Μολδαβική Επανάσταση του 1848
Η Μολδαβική Επανάσταση του 1848 ήταν ανεπιτυχής ρουμανική φιλελεύθερη και ρομαντική εθνικιστική επανάσταση στο πριγκιπάτο της Μολδαβίας. Μία από τις επαναστάσεις του 1848, συνδέεται στενά με την επιτυχημένη επανάσταση στη Βλαχία και στόχο είχε να ανατρέψει τη διοίκηση από την Αυτοκρατορική Ρωσία υπό το καθεστώς του Regulamentul Organic. Υπό την ηγεσία μιας ομάδας νεαρών διανοούμενων, κατεστάλη γρήγορα, παρά το γεγονός ότι οι Μολδαβοί επαναστάτες ήταν πιο συντηρητικοί και πρόθυμοι να συμβιβαστούν απ'ότι οι αντίστοιχοι στη Βλαχία, καθώς η μολβαδική πολιτική και κοινωνική ζωή συνέχισε να κυριαρχείται από συντηρητικούς αριστοκράτες και η μεσαία τάξη ήταν ακόμη σε εμβρυικό επίπεδο.[1]
Υπόβαθρο Επεξεργασία
Στη Μολδαβία, οι Βογιάροι, από τις κατώτερες τάξεις των οποίων προέρχονταν οι επαναστάτες, ήρθαν σε διαμάχη με τον πρίγκιπα Μιχαήλ Στούρτζα, εναντιώμενοι στον αυταρχισμό και την αποτυχία να τους συμβουλευτεί, ενώ κάποιοι επιθυμούσαν τον θρόνο για τους ίδιους. Τον αποκήρυξαν στην Αγία Πετρούπολη και στην Κωνσταντινούπολη, σχηματίζοντας συνωμοσίες στην γενική συνέλευση, αλλά επειδή ήταν εσωτερικά διχασμένοι και χωρίς λαϊκή υποστήριξη, ο Στούρτζας δεν ανησύχησε από αυτές τις αψιμαχίες.[2]
Οι χωρικοί ήταν επίσης εξαγριωμένοι και ανάμεσα στο 1846 και το 1848, η αντιπολίτευση στον Στούρτζα ενισχύθηκε. Οι εμπορικοί και βιομηχανικοί σύνδεσμοι στο Ιάσιο (την πρωτεύουσα) εναντιώθηκαν το 1846 στα σχέδια του πρίγκιπα να αυξήσει ξανά τους φόρους. Σε πολλές αγροτικές περιοχές μικροί και μεσαίοι ακτήμονες εναντιώθηκαν στην πληρωμή επιπλέον φόρων και το καλοκαίρι του 1847 έλαβαν χώρα έντονες διαμαρτυρίες σε πολλά ζουντέτς από φιλελεύθερους βογιάρους για έδρες στην γενική συνέλευση. Οι χωρικοί στη Μολδαβία και στη Βλαχία αρνήθηκαν να εκτελέσουν εργασίες, με τη βία να αυξάνει το καλοκαίρι και την επόμενη άνοιξη. Πρόθυμοι για αλλαγή, οι διανοούμενοι παρακινήθηκαν από την Φεβρουριανή επανάσταση στο Παρίσι, όπου σπούδαζαν κάποιοι από αυτούς.[3][4]
Πορεία Επεξεργασία
Ιάσιο Επεξεργασία
Οι Μολδαβοί επαναστάτες έφτασαν στο Ιάσιο αφότου ξέσπασε η επανάσταση στη Βλαχία. Τις 8 Απριλίου 1848, μερικοί βογιάροι αντίθετοι στον Στούρτζα, νεότεροι φιλελεύθεροι βογιάροι και αντιπρόσωποι της μεσαίας τάξης και άλλων αστικών τάξεων, ίσως συνολικά χίλιοι, συναντήθηκαν στο ξενοδοχείο Petersburg για να αποφασίσουν την πορεία δράσης τους. Αυτή η συνάντηση ήταν η αποκορύφωση αρκετών εβδομάδων μικρών ιδιωτικών συναντήσεων και πολλών δημοσίων μανιφέστο τα οποία κατήγγηλαν τον δεσποτισμό, τα οποία εκδίδονταν μαζί με νέα από τα γεγονότα σε Παρίσι, Βιέννη και Βερολίνο. Επικράτησαν οι μετριοπαθείς, πείθοντας τους συγκεντρωμένους να υποστηρίξουν ένα αίτημα προς τον πρίγκιπα το οποίο ανέφερε όλα τα παράπονά τους και πρότεινε κατάλληλες μεταρρυθμίσεις. Επίσης, συμφώνησαν να διαλύσουν την συνέλευσή τους και όλες τις άλλες οργανώσεις μετά την αποστολή του αιτήματος. Αυτή η κίνηση φαίνεται να οφείλεται στον φόβο ότι οι κατώτερες αστικές τάξεις και οι γεωργοί θα ωθούσαν τις διαμαρτυρίες στα άκρα.[5][6]
