Βικιπαίδεια

Λευκή της Καστίλης

βασιλική σύζυγος της Γαλλίας (1188–1252)

Η Λευκή της Καστίλλης (Blanca de Castilla, 4 Μαρτίου 1188 - 27 Νοεμβρίου 1252) από τον Καστιλιανό Οίκο της Ιβρέα ήταν βασίλισσα της Γαλλίας ως σύζυγος του Λουδοβίκου Η΄. Ενήργησε ως αντιβασιλέας δύο φορές κατά τη βασιλεία του γιου της, Λουδοβίκου Θ' της Γαλλίας: κατά τη διάρκεια της ανηλικιότητάς του από το 1226 έως το 1234 και κατά την απουσία του από το 1248 έως το 1252. Ήταν η τρίτη κόρη του Αλφόνσου Η΄ της Καστίλης και της Ελεονώρας της Αγγλίας (κόρης των βασιλέων Ερρίκου Β΄ και Ελεονώρας της Ακουιτανίας, αδελφής του Ιωάννη του Ακτήμονα).

Λευκή της Καστίλης
Βασίλισσα της Γαλλίας
Περίοδος14 Ιουλίου 1223 - 8 Νοεμβρίου 1226
Στέψη6 Αυγούστου 1223
Καθεδρικός Ναός της Ρενς
ΠροκάτοχοςΙντζεμπόργκ της Δανίας
ΔιάδοχοςΜαργαρίτα της Προβηγκίας
Αντιβασίλισσα της Γαλλίας
Περίοδος8 Νοεμβρίου 1226 - 25 Απριλίου 1235
Γέννηση4 Μαρτίου 1188
Παλένθια, Βασίλειο της Καστίλης
Θάνατος27 Νοεμβρίου 1252 (64 ετών)
Μελάν, Βασίλειο της Γαλλίας
Τόπος ταφήςΑβαείο του Μομπουισόν
ΣύζυγοςΛουδοβίκος Η΄ της Γαλλίας
ΕπίγονοιΛευκή
Φίλιππος
Αλφόνσος
Ιωάννης
Λουδοβίκος Θ΄ της Γαλλίας
Ροβέρτος Α΄ του Αρτουά
Ιωάννης
Αλφόνσος του Πουατιέ
Φίλιππος-Δαγοβέρτος
Αγία Ισαβέλλα της Γαλλίας
Στέφανος
Κάρολος ο Ανδεγαυός
ΟίκοςΚαστιλιανός Οίκος της Ιβρέα
ΠατέραςΑλφόνσος Η΄ της Καστίλης
ΜητέραΕλεονώρα της Αγγλίας
ΘρησκείαΚαθολική Εκκλησία
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Όταν ήταν νέα επισκέφτηκε το αβαείο της Σάντα Μαρία λα Ρεάλ ντε λα Ουέλγας, που είχε ιδρυθεί από τους γονείς της αρκετές φορές.[1] [2]

Ο γάμος της Λευκής με τον Λουδοβίκο, δελφίνο της Γαλλίας Επεξεργασία

Τον Μάιο του 1200, ύστερα από συμφωνία μεταξύ του Φιλίππου Β΄ της Γαλλίας με τον θείο της Ιωάννη του Ακτήμονα, συμφωνήθηκε ο γάμος του δελφίνου Λουδοβίκος με την αδελφή της Λευκής, Ουρράκα. Όμως η γιαγιά τους Ελεονόρα της Ακουιτανίας συνάντησε τις δύο αδελφές και έκρινε ότι η δυναμική Λευκή ήταν καταλληλότερη για σύζυγος του μελλοντικού βασιλιά της Γαλλίας. Έτσι την άνοιξη του 1200 η Ελεονόρα διέσχισε τις Άλπεις, φέρνοντας σύζυγο στον δελφίνο τη Λευκή αντί της Ουρράκας. [3] Η συνθήκη του γάμου επικυρώθηκε στις 22 Μαΐου 1200, και ο Ιωάννης ο Ακτήμονας έδωσε σαν προίκα στην ανιψιά του τα φέουδα του Ισσουντάν και του Γκρασάι. Ο γάμος έγινε την επόμενη ημέρα στο Πορτ-Μορτ στη δεξιά όχθη του Σηκουάνα, περιοχή που ήταν ιδιοκτησία του Ιωάννη. [4]

