Νήσος Χουάιτ (Νέα Ζηλανδία)
Το Φακαάρι ή Νήσος Χουάιτ (Whakaari / White Island) είναι νησί και ενεργό ηφαίστειο, που απέχει 48 χιλιόμετρα (26 ναυτικά μίλια) από τη βορειοανατολική ακτή του Βόρειου Νησιού της Νέας Ζηλανδίας, στον Κόλπο Πλέντυ. Είναι το πλέον ενεργό κωνικό ηφαίστειο στο κράτος Νέα Ζηλανδία και υψώθηκε πάνω από τον βυθό του ωκεανού ως αποτέλεσμα συνεχούς ηφαιστειακής δραστηριότητας κατά τα τελευταία 150.000 χρόνια.[1] Βρίσκεται σε σχεδόν μόνιμη κατάσταση απελευθερώσεως τοξικών ηφαιστειακών αερίων τουλάχιστον από τότε που ανακαλύφθηκε από τους Ευρωπαίους, συγκεκριμένα από τον Τζέιμς Κουκ το 1769. Σήμερα το νησί αποτελεί ιδιωτική περιουσία.
| Whakaari / White Island | |
|---|---|
 | |
| Γεωγραφία | |
| Τοποθεσία | Νότιος Ειρηνικός Ωκεανός |
| Συντεταγμένες | 37°31′10″ Ν, 177°10′54″ Α |
| Έκταση | 3,25 km² |
| Ακτογραμμή | 7 km |
| Υψηλότερη κορυφή | 321 |
| Χώρα | |
| Δημογραφικά | |
| Πληθυσμός | 0 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Γεωγραφική περιγραφή Επεξεργασία
Η περίμετρος της νήσου είναι σχεδόν κυκλική και η διάμετρός της περίπου 2 χιλιόμετρα. Η υψηλότερη κορυφή φθάνει σε υψόμετρο 321 μέτρα πάνω από τη μέση επιφάνεια της θάλασσας. Το Χουακαάρι έχει εμβαδό 3,25 τετρ. χιλιόμετρα (χιλιάδες στρέμματα).[2] Το νησί αποτελεί απλώς το ανώτερο μέρος ενός πολύ μεγαλύτερου βουνού στον βυθό του ωκεανού, το οποίο υψώνεται 1.600 μέτρα πάνω από τον βυθό. Το νησί δεν έχει σήμερα μόνιμους κατοίκους[2] και οι κυριότερες ανθρώπινες δραστηριότητες σε αυτό είναι οι ξεναγήσεις τουριστών και η επιστημονική έρευνα.
Ηφαιστειολογία Επεξεργασία
Το Χουακαάρι είναι το βορειότερο ενεργό ηφαίστειο της μήκους 250 χιλιομέτρων «Ηφαιστειακής Ζώνης Taupo». Οι εκρήξεις του έχουν δώσει τόσο ροές ανδεσιτικής λάβας, όσο και ηφαιστειακής στάχτης. Η ενεργότητά του και η εύκολη πρόσβαση προσελκύουν ηφαιστειολόγους και άλλους επιστήμονες, όπως και αρκετούς τουρίστες.
Ηφαιστειολόγοι από το πρόγραμμα GeoNet της Νέας Ζηλανδίας παρακολουθούν συνεχώς τη δραστηριότητα του ηφαιστείου με αυτόματες κάμερες, σεισμογράφους και μαγνητόμετρα για προειδοποιήσεις σεισμών, που έχουν εγκατασταθεί στα τοιχώματα του κρατήρα. Το νησί βρίσκεται συνήθως σε επίπεδο συναγερμού 1 ή 2 σε μια κλίμακα από 0 έως 5, αν και γενικώς η ηφαιστειακή δραστηριότητα περιορίζεται σε έκλυση ατμών από φουμαρόλες και λάσπης που βράζει.
