Ο Κολούτσιο Σαλουτάτι (Στινιάνο, 16 Φεβρουαρίου 1331 [4] - Φλωρεντία, 4 Μαΐου 1406) [5] ήταν ένας Ιταλός λόγιος, άνθρωπος των γραμμάτων και ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς και πολιτιστικούς ηγέτες της Αναγεννησιακής Φλωρεντίας. Ως καγκελάριος της Δημοκρατίας που υποστήριξε σταθερά την ανθρωποκεντρική, κλασική Παιδεία έφερε στην πόλη το 1396/7 τον δάσκαλο ελληνικών και λόγιο Μανουήλ Χρυσολωρά. Ήταν ουσιαστικά ο μόνιμος γραμματέας του κράτους στη γενιά πριν την άνοδο της οικογένειας των Μεδίκων.

Κολούτσιο Σαλουτάτι
Κολούτσιο Σαλουτάτι, μινιατούρα από τη Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη της Φλωρεντίας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Coluccio Salutati (Ιταλικά)
Γέννηση16  Φεβρουαρίου 1331[1]
Στινιάνο
Θάνατος4  Μαΐου 1406[1]
Φλωρεντία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςλατινική γλώσσα[2]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Μπολόνια
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός
συγγραφέας[2]
φιλόσοφος[3]
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Πρώτα χρόνια Επεξεργασία

Γεννήθηκε το 1331 στο Στινιάνο (Stignano), μια μικρή κοινότητα κοντά στο Μπουτζάνο (Buggiano) της επαρχίας Πιστόια της Τοσκάνης). Σπούδασε στην Μπολόνια, όπου ο πατέρας του έζησε εξόριστος μετά από ένα πραξικόπημα Γιβελίνων στο Μπουτζάνo. Όταν η κατάσταση ησύχασε η οικογένειά του επέστρεψε στο Μπουτζάνο, που είχε πια γίνει μέρος της Δημοκρατίας της Φλωρεντίας. Εκεί εργάστηκε αρχικά ως συμβολαιογράφος και συνέχισε τις λογοτεχνικές μελέτες του, κι ήρθε σε επαφή με τους λόγιους της Φλωρεντίας Βοκάκιο και Φραντζέσκο Νέλι. Τα εκλεπτυσμένα και αριστοτεχνικά λατινικά του στις επιστολές του, του προσέδωσαν το προσωνύμιο «μιμητής του Κικέρωνα» [6]

Το 1367 διορίστηκε καγκελάριος της πόλης Τόντι στα παπικά κράτη. Ο παπικός γραμματέας Φραντζέσκο Μπρούνι τον πήρε μαζί του στη Ρώμη από το 1368 έως το 1370, ως βοηθός στην παπική κουρία του Πάπα Ουρβανoύ Ε' που πρόσφατα είχε επιστρέψει από την Αβινιόν. [7] Εκεί γνώρισε μια μέρα στην παική αυλή και τον λόγιο Πετράρχη, προσπαθώντας μάταια να τον μεταπείσει. Τους συνέδεσε στενή φιλία απο κείνη τη μέρα. Το 1370, διορίστηκε καγκελάριος της ισχυρής πόλης Λούκα, αλλά γρήγορα έχασε τη θέση από εσωτερικούς ανταγωνισμούς[8]