Η Λευκή την ημέρα του γάμου της ήταν 12 ετών και ο δελφίνος σύζυγός της μόλις έναν χρόνο μεγαλύτερος. Ο γάμος επισημοποιήθηκε λίγο αργότερα, όταν γεννήθηκε το πρώτο παιδί τους (1205). [5]

Υποψήφια βασίλισσα της Αγγλίας Επεξεργασία

Στη διάρκεια του Α΄ Βαρονικού Πολέμου εναντίον του Ιωάννη του Ακτήμονα (1215) η Λευκή, ανιψιά του Άγγλου βασιλιά, πρότεινε στον σύζυγό της να διεκδικήσει τον θρόνο της Αγγλίας ως Λουδοβίκος Α΄ και οι Άγγλοι ευγενείς το δέχτηκαν. Με τον θάνατο του Ιωάννη του Ακτήμονα τον Οκτώβριο του 1216 οι ευγενείς άλλαξαν γνώμη, αποφασίζοντας να κηρύξουν βασιλιά της Αγγλίας τον 9χρονο γιο τού Ιωάννη, τον Ερρίκο. Ο Λουδοβίκος συνέχιζε τον πόλεμο για τη διεκδίκηση του Αγγλικού στέμματος, παρά το ότι ήταν ανεπιθύμητος για τους βαρόνους. Οι σκληρές προσπάθειες του Λουδοβίκου έγιναν με προτροπή της συζύγου του Λευκής, παρά το ότι ο πατέρας του Φίλιππος Β΄ διαφωνούσε και είχε αρνηθεί να τον βοηθήσει. Η Λευκή διεκδίκησε χρήματα από τον πεθερό της για τον πόλεμο κατά των Άγγλων με την απειλή να θέσει τα παιδιά της υπό ομηρία. [6] Η Λευκή οργάνωσε την πρώτη επίθεση στο Καλαί υπό τη διοίκηση του Ευστάθιου του μοναχού στρατηγού του Λατίνου αυτοκράτορα Ροβέρτου Α΄.[7] Οι Γαλλικές δυνάμεις έπαθαν πανωλεθρία τον Μάιο του 1217 στη μάχη του Λίνκολν και ο Λουδοβίκος ζήτησε από τη σύζυγό του Λευκή νέες δυνάμεις από τη Γαλλία· μετά τη νέα ήττα του Γαλλικού στόλου στις 24 Αυγούστου 1217 στο Σάντουιτς ο Λουδοβίκος αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει εκλιπαρώντας ειρήνη.

Βασίλισσα της Γαλλίας Επεξεργασία

 
Η στέψη του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου Η΄ και της Λευκής της Καστίλης (1223) σε χειρόγραφο του 1450 από τα Μεγάλα Χρονικά της Γαλλίας.
 
Η γέννηση του Αγίου Λουδοβίκου από τα Μεγάλα Χρονικά της Γαλλίας του Καρόλου Ε'.
 
Ο Άγιος Λουδοβίκος αναθέτει την αντιβασιλεία στη μητέρα του Λευκή της Καστίλης. Πίνακας του Ζοζέφ-Μαρί Βιάν του 18ου αι.

Ο πεθερός της πέθανε τον Ιούλιο του 1223 και στέφθηκε με τον σύζυγο της Λουδοβίκο Η' βασίλισσα της Γαλλίας στις 6 Αυγούστου 1233. [8] Ο σύζυγος της πέθανε το 1226 από δυσεντερία, [9] αφήνοντας τη σύζυγό του αντιβασίλισσα για λογαριασμό του μεγαλύτερου γιου του Λουδοβίκου, που ήταν τότε 12 ετών. Η Λευκή έστεψε τον ανήλικο Λουδοβίκο βασιλιά έναν μήνα μετά τον θάνατο του πατέρα του, εξαναγκάζοντας τους βαρόνους να του ορκιστούν πίστη· η περίοδος ήταν κρίσιμη, επειδή ο σύζυγός της πέθανε χωρίς να κατορθώσει να υποτάξει τους βαρόνους του νότου. Αναγκάστηκε -προκειμένου να κερδίσει συμμάχους- να ελευθερώσει τον Φερδινάνδο κόμη της Φλάνδρας, ο οποίος ήταν αιχμάλωτος από τη μάχη του Μπουβίν και να παραχωρήσει γη και κάστρα στον Φίλιππο Α΄ του Μπουγιόν, ετεροθαλή αδελφό του συζύγου της. [10]

