Κοσμικόν Ωόν

Το κοσμικό αυγό ή (Κοσμικόν Ωόν) ως αρχετυπικό σύμβολο είναι μια πανάρχαια αρχή που χρησιμοποιείται από διάφορους πολιτισμούς για την εμφάνιση του κόσμου.

Ελληνική κοσμογονία Επεξεργασία

Σύμφωνα με πελασγικό μύθο η Ευρυνόμη (Ευρύς = μεγάλος + νέμω)^[1] κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος Θεά των Πάντων αναδύθηκε από το Χάος και αρχίζει να περιστρέφεται στα κύματα και με αυτό το χορό από το χάος αρχίζει η κίνηση και διαχωρίζει σε πρώτη φάση τον ουρανό από την θάλασσα έπειτα δημιουργεί τον αέρα και συγκεκριμένα τον βόρειο άνεμο -

Η Ευρυνόμη άρπαξε τον βόρειο άνεμο, τον έτριψε στα χέρια της, και δημιούργησε την αρσενική αρχή "o μέγας όφις", Οφίων( όφις =φίδι), έπειτα ενώθηκε μαζί του μετά πήρε την μορφή περιστεριού και όταν πέρασε ο καιρός που έπρεπε, γέννησε το αυγό του Σύμπαντος. Στη συνέχεια ο Οφίων κουλουριάστηκε επτά φορές γύρω από το Κοσμικόν Ωόν, έως που άνοιξε σε δύο κομμάτια δημιουργώντας τον ήλιο, τη σελήνη, τα άστρα, τα βουνά, τα ποτάμια τα ζωντανά πλάσματα και ό, τι υπάρχει.^[2] ^[3]

Ἀργοναυτικά - Απολλώνιος ο Ρόδιος ^[4]

Ἀργοναυτικά	Απόδοση
Ἤειδεν δ’ ὡς γαῖα καὶ οὐρανὸς ἠδὲ θάλασσα, τὸ πρὶν ἔτ’ ἀλλήλοισι μιῇ συναρηρότα μορφῇ, νείκεος ἐξ ὀλοοῖο διέκριθεν ἀμφὶς ἕκαστα• ἠδ’ ὡς ἔμπεδον αἰὲν ἐν αἰθέρι τέκμαρ ἔχουσιν ἄστρα, σεληναίη τε καὶ ἠελίοιο κέλευθοι• 500 οὔρεά θ’ ὡς ἀνέτειλε, καὶ ὡς ποταμοὶ κελάδοντες αὐτῇσιν νύμφῃσι καὶ ἑρπετὰ πάντ’ ἐγένοντο. ἤειδεν δ’ ὡς πρῶτον Ὀφίων Εὐρυνόμη τε Ὠκεανὶς νιφόεντος ἔχον κράτος Οὐλύμποιο• ὥς τε βίῃ καὶ χερσὶν ὁ μὲν Κρόνῳ εἴκαθε τιμῆς, 505 ἡ δὲ Ῥέῃ, ἔπεσον δ’ ἐνὶ κύμασιν Ὠκεανοῖο• .	Τραγουδούσε πως η γη κι ο ουρανός κι η θάλασσα άλλοτε μεταξύ τους συναρμοσμένα, απ 'την ολέθρια φιλονικία ξεχώρισαν τον ένα από τον άλλο, και πως σημείο σταθερό τα άστρα και οι τροχιές του ήλιου και της σελήνης πάντα έχουν στον αιθέρα, πως υψωθήκαν τα βουνά, πως τα βουερά ποτάμια με τις Νύμφες και πως γεννήθηκαν όλα της γης τα ζώα. Και τραγουδούσε ακόμα πως στην αρχή ο Οφίων κι η Ευρυνόμη, η κόρη του Ωκεανού, βασίλευαν στο χιονισμένο Όλυμπο και πως νικημένοι απ 'τη δύναμη των χεριών εκείνος παραχώρησε την εξουσία στον Κρόνο κι εκείνη στη Ρέα κι έπεσαν στα κύματα του Ωκεανού.

