Μέταλλο Σερρών
Συντεταγμένες: 41°19′3.47″N 23°25′54.70″E / 41.3176306°N 23.4318611°E
Το Μέταλλο, έως το 1927 γνωστό ως Καρατάς,[1] είναι εγκαταλελειμμένος οικισμός, καθώς και ονομασία ενός ευρύτερου συγκροτήματος εγκαταλελειμμένων συνοικισμών, που βρίσκονται στον σημερινό Δήμο Σιντικής της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Ο οικισμός Μέταλλο, βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 650 μέτρων, στις νότιες πλαγιές του όρους Άγκιστρο ή Τσιγκέλι, σε απόσταση 9 χλμ. δυτικά από το Αχλαδοχώρι Σερρών και 10 χλμ. βόρεια-βορειοανατολικά από το Σιδηρόκαστρο.[2]
| Μέταλλο | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Σερρών |
| Δήμος | Σιντικής |
| Δημοτική Ενότητα | Αχλαδοχωρίου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονίας |
| Νομός | Σερρών |
| Υψόμετρο | 650 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Πραγματικός | 292 |
| Έτος απογραφής | 1940 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Καρατάς Μαύρη Πέτρα |
Ιστορία Επεξεργασία
Οθωμανική περίοδος Επεξεργασία
Κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το συγκρότημα απαρτιζόταν από τους μαχαλάδες Καρατάς, Τσαβδαρλή, Ελεζλή, Ομερλή, Μπουγιούκ και Τσεγκ. Ανήκαν διοικητικά στον Καζά του Ντεμίρ Ισάρ του Σαντζακίου των Σερρών του Βιλαετίου της Θεσσαλονίκης. Η ονομασία Καρατάς στην τουρκική γλώσσα σημαίνει «μαύρη πέτρα».
Στη δημογραφική μελέτη «Εθνογραφία των Βιλαετίων Αδριανούπολης, Μοναστηρίου και Θεσσαλονίκης» που εκδόθηκε το 1878 στην Κωνσταντινούπολη, εκτιμάται ότι το 1873 ο οικισμός Καρατάς αποτελούνταν από 32 σπίτια και 80 μουσουλμάνους κατοίκους.[3] Το έτος 1891, ο Γκεόργκι Στρέζοφ έγραψε σχετικά:
Το Καρατάς είναι το όνομα τριών οικισμών, του Καρατάς, του Μπουγιούκ μαχαλά και του Ομερλή μαχαλά, που βρίσκονται σε πολύ κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Βρίσκονται στους πρόποδες του όρους Τσιγκέλι, 2½ ώρες από το Δεμίρ Ισάρ. Πολύ φτωχοί· λίγοι αγρότες· οι υπόλοιποι είναι ξυλουργοί από το Κρούσοβο και το Δεμίρ Ισάρ. Ο πληθυσμός είναι εξαιρετικοί ιππείς. Στο Καρατάς 25 οικίες, στο Μπουγιούκ μαχαλά 40 και στο Ομερλή μαχαλά 9.[4]
Η Τσαβδαρλή είναι το όνομα τεσσάρων οικισμών στους πρόποδες της Μπέσα (σ.σ. η κορυφή του όρους Τσιγκέλι), 3 ώρες βόρεια από το Δεμίρ Ισάρ. Ασχολούνται ελάχιστα με τη γεωργία, κυρίως με την κτηνοτροφία. Εκτρέφουν πολλές μέλισσες. 40 τουρκικά σπίτια.[5]
Η στατιστική μελέτη του Βούλγαρου Βασίλ Κάντσωφ, «Μακεδονία, Εθνογραφία και Στατιστική», εκτιμά ότι το 1900 ο οικισμός είχε 150 Τούρκους κατοίκους.[6] Στην «Εθνολογική Στατιστική των Βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου» του Αθανάσιου Χαλκιόπουλου που εκδόθηκε το 1910 στην Αθήνα, ο οικισμός αναφέρεται ως μουσουλμανικός.[7] Σε υπολογισμούς που εξέδωσε, το έτος 1919, η Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, προ του 1912 αναφέρονται 120 μουσουλμάνοι κάτοικοι, ενώ κατά τον Αύγουστο του 1915 ο οικισμός ήταν πλέον ακατοίκητος, καθώς οι Τούρκοι κάτοικοι αποχώρησαν[8].
Σύγχρονη ιστορία Επεξεργασία
Με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων, ο οικισμός περιήλθε στην ελληνική επικράτεια και κατά την ελληνική απογραφή του 1913 είχε πληθυσμό 78 μουσουλμάνων κατοίκων.[9][10] Το 1920 προσαρτήθηκε στη νεοσυσταθείσα κοινότητα Κρουσόβου (Αχλαδοχώρι), μαζί με τα χωριά Ελεζλή, Κίρτσοβον (Καρυδοχώρι) και Τσερβίστα (Καπνόφυτο), ενώ το 1927 μετονομάστηκε σε Μέταλλον.[11][12] Σε χάρτες της εποχής ο οικισμός αναφέρεται και ως Μαύρη Πέτρα.[13]
Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων, στο Μέταλλο εγκαταστάθηκαν τη δεκαετία του 1920 τουλάχιστον 100 οικογένειες προσφύγων.[14]
Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη δημιουργία πολεμικού μετώπου στην οχυρωματική γραμμή κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, ο οικισμός εγκαταλείφθηκε και καταστράφηκε. Σε απόσταση 2.5 χλμ. βορειοδυτικά του οικισμού και σε υψόμετρο 800 μέτρων, βρισκόταν το ομώνυμο οχυρό Καρατάς της Γραμμής Μεταξά.
