Καλάτγκα Νταρμπάντ

Η Καλάτγκα Νταρμπάντ είναι αρχαία πόλη, η οποία βρίσκεται στο Ιρακινό Κουρδιστάν (ημιαυτόνομη περιοχή στο Ιράκ), με θέα στη λίμνη Ντουκάν ή Ντoκάν (αγγλικά: Lake Dukan ή Lake Dokan) της επαρχίας της Σουλεϊμανίγια (γνωστής και ως Κυβερνείο της Σουλεϊμανίγια, αγγλικά: Sulaymaniyah Governorate). Η πόλη αυτή έχει χρονολογηθεί στην ύστερη ελληνιστική περίοδο ή την εποχή της χρονικής μετάβασης προς την ελληνιστική-παρθική περίοδο.

Καλάτγκα Νταρμπάντ
Καλάτγκα Νταρμπάντ 36°12′49″N 44°58′38″E
Χώρα	Ιράκ
Διοικητική υπαγωγή	Σουλαϊμανιγιά
Ίδρυση	331 π.Χ.
Έκταση	60 εκτάριο
Σχετικά πολυμέσα

Ιστορικό

Η αρχαία αυτή πόλη θεωρείται ως μια από τις αλεξάνδρειες πόλεις, καθώς εκτιμάται ότι ιδρύθηκε το 331 π.Χ., από τον Μέγα Αλέξανδρο και της οποίας η θέση ήταν άγνωστη μέχρι σήμερα. Ο αρχαιολογικός χώρος της είχε καταχωρηθεί προς διερεύνηση, για πρώτη φορά, στα αρχεία της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων του Ιράκ, με έδρα τη Βαγδάτη, από το 1973, με τη βοήθεια του Κούρδου ερευνητή Abdul Raqeeb Yusef. Ήταν ένας από τους τόπους που είχε προγραμματίσει να ερευνήσει στην περιοχή αυτή, το 2013, η γαλλική αποστολή με επικεφαλής την αρχαιολόγο Jessica Giraud. Το 2016, ομάδα Ιρακινών και Βρετανών Αρχαιολόγων, της οποίας ηγούντο ειδήμονες του Βρετανικού Μουσείου ξεκίνησε τη συστηματική αρχαιολογική έρευνα. Το Βρετανικό Μουσείο επέλεξε την αρχαιολογική θέση αυτή και για ανασκαφές, αλλά και για την εκπαίδευση των αρχαιολόγων στην προστασία της μνημειακής κληρονομιάς της περιοχής, μέσα από ένα πρόγραμμα που υποστηρίζεται από τη βρετανική κυβέρνηση.

Ανασκαφές

Το Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Νταρμπάντ ι Ράνια (Darband-i Rania), είναι το ένα από τα δύο επιτόπια ερευνητικά προγράμματα, που διεξάγονται στο Ιράκ, υπό την αιγίδα του Βρετανικού Μουσείου με σκοπό, τόσο τις ανασκαφές, όσο και την επιτόπια εκπαίδευση για τη διαφύλαξη της μνημειακής κληρονομιάς του Ιράκ (Iraq Emergency Heritage Management Training Scheme). Το δεύτερο πρόγραμμα ασχολείται με τις ανασκαφές στη θέση Tello (αρχαία πόλη Girsu) του Ιράκ.

Οι έρευνες άρχισαν το φθινόπωρο του 2016 και αναμένεται να συνεχιστούν μέχρι το 2020. Ο σκοπός του αρχαιολογικού προγράμματος στο Darband-i Rania είναι να διερευνήσει τις αρχαίες οχυρώσεις σε ένα από τα στρατηγικά σημεία της ευρύτερης περιοχής, το οποίο ήλεγχε τη σημαντική οδό, από τη βόρεια Μεσοποταμία προς την Περσία, κατά την πρώτη χιλιετία π.Χ.