Ορφική κοσμολογία Επεξεργασία

Για το ωόν (αυγό) βλ. Δαμάσκιος (Quaest. 147) ^[5], που παραθέτει ένα στίχο του Ορφέα, στον οποίο το ωόν αποκαλείται «λευκόγκριζο». Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος επίσης «τεντώνουν μία κυκλική μεμβράνη γύρω από τον κόσμο». Αυτή η ιδέα φαίνεται να υπάρχει στην ινδουιστική θρησκεία του Βισνού Πουράνα (Vishnu Purana), όπου ένα κοσμικό ωόν δημιουργήθηκε από το νερό.

Σημαντικές μαρτυρίες Επεξεργασία

Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Φάνης ή Πρωτογόνος ή Ἔρως είναι ένα από τα ονόματα της δημιουργικής αρχής του Σύμπαντος . Στον 6ο Ορφικό Ύμνο εμφανίζεται ως η αιτία των πάντων που αναπήδησε απο τον Κοσμικον Ωόν.

Ορφικοί ύμνοι - Πρωτογόνου ^[6] ^[7]

Πρωτόγονον καλέω διφυῆ, μέγαν, αἰθερόπλαγκτον, ὠιογενῆ, χρυσέαισιν ἀγαλλόμενον πτερύγεσσι, ταυροβόαν, γένεσιν μακάρων θνητῶν τ᾽ ἀνθρώπων, σπέρμα πολύμνηστον, πολυόργιον, Ἠρικεπαῖον, ἄρρητον, κρύφιον ῥοιζήτορα, παμφαὲς ἔρνος, ὄσσων ὃς σκοτόεσσαν ἀπημαύρωσας ὁμίχλην πάντη δινηθεὶς πτερύγων ῥιπαῖς κατὰ κόσμον λαμπρὸν ἄγων φάος ἁγνόν, ἀφ᾽ οὗ σε Φάνητα κικλήσκω ἠδὲ Πρίηπον ἄνακτα καὶ Ἀνταύγην ἑλίκωπον. ἀλλά, μάκαρ, πολύμητι, πολύσπορε, βαῖνε γεγηθὼς ἐς τελετὴν ἁγίαν πολυποίκιλον ὀργιοφάνταις.

«Τον Πρωτόγονο ^[8] καλούμε τον διφυή, τον μέγαν, τον αιθερόπλαγκτον, που γεννήθηκε από τo αυγό, που αγάλλετε με χρυσές πτερούγες, τον ταυροβόαν, που είναι η γένεση των μακάριων θεών και των θνητών ανθρωπων, το πολύμνηστο σπέρμα, τον πολυόργιον, τον Ηρικεπαίον, τον άρρητο, τον κρύφιο ροιζήτορα, το παμφαές έρνος, ο οποίος απαμαύρωσε όλη την σκοτόεσσα ομίχλη των οφθαλμών και δινούμενος άγει στον Κόσμο αγνό & λαμπρό φως με τις ριπαίες των πτερύγων του. Εξ ου και σε καλώ Φάνητα και άνακτα Πρίηπον και ελίκωπο Ανταύγην. Αλλά, μακάριε, πολύμητι, πολύσπορε, βαίνε φανερός για τους οργιοφάντες στην αγίαν πολυποίκιλη τελετή.»

