Βικιπαίδεια

Μάρια Κονοπνίτσκα

Πολωνή ποιήτρια

Η Μάρια Κονοπνίτσκα το γένος Βασιουόφσκα (Maria Konopnicka, d. Wasiłowska, 23 Μαΐου 1842 – 8 Οκτωβρίου 1910) ήταν Πολωνίδα ποιήτρια, συγγραφέας, μεταφράστρια, δημοσιογράφος, κριτικός, και υπέρμαχος των δικαιωμάτων της γυναίκας και της πολωνικής ανεξαρτησίας. Χρησιμοποίησε ψευδώνυμα, όπως το Jan Sawa.

Μάρια Κονοπνίτσκα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Maria Konopnicka (Πολωνικά)
Γέννηση23  Μαΐου 1842[1][2][3]
Σουβάουκι[4][5][6]
Θάνατος8  Οκτωβρίου 1910[1][2][3]
Λβιβ[7][5][6]
Αιτία θανάτουπνευμονία
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο Λιτσάκιβσκι (49°50′4″ s. š., 24°3′12″ v. d.)[8]
ΨευδώνυμοJan Sawa
Χώρα πολιτογράφησηςΡωσική Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΠολωνικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά[2][9]
Γερμανικά[10]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταποιήτρια[11]
συγγραφέας
δοκιμιογράφος
συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας
κριτικός λογοτεχνίας
μεταφράστρια
children's rights activist
επιμελήτρια[12]
Αξιοσημείωτο έργοMendel Gdański
Pan Balcer w Brazylii
Rota
O krasnoludkach i sierotce Marysi
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφικά στοιχεία Επεξεργασία

 
Προσωπογραφία της Κονοπνίτσκα από τη Μ. Ντουλεμπιάνκα, 1910

Η Μάρια γεννήθηκε στην πόλη Σουβάουκι[13]. Ο πατέρας της, Γιόζεφ Λ. Βασιουόφσκι, ήταν δικηγόρος.[13] Τη σχολική εκπαίδευση, όπως και άλλα κορίτσια της εποχής της, την τελείωσε με διδασκαλία στο σπίτι.[14] Προτού την ολοκληρώσει, 12 ετών, είχε ήδη χάσει τη μητέρα της, Σολάστικα, που απεβίωσε σε ηλικία μόλις 34 ετών.

Η πρώτη της εμφάνιση στα γράμματα σημειώθηκε το 1870 με το ποίημα W zimowy poranek (= «Σ' ένα χειμωνιάτικο πρωινό»).[15] Γνωστή όμως έγινε μετά τη δημοσίευση το 1876 του ποιήματός της "W górach" (= «Στα βουνά»), που εξυμνήθηκε από τον μελλοντικά βραβευθέντα με Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας Χένρικ Σιενκιέβιτς.[15][16] Το 1862 η Μάρια παντρεύτηκε τον Γιαροσουάβ Κονοπνίτσκι[13][16], με τον οποίο απέκτησαν 6 τέκνα.[13][17] Ο γάμος όμως δεν ήταν αρμονικός, καθώς ο σύζυγός της διαφωνούσε με την ενασχόλησή της με τα γράμματα.[16] Σε μια επιστολή της προς φίλη, η Μάρια περιέγραψε τον εαυτό της ως «χωρίς οικογένεια» και ως «πουλί κλειδωμένο σε κλουβί».[18] Τέλος το 1878 άφησε τον άντρα της και μετακόμισε στη Βαρσοβία για να ασχοληθεί συστηματικά με τη συγγραφή[13][18], παίρνοντας μαζί της και τα παιδιά της[19]. Ταξίδεψε και στο εξωτερικό, με το πρώτο μεγάλο ταξίδι της στην Ιταλία[15] το 1883. Πέρασε τα χρόνια από το 1890 μέχρι το 1903 ζώντας σε άλλες χώρες της Ευρώπης.[15][20]

Η ζωή της Κονοπνίτσκα έχει χαρακτηρισθεί «ταραχώδης», περιλαμβάνουσα έρωτες, θανάτους και ψυχικές ασθένειες στην οικογένεια.[16] Υπήρξε φίλη με την Πολωνίδα συγγραφέα της θετικιστικής περιόδου Ελίζα Ορσέσκοβα[21] και με τη ζωγράφο και ακτιβίστρια Μάρια Ντουλεμπιάνκα (1861-1919).[22]

 
Η έπαυλη της Κονοπνίτσκα, σήμερα μουσείο, στο χωριό Żarnowiec (κοντά στα νότια σύνορα της σημερινής Πολωνίας)

