Μάρτιν ΜακΝτόνα

Ο Μάρτιν ΜακΝτόνα (Martin McDonagh), επιτυχημένος θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος και σκηνοθέτης κινηματογράφου ιρλανδικής καταγωγής, θεωρείται ένα από τα πιο πολύπλευρα ταλέντα της Μεγάλης Βρετανίας. Έχει καταξιωθεί ως σημαντικός θεατρικός συγγραφέας από νεαρή ηλικία και ενώ τα πολυβραβευμένα θεατρικά του κάνουν μεγάλη επιτυχία τόσο στη Μεγάλη Βρετανία όσο και στο εξωτερικό.
Η πρωτόλεια σκηνοθετική απόπειρα στον κινηματογράφο, η μικρού μήκους ταινία "Six shooter" έχει ήδη βραβευθεί με Όσκαρ.

Μάρτιν ΜακΝτόνα
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Martin McDonagh (Αγγλικά)
Γέννηση	26  Μαρτίου 1970 Λονδίνο
Χώρα πολιτογράφησης	Δημοκρατία της Ιρλανδίας Ηνωμένο Βασίλειο
Σπουδές	Sacred Heart Catholic School και Salesian College
Ιδιότητα	θεατρικός σκηνοθέτης, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, σκηνοθέτης κινηματογράφου, συγγραφέας και σκηνοθέτης
Αδέλφια	Τζον Μάικλ Μακ Ντόνα
Βραβεύσεις	Academy Award for Best Live Action Short Film (2004), βραβείο Χρυσής Σφαίρας καλύτερου σεναρίου (2023), Ευρωπαϊκό Βραβείο Θεάτρου (1999) και Plimpton Prize
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφικά στοιχεία

Η οικογένεια Μακ Ντόνα εγκατέλειψε την Ιρλανδία λίγο πριν από τη γέννηση του Μάρτιν και κατέφυγε στο Κάμπεργουελ, ένα προάστιο του Λονδίνου όπου γεννήθηκε ο συγγραφέας στις 26 Μαρτίου 1970. Ο μικρός Μάρτιν όμως δεν έχασε την επαφή του με την Ιρλανδία καθώς την επισκεπτόταν κάθε καλοκαίρι. Έτσι περνούσε τους καλοκαιρινούς μήνες μεταξύ της ιδιαίτερης πατρίδας της μητέρας του, το Easkey στο Sligo και εκείνης του πατέρα του, το Κονεμάρα (Connemara) στο Γκάλγουει (Galway). Οι γονείς του ήταν άνθρωποι της εργατικής τάξης: Ο πατέρας του δούλευε στις οικοδομές και η μητέρα του ως παραδουλεύτρα.

Ο Μάρτιν αποφάσισε να παρατήσει το σχολείο σε ηλικία 16 ετών, γιατί οι καθηγητές του είχαν το θράσος να επικρίνουν τα γραπτά του και αποφάσισε να κυνηγήσει την επιτυχία γράφοντας σενάρια για το ραδιόφωνο, καθώς όσα είχε ακούσει μέχρι τότε του είχαν φανεί "μπούρδες". Όταν λοιπόν οι γονείς του επέλεξαν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα προκειμένου να επιστρέψουν στη γενέτειρά τους, εκείνος πήρε την απόφαση, μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό του (και αργότερα γνωστό σεναριογράφο) Τζον Μάικλ, να μείνουν στο Λονδίνο και να αφοσιωθούν στη συγγραφή σεναρίων. Πράγματι, απέστειλε πολυάριθμα σενάρια στο BBC, που απορρίφθηκαν το ένα μετά το άλλο.

