]

Σήμερα η Κάταλιν Κάρικο είναι αντιπρόεδρος της εταιρίας BioNTech RNA Pharmaceuticals. Η κόρη της Σούζαν Φράντσια έχει κερδίσει δύο χρυσά μετάλλια στη κωπηλασία σε ολυμπιακούς αγώνες με την εθνική ομάδα των Η.Π.Α. [45]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 (Αγγλικά) nobelprize.org. Ίδρυμα Νόμπελ. www.nobelprize.org/prizes/medicine/2023/kariko/facts/. Ανακτήθηκε στις 2  Οκτωβρίου 2023.
  2. ↑ www.szoljon.hu/orszag-vilag/kariko-katalin-felfedezese-is-kellett-a-vakcinahoz-3118372/. Ανακτήθηκε στις 28  Δεκεμβρίου 2020.
  3. ↑ vilcek.org/prizes/prize-recipients/katalin-kariko/.
  4. ↑ twitter.com/kkariko.
  5. ↑ www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2119757118.
  6. ↑ www.nobelprize.org/prizes/medicine/2023/kariko/interview/.
  7. ↑ «How a Researcher 'Clinging To the Fringes of Academia' Helped Develop a Covid-19 Vaccine».
  8. ↑ «2021 Great Immigrant Awards».
  9. ↑ «Profile of Katalin Karikó and Drew Weissman: 2023 Nobel laureates in Physiology or Medicine» (Αγγλικά) 27  Φεβρουαρίου 2024. 10.1073/PNAS.2400423121. Ανακτήθηκε στις 6  Μαρτίου 2024. σελ. e2400423121.
  10. ↑ «La madre de la vacuna contra la covid: “En verano podremos, probablemente, volver a la vida normal”».
  11. ↑ «Katalin Karikó: la madre del ARN mensajero».
  12. ↑ 0000-0002-1864-3851. Ανακτήθηκε στις 29  Μαΐου 2020.
  13. ↑ 13,0 13,1 www.theguardian.com/world/2021/sep/10/scientists-egos-key-barrier-to-progress-covid-vaccine-pioneer-katalin-kariko.
  14. ↑ www.pennmedicine.org/providers/profile/katalin-kariko.
  15. ↑ «ARN messager : la leçon de liberté de Katalin Kariko». (Γαλλικά) 1  Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 2  Οκτωβρίου 2023.
  16. ↑ 16,0 16,1 «Scientists’ egos are key barrier to progress, says Covid vaccine pioneer». (Αγγλικά) 10  Σεπτεμβρίου 2021. 0261-3077. Ανακτήθηκε στις 2  Οκτωβρίου 2023.
  17. ↑ www.brandeis.edu/rosenstiel/rosenstiel-award/past.html.
  18. ↑ 15  Μαρτίου 2021. 24.hu/belfold/2021/03/15/szechenyi-dij-kossuth-dij-dijazottak-2021/.
  19. ↑ «MAGYAR KÖZLÖNY». 15  Μαρτίου 2021. σελ. 1766.
  20. ↑ hungarytoday.hu/pfizer-vaccine-creator-katalin-kariko-human-dignity-award/.
  21. ↑ www.ots.at/presseaussendung/OTS_20210318_OTS0155/wilhelm-exner-medaillen-2021-an-katalin-karik-und-luisa-torsi.
  22. ↑ www.fpa.es/es/comunicacion/katalin-kariko-drew-weissman-philip-felgner-ugur-sahin-ozlem-tureci-derrick-rossi-y-sarah-gilbert-premio-princesa-de-asturias-de-investigacion-ci.html?idCategoria=0&fechaDesde=&especifica=0&texto=&fechaHasta=&tipo=0.
  23. ↑ web.archive.org/web/20220311133847/https://www.aaas.org/page/2021-fellows.
  24. ↑ www.cuimc.columbia.edu/research/louisa-gross-horwitz-prize/horwitz-prize-awardees.
  25. ↑ «Time». (Αγγλικά) Τάιμ. Time Inc.. Νέα Υόρκη. Ανακτήθηκε στις 31  Ιανουαρίου 2022.
  26. ↑ www.uni-frankfurt.de/105750216.pdf. Ανακτήθηκε στις 22  Σεπτεμβρίου 2021.
  27. ↑ www.amacad.org/new-members-2022.
  28. ↑ www.rockefeller.edu/greengard-prize/recipients/.
  29. ↑ www.nasonline.org/programs/awards/kovalenko-medal.html.
  30. ↑ www.jeantet.ch/en/prix-louis-jeantet/laureats/%25year_laureat%25/ugur-sahin-ozlem-tureci-and-katalin-kariko/.
  31. ↑ www.unige.ch/archives/adm/documents-en-ligne/listes-docteurs-honoris-causa.
  32. ↑ warrenalpert.org/prize-recipients/katalin-karik%C3%B3.
  33. ↑ engage.amc.edu/wp-content/uploads/2022/12/AlbanyPrize_PastRecipients_2023.pdf.
  34. ↑ «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2023». (Αγγλικά) Ανακτήθηκε στις 2  Οκτωβρίου 2023.
  35. ↑ Katalin Karikó 1024.
  36. ↑ magyarnemzet.hu/belfold/2023/08/kariko-katalin-es-szilagyi-aron-kapta-a-szent-istvan-rendet. Ανακτήθηκε στις 2  Οκτωβρίου 2023.
  37. ↑ laskerfoundation.org/award/clinical/.
  38. ↑ www.invent.org/inductees/katalin-kariko.
  39. ↑ www.pauljanssenaward.com/winners.
  40. ↑ www.cancerresearch.org/william-b-coley-award.
  41. ↑ «Νόμπελ Ιατρικής στους δύο επιστήμονες πίσω από τα εμβόλια mRNA». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. 2 Οκτωβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2023. 
  42. ↑ https://www.statnews.com/2020/11/10/the-story-of-mrna-how-a-once-dismissed-idea-became-a-leading-technology-in-the-covid-vaccine-race/
  43. ↑ https://www.protagon.gr/themata/i-pisti-mias-erevnitrias-sto-mrna-mas-edwse-to-emvolio-44342181334
  44. ↑ https://www.in.gr/2020/12/22/apopsi/mia-ergasiaki-ithiki/
  45. ↑ https://www.protagon.gr/themata/i-pisti-mias-erevnitrias-sto-mrna-mas-edwse-to-emvolio-44342181334
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κάταλιν_Κάρικο&oldid=10449895"