Μια παρεμφερή άποψη με την Ορφική κοσμολογία διατυπώνει και ο Αριστοφάνης στην κωμωδία "Όρνιθες"

Αριστοφάνης- Ὄρνιθες(693) ^[9]

693- Χάος ἦν καὶ Νὺξ Ἔρεβός τε μέλαν πρῶτον καὶ Τάρταρος εὐρύς· γῆ δ᾽ οὐδ᾽ ἀὴρ οὐδ᾽ οὐρανὸς ἦν· Ἐρέβους δ᾽ ἐν ἀπείροσι κόλποις 695τίκτει πρώτιστον ὑπηνέμιον Νὺξ ἡ μελανόπτερος ᾠόν, ἐξ οὗ περιτελλομέναις ὥραις ἔβλαστεν Ἔρως ὁ ποθεινός, στίλβων νῶτον πτερύγοιν χρυσαῖν, εἰκὼς ἀνεμώκεσι δίναις. οὗτος δὲ Χάει πτερόεντι μιγεὶς νύχιος κατὰ Τάρταρον εὐρὺν ἐνεόττευσεν γένος ἡμέτερον, καὶ πρῶτον ἀνήγαγεν εἰς φῶς...

693-Στην αρχή υπήρχε Νύχτα και Χάος μοναχά, πλατύς Τάρταρος κι Έρεβος μαύρο· ούτε αέρας υπήρχε ούτε γη ή ουρανός· τότε μέσα στου Ερέβους τον κόρφο τον απέραντο, έν᾽ άσπορο αυγό στην αρχή η μαυροφτέρουγη Νύχτα γεννάει· κι όταν ήρθε ο καιρός, απ᾽ τ᾽ αυγό ο ποθητός πρόβαλε Έρωτας· είχε στις πλάτες δυο φτερούγες που αστράφταν χρυσές, και γοργά στο στροβίλισμα επέτα του ανέμου. Με το Χάος, που κι αυτό φτερωτό ηταν, κρυφά μες στον Τάρταρο ο Έρωτας σμίγει, και το γένος μας έτσι ξεκλώσησε· αυτό μες στο φως πρωτανέβασε κιόλας...

Αιγυπτιακή Μυθολογία Επεξεργασία

Σύμφωνα με τη θρησκευτική ιδεολογία της ηλιουπολιτικής Εννεάδας ^[10] ο Γαλαξίας βγήκε από τα νερά με τη μορφή ενός λόφου από σκουπίδια που πήρε τη μορφή της Ἁθώρ ^[11]. Ο θεός-ήλιος Ρα γεννήθηκε από ένα Αυγό. Σε άλλη εκδοχή πριν τη δημιουργία του κόσμου δεν υπήρχε τίποτα εκτός από τα αρχέγονα νερά, γνωστά ως Nun ^[12], που περιέβαλλαν το σύμπαν έως ότου εμφανίστηκε σε αυτά ένα μεγάλο αυγό που γέννησε η Seb, η όρνιθα.

Το αιγυπτιακό κείμενο της επιγραφής που σημειώνει στο βιβλίο του ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρεται στο Αυγό της Seb ^[13]
Διόδωρος Σικελιώτης - Βιβλίο 1 -27 ^[14] Eπιγραφή στη στήλη του Όσιρι.

χαῖρε χαῖρε Αἴγυπτε ἡ θρέψασά με.» ἐπὶ δὲ τῆς Ὀσίριδος ἐπιγεγράφθαι λέγεται «Πατὴρ μέν ἐστί μοι Κρόνος νεώτατος θεῶν ἁπάντων, εἰμὶ δὲ Ὄσιρις ὁ βασιλεύς, ὁ στρατεύσας ἐπὶ πᾶσαν χώραν ἕως εἰς τοὺς ἀοικήτους τόπους τῶν Ἰνδῶν καὶ τοὺς πρὸς ἄρκτον κεκλιμένους, μέχρι Ἴστρου ποταμοῦ πηγῶν, καὶ πάλιν ἐπὶ τἄλλα μέρη ἕως ὠκεανοῦ. εἰμὶ δὲ υἱὸς Κρόνου πρεσβύτατος, καὶ βλαστὸς ἐκ καλοῦ τε καὶ εὐγενοῦς ᾠοῦ σπέρμα συγγενὲς ἐγεννήθην ἡμέρας.