Η καταξίωση ήρθε τελικά λίγο αφού έκλεισε τα 25, όταν παρουσιάστηκε με μεγάλη εισπρακτική και καλλιτεχνική επιτυχία το έργο, "Η βασίλισσα ομορφιάς του Λινέιν", του οποίου η συγγραφή είχε ολοκληρωθεί σε οκτώ μόλις μέρες σύμφωνα με δημοσιεύματα. Ο Μακ Ντόνα κατατάχθηκε αρχικά από τους κριτικούς στην ίδια γενιά με τους Σάρα Κέιν και Μαρκ Ρέιβενχιλ (θέατρο "in yer face"). Έκτοτε τα έργα του παίζονται κάθε χρόνο με μεγάλη επιτυχία στη Μεγάλη Βρετανία αλλά και στο εξωτερικό. Το 1997 μάλιστα ο Μακ Ντόνα έγινε ο πρώτος συγγραφέας μετά τον Σαίξπηρ που είδε τέσσερα έργα του να ανεβαίνουν με επιτυχία στο West-End του Λονδίνου από επαγγελματικούς θιάσους μέσα στην ίδια χρονιά. Το Βασιλικό Εθνικό Θέατρο του Λονδίνου τον προσέλαβε ως μόνιμο συνεργάτη-συγγραφέα και οι κριτικές συνεχίζονταν ομόφωνα θετικές ως τον "υπολοχαγό του Ίνισμορ". Το έργο, που επί πέντε χρόνια δεν ανέβαινε σε καμία Λονδρέζικη σκηνή γιατί αναφερόταν στον ΙΡΑ, σόκαρε το κοινό και τους κριτικούς αφού παρουσίαζε θέμα σχετικό με την τρομοκρατία λίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου.

Ο Μάρτιν Μακ Ντόνα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο (2012)

Μετά την αδιαφιλονίκητη επιτυχία των έργων του και τη διεθνή καταξίωση του, ο Μακ Ντόνα, απέκτησε γρήγορα τη φήμη του "κακού παιδιού" του θεάτρου καθώς εμφανιζόταν μεθυσμένος και δε δίσταζε να δίνει προκλητικές ή και υβριστικές απαντήσεις σε θαυμαστές, δημοσιογράφους ή ακόμα και συναδέλφους του. Έτσι, τα τελευταία χρόνια προσπαθώντας να χαμηλώσει τους τόνους, αποφεύγει να δίνει συνεντεύξεις.

Παράλληλα αποφάσισε να σταματήσει τη συγγραφή θεατρικών έργων και να αφοσιωθεί για λίγο στη μεγάλη του αγάπη, τον κινηματογράφο. Η πρώτη του προσπάθεια, μία ταινία μικρού μήκους με τίτλο Six Shooter, που έγραψε και σκηνοθέτησε ο ίδιος, στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία καθώς κέρδισε το βραβείο Όσκαρ για την καλύτερη μικρού μήκους ταινία το 2006. Μέσα στο 2008 κυκλοφορήσε η νέα ταινία του με τίτλο "in Bruges" και πρωταγωνιστές γνωστούς ηθοποιούς όπως ο Ρέιφ Φάινς και ο Κόλιν Φάρελ.

Ο ίδιος εξάλλου έχει δηλώσει τον έχει επηρεάσει ο κινηματογράφος και η τηλεόραση και ιδιαίτερα σκηνοθέτες όπως ο Ντέηβιντ Λιντς, ο Μάρτιν Σκορτσέζε, ο Τέρενς Μάλικ και ο Κουέντιν Ταραντίνο. Από την θεατρική παραγωγή ξεχωρίζει τον Αμερικάνικο Βούβαλο του Μάμετ ενώ αγαπημένα του συγκροτήματα είναι οι Nirvana, οι Sex Pistols και οι Pogues.

Το θεατρικό έργο "A Behanding in Spokane" έκανε πρεμιέρα στο Μπρόντγουεϊ το 2010, ενώ το 2012 κυκλοφόρησε η ταινία "Επτά Ψυχοπαθείς" σε σενάριο και σκηνοθεσία του ίδιου. Τον Ιανουάριο του 2018 σάρωσε τις Χρυσές Σφαίρες με την ταινία Οι Τρεις Πινακίδες Έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι (καλύτερη δραματική ταινία, σενάριο Α' γυναικείου ρόλου, Β' ανδρικού ρόλου).