Καγκελάριος της Φλωρεντίας Επεξεργασία

Το 1375 διορίστηκε καγκελάριος της Φλωρεντίας, την ανώτερη θέση στη διοίκηση της Δημοκρατίας. Στη θέση του, επέδειξε μεγάλες διπλωματικές και νομικές ικανότητες κι ενίσχυσε το κύρος και τη δύναμή της. Οι ικανότητές του δοκιμάστηκαν σύντομα καθώς η Φλωρεντία ήρθε σε σύγκρουσε με τη Ρώμη.[9] Ο Σαλούτατι κατηγορήθηκε ότι είχε διαβεβαιώσει εσφαλμένα τον Πάπα Γρηγόριο ΙΑ ότι η Φλωρεντία ήταν ακόμα πιστή στους Γουέλφους. [10] Αν και δεν απέτρεψε την ένοπλη σύρραξη, δικαιώθηκε από τον λαό της Φλωρεντίας για τις επιλογές του και θαυμάστηκε για τις εξαίσιες επίσημες επιστολές απάντησης προν τον Πάπα. Ο μεγάλος του αντίζηλος, δούκας του Μιλάνου Τζαν Γκαλεάτσο Βισκόντι, είπε κάποτε ότι ένα γράμμα του Σαλουτάτι έκανε "πιο πολλή ζημιά από χίλους ιππείς". [11] Δύο φορές πολέμησε η Φλωρεντία κατά του ισχυρού βόρειου αντιπάλου της, του Μιλάνο υπό τον Τζαν Γκαλεάτσο Βισκόντι, τελικά σώζοντας την πόλη από τις επιδρομές. Το έργο του Περί Τυράννου (De tyranno) που δημοσιεύθηκε το 1400, εννοεί πιθανότατα το Βισκόντι. Ωστόσο σε αυτό αν κι είναι ο ίδιος υπέρ της δημοκρατίας, προβάλλει έναν δίκαιο, προνοητικό βασιλιά/φιλόσοφο όπως έκανε ο Δάντης. [12] Άλλες φορές όμως οι επιστολές του είχαν ακούσιες συνέπειες. Κάποτε έγραψε στους κατοίκους της Ανκόνα το 1376, παρακινώντας τους, στο όνομα της ελευθερίας τους, να εξεγερθούν εναντίον του κυβερνήτη που επέβαλε ο παπάς, και να θυμηθούν τα δεινά που είχε υποστεί η Ιταλία από τους Γάλλους των Ανζού. Όταν η αποστροφή αυτή έφτασε στ' αυτιά του βασιλιά της Γαλλίας, αυτός απαίτησε γραπτά μια πιο συμφιλιωτική επιστολή από το Σαλουτάτι, ο οποίος διαβεβαίωσε τον βασιλιά ότι δεν εννοούσε κάτι κακό για τη Γαλλία κι ότι η Φλωρεντία θα παρέμενε φίλος της.[13]

Νυμφεύθηκε την Ινιότα Σαλουτάτι κι απέκτησαν δύο παιδιά[14].

Πέθανε στη Φλωρεντία στις 4 Μαϊου 1406 σε ηλικία 75 ετών. Προς τιμήν του, η πόλη της Φλωρεντίας διέθεσε 250 φλωρίνια για την κηδεία του.[15]

Πολιτιστικά επιτεύγματα Επεξεργασία

Τα πολιτιστικά επιτεύγματα του Σαλουτάτι είναι ασφαλώς μεγαλύτερα από τα πολιτικά του. Ένας δεινός συγγραφέας και ρήτορας, έστρεψε το ενδιαφέρον στην κλασική Παιδεία, την πεζογραφία και τα Λατινικά του Βιργίλιου και του Κικέρωνα : "Πάντα πίστευα", έγραψε κάποτε, "ότι πρέπει να μιμηθώ την αρχαιότητα όχι μόνο για να το αναπαράγω, αλλά και για να παράγω κάτι νέο".[16] Με αυτή την έννοια, η άποψή του για τον ανθρωπισμό ήταν ανώτερη από τον στείρο αντιχριστιανισμό ενάντια στον Πάπα της γενιάς μερικών ανθρωπιστών που διοικούσε[17].

Είχε συχνή αλληλογραφία με τον λόγιο Πετράρχη και ξόδευε πολλά συγκεντρώνοντας μια συλλογή από 800 βιβλία, λίγο μικρότερη από τον σύγχρονό του Νικολό ντε Νικολί.[18] Έψαχνε επίσης παλιά χειρόγραφα, καταφέροντας αρκετές σημαντικές ανακαλύψεις, όπως τα χαμένα γράμματα του Κικέρωνα στους φίλους του (Epistulae ad Familiares ), που επέδειξαν πόσο υπεράσπιζε τις δημοκρατικές ελευθερίες. [19] Μελέτησε επίσης ιστορικά δεδομένα, συνδέοντας τη Φλωρεντία και το πολίτευμά της όχι τόσο με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αλλά κυρίως με τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία.

Προήγε το έργο των νεότερων ανθρωπιστών όπως ο Πότζιο Μπρατσολίνι, ο Νικολό ντε Νικολί, ο Λεονάρντο Μπρούνι και ο Πιερ Πάολο Βερτζέριο (ο παλιότερος)[20].

