Μπερνάρ Λε Μποβιέ ντε Φοντενέλ
Ο Μπερνάρ Λε Μποβιέ ντε Φοντενέλ (Bernard Le Bovier de Fontenelle,1657 - 1757), ήταν Γάλλος φιλόσοφος, συγγραφέας και Ακαδημαϊκός και διακρίθηκε ιδιαίτερα για την εκλαϊκευμένη προσέγγιση επιστημονικών θεμάτων κατά την εποχή του Διαφωτισμού.
| Μπερνάρ Λε Μποβιέ ντε Φοντενέλ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Bernard Le Bouyer de Fontenelle (Γαλλικά) |
| Γέννηση | 11 Φεβρουαρίου 1657 Ρουέν[1][2] |
| Θάνατος | 9 Ιανουαρίου 1757 Παρίσι[3][2] |
| Τόπος ταφής | Εκκλησία Σαιν-Ροκ[4] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Γαλλία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | Γαλλικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Γαλλικά[5][6][7] |
| Σπουδές | Λύκειο Πιερ-Κορνέιγ |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | Φιλόσοφος, συγγραφέας |
| Συγγενείς | Πιέρ Κορνέιγ (θείος από την πλευρά της μητέρας) και Thomas Corneille (θείος από την πλευρά της μητέρας) |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Perpetual Secretary (1697–1740, Γαλλική Ακαδημία Επιστημών)[8] 27η έδρα της Γαλλικής Ακαδημίας (1691–1757)[9] |
| Βραβεύσεις | Εταίρος της Βασιλικής Εταιρίας |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Φοντενέλ γεννήθηκε στη γαλλική πόλη Ρουέν και πέθανε στο Παρίσι μόλις ένα μήνα πριν από τα εκατοστά γενέθλιά του. Η μητέρα του ήταν αδελφή των μεγάλων Γάλλων δραματουργών Τομά και Πιέρ Κορνέιγ. Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος που εργάστηκε στο επαρχιακό δικαστήριο της Ρουέν και καταγόταν από οικογένεια δικηγόρων από την Αλανσόν.[10] Έλαβε εξαιρετική μόρφωση στο κολέγιο των Ιησουιτών στη Ρουέν, σπούδασε νομικά αλλά άσκησε για λίγο μόνο το επάγγελμα του δικηγόρου χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. Τον κέρδισε η λογοτεχνία και αφιέρωσε τη ζωή του στη συγγραφή και τη μελέτη φιλοσοφικών και επιστημονικών έργων.
Πρώιμα χρόνια Επεξεργασία
Ξεκίνησε την πορεία του ως ποιητής, γράφοντας ένα ποίημα στα λατινικά σε ηλικία 13 ετών και συμμετείχε σε διαγωνισμούς για βραβεία της Γαλλικής Ακαδημίας αλλά ποτέ δεν κέρδισε. Άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα στο λογοτεχνικό περιοδικό Ερμής (Mercure de France). Έπειτα έγραψε τις τραγωδίες Ασπάρ (1680) και Μπελεροφόν, που δεν είχαν επιτυχία, έκαψε δε το δράμα του Ασπάρ αναγνωρίζοντας την ετυμηγορία του κοινού. Συνέχισε με τη συγγραφή λιμπρέτων όπερας, εμφανίστηκαν τα έργα του Λαβινί, Τετί, Πελέ αλλά η επιτυχία ήρθε τον Ιανουάριο του 1689 με το λιμπρέτο του για την όπερα του Πασκάλ Κολάς, Θέτις και Πηλέας (Thétis et Pélée), που ανέβηκε στην Όπερα του Παρισιού και είχε μεγάλη επιτυχία.