Αντιβασιλέας του ανήλικου Λουδοβίκου Επεξεργασία

Μερίδα βαρόνων, με πρωταγωνιστή τον Πέτρο Α' δούκα της Βρετάνης], αρνήθηκαν να υποστηρίξουν τον ανήλικο βασιλιά· η Λευκή άρχισε περιοδείες στο Παρίσι καλώντας τον λαό να ξεσηκωθεί υπέρ του βασιλιά του, κάτι που έκανε. Υποστήριξε έντονα τα δικαιώματα της δυναστείας των Καπετιδών απέναντι στους Γάλλους βαρόνους και τον Ερρίκο Γ' της Αγγλίας, οργάνωσε ισχυρό στρατό με τη βοήθεια του Θεοβάλδου Δ' κόμη της Καμπανίας και του παπικού απεσταλμένου στη Γαλλία. Η Λευκή οργάνωσε ξαφνική επίθεση τον χειμώνα (1228 - 1229): οι στρατιωτικές δυνάμεις που οργάνωσε επιτέθηκαν στον Πέτρο και τον υποχρέωσαν να αναγνωρίσει τον νέο βασιλιά. Τον στρατό διηύθυνε η ίδια η Λευκή, η ίδια επίσης φρόντιζε να μαζέψει ξύλα για τη θέρμανση των στρατιωτών.[11] Δεν είχε αφήσει όλους ικανοποιημένους από την αυστηρή διοίκηση της, και οι εχθροί της την έλεγαν "Κυρία σβάρνα" (ο λύκος στον μύθο του Ρεϋνάρδου)[12]

Το 1229 υποχρέωσε τον Ραυμόνδο Ζ' της Τουλούζης να υπογράψει τη Συνθήκη των Παρισίων, σύμφωνα με την οποία έπρεπε να δηλώσει την υποταγή του στον γιο της Λουδοβίκο. [13] Η κόρη και διάδοχος του Ραυμόνδου Ζ΄, η Ιωάννα, παντρεύτηκε -σύμφωνα με την ίδια συνθήκη- τον γιο της Λευκής, τον Αλφόνσο, έτσι με αυτό τον τρόπο θα περάσει στα χέρια του η κληρονομιά της Ιωάννας. Η συνθήκη των Παρισίων ήταν το τέλος της Αλβιγηνής Σταυροφορίας.

Προσπάθησε με κάθε μέσο να εμποδίσει τον Ερρίκο Γ' της Αγγλίας να κερδίσει περισσότερα εδάφη στην ηπειρωτική Γαλλία, γι'αυτό όταν ο Ερρίκος ζήτησε σύζυγο τη Γιολάντα της Βρετάνης, κόρη του δούκα Πέτρου Α', η Λευκή το αρνήθηκε. Η Λευκή πίεσε τον Πέτρο Α΄ να δώσει τη Γιολάντα ως σύζυγο στον γιο της Ιωάννη (1227), κάτι που δεν έγινε τελικά λόγω του προώρου θανάτου του (1232). Ο Ερρίκος στη συνέχεια αναζήτησε σύζυγο την Ιωάννα κόμισσα του Ποντιέ· η Λευκή πάλι αντέδρασε έντονα πιέζοντας τον πάπα να ακυρώσει τον γάμο, επειδή ήταν συγγενείς, κάτι που τελικά έγινε. Όταν ο Ερρίκος Γ' αποφάσισε να επιτεθεί στη Γαλλία (1230), η Λευκή προσπάθησε να κρατήσει τη βασιλομήτορα της Αγγλίας, Ισαβέλλα κόμισσα του Ανγκουλέμ, και τον δεύτερο σύζυγό της Ούγο Ι' των Λουζινιάν μακριά από τους Άγγλους. Ο Πέτρος Α΄ της Βρετάνης στράφηκε ξανά εναντίον της Λευκής υποστηρίζοντας τους Άγγλους (1230), τα Γαλλικά στρατεύματα έπνιξαν την εξέγερση ανεβάζοντας σημαντικά τη φήμη της Λευκής και του ανήλικου ακόμη γιου της Λουδοβίκου. [14] Οι συνεχείς αποτυχημένες προσπάθειες του Ερρίκου Γ' να αποκτήσει οποιαδήποτε πρόσβαση στο Γαλλικό έδαφος, ανάγκασαν τελικά τον Πέτρο Α' της Βρετάνης να δηλώσει την υποταγή του στον γιο της Λευκής Λουδοβίκο (1234).