Τον Μάρτιο του 2000 τρεις μικρές ρωγμές εμφανίσθηκαν στον κύριο κρατήρα και άρχισαν να ξερνούν στάχτη, που κάλυψε όλο το νησί με λεπτή γκρίζα σκόνη. Μια έκρηξη στις 27 Ιουλίου 2000 προσέθεσε ένα στρώμα λάσπης και εμφανίσθηκε ένας νέος κρατήρας. Παλαιότερα, μεγάλες εκρήξεις από το 1981 έως το 1983 μετέβαλαν μεγάλο μέρος του τοπίου του νησιού και κατέστρεψαν το δάσος από «pōhutukawa» (Metrosideros excelsa, δενδρώδης θάμνος συγγενής της μυρτιάς). Ο μεγάλος κρατήρας που είχε δημιουργηθεί τότε περιέχει μία λίμνη, της οποίας η στάθμη μεταβάλλεται σημαντικά. Τα νερά της λίμνης αυτής, τουλάχιστον στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ήταν από τα πλέον όξινα πάνω στη Γη, με pH μικρότερο του –0,5, εξαιτίας των πολλών ιόντων φθορίου και χλωρίου.[3]
Μετέπειτα μικρές εκρήξεις σημειώθηκαν[4] στις 5 Αυγούστου 2012, εκτοξεύοντας σποδό (στάχτη), και στις 20 Αυγούστου 2013 το πρωί, βγάζοντας κυρίως ατμούς. Σύμφωνα με την εφημερίδα The New Zealand Herald, «η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας θα παρακολουθεί τη Νήσο White (Whakari) μετά από μία μικρή έκρηξη, η οποία θα μπορούσε να ήταν μέρος μιας ακολουθίας που θα οδηγούσε σε ένα μείζον γεγονός».[5]
Ιστορικά δεδομένα Επεξεργασία
Το πλήρες όνομα του νησιού στους ιθαγενείς Μαορί είναι Te Puia o Whakaari, δηλαδή «το εντυπωσιακό ηφαίστειο». Και όμως, ο Τζέιμς Κουκ, παρά το ότι το πλησίασε πολύ όταν το ανακάλυψε την 1η Οκτωβρίου 1769, δεν το κατέγραψε ως ηφαίστειο, αν και το ονόμασε Νήσο Χουάιτ (= «Λευκή Νήσο») πιθανότατα εξαιτίας του λευκού ατμού που έβγαινε από αυτό. Εναλλακτικά πάντως μπορεί να αναφερόταν στα αποθέματα λευκού γκουανό που το κάλυπταν κάποτε.[2]
Από το 1885 έγιναν απόπειρες να εξορυχθεί θειάφι από τη Νήσο Χουάιτ, όταν ιδιοκτήτης του νησιού έγινε ο επιχειρηματίας Τζων Α. Γουίλσον. Αυτή η πρώτη περίοδος εξορύξεως τελείωσε τον Σεπτέμβριο του 1914, όταν μέρος του χείλους του δυτικού κρατήρα κατέρρευσε προκαλώντας ένα λαχάρ που σκότωσε και τους δέκα εργάτες.[6] Κανένα ίχνος τους δεν βρέθηκε ποτέ και μόνο ο γάτος του καταυλισμού τους επέζησε: βρέθηκε κάποιες ημέρες αργότερα από το πλοίο ανεφοδιασμού και του δόθηκε τότε το όνομα «Πέτρος ο Μέγας».[7][8]
Εννέα χρόνια αργότερα, το 1923, επιχειρήθηκε και πάλι εξόρυξη, αλλά μαθαίνοντας από την καταστροφή του 1914 οι εργάτες έχτισαν τις καλύβες τους σε ένα επίπεδο μέρος, κοντά σε μια αποικία θαλάσσιων πτηνών. Καθημερινά κατέβαζαν τη βάρκα τους στη θάλασσα, επιβιβάζονταν και κωπηλατούσαν στην άλλη πλευρά, στην αποβάθρα του ορυχείου, στον Κόλπο του Κρατήρα. Αν η θάλασσα ήταν πολύ άγρια, έπρεπε να σκαρφαλώσουν από το πλάι στα βράχια σε ένα πολύ στενό μονοπάτι.