Η επιτροπή, με πρόεδρο τον ποιητή Βασίλε Αλεξανδρί διαμόρφωσαν την Petiţia-proclamaţie ("αίτημα-διακήρυξη") απευθυνόμενη στο ευρύ κοινό και τον πρίγκιπα. Ο στόχος τους ήταν η εγκαθίδρυση ενός φιλελεύθερου πολιτικού καθεστώτος και η ανάπτυξη της οικονομίας. Η αυστηρή υπακοή στους νόμους από τους αξιωματούχους καθώς και τους πολίτες τέθηκε ως βασική αρχή της κυβέρνησης - αναφορά στη διαφθορά και την αυθαιρεσία στο αυταρχικό καθεστώς του Στούρτζα. Οι κανόνες στη συνέχεια διευκρινίστηκαν για την εκλογή νέας, πιο αντιπροσωπευτικής συνέλευσης με αυξημένες εξουσίες, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων να αποστέλλει προτάσεις στον πρίγκιπα για όλα τα θέματα σχετικά με το δημόσιο όφελος και να εξετάζει όλες οι κυβερνητικές διατάξεις σχετικά με τις δημόσιες υποθέσεις και τη δικαστική διοίκηση πριν εφαρμοστούν. Επίσης, ζήτησαν τη δημιουργία εθνικής τράπεζας «για να διευκολύνει το εμπόριο» και την κατάργηση όλων των δασμών «επιζήμιων στη γεωργία και στο εμπόριο», ζητώντας επίσης την βελτίωση των σχέσεων των αγροτών με τους γαιοκτήμονες και το κράτος. Ενώ ήταν δεσμευμένοι να μεταρρυθμίσουν ιδρύματα, δεν σκόπευαν να ανατρέψουν τις υπάρχουσες πολιτικές και κοινωνικές δομές του πριγκιπάτου.[5][7]
Ο Στούρτζας έλαβε το αίτημα-διακήρυξη τις 9 Απριλίου και συμφώνησε σε 33 από τα 35 σημεία του, απορρίπτοντας αυτά που σχετίζονταν με τη διάλυση της γενικής συνέλευσης και τη δημιουργία εθνοφρουράς, και επίσης, φαίνεται, διαφώνησε στην κατάργηση της λογοκρισίας.[5] Προς έκπληξή του, οι ηγέτες του κινήματος απαίτησαν να δεχτεί όλο το αίτημα. Ο Στούρτζας αποσύρθηκε στους στρατώνες και το απόγευμα άρχισε να οργανώνει την συντριβή της αντιπολίτευσης. Κατά τη διάρκεια σύντομης μάχης, αρκετοί άνθρωποι πέθαναν και 300 συνελήφθησαν.[8] Ανάμεσα σε αυτούς που διέφυγαν, είτε στην Τρανσυλβανία είτε στη Βουκοβίνα, ότι ο Αλεξανδρί και ο νεαρός αξιωματικός Αλεξάνδρου Ιοάν Κούζα, ο οποίος θα διοικούσε τα ενωμένα πριγκιπάτα τη δεκαετία του 1860. Ο Στούρτζας, ο οποίος πλέον σταμάτησε μόνιμα κάθε διαφωνία, συνέλαβε ακόμη και υπόπτους για αντιπολίτευση, επέβαλε αυστηρή λογοκρισία και όσοι φοιτητές επέστρεφαν από τη Γαλλία ανακρίνονταν στα σύνορα πρωτού τους επιτραπεί η είσοδος στο πριγκιπάτο.[9][10][11]