Από τα σημαντικότερα έργα του Οι φιλόκαλες επιστολές (Lettres galantes), που δημοσιεύτηκαν το 1683 και επαυξημένες το 1685, ήταν μια συλλογή επιστολών που απεικόνιζαν την κοσμική κοινωνία της εποχής του. Το 1686 στην περίφημη αλληγορία του Έκθεση για τη νήσο Βόρνεο, (Relation de l’île de Bornéo) έδειξε την τόλμη του σε θρησκευτικά θέματα. Αλλά με τους Νέους νεκρικούς διαλόγους (Nouveaux Dialogues des morts, 1683), όπου με τρόπο λιτό παρουσίαζε σύγχρονα θέματα με χιουμοριστικό και σατιρικό ύφος, ο Φοντενέλ καθιερώθηκε ως συγγραφέας υψηλού λογοτεχνικού επιπέδου. Οι Νεκρικοί διάλογοι φανερώνουν τόσο τις ιδέες του όσο και το πνεύμα του. Με πρότυπο τον Λουκιανό έγραψε συνομιλίες ανάμεσα σε νεκρούς ανθρώπους, οι οποίοι εν ζωή ανήκαν σε διαφορετικές εποχές και κατάγονταν από διαφορετικές χώρες (Σωκράτης - Μονταίν, Σενέκας - Σκαρρόν) με σκοπό να προωθήσει τις νέες φιλοσοφικές ιδέες.
Τρία χρόνια αργότερα δημοσίευσε το σημαντικότερο έργο του, Συνομιλίες για την πολλαπλότητα των κόσμων (Entretiens sur la pluralité des mondes, 1686), ένα είδος εκλαϊκευμένης προσέγγισης επιστημονικών θεμάτων, που είχε μεγάλη επιτυχία. Το έργο αυτό, με τη μορφή περίτεχνων διαλόγων, συνέβαλε πολύ στην αποδοχή της θεωρίας του Κοπέρνικου, η οποία το 1686 δεν ήταν αποδεκτή.
Ωριμότητα Επεξεργασία
Ο Φοντενέλ έμενε στη Ρουέν αλλά το 1687 μετακόμισε στο Παρίσι. Την ίδια χρονιά δημοσίευσε την Ιστορία των χρησμών (Histoire des oracles), ένα βιβλίο που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις σε θεολογικούς και φιλοσοφικούς κύκλους. Αναφερόταν στις δεισιδαιμονίες, τα θαύματα και τα αρχαία μαντεία και η κριτική που ασκούσε στις ειδωλολατρικές θρησκείες οδηγούσε αναπόφευκτα τον αναγνώστη να θεωρήσει ότι είχε εφαρμογή και στον Χριστιανισμό.
Στη "διαμάχη των Παλιών και των Σύγχρονων" που ξέσπασε στον πυρήνα της Γαλλικής Ακαδημίας το τελευταίο τέταρτο του 17ου αιώνα, ο Φοντενέλ πήρε το μέρος των Συγχρόνων, προκαλώντας τα αρνητικά σχόλια των ανθρώπων των γραμμάτων, όπως ο Μπουαλώ. Επί του θέματος δημοσίευσε το Παρέκβση για τους Παλιούς και τους Σύγχρονους (Digression sur les anciens et les modernes,1688) όπου εξέφρασε τις απόψεις του για την αντιπαράθεση και στη συνέχεια το Αμφιβολίες για το φυσικό σύστημα περιστασιακών αιτίων. (Doutes sur le système physique des causes occasionnelles).
Το 1691 εξελέγη μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας παρά τις αντιδράσεις των θιασωτών των "Αρχαίων", ιδιαίτερα του Ρακίνα και του Μπουαλώ, οι οποίοι σε τέσσερις προηγούμενες αιτήσεις του για εισαγωγή είχαν εξασφαλίσει την απόρριψή του. Ήταν έτσι μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, όπως και της Ακαδημίας Επιγραφών και Γραμμάτων όσο και της Ακαδημίας Επιστημών,[11] της οποίας το 1697 έγινε μόνιμος γραμματέας, αξίωμα μεγάλου κύρους που διατήρησε για σαράντα δύο χρόνια. Με αυτή την επίσημη ιδιότητα έγραψε την τρίτομη Ιστορία της ανανέωσης της Ακαδημίας των Επιστημών (1708, 1717, 1722) που περιείχε αποσπάσματα και αναλύσεις από τις διαδικασίες, καθώς και εγκωμιαστικά κείμενα για τα μέλη. Ίσως το πιο γνωστό από τα εγκωμιαστικά κείμενα, από τα οποία υπάρχουν 69, είναι αυτό για το θείο του Πιέρ Κορνέιγ. Αυτό δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο έργο του Νέα από τη δημοκρατία των Γραμμάτων (Nouvelles de la Republique des Lettres, 1685) και, μαζί με τη ζωή του Κορνέιγ (Vie de Corneille), συμπεριλήφθηκε σε όλες τις εκδόσεις των έργων του Φοντενέλ. Άλλα σημαντικά του έργα είναι τα Στοιχεία της γεωμετρίας του άπειρου (Éléments de la géometrie de l'infini,1727) και η Θεωρία των στροβίλων (Théorie des tourbillons,1752). Στο τελευταίο υποστήριξε τις απόψεις του Ρενέ Ντεκάρτ σχετικά με τη βαρύτητα.