Εκτός από δραστήρια συγγραφέας, η Κονοπνίτσκα υπήρξε μια κοινωνική ακτιβίστρια, οργανώνοντας και συμμετέχοντας σε διαμαρτυρίες εναντίον της καταπιέσεως των εθνοτικών (κυρίως πολωνικών) και θρησκευτικών μειονοτήτων στην Πρωσία.[15] Αναμίχθηκε επίσης και στο κίνημα για τα δικαιώματα των γυναικών.[23]

Το λογοτεχνικό έργο της τη δεκαετία του 1880 κέρδισε ευρεία αναγνώριση στην Πολωνία.[15] Το 1884 άρχισε να γράφει και παιδική λογοτεχνία, ενώ το 1888 έγραψε τα πρώτα πεζά κείμενα για ενήλικες με τίτλο Cztery nowele (= «Τέσσερα διηγήματα»).[15] Εξαιτίας της αυξανόμενης δημοφιλίας των έργων της, το 1902 μερικοί Πολωνοί ακτιβιστές αποφάσισαν να την ανταμείψουν αγοράζοντάς της μια εξοχική έπαυλη.[20] Αγοράστηκε με χρήματα που δώρισαν οργανώσεις και ακτιβιστές.[20] Καθώς η Πολωνία δεν ήταν ανεξάρτητη χώρα την εποχή εκείνη και τα έργα της ήταν πολιτικώς δυσάρεστα στις πρωσικές και τις ρωσικές αρχές, επιλέχθηκε μια τοποθεσία στην περιοχή που βρισκόταν υπό την ανεκτικότερη αυστριακή κατοχή.[20] Το 1903 της παραχωρήθηκε η έπαυλη στο χωριό Żarnowiec, όπου έφθασε στις 8 Σεπτεμβρίου.[20][24] Από τότε περνούσε τα περισσότερα καλοκαίρια και ανοίξεις εκεί, αλλά συνέχισε να ταξιδεύει ανά την Ευρώπη το φθινόπωρο και τον χειμώνα.[15][20]

Η Μάρια Κονοπνίτσκα πέθανε στο Λβοφ (το Λβιβ της σημερινής Ουκρανίας) σε ηλικία 68 ετών.[20] Τάφηκε εκεί, στο Κοιμητήριο Λυτσακίφ.[13]

Μνήμη Επεξεργασία

 
Ο τάφος της ποιήτριας στο Λβιβ
 
Το άγαλμα της ποιήτριας στη Βαρσοβία (Σαξονικός Κήπος)

Η έπαυλη της Κονοπνίτσκα στο Żarnowiec μετατράπηκε σε μουσείο[20][24], που άνοιξε το 1957, ενώ ένα δεύτερο μουσείο για την ποιήτρια εγκαινιάσθηκε στη γενέτειρα πόλη της, το Σουβάουκι[25], το 1973.

Το όνομά της φέρουν στη σημερινή Πολωνία σχολεία και άλλα ιδρύματα, καθώς και πολλές οδοί και πλατείες, όπως και πλοίο του πολωνικού εμπορικού ναυτικού. Επίσης, ένας κρατήρας στον πλανήτη Αφροδίτη φέρει το όνομά της.[26]

Αρκετές τιμητικές πλάκες και μνημεία προς τιμή της Κονοπνίτσκα έχουν ανεγερθεί. Από τα πλέον πρόσφατα είναι ένα μνημείο που ανεγέρθηκε στο Σουβάουκι[27] το 2010.

Το έργο της Επεξεργασία

Η Κονοπνίτσκα έγραψε ποίηση και πεζά, κυρίως διηγήματα.[28] Χαρακτηριστικό της ήταν ποιήματα στην τεχνοτροπία των δημοτικών τραγουδιών.[15] Δοκίμασε πάντως την πένα της σε πολλά λογοτεχνικά είδη, όπως αφηγηματικά απομνημονεύματα, σπουδές στο ψυχολογικό προφίλ και άλλα.[15]

Συνηθισμένα θέματα στο έργο της ήταν η καταπίεση και η φτώχεια των αγροτών, των εργατών και των Πολωνοεβραίων[29][13] Από την άλλη, τα έργα της ήταν ιδιαίτερα πατριωτικά, έως και εθνικιστικά[30][31][32]: ένα από τα γνωστότερα, το ποίημα Rota (= «Ο όρκος», 1908), που μελοποιήθηκε δύο χρόνια αργότερα από τον Φέλιξ Νοβοβιέσκι, έγινε ανεπίσημος (και προτάθηκε αργότερα για επίσημος) εθνικός ύμνος της Πολωνίας, ιδίως στα γερμανοκρατούμενα εδάφη.[24][33] Αυτό το πατριωτικό ποίημα επικρίνει με σφοδρότητα τις πολιτικές εκγερμανισμού.[34] Συνέθεσε επίσης ποίημα για την εκτέλεση του Ιρλανδού πατριώτη Ρόμπερτ Έμετ από τους Βρετανούς[35] το 1803.