Σήμερα, στην τοποθεσία του εγκαταλελειμμένου οικισμού υπάρχουν τα ερείπια των σπιτιών που υπήρχαν κάποτε εκεί, καθώς και τα ερείπια του δημοτικού σχολείου. Στην κορυφή του βράχου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, στον χώρο της οποίας υπάρχει ονομαστική μαρμάρινη πλάκα στη μνήμη των οικογενειών του Μετάλλου κατά την περίοδο 1924-1941. Κάτοψη των χαλασμάτων του οικισμού είναι, επίσης, ορατή σε αεροφωτογραφίες της περιόδου 1945-1960.[15]
Στις κορυφογραμμές του όρους Τσιγκέλι, περιμετρικά του συγκροτήματος των εγκαταλελειμμένων οικισμών, σήμερα υπάρχουν βιομηχανικές εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με ανεμογεννήτριες.
Πληθυσμός Επεξεργασία
Στατιστικές μελέτες 19ου αιώνα Επεξεργασία
| Έτος
αναφοράς |
Πληθυσμός | Αναφ. |
|---|---|---|
| 1873 | 80 κάτοικοι, 32 οικίες | [3] |
| 1891 | 25 οικίες | [4] |
| 1900 | 150 κάτοικοι | [6] |
Απογραφές ελληνικού κράτους Επεξεργασία
| Απογραφή | Πληθυσμός | Αναφ. |
|---|---|---|
| 1913 | 78 | [9] |
| 1915 | 0 | [10] |
| 1920 | - | [16] |
| 1928 | 216 | [17] |
| 1940 | 292 | [18] |
Χάρτης Επεξεργασία
Φωτογραφίες Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Καρατάς (Σερρών)». Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ). Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2023.
- ↑ «Gov.gr - Θέαση». gov.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2023.
- ↑ 3,0 3,1 Ethnographic des Vilayets d'Andrinople, de Monastir, et de Salonique (στα Γαλλικά). Κωνσταντινούπολη: Courrier d`Orient. 1878. σελ. 34. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2023.
- ↑ 4,0 4,1 Στρέζοφ, Γκεόργκι (1891). Два санджака отъ Источна Македония (Δυο σαντζάκια της Ανατολικής Μακεδονίας) (PDF) (στα Βουλγαρικά). σελ. 853. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2023.
- ↑ Στρέζοφ, Γκεόργκι (1891). Два санджака отъ Источна Македония (Δυο σαντζάκια της Ανατολικής Μακεδονίας) (PDF) (στα Βουλγαρικά). σελ. 855. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2023.
- ↑ 6,0 6,1 Κάντσωφ, Βασίλ (1900). Македония. Етнография и статистика. Σόφια: Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών.
9. Кара Ташъ Махале
- ↑ Χαλκιόπουλος, Αθανάσιος (1910). Εθνολογική Στατιστική των Βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου. Αθήνα: Τυπογραφείο Νομικής. σελ. 55.
- ↑ Στατιστικοί πίνακες του πληθυσμού κατ' εθνικότητας των νομών Σερρών και Δράμας. Αθήνα: Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού. 1919. σελ. 9.
- ↑ 9,0 9,1 Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1915). Απαρίθμησις των Κατοίκων των Νέων Επαρχιών της Ελλάδος του Έτους 1913 (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 48.
- ↑ 10,0 10,1 Στατιστικοί πίνακες του πληθυσμού κατ' εθνικότητας των νομών Σερρών και Δράμας. Αθήνα: Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού. 1919. σελ. 9.
17. Καρατάς
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 2Α΄/4-1-1920. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 7.
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 7Α΄/14-1-1927. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 46.
- ↑ Φύλλο χάρτη 41° 41° Θεσσαλονίκη (Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών - United Nations Library & Archives at Geneva έκδοση). Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού.
- ↑ Ονομαστικόν Ευρετήριον Αγροτών Προσφύγων - Τόμος 1ος. Αθήνα: Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων. 1928. σελ. ΧΧΧI.
Αύξων αριθ. υπεύθ. δηλώσεων 111421 - 111520: Μέταλλον (πρ. Καρατάς)
- ↑ «Gov.gr - Θέαση (υπόβαθρο 1945-1960)». gov.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2023.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1921). Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 280.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1935). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 321.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (1950). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 352.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Χάρτης της περιοχής όπου αποτυπώνεται το συγκρότημα Καρατάς (από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του ΟΗΕ)
Πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό για το οχυρό Καρατάς
Βίντεο του οχυρού Καρατάς (από την Κοιν.Σ.Επ. Άγκιστρο Δράση)