Το εξορυγμένο υλικό μεταφερόταν μέσα σε μικρά βαγονέτα στην εγκατάσταση θρυμματισμού και συσκευασίας που είχε κατασκευασθεί πάνω στο νησί. Δεν υπήρχε όμως αρκετό θείο στο θρυμματισμένο πέτρωμα και έτσι χρησιμοποιήθηκε μόνο ως συστατικό λιπασμάτων. Τελικώς η εξόρυξη σταμάτησε τη δεκαετία του 1930 εξαιτίας της μικρής περιεκτικότητας σε θείο. Τα κτίσματα και ο εξοπλισμός διακρίνονται και σήμερα, με τον δεύτερο να είναι αρκετά διαβρωμένος από τα όξινα αέρια του ηφαιστείου. Στις 9 Δεκεμβρίου 2019 έκρηξη του ηφαιστείου προκάλεσε το θάνατο 21 ατόμων, τουριστών που είχαν μεταβεί στο νησί για να επισκεφτούν τον κρατήρα[9].
Πρόσβαση Επεξεργασία
Η Νήσος White είναι ακόμη ιδιωτική και έχει ανακηρυχθεί από το 1953 «ιδιωτικό προστατευόμενο φυσικό σκηνικό»[10][11][12] και υπόκειται στις διατάξεις της «Reserves Act»[13] του 1977. Επισκέπτες συνεπώς δεν επιτρέπεται να αποβιβασθούν στο νησί χωρίς άδεια. Ωστόσο το επισκέπτονται εύκολα ομάδες περιηγητών που συμμετέχουν σε εκδρομές εκτελούμενες από εξουσιοδοτημένα γραφεία, ιδίως από το κοντινό λιμάνι Φακατάνε.[10]
Τα νερά κοντά στο νησί είναι γνωστά για τον αλιευτικό τους πλούτο. Το κιτρινόουρο μαγιάτικο ψάρι (Seriola lalandi) αφθονεί όλο το έτος, ενώ τον χειμώνα γίνεται ψάρεμα στα βαθιά νερά για το χαπούκου (Polyprion oxygeneios) και το βαρελόψαρο της Ανταρκτικής (Hyperoglyphe antarctica), και το καλοκαίρι για τον ιστιοφόρο, τη μακάιρα και τον κίτρινο τόνο.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «White Island». GeoNet. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Scheffel, Richard L.· Wernet, Susan J., επιμ. (1980). Natural Wonders of the World. ΗΠΑ: Reader's Digest Association, Inc. σελίδες 412. ISBN 978-0-89577-087-5.
- ↑ Earth-science Picture Of the Day, 22 Φεβρουαρίου 2005, κείμενο του Greg Vaughan, JPL
- ↑ «Visitors warned off erupting volcano». stuff.co.nz. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2012.
- ↑ «Civil Defence monitor White Island volcano». The New Zealand Herald. 20 Αυγούστου 2013. http://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=11111633.
- ↑ Boon, Kevin: "The 1914 White Island eruption" Αρχειοθετήθηκε 2007-11-06 στο Wayback Machine.. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2007. (Αρχειοθέτηση από το WebCite στη διεύθυνση)
- ↑ Sarah Lowe and Kim Westerskov (1993): "Steam and brimstone", New Zealand Geographic, τόμος 17, σσ. 82-106.
- ↑ Norton, Amelia. «White Island: Where Nature Reigns Supreme». Four Corners. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2009.
- ↑ «How New Zealand's White Island volcano eruption unfolded - ABC News (Australian Broadcasting Corporation)». mobile.abc.net.au. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ 10,0 10,1 «Off the Beaten Track to... White Island». New Zealand Tourism Guide. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2019.
- ↑ «New Zealand: land of plenty». Australian Geographic. 7 Φεβρουαρίου 2013.
- ↑ «Annual Meeting Of The Council, 15th May, 1954 Minutes» (PDF). Royal Society of New Zealand. 15 Μαΐου 1954.
- ↑ Bruce D. Clarkson & Beverley R. Clarkson (1994). «Vegetation decline following recent eruptions on White Island (Whakaari), Bay of Plenty, New Zealand». New Zealand Journal of Botany 32: 21. doi:.
Πηγές Επεξεργασία
- Το νησί στο Global Volcanism Program του Smithsonian Institution
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Αυτόματη κάμερα στον κρατήρα
- Η Νήσος Χουάιτ στην Earth-science Picture Of the Day, 22 Φεβρουαρίου 2005