Ο Άγιος Λουδοβίκος, ακόμη και μετά την ενηλικίωσή του, βρισκόταν υπό την έντονη επίδραση της μητέρας του μέχρι το τέλος της ζωής της.[15]

Βασιλομήτωρ της Γαλλίας Επεξεργασία

Ο Ραϋμόνδος της Τουλούζης άρχισε να αισθάνεται δυσφορία με τους όρους της Συνθήκης των Παρισίων (1233)· η Λευκή του έστειλε τον ιππότη Ζιλ του Φλαγκί, αλλά η υποδοχή που δέχτηκε ήταν ψυχρή. Όταν η Λευκή άκουσε ότι οι κόρες του Ραϋμόνδου-Βερεγγάριου Δ' κόμη της Προβηγκίας ήταν πανέμορφες και βαθιά θρησκευόμενες, έστειλε τον Ζιλ του Φλαγκί στην Προβηγκία να διαλέξει μία νύφη για τον Λουδοβίκο. Ο ιππότης ενθουσιάστηκε από την υποδοχή του κόμη, επιλέγοντας νύφη για τον Λουδοβίκο τη μεγαλύτερη κόρη του Μαργαρίτα της Προβηγκίας. Ο γάμος της Λευκής με τον Λουδοβίκο έγινε το 1234.

Οι σχέσεις της Λευκής με τη νύφη της Μαργαρίτα δεν ήταν καλές, επειδή η Μαργαρίτα είχε έντονη αγάπη στον σύζυγό της και τον απομάκρυνε από την επίδρασή της· η Λευκή διέταξε να φύγουν από τη Γαλλική Αυλή όλοι οι συνοδοί της Μαργαρίτας. Η Μαργαρίτα ήταν γνωστή στην Αυλή του πατέρα της για την ομορφιά της, τη χριστιανική πίστη, την αγάπη της στις τέχνες, τα γράμματα, την ποίηση και το τραγούδι. Με τον Λουδοβίκο είχε πολύ θερμή σχέση, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια· αυτό ενόχλησε τη Λευκή, που προσπαθούσε με κάθε μέσο να μη βρίσκονται μαζί. Ο Ιωάννης του Ζοϊνβίλ αναφέρει περιστατικό, που η Λευκή μπήκε στο δωμάτιο εγκυμοσύνης της Μαργαρίτας διατάζοντας τον γιο της να φύγει και η Μαργαρίτα λιποθύμησε. Άλλοι ιστορικοί αναφέρουν ότι η Λευκή επέτρεπε στον Λουδοβίκο να βρίσκεται μαζί με τη Μαργαρίτα μόνο τις ώρες του ύπνου. [16] Η Λευκή, σε αντίθεση με τον γιο της Λουδοβίκο, έδειξε μεγάλη ανοχή στους Ιουδαίους, αν και στη Γαλλία υπήρχε τότε έντονο το αίσθημα του αντι-Σημιτισμού. Όταν διέταξε ο Λουδοβίκος το κάψιμο των βιβλίων του Ταλμούδ, η Λευκή εγγυήθηκε στον ραβίνο Ρεχιέλ του Παρισιού την προστασία του ίδιου και των εμπορευμάτων του. [17]

