Μελούνα

Η Μελούνα είναι ορεινή διάβαση στα νοτιοδυτικά του Κάτω Ολύμπου με υψόμετρο 540 μ. και ορεινός αυχένας που σχηματίζεται από τον ορεινό όγκο του Μενεξέ (868 μ.) από τα βόρεια και του υψώματος Χασάν Μελούνα (563 μ.) από τα νότια. Από τον αυχένα αυτό επικοινωνεί η πεδιάδα της Ελασσόνας με την πεδιάδα του Πηνειού ποταμού. Η διάβαση της Μελούνας βρίσκεται σε απόσταση 17 περίπου χλμ. από τον Τύρναβο.

Ιστορία

Κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 η γραμμή Χασάν Μελούνας - Μελούνας - Μενεξέ αποτελούσε την οροθετική γραμμή του Βασιλείου της Ελλάδος και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η άμυνα της περιοχής αυτής είχε ανατεθεί στη 2η ταξιαρχία υπό το συνταγματάρχη Μαστραπά. Για την άμυνα του μετώπου Χασάν Μελούνας - Μελούνας που είναι απόσταση 4 χλμ. είχε διατεθεί δύναμη μόλις 3,5 λόχων με ουλαμό ευζώνων και ουλαμό πυροβολικού, πολύ ανεπαρκής για να συγκρατήσει οργανωμένη επίθεση. Ο αγώνας άρχισε στις 5 Απριλίου του 1897 με προπαρασκευαστικές ενέργειες κατάληψης του Μενεξέ. Την επομένη, την 8η πρωινή ισχυρές τουρκικές δυνάμεις με πυροβολικό άρχισαν να προσβάλουν την περιοχή Χασάν Μελούνα των ελληνικών τμημάτων που όμως με σθεναρή αντίσταση συγκράτησαν τον αγώνα μέχρι τις νυκτερινές ώρες. Τότε συμπτύχθηκαν εγγύτερα στις νότιες προσβάσεις της Μελούνας κοντά στο χωριό Λυγαριά και το χωριό Καρα τζιόλι (σημερινό Αργυροπούλι).

Στις 23.00 περίπου υποχώρησε και η μόνη που είχε απομείνει, στη στενωπό αυτή, διμοιρία πεζικού υπό τον τότε ανθυπολοχαγό Βελισσάριο.

Έτσι την επομένη το πρωί η Μελούνα είχε καταληφθεί πλήρως από τους Τούρκους με πολλές όμως απώλειες. Οι ελληνικές απώλειες ήταν: νεκροί 1 αξιωματικός και 21 οπλίτες, τραυματίες 4 αξιωματικοί (οι 3 διοικητές λόχων) και 75 οπλίτες.

Λαογραφία

Με την έκφραση «Ελλάδα της Μελούνας» χαρακτηριζόταν η περιορισμένη εδαφική έκταση του τότε νεοελληνικού κράτους, σε αντιδιαστολή με τους πόθους που ανέπτυξαν οι τότε θιασώτες και οπαδοί της Εθνικής Εταιρείας, που πίστευαν σε νικηφόρο πόλεμο επί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.