Το Μολδαβικό κίνημα και το αντίστοιχο βλαχικό σήμαναν συναγερμό στη Ρωσία, η οποία στα τέλη Μαρτίου είχε προειδοποιήσει τον Στούρτζα και τον πρίγκιπα Γκεόργκε Μπιμπέσκου ότι στρατιές θα διαβούν τον Προύθο εάν το οργανικό σύστημα επρόκειτο να αλλάξει. Η απειλή θορύβησε τον Στούρτζα και τον οδήγησε να αρνηθεί τις διεκδικήσεις των φιλελευθέρων. Τον Απρίλιο, μετά τον διασκορπισμό των αιτούντων του Ιασίου, ο Τσάρος Νικόλαος απέστειλε τον συνταγματάρχη Αλεξάντρ Ντουχάμελ να ερευνήσει την κατάσταση. Στο Ιάσιο προέτρεψε τον πρίγκιπα να προχωρήσει σε μερικές μετριοπαθείς παραχωρήσεις ώστε να διαχυθεί η ένταση, αλλά αργότερα απέρριψε οποιαδήποτε άλλη κίνηση προς τον «φιλελευθερισμό».[12]
Τσερνάουτσι Επεξεργασία
Στο Τσερνάουτσι, Βουκοβίνα, Μολδαβοί φιλελεύθεροι σχημάτισαν την Μολβαδική Επαναστατική Επιτροπή (Comitetul Revoluţionar Moldovean), με επικεφαλής τον Μιχαήλ Κογκαλνιτσέανου για να οριστεί η νέα δήλωση αρχών, η Dorinţele partidei naţionale din Moldova («Οι Επιθυμίες του Εθνικού Κόμματος στη Μολδαβία»), η οποία δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο. Πιο φιλελεύθερη από το αίτημα της 9 Απριλίου, έκανε έκκληση για εκλεγμένη εθνοσυνέλευση με αυξημένες εξουσίες, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να νομοθετούν, και επέκταση της αυτονομίας των ζουντέτς, των πόλεων και των αγροτικών κοινοτήτων.[8][10][13]
Ο Κογκαλνιτσέανου δημιούργησε επίσης το προσχέδιο ενός συντάγματος, του Proiectul de Constituţie, το οποίο καθιστά την νομοθεσία κύριο κλάδο της κυβέρνησης, επιτρέποντάς της να ψηφίζει για φόρους, ο σχεδιασμός του ετήσιου προϋπολογισμού, να μεταρρυθμίζει νόμους, να εκλέγει πρίγκιπα και να διαλέγει μητροπολίτη και επισκόπους της ορθόδοξης εκκλησίας. Ο Κογκαλνιτσέανου, μελλοντικός πρωθυπουργός της Ρουμανίας, πρότεινε όλες οι κοινωνικές τάξεις να εκπροσωπούνται στην συνέλευση, χωρίς την ανάγκη καθολικής ψηφοφορίας, αλλά με τη δημιουργία εκλογικού κολλεγίου, δίνοντας στις ανώτερες τάξεις αυξημένη εξουσία. Όπως και οι περισσότεροι συνεργάτες του, ένιωσε υποχρεωμένος να παραμείνει προσεκτικός σχετικά με την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, αναγνωρίζοντας τον κυρίαρχο ρόλο των βογιάρων και περιορίζοντας την συμμετοχή των χωρικών εξαιτίας της έλλειψης παιδείας και εμπειρίας.[8]
Αντίκτυπος Επεξεργασία
Τις 7 Ιουλίου, ρωσικά στρατεύματα εισήλθαν στη Μολδαβία ώστε να αποτρέψουν την εγκαθίδρυση επαναστατικής κυβέρνησης παρόμοια με αυτή στο Βουκουρέστι, αλλά έφτασαν στη Βλαχία τις 27 Σεπτεμβρίου. Η στρατιωτική διοίκηση διήρκησε μέχρι την 1 Μαΐου 1849, όταν η Σύμβαση του Μπάλτα Λιμάν υπογράφηκε με την Οθωμανική κυβέρνηση και αποκατέστησε τον κοινό ρωσοτουρκικό έλεγχο στα Πριγκιπάτα του Δούναβη.[14][15]