Το τέλος της Λευκής της Καστίλης Επεξεργασία

 
Το αβαείο του Μωμπυισσόν με τον τάφο της Λευκής της Καστίλης

Η Λευκή ανέλαβε αντιβασίλισσα, όταν ο γιος της Λουδοβίκος αναχώρησε για τη Ζ' Σταυροφορία (1248)· είχε αντιδράσει έντονα στην πραγματοποίησή της, αλλά δεν κατάφερε να μεταπείσει τον γιο της. Η Σταυροφορία είχε δυσάρεστη κατάληξη, καθώς ο Λουδοβίκος συνελήφθη αιχμάλωτος των Μαμελούκων και η Λευκή προσπάθησε να συγκεντρώσει χρήματα για να πληρώσει τα λύτρα της απελευθέρωσής του. Πέθανε στο Μελάν τον Νοέμβριο του 1252, σε ηλικία 64 ετών, και τάφηκε στο αβαείο του Μωμπυισόν, που είχε ιδρύσει η ίδια. [18] Ο Λουδοβίκος Θ', όταν έμαθε την ερχόμενη άνοιξη τα νέα για τον θάνατο της μητέρας του, στενοχωρήθηκε τόσο, που δεν μιλούσε σε κανέναν για δύο ημέρες. [19]

Προστάτης των γραμμάτων και του χριστιανισμού Επεξεργασία

Η Λευκή της Καστίλης ήταν προστάτης των γραμμάτων, των τεχνών και ιδιαίτερα της χριστιανικής θρησκείας: έγραψε πολλά βιβλία στα Γαλλικά και τα Λατινικά, τα περισσότερα από τα οποία χρησιμοποιούσε σαν οδηγούς για τα παιδιά της. Αφοσιώθηκε έντονα στη μόρφωση των παιδιών της, τα οποία έμαθαν τη Λατινική γλώσσα και την προσήλωση στον χριστιανισμό· μάλιστα δύο από τα παιδιά της, ο Λουδοβίκος Θ΄ της Γαλλίας και η Αγία Ισαβέλλα της Γαλλίας, αγιοποιήθηκαν από την Καθολική εκκλησία.[20]

Οικογένεια Επεξεργασία

Με τον γάμο της το 1200 με τον Λουδοβίκο Η΄ των Καπετιδών βασιλιά της Γαλλίας απέκτησε τα εξής τέκνα:

  • Λευκή, αβάπτιστη θυγατέρα που πέθανε λίγο μετά τη γέννησή της (1205).[21]
  • Φίλιππος 1209-1218, απεβ. 9 ετών.
  • Αλφόνσος, γεννήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 1213 και πέθανε στη γέννα μαζί με τον δίδυμο Ιωάννη.
  • Ιωάννης, γεννήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 1213 και πέθανε στη γέννα μαζί με τον δίδυμο Αλφόνσο.
  • Λουδοβίκος Θ΄ ο Άγιος 1214-1270, βασιλιάς της Γαλλίας.
  • Ροβέρτος Α΄ 1216-1250, κόμης του Αρτουά. Ιδρυτής του κλάδου Καπετιδών-Αρτουά.
  • Φίλιππος 1218-1220, απεβ. 2 ετών.[22]
  • Αλφόνσος 1220-1271, κόμης του Πουατιέ & της Ωβέρνης.
  • Φίλιππος-Δαγοβέρτης 1222-1232, απεβ. 10 ετών.[23])
  • Αγία Ισαβέλλα 1224-1270, ίδρυσε τη μονή της Αγ. Κλάρας στο Λονσόν. [24]
  • Στέφανος 1225[25]-1227[26] απεβ. 2 ετών.
  • Κάρολος Α΄ 1227-1285, κόμης του Ανζού και βασιλιάς της Σικελίας (που τότε περιλάμβανε όλη τη Νότιο Ιταλία). Ιδρυτής του κλάδου των Καπετιδών-Ανζού.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Shadis 2010, p. 40-41.
  2. ↑ Wheeler 2002, p. 192-193.
  3. ↑ Wheeler 2002, p. 192-193.
  4. ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Blanche of Castile". Encyclopædia Britannica. 4 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 40.
  5. ↑ Wheeler 2002, p. 192-193.
  6. ↑ https://epistolae.ccnmtl.columbia.edu/woman/77.html Αρχειοθετήθηκε 2016-06-21 στο Wayback Machine. Λευκή της Καστίλης, βασίλισσα της Γαλλίας
  7. ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Blanche of Castile". Encyclopædia Britannica. 4 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 40.
  8. ↑ https://epistolae.ccnmtl.columbia.edu/woman/77.html Αρχειοθετήθηκε 2016-06-21 στο Wayback Machine. Λευκή της Καστίλης, βασίλισσα της Γαλλίας
  9. ↑ Gies, Frances; Gies, Joseph (1978). Women in the Middle Ages. Harper & Row. p. 103.
  10. ↑ Weiler 2007, p. 53.
  11. ↑ Abulafia 1999, p. 286-287.
  12. ↑ https://epistolae.ccnmtl.columbia.edu/woman/77.html Αρχειοθετήθηκε 2016-06-21 στο Wayback Machine. Λευκή της Καστίλης, βασίλισσα της Γαλλίας
  13. ↑ Jackson 1999, p. 64.
  14. ↑ Abulafia 1999, p. 286-287.
  15. ↑ Shadis 2010, p. 17-19.
  16. ↑ Jean de Joinville, The History of Saint Louis trans. J.Evans 1938: p 184 (New York Press)
  17. ↑ Labarge 1997, p. 193.
  18. ↑ Klaniczay 2002, p. 236.
  19. ↑ Bradbury 2007, p. 213.
  20. ↑ Nolan 2003, p. 181-182, 212.
  21. ↑ Kerrebrouck records the birth of this daughter, and her death soon after her birth. P. Van Kerrebrouck, Les Capétiens 987-1328, Villeneuve d'Asq, 2000, p. 124.
  22. ↑ Η ύπαρξη του αμφισβητείται
  23. ↑ The Chronicle of Alberic de Trois-Fontaines records the death in 1232 of "duo de fratribus regie Francie, Iohannes et Dagobertus". Chronica Albrici Monachi Trium Fontium 1232, Monumenta Germaniæ Historica Scriptorum, vol. XXIII, p. 930.
  24. ↑ The Chronicon Turonense records the birth in 1224 "mense martio" of "Isabellis, filia Ludovici Regis Franciæ". Chronicon Turonense, Recueil des historiens des Gaules et de la France, vol. XVIII, p. 305.
  25. ↑ The Chronicon Turonense records the birth in 1225 (at the end of the text dealing with events in that year) of "Stephanus, Ludovici Regis Francorum filius" and his baptism in Paris. Chronicon Turonense, Recueil des historiens des Gaules et de la France, vol. XVIII, p. 313. He must have been born after the testament of King Louis VIII dated June 1225 which only names five (surviving) sons. Layettes du Trésor des Chartes, vol. II, 1710, p. 54.
  26. ↑ The Chronicon Turonense records that King Louis VIII left six sons (in order) "Ludovicum primogenitum, Robertum, Amfulsum, Johannem, Dagobertum id est Philippum, et Stephanum" and one daughter "Isabellam" when he died. Chronicon Turonense, Recueil des historiens des Gaules et de la France, vol. XVIII, p. 317.

Πηγές Επεξεργασία

  • Abulafia, David (1999). The New Cambridge Medieval History: c. 1198-c. 1300.
  • Bradbury, Jim (2007). The Capetians: Kings of France, 987-1328. Continuum Books.
  • Gies, Frances; Gies, Joseph (1980). Women in the Middle Ages. Harper & Row.
  • Jackson, Guida M. (1999). Women rulers throughout the ages: an illustrated guide. ABC-CLIO, Inc.
  • Klaniczay, Gábor (2002). Holy rulers and blessed princesses: dynastic cults in medieval central Europe. Cambridge University Press.
  • Labarge, Margaret W. (1997). A medieval miscellany. Canada: Carleton University Press.
  • Nolan, Kathleen D. (2003). Capetian Women.
  • Putnam, Bill; Wood, John Edwin (2005). The Treasure of Rennes-le-Château: A Mystery Solved. Sutton Publishing.
  • Shadis, Miriam (2010). Berenguela of Castile (1180–1246) and Political Women in the High Middle Ages. Palgrave Macmillan.
  • Weiler; Burton; Schofield; Stöber (2007). Thirteenth century England: Proceedings of the Gregynog Conference. The Boydell Press.
  • Wheeler, B.; Parsons, J. (2002). Eleanor of Aquitaine: Lord and Lady. Palgrave Macmillan.
  • Wright, Hannah (16 October 2008). "French rugby fans blanche at multi-coloured shirt". The Independent. Retrieved 21 October 2009.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λευκή_της_Καστίλης&oldid=9696823"