Είναι γνωστός για την εκλαΐκευση του έργου του - ιδιαίτερα το μυθιστορηματικό του ύφος. Αυτό επέτρεψε στους μη επιστήμονες να προσεγγίσουν την επιστημονική εξέλιξη σε μια εποχή όπου αυτό ήταν ασυνήθιστο και στους επιστήμονες να επωφεληθούν από τις σκέψεις της ευρύτερης κοινωνίας. Στα έργα του φαίνεται συχνά ότι προσπαθεί να διαδώσει τις αστρονομικές θεωρίες του Ντεκάρτ, του οποίου θεωρείται ο μεγαλύτερος υπέρμαχος, απευθυνόμενος στη μορφωμένη κοινωνία που ενδιαφέρονταν για τη «φυσική φιλοσοφία», εμπλουτίζοντας έτσι το έργο του πρώιμου Διαφωτισμού. Παρά την αναμφισβήτητη αξία και την ποιότητα των γραπτών του, δεν είχε ο ίδιος πρωτότυπη επιστημονική ή μαθηματική εργασία.
Εκτιμούσε ιδιαίτερα το καλό φαγητό και απέδιδε τη μακροζωία του στις φράουλες. Στα ενενήντα δύο του μια γυναίκα έγραψε γι αυτόν ότι ήταν τόσο δραστήριος όσο ένας άνθρωπος είκοσι δύο χρονών. [12] Όταν σε περασμένα ενενήντα συνάντησε την όμορφη κυρία Ελβέτιους, της είπε: "Αχ, κυρία, και να ήμουν πάλι ογδόντα!" [13]
Κληρονομιά Επεξεργασία
Ο Φοντενέλ ήταν ένα δημοφιλές πρόσωπο στη μορφωμένη γαλλική κοινωνία της εποχής του και έχαιρε εκτίμησης συγκρίσιμης μόνο με εκείνη του Βολταίρου. Αντίθετα από τον Βολταίρο όμως, ο Φοντενέλ απέφυγε να κάνει σημαντικούς εχθρούς. Εξισορρόπησε την τάση του για καθολική κριτική σκέψη με δόσεις κολακείας και επαίνους στα κατάλληλα άτομα στην αριστοκρατική κοινωνία.
Αποτελεί ένα σύνδεσμο ανάμεσα σε δύο πολύ διαφορετικές περιόδους της γαλλικής λογοτεχνίας, αυτή του Κορνέιγ, του Ρακίνα και του Μπουαλώ αφενός, και του Βολταίρου, του Ντ'Αλαμπέρ και του Ντιντερό, αφετέρου. Κι αυτό δεν οφείλεται μόνον στη μακροβιότητά του αλλά και στο ότι είχε πολλά κοινά τόσο με το "ωραίο πνεύμα" του 17ου αιώνα όσο και με τους φιλόσοφους του 18ου.
Το 1935 ο σεληνιακός κρατήρας Fontenelle πήρε το όνομά του.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 4,0 4,1 www
.tombes-sepultures .com /crbst _1561 .html. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb119030775. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19990002342. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ CONOR.SI. 115040611.
- ↑ «Bernard LE BOUYER de FONTENELLE». Γαλλική Ακαδημία.
- ↑ (Γαλλικά) Γαλλική Ακαδημία. www
.academie-francaise .fr /les-immortels /bernard-le-bouyer-de-fontenelle?fauteuil=27&election=23-04-1691. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2022. - ↑ «Fontenelle biography». www-groups.dcs.st-and.ac.uk. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ Fontenelle
- ↑ Madame Geoffrin'' by Janet Aldis. Books.google.com. Retrieved 16 August 2012.
- ↑ Wright, Esmond (1988). Franklin of Philadelphia. Harvard University Press. p. 327.