Οι δυνάμεις όρισαν τον Γκριγκόρε Αλεξάνδρου Γκίκα ως νέο πρίγκιπα της Μολδαβίας το 1849. Ήταν σύμφωνος με τις μεταρρυθμίσεις και το 1848 υποστήριξε το φιλελεύθερο πρόγραμμα. Η επιλογή έγινε κυρίως εξαιτίας του Οθωμανού μεγάλου βεζίρη Ρεσίντ πασά, ο οποίος είχε εντυπωσιαστεί από τον μέτριο φιλελευθερισμό του Γκίκα, ο οποίος πίστευε ότι θα εγκαθιστούσε σταθερή διοίκηση μετά από χρόνια αναταραχών. Παρέμεινε σύμφωνος με την φιλελεύθερη πολιτική και επέτρεψε την επιστροφή των επαναστατών στη Μολδαβία και χρησιμοποίησε πολλούς αυτούς στην διοίκηση, συμπεριλαμβανομένων των Κογκαλνιτσέανου, Αλεξαντρί και Ιόν Ιονέσκου ντε λα Μπραντ. Εισήγαγε σημαντικές διοικητικές μεταρρυθμίσεις και προώθησε την οικονομική ανάπτυξη και την εκπαίδευση, αλλά τελικά έχασε την εύνοια των επαναστατών επειδή απέτυχε να αλλάξει το καθεστώς των αγροτών ή να διευρύνει τη συμμετοχή των μεσαίων και κατώτερων τάξεων στην πολιτική ζωή.[13][16][17]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Hitchins, p.232
- ↑ Hitchins, p.235
- ↑ Hitchins, p.236
- ↑ Ioana Ursu, "J. A. Vaillant, un prieten al poporului român", in Magazin Istoric, July 1977, p.14-15
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Hitchins, p.237
- ↑ (Ρουμανικά) Cătălin Turliuc, "160 de ani de la 'primăvara popoarelor'" ("160 Years Since the 'Springtime of Nations'") Αρχειοθετήθηκε 2021-12-31 στο Wayback Machine., Lumina de Duminică, 23 March 2008
- ↑ Căzănişteanu, C.; Berindei, D.; Florescu, M.; Niculae, V. Revoluţia română din 1848. Bucharest : Editura Politică, 1969, p.109-149.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Hitchins, p.238
- ↑ Hitchins, p.237-8
- ↑ 10,0 10,1 (Ρουμανικά) Dan A. Lăzărescu, "1848: Revoluţia intelectualilor" ("1848: the Intellectuals' Revolution") Αρχειοθετήθηκε 2007-05-21 στο Wayback Machine., in Magazin Istoric, June 1998
- ↑ (Ρουμανικά) Matei and Băluţă Dumitru-Golfin, "Ascensiunea şi căderea lui Alexandru Ioan Cuza" ("The Rise and Fall of Alexander John Cuza") Αρχειοθετήθηκε 2012-02-13 στο Wayback Machine., Gazeta de Sud, 19 January 2008
- ↑ Hitchins, p.240
- ↑ 13,0 13,1 "Mihail Kogălniceanu" Αρχειοθετήθηκε 2004-01-03 στο Wayback Machine., in the Encyclopedia of Revolutions of 1848 Αρχειοθετήθηκε 2007-06-23 στο Wayback Machine., at Ohio University
- ↑ Hitchins, p.249
- ↑ Neagu Djuvara, Între Orient şi Occident. Ţările române la începutul epocii moderne ("Between Orient and Occident. The Romanian Lands at the beginning of the modern era"), Humanitas, Bucharest, 1995
- ↑ Hitchins, p.276
- ↑ "Ghika, Grégoire", in Nouvelle biographie générale depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, Tome 20, Firmin Didot, Paris, 1857, p.394
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Keith Hitchins, The Romanians, 1774-1866, Oxford University Press, USA, 1996.