Αν και υπήρξε μία φημολογία για νέα επικείμενη συνεργασία με τον Τομ Γουέιτς (ο οποίος έχει ήδη συμμετάσχει στους "Επτά Ψυχοπαθείς") και τον Ρόμπερτ Γουίλσον σε μιούζικαλ που αναμενόταν να κάνει πρεμιέρα στο Παρίσι, προς το παρόν το συγκεκριμένο σχέδιο δεν φαίνεται να υλοποιείται.

Το 2022 η ταινία του Τα πνεύματα του Ινισέριν έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο 79ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, όπου ο πρωταγωνιστής του Κόλιν Φάρελ κέρδισε το βραβείο καλύτερου ηθοποιού και ο ΜακΝτόνα κέρδισε το βραβείο καλύτερου σεναρίου. Η ταινία έλαβε επίσης οκτώ κορυφαίες υποψηφιότητες στις 80ες Χρυσές Σφαίρες, κερδίζοντας σε τρεις κατηγορίες: Καλύτερης Ταινίας σε μιούζικαλ ή κωμωδία , Καλύτερου Ηθοποιού σε μιούζικαλ ή κωμωδία (για τον Φάρελ ) και καλύτερου σεναρίου.

Έργα

Θέατρο

Τριλογία του Λινέιν

• The beauty Queen of Leenan (1996)- γνωστό στα ελληνικά ως "Η βασίλισσα ομορφιάς του Λινέιν" και "οι εραστές του Λινέιν"
• A skull in Connemara (1997)- Το κρανίο της Κονεμάρα
• The lonesome West (1997) - γνωστό στα ελληνικά ως "Άγρια Δύση" ή "Μοναξιά στην Άγρια Δύση"

Τριλογία του Αράν

• The cripple of Inishmaan (1997)- Ο σακάτης του Ίνισμαν
• The lieutenant of Inishmore (2001) - Ο υπολοχαγός του Ίνισμορ / Ο Ιρλανδός υπολοχαγός
• The banshees of Inisheer (αδημοσίευτο - δεν έχει παρασταθεί )

Άλλα έργα

• The pillowman (2003) - γνωστό στα ελληνικά ως "ο Πουπουλένιος" 'η "ο Μαξιλαρένιος"
• The Retard is Out in the Cold (αδημοσίευτο - δεν έχει παρασταθεί )
• Dead Day at Coney (αδημοσίευτο - δεν έχει παρασταθεί )
• A Behanding in Spokane (2010)
• Hangmen (2015)

Κινηματογράφος

• Barney Nenagh’s Shotgun Circus (σενάριο)
• Suicide on Sixth Street (σενάριο)
• Six Shooter (2005) (σενάριο και σκηνοθεσία -μικρού μήκους)
• Αποστολή στην Μπριζ (2008) (σενάριο και σκηνοθεσία πρωτ. τίτλος "In Bruges")
• Επτά Ψυχοπαθείς (2012) (σενάριο και σκηνοθεσία, πρωτ. τίτλος "Seven psychopaths")
• Οι τρεις πινακίδες έξω από το Έμπινγκ, στο Μιζούρι (2017) (σενάριο και σκηνοθεσία, πρωτ. τίτλος "Three Billboards Outside Ebbing, Missouri")
• Τα πνεύματα του Ινισέριν (σενάριο και σκηνοθεσία, πρωτ. τίτλος The Banshees of Inisherin)

Διακρίσεις

Θεατρικές διακρίσεις

Παρατίθενται ενδεικτικά:

• 1996 Writers Guild Award για το καλύτερο θεατρικό έργο στο φεστιβάλ Εδιμβούργου (Edinburgh Fringe festival)
• 1996 Βραβείο Τζων Ντιβάιν, ως "πλέον Υποσχόμενος Συγγραφέας" με το έργο "Beauty Queen of Leenane".
• 1996 Βραβείο The evening standard ως "πλέον Υποσχόμενος Πρωτοεμφανιζόμενος Συγγραφέας στη Βρετανική σκηνή" με το έργο "Beauty Queen of Leenane".
• 1997 υποψήφιος για βραβείο Ολίβιε για την καλύτερη νέα κωμωδία με το έργο "A Skull in Connemara".
• 1998 τιμήθηκε με το βραβείο Drama Desk Award 1997-1998 εξαιρετικού θεατρικού έργου με το "Beauty Queen of Leenane".
• 1998 υποψήφιος για βραβείο Τόνυ συγγραφέα του καλύτερου έργου με το έργο "The Beauty Queen of Leenane"
• 1999 υποψήφιος για βραβείο Τόνυ συγγραφέα του καλύτερου έργου με το έργο "The Lonesome West."
• 2003 βραβείο Ολίβιε για την καλύτερη νέα κωμωδία με το έργο "The Lieutenant of Inishmore".
• 2004 βραβείο Ολίβιε για το καλύτερο νέο θεατρικό έργο με το έργο "The Pillowman".
• 2005 τιμήθηκε με το βραβείο Drama Desk Award 2004-2005 εξαιρετικού θεατρικού έργου με το "The Pillowman"
• 2005 υποψήφιος για βραβείο Τόνυ συγγραφέα του καλύτερου έργου με το έργο "The Pillowman"
• 2005 υποψήφιος Drama Desk Award για το καλύτερο θεατρικό έργο με "The Lieutenant of Inishmore" στην παραγωγή του Μπρόντγουει
• 2005 υποψήφιος για βραβείο Τόνυ καλύτερου θεατρικού έργου με το έργο "The Lieutenant of Inishmore" (στην παραγωγή του Μπρόντγουει)
• 2006 Obie Award για το καλύτερο θεατρικό έργο με το έργο "The Lieutenant of Inishmore".

Κινηματογραφικές διακρίσεις

Παρατίθενται ενδεικτικά:

• 2005 Καλύτερη βρετανική μικρού μήκους ταινία, British Independent Film Awards, Μεγ. Βρετανία για το Six Shooter
• 2006 Όσκαρ Καλύτερης μικρού μήκους ταινίας, Academy Awards, ΗΠΑ για το Six Shooter
• 2006 Βραβείο κοινού, Leuven International Short Film Festival για το Six Shooter
• 2018 Χρυσές Σφαίρες για την Καλύτερη δραματική ταινία, το σενάριο, για τον Α' γυναικείο ρόλο και τον Β' ανδρικό
• 2022 Χρυσές Σφαίρες, για την Καλύτερη Ταινία - μιούζικαλ ή κωμωδία, για τον Α' ανδρικό ρόλο και για το σενάριο

Ελληνικές Θεατρικές Παραστάσεις

Ελληνικές θεατρικές παραστάσεις των θεατρικών έργων του ΜακΝτόνα

Πηγές

• Μάρτιν Μακ Ντόνα:"Ο Υπολοχαγός του Ίνισμορ", μτφ Δ. Κιούσης (με τη συνεργασία της Κοραλίας Σωτηριάδου), Θέατρο του Νέου Κόσμου, 2003
• "Ο πουπουλένιος", πρόγραμμα παράστασης Θεάτρου Αμόρε, 2005
• Tougher than the rest The wild man of British theatre is back, and Martin McDonagh is showing no sign of mellowing, του Aleks Sierz, The Sunday Times, 9/11/2003 (στα αγγλικά)
• Martin McDonagh στη βάση κινηματογραφικών δεδομένων IMDb (The Internet Movie Database) (στα αγγλικά)
• Interview - Martin McDonagh: Playboy of the West End world] Τhe Independent, Jun 15, 2002 της Liz Hoggard, συνέντευξη του συγγραφέα (στα αγγλικά)
• Martin McDonagh Finds His Inner Thug as Film Director της CARYN JAMES, NYTimes, 4/4/2006 (στα αγγλικά)