Ελληνικά από τον Μανουήλ Χρυσολωρά Επεξεργασία

Αν και δεν ήξερε ελληνικά, έτρεφε μεγάλο σεβασμό για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό κι έψαχνε ευκαιρία να μάθει τη γλώσσα. Του παρουσιάστηκε απροσδόκητα το 1394/5 όταν έφτασε στην Ιταλία ως διπλωματικός απεσταλμένος ο Κωνσταντινουπολίτης λόγιος Mανουήλ Χρυσολωράς. Κίνησε διαδικασίες και τον έφερε στη Φλωρεντία το 1396/7 για να διδάξει και πάλι ελληνικά στη Δύση μετά από σχεδόν 900 χρόνια. Μετά τον Βοήθιο, ελάχιστοι δυτικοί έμαθαν Ελληνικά. Πολλά αρχαιοελληνικά έργα επιστήμης και φιλοσοφίας δεν υπήρχαν σε λατινική μετάφραση. Μόνο μερικά του Αριστοτέλη από τη μουσουλμανική Ισπανία και τη Σικελία, μεταφρασμένα από τα αραβικά στα λατινικά, όχι απευθείας από τα ελληνικά. Φέρνοντας τον Χρυσολωρά στη Φλωρεντία, επέτρεψε σε μια επιλεγμένη ομάδα μελετητών (συμπεριλαμβανομένου του Μπρούνι και του Βερτζέριο) να διαβάσουν τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα στη δική τους, την αρχαία ελληνική γλώσσα [21]. Ο Χρυσολωράς έμεινε στην πόλη έως το 1400 και με την υπέροχη διδασκαλία του δημιούργησε μια γενιά λογίων που μπόλιασαν την Αναγέννηση με ελληνική, ανθρωπιστική Παιδεία.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 1,2 Άντριου Μπελ: «Encyclopædia Britannica». (Βρετανικά αγγλικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα. Encyclopædia Britannica Inc..
  2. 2,0 2,1 (Ιταλικά) Mirabile: Digital Archives for Medieval Culture. SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
  3. Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  4. Ορισμένοι μελετητές όπως ο Αουγκούτο Καμπάνα, ο Μάριο Μάρτελλι («Schede per Coluccio Salutati», Interpres, IX, 1989, σελ. 237-25) και άλλοι υποστηρίζουν την ημερομηνία του 1332 με βάση τις επιστολές στις οποίες γράφει ο Salutati της ίδιας της ηλικίας του. Αυτή η ημερομηνία γέννησης είναι επίσης αποδεκτή από τον Πανεπιστημιακό Τύπο του Χάρβαρντ για τη δουλειά του Coluccio Salutati (The I Tatti Renaissance Library).
  5. Schwartz, Thomas G. (1934). A Biography of Coluccio Salutati (Feb 16, 1331 – May 4, 1406). Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2018. 
  6. Italian "Scimmia di Cicerone", with implied praise.Tanzini, Lorenzo. «Il cancelliere letterato». Medioevo (De Agostini) (145/146): 100. 
  7. Ο παπισμός της Αβινιόνης διήρκεσε από το 1305 έως το 1367.
  8. Witt, 2000: 2.
  9. Witt, Ronald. Στα βήματα των αρχαίων: Οι ρίζες του ανθρωπισμού από το Lovato στο Bruni. Βοστώνη: Brill, 2000. Page 305
  10. Witt, 2000: 305
  11. Gundersheimer, Werner L. Η ιταλική αναγέννηση. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. 1965. Σελίδα 13
  12. Tanzini, Lorenzo. «Il cancelliere letterato». Medioevo (De Agostini) (145/146): 103. 
  13. Witt, 2000: 313.
  14. Turati, Stefania; Sorge, Antonia; Saita, Emanuela (2018-10). «La valutazione del rischio suicidario nei detenuti stranieri attraverso l'uso di un test proiettivo. Una ricerca sui detenuti del carcere di Vigevano». RICERCHE DI PSICOLOGIA (3): 333–351. doi:10.3280/rip2018-003003. ISSN 0391-6081. http://dx.doi.org/10.3280/rip2018-003003. 
  15. Caferro, William. John Hawkwood. Βαλτιμόρη: Τζονς Χόπκινς. 2006. Page 315
  16. Lauro Martines, Ο κοινωνικός κόσμος των ανθρωπιστών της Φλωρεντίας, 1390-1460 : (Princeton) 1963: 25.
  17. Παρατηρήθηκε στο Greenblatt 2011:
  18. Brydges, Sir Egerton (1821). Res Literariæ: Bibliographical and Critical, for Oct. 1820. C. Beranger. σελ. 278. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2018. 
  19. Halvorson, Michael (29 Αυγούστου 2014). The Renaissance: All That Matters. Hodder & Stoughton. σελ. 25. ISBN 9781444192964. Ανακτήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2018. 
  20.   «Coluccio di Pierio di Salutati». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913. 
  21. Griffiths, Gordon, Hankins, James και Thompson, David. Ο ανθρωπισμός του Λεονάρντο Μπρούνι. Binghamton, NY: Κείμενα και μελέτες μεσαιωνικών και αναγεννησιακών. 1987. Page 23

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία