Βικιπαίδεια

Νεο-Οθωμανισμός

Τούρκικη ιμπεριαλιστική πολιτική ιδεολογία

Ο Νεοοθωμανισμός (τουρκικά: Yeni Osmanlıcılık) χαρακτηρίζεται από μια πολιτική ιδεολογία που επικρατεί σε πολιτικούς κύκλους της Τουρκίας, με σκοπό την προώθηση στενότερων σχέσεων με περιοχές της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ή την δορυφοροποίηση κάποιων από αυτές. Ο αγγλικός όρος Neo-ottomanism χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1985 από τον Ντέιβιντ Μπάρτσαρντ, αρθρογράφο των Financial Times.[1][2] Στα ελληνικά χρησιμοποιήθηκε αρχικά μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. [3] Κατά άλλη πηγή, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Τούρκο συγγραφέα Τσενγκίζ Τσαντάρ.[4] Σήμερα (αρχές 21ου αι.) χρησιμοποιείται για να περιγράψει την τουρκική εξωτερική πολιτική υπό το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης που ανέλαβε την εξουσία το 2002 με πρωθυπουργό τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Νεο-Οθωμανισμός συνιστά μια δραματική μετατόπιση από την παραδοσιακή τουρκική εξωτερική πολιτική του κεμαλισμού. Η πρώτη σχετική μετακίνηση της τουρκικής πολιτικής μπορεί να εντοπισθεί στην κυβέρνηση Τουργκούτ Οζάλ στις αρχές της δεκαετίας του '90.[5][6]

Η κεμαλική εξωτερική πολιτική συνήθως έκλινε προς τη Δύση με τέτοια αποφασιστικότητα που κατέληξε να αποξενώσει την Τουρκία από τους γείτονές της. Το Ισραήλ ήταν η μόνη εξαίρεση, και η φιλία του με την Τουρκία υπογράμμιζε τις δυσκολίες της Τουρκίας στην περιοχή. Αντίθετα, ο νεο-οθωμανισμός επιδιώκει να συνδέσει την Τουρκία σταθερά με τους γείτονές της, χωρίς να χάσει την κύρια κατεύθυνση της πολιτικής της.[7]

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, και ο Χοσάμ Ζακί, ανώτερος σύμβουλος του Υπ. Εξωτερικών, στο Κάιρο.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, ήταν μια μεγάλη δύναμη η οποία, στο αποκορύφωμά της, ήλεγχε τα Βαλκάνια, το μεγαλύτερο μέρος από τη σημερινή Μέση Ανατολή, μεγάλο μέρος από τη Βόρεια Αφρική και τον Καύκασο. Η νεο-οθωμανική εξωτερική πολιτική ενθαρρύνει την αυξημένη εμπλοκή και επιρροή της Τουρκίας σ' αυτές τις περιοχές.

Η Τουρκία χρησιμοποιεί ήπιες πολιτικές για να επιτύχει αυτούς τους στόχους.[8] Αυτή η εξωτερική πολιτική συνέβαλε στη βελτίωση των σχέσεων της Τουρκίας με τους γείτονές της, ιδίως με το Ιράκ, το Ιράν και τη Συρία πριν από την έναρξη της αντικαθεστωτικής εξέγερσης. Ωστόσο, οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ, παραδοσιακό σύμμαχο της, επιδεινώθηκαν, ειδικά μετά τον πόλεμο στη Γάζα την περίοδο 2008-09.[9] και την επιδρομή του Ισραήλ στην αποστολή "Πλοίο για τη Γάζα".[10]

Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας από το 2009 και "αρχιτέκτονας" της νέας εξωτερικής πολιτικής, απέρριψε τον όρο «νεο-οθωμανισμός» για να περιγράψει τη πολιτική της χώρας του.[11] «Η Τουρκική Δημοκρατία», είπε, «είναι ένα σύγχρονο έθνος-κράτος και είναι ισότιμη με τις χώρες της περιοχής. Μπορούμε να οικοδομήσουμε τις διπλωματικές μας σχέσεις στη βάση της ισότητας με κάθε μεγάλη ή μικρή χώρα που στο παρελθόν ήταν στην οθωμανική επικράτεια. Αυτό επιβάλλει η σύγχρονη διπλωματία." Ο Νταβούτογλου, με άλλα λόγια προσπάθησε να τονίσει ότι η Τουρκία δεν έχει καμία πρόθεση να κυριαρχήσει στους γείτονές της, και ότι οι σχέσεις που επιδιώκει είναι σχέσεις μεταξύ ισότιμων εταίρων. Αλλά παραμένει το γεγονός ότι η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας υπό τον Νταβούτογλου επικεντρώνεται στους γείτονές της, και να είναι πιο δυναμική και γεμάτη αυτοπεποίθηση. Η έντονη αντίδραση του Ερντογάν στο Νταβός μετά από μια διαφωνία τον ισραηλινό πρόεδρο Σιμόν Πέρες είναι ένα σύμβολο της τουρκικής αυτοπεποίθησης.[12]

Η νέα εξωτερική πολιτική της Τουρκίας ξεκίνησε μια αντιπαράθεση, κυρίως στα δυτικά μέσα ενημέρωσης, ως προς το κατά πόσον η Τουρκία διανύει μια "μετατόπιση του άξονα". Με άλλα λόγια αν παρασύρεται μακριά από τη «Δύση» και κατευθύνεται προς τη Μέση Ανατολή και την Ασία.[13] Τέτοιοι φόβοι εμφανίζονται συχνότερα σε δυτικά μέσα ενημέρωσης, όταν αυξάνονται οι τουρκικές εντάσεις με το Ισραήλ.[13] Ο πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ επίσης απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι η πολιτική της χώρας του έχει αλλάξει άξονα.[14]

Τα "μηδενικά προβλήματα" με τους γείτονες και η "ήρεμη δύναμη" είναι όροι που συχνά χρησιμοποιεί η Τουρκία για να χαρακτηρίσει την εξωτερική πολιτική της.[13] Αντίθετα, σύμφωνα με Έλληνες συγγραφείς, η Τουρκία προωθεί τον νεο- οθωμανισμό με ένα συνδυασμό οικονομικής, στρατιωτικής και γεωπολιτικής ισχύος, χρησιμοποιώντας το Ισλάμ και τη στρατηγική συμμαχία με τη Δύση, ως τους δύο πυλώνες της. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η Δύση χρησιμοποιεί την Τουρκία για να αντιμετωπίσει την επανεμφανιζόμενη Ρωσία. Ειδικότερα για τις σχέσεις με την Ελλάδα, χρησιμοποιούνται ως μοχλός πίεσης και οι μειονότητες.[15]

Σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Νταβούτογλου επανέλαβε ότι η πλήρης ένταξη εξακολουθεί να είναι στρατηγικός στόχος της Τουρκίας. Αυτό φαίνεται όμως όλο και πιο απίθανο, δεδομένης της αντίθεσης από έναν αριθμό κρατών μελών της ΕΕ. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Τουρκία τόνισε τους νέους δεσμούς της με τον αραβικό κόσμο, το Ιράν και άλλες γειτονικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, και πρόβαλε την ικανότητά της να καταστεί περιφερειακή δύναμη από μόνη της.[16] Στα Βαλκάνια, η Τουρκία επιθυμεί να έχει μια σταθεροποιητική επιρροή, προστατεύοντας ιδιαίτερα τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της Αλβανίας και Βοσνίας.[17]. Ως άλλοι παράγοντες πολιτισμικής διείσδυσης έχουν αναφερθεί η ίδρυση τουρκικών πανεπιστημίων εκτός των συνόρων της χώρας, καθώς και η πώληση τουρκικών σήριαλ για τηλεοπτική εκπομπή τα οποία έχουν χαμηλό κόστος[18][19][20][21] αλλά δεν δίνονται δωρεάν όπως λανθασμένα[22] αναπαράγεται[23].

Ο Νεο-Οθωμανισμός σήμερα Επεξεργασία

Ο Νεο-Οθωμανισμός στην κυβέρνηση Ερντογάν Επεξεργασία

Στην ιδεολογία του "Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης" (ΑΚΡ) έχει σημαντική επίδραση ο Οθωμανικός πολιτισμός, γεγονός που έχει δημιουργήσει κάποια προβλήματα στην κοσμική και ρεπουμπλικανική όψη της σύγχρονης Τουρκίας.[24][25] Το ΑΚΡ έχει χρησιμοποιήσει συνθήματα όπως Osmanlı torunu (απόγονοι των Οθωμανών) που αναφέρονται στους υποστηρικτές και στον αρχηγό του κόμματος Ερντογάν, στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 2014.[26] Μεταξύ άλλων, αυτή η ιδεολογία χρησιμεύει ως βάση στην προσπάθεια του Ερντογάν να μεταμορφώσει το υπάρχον κοινοβουλευτικό σύστημα σε ένα προεδρικό σύστημα με ισχυρές εξουσίες συγκεντρωμένες σε ένα πρόσωπο, παρόμοιο με το σύστημα της Οθωμανικής περιόδου. Για το λόγο αυτό, συχνά ο Ερντογάν κατακρίνεται ότι ενεργεί ως "σουλτάνος".[27][28][29][30] Ως μέσο της νεο-οθωμανικής πολιτικής χρησιμοποιούνται και χονδροειδείς και ανακριβείς χάρτες που επεκτείνουν τα σύνορα της Τουρκίας εις βάρος γειτονικών κρατών.[31]

Κριτική Επεξεργασία

Κριτική από Έλληνες συγγραφείς Επεξεργασία

Κατά ορισμένους Έλληνες συγγραφείς, ο νεο-οθωμανισμός αποτελεί ολοκλήρωση και επέκταση του ισλαμο-κεμαλισμού, στο πεδίο των εξωτερικών σχέσεων. Προωθείται από αγγλοαμερικανικά συμφέροντα με σκοπό η Τουρκία να αποτελέσει αντίβαρο της ανερχόμενης Ρωσίας. Στη στρατηγική της περιλαμβάνεται η κονιορτοποίηση των βαλκανικών, ειδικά των ορθόδοξων πληθυσμών, και η «ενοποίησή» τους κάτω από μια νεο-οθωμανική Τουρκία, υπό την υψηλή εποπτεία των Η.Π.Α. Κατά τους ίδιους, ο νεο-οθωμανισμός συνιστά μια εσωτερική παράμετρο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της Ελλάδας, καθώς έχουν δημιουργηθεί ομάδες συμφερόντων που τον προωθούν. Αυτές οι ομάδες συμφερόντων θεωρείται ότι έχουν ως πυρήνα τους την διεθνοποιημένη και παρασιτική αστική τάξη της Ελλάδας, αλλά επεκτείνονται και σε πολλούς άλλους κύκλους, ιδιαίτερα τους διανοουμένους, τους πολιτικούς, την εκπαίδευση και τα ΜΜΕ.[32] Ο νεο-οθωμανισμός του Ερντογάν πιστεύεται ότι έχει δύο κίνητρα: Την αποδόμηση και απαξίωση του κεμαλισμού και τους κινδύνους που έχει η πιθανή αλλαγή των συνόρων στη Μέση Ανατολή.[33] Εκτιμάται ότι το όραμα του Ερντογάν για τη δημιουργία μιας "μεταμοντέρνας Οθωμανίας" με σουνιτικές αδελφότητες επικεφαλής των γειτονικών κρατών, φέρνει στο εσωτερικό της Τουρκίας τη βία της Μέσης Ανατολής.[34]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Sharif Al Mujahid, Review: Turkey and the West by David Barchard, Pakistan Horizon, Vol. 39, No. 4, (1986), pp. 106-108 (107)
  2. ↑ A surreal Western view on Erdoğan and neo-Ottomanism, Daily Sabah, FEB 16, 2021
  3. ↑ Kemal H. Karpat, Studies on Ottoman Social and Political History: Selected Articles and Essays, BRILL, 2002, ISBN 978-90-04-12101-0, p. 524.
  4. ↑ Murinson Alexander, The Strategic Depth Doctrine of Turkish Foreign Policy, Middle Eastern Studies, vol.42, No. 6, Nov. 2006, σ. 946
  5. ↑ Murinson, Alexander (2009). Turkey's Entente with Israel and Azerbaijan: State Identity and Security in the Middle East and Caucasus (Routledge Studies in Middle Eastern Politics). Routledge. σελ. 119. ISBN 0-415-77892-1.  Unknown parameter |month= ignored (βοήθεια)
  6. ↑ «Παπακωνσταντίνου Πέτρος, Το τρίτο κύμα του νεο-οθωμανισμού, εφημ. "Καθημερινή", ηλεκτρ. έκδοση, 7 Oκτωβρίου 2013». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2013. 
  7. ↑ «The Davutoglu effect». The Economist. 2010-10-21. http://www.economist.com/node/17276420. Ανακτήθηκε στις 2012-01-09. 
  8. ↑ Taspinar, Omer (Σεπτεμβρίου 2008). «Turkey's Middle East Policies: Between Neo-Ottomanism and Kemalism». Carnegie Endowment for International Peace. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2010. 
  9. ↑ Sarah Rainsford (2009-01-16). «Turkey rallies to Gaza's plight». BBC News. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/7831496.stm. Ανακτήθηκε στις 2012-01-09. 
  10. ↑ [http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/palestinianauthority/7789077/Turkey-condemns-Israel-over-deadly- attack-on-Gaza-aid-flotilla.html «Turkey condemns Israel over deadly attack on Gaza aid flotilla»]. United Kingdom: The Telegraph. 2010-05-31. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/palestinianauthority/7789077/Turkey-condemns-Israel-over-deadly- attack-on-Gaza-aid-flotilla.html. Ανακτήθηκε στις 2010-06-05. [νεκρός σύνδεσμος]
  11. ↑ [https://web.archive.org/web/20131025025036/http://www.todayszaman.com/tz-web/news-193944-i-am-not-a-neo-ottoman-davutoglu-says.html «I am not a neo-Ottoman, Davutoğlu says»]. Today's Zaman (Turkey). 2009-11-25. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-10-25. https://web.archive.org/web/20131025025036/http://www.todayszaman.com/tz-web/news-193944-i-am-not-a-neo-ottoman-davutoglu-says.html. Ανακτήθηκε στις 2012-01-09. 
  12. ↑ «Turkish PM storms off in Gaza row». BBC News. 2009-01-29. http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/davos/7859417.stm. Ανακτήθηκε στις 2012-01-09. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Adem Palabıyık (2010-06-29). «Interpreting foreign policy correctly in the East-West perspective». Today's Zaman. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-07-03. https://web.archive.org/web/20100703003210/http://www.todayszaman.com/tz-web/news-214522-comments-on-discussions-regarding-a-shift-of-axisinterpreting-foreign-policy-correctly-in-the-east-west-perspective-by-adem-palabiyik.html. Ανακτήθηκε στις 2010-09-08. 
  14. ↑ «Claims of axis shift stem from ignorance, bad intentions, says Gül». Today's Zaman. 2010-06-15. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-10-06. https://web.archive.org/web/20121006054307/http://www.todayszaman.com/tz-web/news-213148-claims-of-axis-shift-stem-from-ignorance-bad-intentions-says-gul.html. Ανακτήθηκε στις 2012-01-09. 
  15. ↑ Αποστολόπουλος Φοίβος κ.ά. Νεο-οθωμανισμός στη σύγχρονη Ελλάδα, από ομάδα συγγραφέων. "Εναλλακτικές Εκδόσεις", 2009.
  16. ↑ John Peet (2010-11-22). «The trouble with Ottomania». The Economist. http://www.economist.com/node/17493321. Ανακτήθηκε στις 2012-01-09. 
  17. ↑ Eastern approaches (2010- 07-18). «Correspondent's diary, Day two: Albania and the Ottoman legacy». The Economist. http://www.economist.com/blogs/easternapproaches/2010/07/correspondents_diary_0. Ανακτήθηκε στις 2012-01-09. 
  18. ↑ Hürriyet Daily News, Works continue to give TV series to foreigners for free, 12 Οκτωβρίου 2012.
  19. ↑ Γραμμέλη Αφροδίτη (11/11/2012). «Το μυστικό του «Σουλεϊμάν»». ΤΟ ΒΗΜΑ. http://www.tovima.gr/media/article/?aid=483047. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβ 2014. 
  20. ↑ Χρυσούλα Κατσαρού (30/3/2013). «ΡΙΧΝΟΥΝ... ΑΓΚΥΡΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ - Τουρκικό «πόκερ» διείσδυσης στα Βαλκάνια». ΕΘΝΟΣ.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-18. https://web.archive.org/web/20130518223437/http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22769&subid=2&pubid=63804780. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβ 2014. 
  21. ↑ Φοίβος Οικονομίδης (9 Φεβ 2013). «Από τους Οθωμανούς μέχρι τον Ερντογάν». Ελευθεροτυπία. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=342414. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβ 2014. 
  22. ↑ Τούρκος υπουργός: Δίνουμε δωρεάν τα σήριαλ για να μπούμε σε κάθε σπίτι ανακτήθηκε 15/2/2014
  23. ↑ Πόσο τελικά κοστίζουν τα τούρκικα σήριαλ; Δια χειρός Τίνας Μεσσαροπούλου ανακτήθηκε 15/2/2014
  24. ↑ «İstanbul Barosu'ndan AKP'li vekile çok sert tepki». 
  25. ↑ «AKP'li vekil: Osmanlı'nın 90 yıllık reklam arası sona erdi». 
  26. ↑ «İslami Analiz». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2016. 
  27. ↑ Hasnain Kazim, "Erdogans Traum vom Osmanischen Reich", SPIECEL Online, 26.10.2016. Ελληνική μετάφραση στο "Τα νεο-οθωμανικά όνειρα του Ερντογάν", 27/10/2016, ιστοχώρος www.antinews.gr. Αρχειοθετήθηκε 2016-10-31 στο Wayback Machine.
  28. ↑ «Yeniden Osmanlı hayalinin peşinden koşan AKP, felaketi yakaladı!.». 
  29. ↑ «Kılıçdaroğlu: AKP çökmüş Osmanlıcılığı ambalajlıyor». 
  30. ↑ «US». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2016. 
  31. ↑ "Turkey’s New Maps Are Reclaiming the Ottoman Empire", Foreignpolicy.com, 23 Οκτ. 2016
  32. ↑ Παρουσίαση του βιβλίου "Νεο-οθωμανισμός στη σύγχρονη Ελλάδα" (2009), Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, ιστοσελίδα "βιβλιοnet".
  33. ↑ Μπίτσιος Κωνσταντίνος, Ο νεοοθωμανισμός Ερντογάν και ο ρόλος «Μεγάλου Αδελφού», Καθημερινή, 12.11.2016
  34. ↑ Συρίγος Μ. Άγγελος, "Στο τέλμα της μεταμοντέρνας Οθωμανίας", Καθημερινή, 24-25 Δεκ. 2016, σ. 16.

Προτείνονται οι πηγές Επεξεργασία

 
  		Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Neo-Ottomanism της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νεο-Οθωμανισμός&oldid=10358703"