Μεταρρυθμίσεις των Βουρβόνων


Με τον όρο Μεταρρυθμίσεις των Βουρβόνων ή Βουρβονικές Μεταρρυθμίσεις ονομάζεται η σειρά των μέτρων που πάρθηκαν κατά τον 18ο αιώνα στην Ισπανία, μετά την άνοδο του Οίκου των Βουρβόνων στο βασιλικό της θρόνο και αποσκοπούσαν στην ανόρθωση της ισπανικής ισχύος.

Πορτρέτο του βασιλιά Καρόλου Γ' της Ισπανίας.


Μετά τον τερματισμό του πολέμου της Ισπανικής Διαδοχής και τη συνθήκη της Ουτρέχτης η Ισπανία είχε αναγκαστεί να παραδόσει το σύνολο των ευρωπαϊκών της κτήσεων και να παραχωρήσει εμπορικά προνόμια στη Μεγάλη Βρετανία. Έχοντας υποστεί και στο εσωτερικό της πολλές καταστροφές από τις παρατεταμένες συγκρούσεις μεταξύ των οπαδών των Βουρβόνων και των Αψβούργων, η κατάσταση της ήταν οικτρή. Σε μια προσπάθεια της νέας κυβέρνησης, του βασιλιά Φιλίππου Ε' να ανορθώσει την ισπανική ισχύ, εισήχθησαν διάφορες μεταρρυθμίσεις. Έτσι αρχικά ενισχύθηκε ο συγκεντρωτισμός της διοίκησης με την κατάργηση των παλαιών προνομίων που απελάμβαναν διάφορες περιοχές του ισπανικού στέμματος, αφαιρέθηκαν αρμοδιότητες από τα Κορτέζ, την Εκκλησία και τις διάφορες συντεχνίες. Όλες αυτές οι μεταρρυθμίσεις προέρχονταν από τη Γαλλία και επιδίωκαν την εισαγωγή των γαλλικών προτύπων διοίκησης στην Ισπανία. Αργότερα εισήχθησαν και νεές μεταρρυθμίσεις, όπως η ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων, η ενίσχυση και η προστασία της τοπικής οικονομίας από τον ξένο ανταγωνισμό. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αφορούσαν μόνο την Ισπανία και όχι τις αποικίες, οι οποίες θεωρούντο απλώς πηγές πολυτίμων μετάλλων.

Παρ' όλες τις προσπάθειες η Ισπανία ηττήθηκε από τους Άγγλους κατά τη διάρκεια του Επταετούς πολέμου. Η τότε βασιλική κυβέρνηση αποφάσισε ότι έπρεπε να ενισχύσει την εξουσία της στις αποικίες, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό των άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Έτσι οι μεταρρυθμίσεις, που είχαν εισαχθεί στην Ισπανία κατά τις αρχές του 18ου αιώνα, άρχισαν να εισάγονται και στις αποικίες, με κύρια επιδίωξη την ενίσχυση της κεντρικής εξουσίας και την καλύτερη εκμετάλευση του πλούτου των αποικιών. Επί Καρόλου Γ' άρχισε μια μεθοδική καταγραφή του πλούτου των αποικιών, εξερεύνηση της ενδοχώρας και μελέτη για την ανακάλυξη πρώτων πηγών, ίδρυση εμπορικών λιμένων για απευθείας εμπόριο με την Ισπανία, εισαγωγή πολλών κρατικών μονοπωλίων και αύξηση των φόρων. Σε επίπεδο πολιτικής διοίκησης, οι υποθέσεις των αποικιών μεταφέρθηκαν στο υπουργείο αποικιών. Η τοπική αριστοκρατία (criollos=Κρεολλών) αντικαταστάθηκε από ισπανούς αξιωματούχους, διορισμένους απ' ευθείας από το στέμμα και η διοίκηση αναδιοργανώθηκε σε τρεις μεγάλες περιφέρειες. Παράλληλα απελάθηκαν όλοι οι Ιησουΐτες από τις αποστολές τους. Παρά τις μεταρρυθμίσεις αυτές, με το ξέσπασμα της γαλλικής επανάστασης άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τη διάλυση της ισπανικής αποικιακής αυτοκρατορίας.