Η καλύτερη ποιητική συλλογή της θεωρείται από πολλούς[36] η τρίτη, με τίτλο Ιταλία (1901). Πολύ γνωστό επίσης είναι το μεγάλο επικό ποίημα σε 6 ωδές με τίτλο «Ο κύριος Μπάλτσερ στη Βραζιλία» (1910), που θεωρείται το έπος της μετανάστευσης στην Αμερική γενικότερα.[13][15]

Το γνωστότερο έργο παιδικής λογοτεχνίας της είναι το O krasonoludkach i sierotce Marysi (= «Η μικρή ορφανή Μαρία και τα ξωτικά», 1896).[32] Τα παιδικά αυτά έργα της είχαν καλή αποδοχή.[15]

Η Κονοπνίτσκα διακρίθηκε επίσης ως μεταφράστρια. Στις μεταφράσεις της περιλαμβάνονται τα Fatalita και Tempeste της Ιταλίδας ποιήτριας Άντα Νέγκρι.[37]

Επιλεγμένη εργογραφία Επεξεργασία

Ποίηση Επεξεργασία

  • Linie i dźwięki (= «Γραμμές και ήχοι», 1897)
  • Śpiewnik historyczny (= «Ιστορικό μουσικό βιβλίο», 1904)
  • Głosy ciszy (= «`Ηχοι της σιωπής», 1906)
  • Z liryk i obrazków (= «Στίχοι και εικόνες», 1909)
  • Pan Balcer w Brazylii (= «Ο κύριος Μπάλτσερ στη Βραζιλία», 1910)

Πεζά Επεξεργασία

  • Cztery nowele (= «Τέσσερα διηγήματα», 1888).
  • Moi znajomi (= «Οι γνωστοί μου», 1890).
  • Na drodze (= «Στον δρόμο», 1893).
  • Ludzie i rzeczy (= «Πρόσωπα και πράγματα», 1898).
  • Mendel Gdański.

Παιδική λογοτεχνία Επεξεργασία

  • Śpiewnik dla dzieci (= «Βιβλίο τραγουδιών για παιδιά»).
  • O Janku Wędrowniczku
  • O krasnoludkach i sierotce Marysi
  • Na jagody

Μεμονωμένα ποιήματα Επεξεργασία

  • Rota (= «Ο όρκος», 1908)
  • Stefek Burczymucha
  • Wolny najmita (= «Ο ελεύθερος μεροκαματιάρης»)


Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12159381g. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Maria-Konopnicka. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 13  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  6. ↑ 6,0 6,1 Susanne Blumesberger: «Handbuch der österreichischen Kinder- und Jugendbuchautorinnen» (Γερμανικά) 2014. σελ. 594-595. ISBN-13 978-3-205-78552-1.
  7. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  8. ↑ 8,0 8,1 Liubomyr Krysa: «Личаківський некрополь» (Ουκρανικά) 2006. σελ. 119. ISBN-13 978-966-8955-00-5.
  9. ↑ CONOR.SI. 57747043.
  10. ↑ Χάινριχ Χάινε: «Atta Troll». βιβλίο. 1887.
  11. ↑ The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/26174. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  12. ↑ WeChangEd. www.wechanged.ugent.be/wechanged-database/.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 Stanley S. Sokol (1992). The Polish Biographical Dictionary: Profiles of Nearly 900 Poles who Have Made Lasting Contributions to World Civilization. Bolchazy-Carducci Publishers. σελ. 197. ISBN 978-0-86516-245-7. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2013. 
  14. ↑ Zofia Bogusławska (1961). Literatura okresu pozytywizmu i realizmu krytycznego: antologia i opracowanie dla klasy X. Państwowe Zaklady Wydawn. Szkolnych. σελ. 183. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  15. ↑ 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 15,10 15,11 Marek Adamiec (8 Οκτωβρίου 1910). «Maria Konopnicka». Literat.ug.edu.pl. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Anita Kłos. «On Maria Konopicka's Translation of Ada Negri's Fatalita and Tempeste». Στο: Magda Heydel. Przekładaniec, 2 (2010) vol 24 – English Version. Wydawnictwo UJ. σελ. 112. ISBN 978-83-233-8669-8. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  17. ↑ Maria Szypowska (1990). Konopnicka jakiej nie znamy. Wydawn. Spółdzielcze. σελ. 82. ISBN 978-83-209-0761-2. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  18. ↑ 18,0 18,1 Maria Konopnicka. Korespondencja. Zakład Narodowy im. Ossolińskich. σελ. 391. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  19. ↑ Jan Baculewski (1978). Maria Konopnicka: materiały. Wydawn. Szkolne i Pedagogiczne. σελ. 406. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 20,7 «Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu – Historia Muzeum». Muzeumzarnowiec.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  21. ↑ Keely Stauter-Halsted (2004). The Nation In The Village: The Genesis Of Peasant National Identity In Austrian Poland, 1848–1914. Cornell University Press. σελ. 112. ISBN 978-0-8014-8996-9. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  22. ↑ Ahmet Ersoy· Macie J. Gorny· Vangelis Kechriotis (30 Οκτωβρίου 2010). Modernism: The Creation of Nation States. Central European University Press. σελ. 131. ISBN 978-963-7326-61-5. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  23. ↑ Sylvia Paletschek· Bianka Pietrow-Ennker (2004). Women's emancipation movements in the nineteenth century: a European perspective. Stanford University Press. σελ. 214. ISBN 978-0-8047-6707-1. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2013. 
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Longina Jakubowska (2012). Patrons of History: Nobility, Capital and Political Transitions in Poland. Ashgate Publishing, Ltd. σελ. 141. ISBN 978-1-4094-5663-6. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  25. ↑ «Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach». Muzeum.suwalki.info. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  26. ↑ «Planetary Names: Crater, craters: Konopnicka on Venus». Planetarynames.wr.usgs.gov. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  27. ↑ «Suwałki: odsłonięto pomnik Marii Konopnickiej». M.onet.pl. 8 Οκτωβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  28. ↑ Stephen Cushman· Clare Cavanagh· Jahan Ramazani· Paul Rouzer (26 Αυγούστου 2012). The Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics: Fourth Edition. Princeton University Press. σελ. 1075. ISBN 978-1-4008-4142-4. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  29. ↑ Richard Frucht (2005). Eastern Europe: an introduction to the people, lands, and culture. ABC-CLIO. σελ. 49. ISBN 978-1-57607-800-6. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  30. ↑ Yitzhak Zuckerman (1993). A surplus of memory: chronicle of the Warshaw Ghetto uprising. University of California Press. σελ. 501. ISBN 978-0-520-91259-5. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  31. ↑ Mieczyslaw B. Biskupski (2000). The history of Poland. Greenwood Publishing Group. σελ. 34. ISBN 978-0-313-30571-9. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  32. ↑ 32,0 32,1 Anita Kłos. «On Maria Konopicka's Translation of Ada Negri's Fatalita and Tempeste». Στο: Magda Heydel. Przekładaniec, 2 (2010) vol 24 – English Version. Wydawnictwo UJ. σελ. 113. ISBN 978-83-233-8669-8. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  33. ↑ Ilya Prizel (13 Αυγούστου 1998). National Identity and Foreign Policy: Nationalism and Leadership in Poland, Russia and Ukraine. Cambridge University Press. σελ. 113. ISBN 978-0-521-57697-0. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  34. ↑ Tomasz Kamusella (2007). Silesia and Central European Nationalismus: the emergence of national and ethnic groups in Prussian Silesia and Austrian Silesia, 1848–1918. Purdue University Press. σελ. 170. ISBN 978-1-55753-371-5. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 
  35. ↑ Gerry Oates (2003). «Maria Konopnicka agus Robert Emmet». Seanchas Ardmhacha: Journal of the Armagh Diocesan Historical Society 19 (2): 136–139. 
  36. ↑ Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 16, σελ. 26
  37. ↑ Anita Kłos. «On Maria Konopicka's Translation of Ada Negri's Fatalita and Tempeste». Στο: Magda Heydel. Przekładaniec, 2 (2010) vol 24 – English Version. Wydawnictwo UJ. σελ. 110. ISBN 978-83-233-8669-8. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013. 

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Brodzka, Alina: Maria Konopnicka, έκδ. Wiedza Powszechna, Βαρσοβία 1975
  • Baculewski, Jan: Śladami życia i twórczości Marii Konopnickiej, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Βαρσοβία 1966
  • G. Borkowska: «Ruchliwa fala (Maria Konopnicka i kwestia kobieca)» στο Maria Konopnicka. Głosy o życiu i pisarstwie w 150-lecie urodzin., Βαρσοβία 1992
  • Το ομώνυμο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 16 (1972), σελ. 26


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μάρια_Κονοπνίτσκα&oldid=10214127"