Χαίρε, χαίρε Αίγυπτος που με ανέθρεψες». Στη στήλη του Όσιρι η επιγραφή λέει: «Πατέρας μου είναι ο Κρόνος, ο πιο νέος απ' τους θεούς είμαι ο Όσιρις ο βασιλεύς που εκστράτευσε σ' όλες τις χώρες μέχρι τα ακατοίκητα μέρη των Ινδιών και στις χώρες του βορρά ως τις πηγές του Ίστρου και πάλι στα υπόλοιπαμέρη μέχρι τον Ωκεανό. Είμαι ο μεγαλύτερος γιος του Κρόνου, βλαστάρι από όμορφο κι ευγενικό αυγό, γεννήθηκα απόσπόρο συγγενή με την ημέρα.

Κινέζικη Μυθολογία Επεξεργασία

Σύμφωνα με τον μύθο του Παγκού(Pangu)(盤古)^[15], που δημιουργήθηκε από ταοϊστικούς μοναχούς η αρχή του Σύμπαντος είναι ένα αυγό. Ο Θεός Pangu εκκολάπτει από το αυγό μετά από 18000 χρόνια και το χωρίζει σε δύο ίσα μέρη: το πάνω μέρος γίνεται Ουρανός και το κάτω μέρος η Γη. Όταν ο θεός Παγκού μεγάλωσε τότε ο Ουρανός και η Γη είχαν απομακρυνθεί. Τελικά, ο Pangu πέθανε και το σώμα του μετατράπηκε σε διάφορα μέρη της γης. ^[16]^[17]

Σανσκριτικά κείμενα Επεξεργασία

Τα αρχαία σανσκριτικά κείμενα κάνουν λόγο για έναν «Κόσμο σε σχήμα αυγού». Η σανσκριτική λέξη Brahmanda προέρχεται από " Brahman" «κόσμος» και " anda " «αυγό». Μερικές Πουράνες पुराण (συλλογές κειμένων) όπως η Brahma Purana (ब्रह्म पुराण,) αναφέρονται στον Κοσμικό Αυγό ^[18].

Ο Ύμνος Rig Veda (RV 10.121)^[19] χρησιμοποιεί την σανσκριτική λέξη Hiranyagarbha हिरण्यगर् για την προέλευση του σύμπαντος:, που σημαίνει κατά λέξη "χρυσό έμβρυο" ή "χρυσή μήτρα" (ή "χρυσό αυγό" ή "μήτρα").
Oι Ουπανισάδες (Ινδουιστικά ιερά κείμενα) σημειώνουν ότι (η χρυσή μήτρα, ή "χρυσό αυγό" ) Hiraṇyagarbha हिरण्यगर् ταξίδεψε στο κενό για κάποιο διάστημα και έσπασε στα δύο και με αυτό τον τρόπο σχηματίστηκε ο Ουρανός ( Dyaus Pitar) και η Γη (Prithvi ).

Φινλανδική Μυθολογία Επεξεργασία

Στο επικό ποίημα Καλεβάλα υπάρχει ένας μύθος για τη δημιουργία του κόσμου από τα θραύσματα ενός αυγού από χιονόπαπια που άφησε στο γόνατο της θεάς του αέρα Ίλματαρ.

Επίδραση στην επιστημονική φαντασία Επεξεργασία

Η ιδέα του κοσμικού αυγού επηρέασε τη φαντασία πολλών συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας, ακόμα και τους δημιουργούς του Marvel Comics Galactus ^[20]. Ο Γαλάκτος (Galactus ) ήταν ο μοναδικός επιζών της προηγούμενης Μεγάλης Σύνθλιψης (Big Crunch) και αφού είχε προστατευτεί στο κοσμικό αυγό, επανεμφανίστηκε προικισμένος με τεράστια δύναμη στο παρόν σύμπαν.