Ο αρχαιολογικός χώρος

Η αρχική εστίαση του έργου ήταν στην περιοχή Καλάτγκα Νταρμπάντ (Qalatga Darband), η οποία βρίσκεται 10 περίπου χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πεδιάδας και της πόλης Ράνια (Rania) στην επαρχία Σουλεϊμανίγια (Sulaimaniya), στο Ιρακινό Κουρδιστάν. Ο αρχαιολογικός χώρος του Qalatga Darband είναι ένας μεγάλος ανοικτός χώρος, με έκταση περίπου 60 εκταρίων (600 στρέμματα), που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του ποταμού μικρού Ζάμπ (Lower Zab). Βρίσκεται επίσης στη βορειοανατολική γωνία της τεχνητής λίμνης Ντοκάν (Dokan), της δεξαμενής, δηλαδή, που σχηματίζεται από το φράγμα Dokan, η οποία κατασκευάστηκε μεταξύ του 1954 και του 1959, σε στρατηγική θέση που διέθετε το πέρασμα Darband-i Rania το οποίο συνδέει την πεδιάδα της Ράνια (Rania) προς τα δυτικά, με την πεδιάδα της Πεσχντάρ (Peshdar) προς τα ανατολικά. Στη δυτική πλευρά της αρχαιολογικής θέσης, ο χώρος προστατεύεται από μια μεγάλη οχύρωση από πέτρινους όγκους, που ξεκινούν από τον ποταμό και φτάνουν μέχρι το βουνό προς τα βόρεια. Η θέση του χώρου ουσιαστικά βρίσκεται μεταξύ της περιοχής, που βρίσκονται τα Γαυγάμηλα, όπου έγινε η ιστορική μάχη, η οποία έδωσε στον Μέγα Αλέξανδρο τον έλεγχο επί της Περσικής Αυτοκρατορίας και της περιοχής που ήταν τα αρχαία Άρβηλα, η σημερινή Ερμπίλ, πρωτεύουσα του Ιρακινού Κουρδιστάν.

Ο αρχαιολογικός χώρος ουσιαστικά τράβηξε το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων, όταν εντοπίστηκαν τα αρχαία του απομεινάρια, σε αποχαρακτηρισμένη φωτογραφία/απεικόνιση, η οποία προερχόταν από το δορυφορικό πρόγραμμα κατασκοπείας Corona της CIA, που ελήφθη τη δεκαετία του 1960 και αποχαρακτηρίστηκε μετά το 1996. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζε ένα μεγάλο τετράγωνο κτίριο που οι αρχαιολόγοι εκτιμούσαν ότι μπορεί να ήταν φρούριο. Μια επιτόπια επιθεώρηση στην περιοχή αποκάλυψε την παρουσία μεγάλου αριθμού σκαλιστών ασβεστολιθικών όγκων, μαζί με βάρη και βάσεις ενός κατασκευαστικού τύπου που σχετίζεται πιθανώς με πρέσες (πατητήρια) κρασιού ή λαδιού. Ήταν επομένως σαφές, ότι μια περαιτέρω έρευνα πιθανώς να έφερνε στο φως νεότερα ευρήματα.

