Μετάθεση (ψυχολογία)
Στην ψυχολογία, η μετάθεση (γερμανικά: Verschiebung, "shift, move") ή μετατόπιση (displacement) ή αντικατάσταση, είναι ένας ασυνείδητος αμυντικός μηχανισμός με τον οποίο το μυαλό αντικαθιστά έναν επικίνδυνο ή μη αποδεκτό στόχο ή συναίσθημα, με έναν άλλο στόχο ή κάποιο άλλο αντικείμενο ή πρόσωπο το οποίο είναι ευκολότερο να εφαρμοστούν και να εκφραστούν αυτές οι παρορμήσεις.[1]
Είναι ένας όρος που προέρχεται από τον Φρόυντ.[2] Η μετάθεση λειτουργεί ασυνείδητα και η μεταφορά συναισθημάτων, ιδεών ή επιθυμιών χρησιμοποιείται κυρίως για να μετριάσει το άγχος που δημιουργούν οι επιθετικές ή σεξουαλικές παρορμήσεις.
Φρόιντ Επεξεργασία
Ο Φρόιντ αρχικά είδε την μετάθεση ως μέσο παραμόρφωσης των ονείρων, που περιλαμβάνει αλλαγή της έμφασης από σημαντικά σε ασήμαντα χαρακτηριστικά[3] ή την αντικατάσταση ενός πράγματος με μία ψευδαίσθηση.[4] Ο Φρόιντ το ονόμασε «μετατόπιση της προφοράς».
Αντικατάσταση υποκείμενου: Τα συναισθήματα που συνδέονται με ένα άτομο μετατοπίζονται σε ένα άλλο άτομο. Ένας άντρας που είχε μια κακή μέρα στο γραφείο, έρχεται σπίτι και φωνάζει στη γυναίκα και τα παιδιά του, μετατοπίζει τον θυμό του από το χώρο εργασίας και το αφεντικό του, στην οικογένειά του. Ο Φρόιντ πίστευε ότι όταν τα παιδιά φοβούνται κάποιο ζώο, ενδεχομένως να εκτοπίζουν τους φόβους των γονιών τους στο ζώο.[5]
Αντικατάσταση χαρακτηριστικού: Όταν ένα χαρακτηριστικό που αντιλαμβάνεται κάποιος ότι είναι στοιχείο της προσωπικότητάς του αλλά δεν μπορεί να το δεκτεί, αποδίδεται σε κάποιο άλλο άτομο. Αυτός είναι ουσιαστικά ο μηχανισμός της ψυχολογικής προβολής, μια πλευρά του εαυτού προβάλλεται (μετατοπίζεται) σε κάποιον άλλο. Ο Φρόιντ έγραψε ότι οι άνθρωποι συνήθως αντικαθιστούν τις επιθυμίες τους πάνω στο θέλημα του Θεού.[6]
Σωματική αντικατάσταση: Μια αίσθηση από τα γενητικά όργανα μπορεί να την βιώσει το άτομο στο στόμα (μετατόπιση προς τα πάνω) ή μια στοματική αίσθηση στα γεννητικά όργανα (μετατόπιση προς τα κάτω). Ο μυθιστοριογράφος John Cleland στο «Fanny Hill» αναφέρεται στον αιδοίο ως «το κάτω στόμα».[7] Η σεξουαλική έλξη προς το ανθρώπινο σώμα μπορεί να αντικατασταθεί από τον σεξουαλικό φετιχισμό, μερικές φορές σε ένα συγκεκριμένο μέρος του σώματος όπως για παράδειγμα το πόδι ή άλλες φορές σε κάποιο άψυχο φετιχιστικό αντικείμενο.
Ο Φρόιντ είδε επίσης τη μετατόπιση να συμβαίνει στα αστεία και το χιούμορ,[8] καθώς και στις νευρώσεις - ο εμμονικός νευρωτικός είναι ιδιαίτερα επιρρεπής στην τεχνική της μετάθεσης και το κάνει αυτόματα. [9] Όταν συμβαίνουν δύο ή περισσότερες μεταθέσεις προς την ίδια ιδέα, το φαινόμενο ονομάζεται συμπύκνωση (από το γερμανικό Verdichtung ).
Επιθετικότητα Επεξεργασία
Το επιθετικό ένστικτο - γνωστό ως mortido - μπορεί να αντικατασταθεί όπως και αυτό της λίμπιντο (σεξουαλική ορμή). Για παράδειγμα ο επαγγελματικός ή αθλητικός ανταγωνισμός, ή το κυνήγι, προσφέρουν άφθονες ευκαιρίες για την έκφραση του εκτοπισμένου ενστίκτου του θανάτου.[10]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Eric Berne, A Layman's Guide to Psychiatry and Psychoanalysis (1976) p. 399
- ↑ Salman Akhtar, Comprehensive Dictionary of Psychoanalysis (2009) p. 82
- ↑ Sigmund Freud, New Introductory Lectures on Psychoanalysis (PFL 2) p. 49–50
- ↑ Sigmund Freud, Introductory Lectures on Psychoanalysis (PFL 1) p. 208
- ↑ Freud, S. (1913). Totem and taboo: Some points of agreement between the mental lives of savages and neurotics. Complete Works, 13: 1–162, London: Hogarth.
- ↑ Freud, S. (1927). The future of an illusion. Complete Works, 21: 1–56. London: Hogarth.
- ↑ Cleland, J. Memoirs of a Woman of Pleasure. Critical ed. by Peter Sabor, Oxford, UK: Oxford University Press, 1985.
- ↑ New Introductory Lectures p. 49
- ↑ Sigmund Freud Case Studies II (PFL 9) p. 120-1
- ↑ Berne, p. 80