Επίδραση στη μουσική Επεξεργασία

Ο τίτλος, The Crack in the Cosmic Egg ^[21], χρησιμοποιήθηκε από τους μουσικολόγους Alan και Steve Freeman για την εγκυκλοπαίδεια της μουσικής τους (Encyclopedia of Krautrock, Kosmische) είδος πειραματικού ροκ της δεκαετίας του 1970.

Το 2009 το αυστραλιανό συγκρότημα Wolfmother κυκλοφόρησε ένα άλμπουμ με τίτλο Cosmic Egg (Κοσμικό Αυγό).

Το 2011 ο τραγουδιστής Björk κυκλοφόρησε ένα τραγούδι με τίτλο Cosmogony το οποίο αφηγείται την κοσμογονία με αφετηρία το Κοσμικό Αυγό.

Σύγχρονη Κοσμολογία Επεξεργασία

Στη δεκαετία του 1930 έως 1950, οι σύγχρονοι επιστήμονες επανεξέτασαν την ιδέα να συμφιλιώσουν τη διαστολή του σύμπαντος του Έντγουιν Χαμπλ και τις εξισώσεις του Alexander Friedmann, με την οποία σχετίζεται ο χρόνος διαστολής της Γενικής Σχετικότητας του Αϊνστάιν ξεκινώντας από την έννοια ενός πολύ παλαιού σύμπαντος. Ορισμένα σύγχρονα κοσμολογικά μοντέλα υποθέτουν ότι πριν από 13,7 δισεκατομμύρια έτη ολόκληρη η μάζα του σύμπαντος συμπιέστηκε σε μια βαρυτική μοναδικότητα ^[22], που ονομάζεται κοσμικό αυγό, το οποίο επεκτάθηκε στην τρέχουσα κατάσταση από την Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang).

Το 1927, ο Ζωρζ Λεμαίτρ ^[23] πρότεινε την ιδέα ότι ο Κόσμος προήλθε από το πρωτόγονο άτομο.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ο Ραλφ Άλφερ (Ralph Alpher), ερευνητής της κοσμολογίας, πρότεινε την λέξη «ylem» για να ονομάσει την πρωτόγονη ουσία που υπήρχε μεταξύ της Μεγάλης Σύνθλιψης (Big Crunch) του προηγούμενου σύμπαντος και της Μεγάλης Έκρηξης του δικού μας σύμπαντος.

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

[1] «Homeric Greek Compounds Project - Εὐρυνόμης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2021.

[2] Αρκαδία - Η μεγάλη Πόλις και η Ιστορία της - Gutemberg - σελίδα 7

[3] The Greek Myths

[4] Ἀργοναυτικά - Απολλώνιος ο Ρόδιος από Βικιθήκη

[5] Εγκυκλοπαίδεια του Μείζονος Ελληνισμού

[6] Ορφικοί ύμνοι/Πρωτογόνου από Βικιθήκη

[7] Plato’s Styles and Characters: Between Literature and Philosophy

[8] Πρωτόγονος- Protogonus (Phanes

[9] Αριστοφάνης- Ὄρνιθες από Βικιθήκη

[10] κοσμογονικό

[11] Religion de l'Égypte ancienne Jean Yoyotte -Persee σελίδες 110-111

[12] Encyclopaedia Britannica

[13] Oeuvres diverses - σελίδα 367 - Paris : Leroux- University of Toronto

[14] Διόδωρος Σικελιώτης - Βιβλίο 1 -27 από Βικιθήκη

[15] Παγκού - Η Κινεζική Μυθολογία

[16] Pan Gu - Encyclopaedia Britannica

[17] Pan Gu - Mythologica.fr

[18] THE COSMIC EGG- Philosophy, religion

[19] Rig Veda (RV 10.121)

[20] Marvel database

[21] The Crack in the Cosmic Egg - Steven Freeman & Alan Freeman

[22] smology.com- The Big Bang? A Critical Review

[23] Famous Scientists - Georges Lemaitre

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]