Η επιτόπια εργασία της αρχαιολογικής αποστολής στη θέση Καλάτγκα Νταρμπάντ ξεκίνησε με τοπογραφική χαρτογράφηση του χώρου και έρευνα της επιφανειακής αγγειοπλαστικής, η ανάλυση της οποίας δείχνει ότι η περιοχή ήταν κατά κύριο λόγο κατεχόμενη στην πρώιμη παρθική περίοδο (1ος αιώνας π.Χ. - 1ος αιώνας μ.Χ.). Ακολούθησαν ανασκαφικές τομές σε πολλαπλά σημεία της περιοχής. Η παραμορφωμένη κάτοψη του τετραγωνικού κτιρίου, από την φωτογραφία του προγράμματος Corona, σε συνδυασμό με την ανάλυση των οπτικών σημάτων της επιφανείας εδάφους, που καταγράφηκαν μέσω εναέριας έρευνας, με drones, επιβεβαίωσε την παρουσία ενός μεγάλου κτιρίου στο βόρειο τμήμα του χώρου. Σε άλλα σημεία, δύο άλλα διαφορετικά κτίρια έδωσαν ικανά στοιχεία για την σύνδεση αυτών με την ελληνορωμαϊκή αρχιτεκτονική παράδοση, συμπεριλαμβανομένης της ανεύρεσης της χρήσης πλακιδίων κεραμιδιών. Η ανασκαφή ενός μεγάλου αναχώματος/υψώματος στο νότιο άκρο του χώρου αποκαλύπτει επίσης υπολείμματα ενός μνημειώδους κτιρίου, το οποίο με βάση την παρουσία θραυσμάτων διαφόρων αγαλμάτων, φαίνεται να είναι ναός για τη λατρεία των κλασικών θεοτήτων. Στην περιοχή έχουν βρεθεί ακόμη ελληνικά νομίσματα και αγάλματα προσώπων της ελληνικής μυθολογίας, μεταξύ των οποίων η Περσεφόνη και ο Άδωνις.

Ο αρχαιολόγος John MacGinnis, επικεφαλής των ανασκαφών, σε δήλωσή του στην ημερήσια βρετανική ειδησεογραφική εφημερίδα The Times, έχει αναφέρει σχετικά, ότι: «Είναι ακόμα πολύ νωρίς, αλλά πιστεύω ότι βρήκαμε τα ερείπια μιας αλλοτινής πολύβουης πόλης, που βρισκόταν σε έναν δρόμο που οδηγούσε από το Ιράκ στο Ιράν. Βλέποντας τα ερείπια, μπορείς να φανταστείς τους πλανόδιους πωλητές να προμηθεύουν με κρασί τους στρατιώτες που έκαναν στάση στην πόλη».

Πηγές

• John MacGinnis, "The Iraq Emergency Heritage Management Training Scheme Αρχειοθετήθηκε 2018-07-21 στο Wayback Machine. > "The Darband-i Rania Archaeological Project", in "Friends of asor", Vol. VI, No.7, July 2018, από την ιστοσελίδα: www.asor.org - "American Schools of Oriental Research" (ASOR).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• The Darband-i Rania Archaeological Project.
• Ο χώρος των ανασκαφών.
• Phoebe Weston, "Lost city of Alexander the Great is found in Iraq using US spy footage of the area captured in the 1960s", 25/09/2017, από την ιστοσελίδα: www.dailymail.co.uk της ημερήσιας βρετανικής ειδησεογραφικής εφημερίδας "The Daily Mail".
• Νάνσυ Κουλούρα, "«Χαμένη» πόλη του Μεγάλου Αλεξάνδρου βρέθηκε στο Ιράκ έπειτα από 2.000 χρόνια!", 25/09/2017, από την ιστοσελίδα: www.protothema.gr της εφημερίδας Πρώτο Θέμα.
• Το μυστικό της CIA για τον Μέγα Αλέξανδρο – Αποκάλυψη μετά από 2.000 χρόνια, 26/09/2017, από την ιστοσελίδα: www.newsit.gr
• Το μυστικό της CIA για την πόλη που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος, 26/09/2017, από την ιστοσελίδα: www.thetoc.gr
• Sarah Sloat, "Inside the Newly Unearthed Lost City of Alexander the Great", 28/09/2017, από την ιστοσελίδα: www.inverse.com
• Στο φως η «χαμένη πόλη» του Μεγάλου Αλεξάνδρου – Αποκαλύφθηκε το μυστικό της CIA, 14/11/2107, από την ιστοσελίδα: www.kontranews.gr
• Απίστευτη αποκάλυψη από τη CIA για τον Μέγα Αλέξανδρο Αρχειοθετήθηκε 2017-09-29 στο Wayback Machine., 26/11/2017, από την ιστοσελίδα: www.aixmi.gr