Νικολάι Ανίτσκοφ

Ο Νικολάι Νικολάγιεβιτς Ανίτσκοφ (ρωσ. Никола́й Никола́евич Ани́чков, 1885-1964) ήταν διακεκριμένος Ρώσος και Σοβιετικός ιατρός παθολόγος. Υπήρξε ο πρώτος που περιέγραψε τα ειδικά κύτταρα του μυοκαρδίου (κύτταρα Anitschkow, καρδιακά ιστιοκύτταρα) και ανεκάλυψε τη σημασία και τον ρόλο της χοληστερόλης στην αθηροσκλήρωση. Το 1958 σε σημείωμα της συντάξεως στο περιοδικό Annals of Internal Medicine ο Γουίλιαμ Ντοκ (W. Dock) συνέκρινε τη σημασία του έργου του Ανίτσκοφ με εκείνη της ανακαλύψεως του μικροβίου της φυματιώσεως από τον Ρόμπερτ Κοχ. Ο Αμερικανός βιοχημικός Ντ. Στάινμπεργκ έγραψε το 2004: «Εάν η πλήρης σημασία των ευρημάτων του είχε αναγνωρισθεί εκείνη την εποχή, ίσως να είχαμε γλιτώσει πάνω από τριάντα χρόνια στον μακρό αγώνα για την επίλυση της διχογνωμίας περί τη χοληστερόλη και ο Ανίτσκοφ ίσως να είχε κερδίσει ένα Βραβείο Νομπέλ.» Ο Ανίτσκοφ εργάσθηκε επίσης σε έρευνες σχετικές με το ενδοθηλιακό δίκτυο (RES) και τις αυτογενείς .

Νικολάι Ανίτσκοφ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	22 Οκτωβρίουιουλ. / 3  Νοεμβρίου 1885γρηγ. ή 3  Νοεμβρίου 1885 Αγία Πετρούπολη
Θάνατος	7  Δεκεμβρίου 1964 Αγία Πετρούπολη
Τόπος ταφής	νεκροταφειο του Μπογκοσλόβ
Κατοικία	Ρωσία
Χώρα πολιτογράφησης	Ρωσική Αυτοκρατορία Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Εκπαίδευση και γλώσσες
Εκπαίδευση	διδακτορικό στις ιατρικές επιστήμες
Σπουδές	Στρατιωτική Ιατρική Ακαδημία Σ.Μ. Κίροφ Imperial Academy of Medical Surgery
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	στρατιωτικός ιατρός διδάσκων πανεπιστημίου παθολόγος πολιτικός
Οικογένεια
Οικογένεια	House of Anichkov
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχες	Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	βραβείο Στάλιν τάγμα του Κόκκινου Λαβάρου τάγμα του Λένιν τάγμα του Ερυθρού Αστέρα τάγμα του Πατριωτικού Πολέμου 1ου βαθμού τάγμα του Κόκκινου Λαβάρου της Εργασίας
Σχετικά πολυμέσα

Οικογένεια και σπουδές

Ο Ν.Ν. Ανίτσκοφ γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη. Ο πατέρας του, ο Νικολάι Μ. Ανίτσκοφ (1844-1916), ήταν ευγενούς καταγωγής και είχε διατελέσει υφυπουργός Παιδείας της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Η μητέρα του, η Λ.Ι. Βασιλίεβα (1859-1924), ήταν κόρη του ιερέα που ίδρυσε τον Ορθόδοξο Ναό του Αλεξάνδρου Νιέφσκι στην οδό Νταρύ στο Παρίσι. Το 1903 ο Ν.Ν. Ανίτσκοφ εισάχθηκε στην Αυτοκρατορική Ακαδημία Στρατιωτικής Ιατρικής, στην Αγία Πετρούπολη. Εκεί είχε καθηγητή τον εξέχοντα Ρώσο ιστολόγο Αλεξάντερ Α. Μαξίμοφ (1874-1928). Μετά την αποφοίτησή του το 1909, ο Ανίτσκοφ άρχισε να εκπονεί διδακτορική διατριβή με τίτλο Φλεγμονώδεις μεταβολές στο μυοκάρδιο: σχετικώς με τη μυοκαρδίτιδα και την υπερασπίσθηκε με επιτυχία το 1912. Σε αυτή περιέγραψε για πρώτη φορά τα εξειδικευμένα μακροφάγα της καρδιάς που σήμερα είναι γνωστά με το όνομά του: κύτταρα Anitschkow. Παράλληλα, ο Ανίτσκοφ εργαζόταν πάνω σε ένα πειραματικό μοντέλο αθηροσκληρώσεως μαζί με έναν φοιτητή, τον Σ. Τσαλάτοφ, και τελικώς ολοκλήρωσαν το μοντέλο.

Σταδιοδρομία

Το 1912 ο Ανίτσκοφ εγκαταστάθηκε στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ της Γερμανίας για μελέτες υπό τον Γερμανό παθολόγο Καρλ Άλμπερτ Λούντβιχ Άσοφ. Ο Άσοφ ενδιαφέρθηκε για το προηγούμενο πειραματικό έργο του Ανίτσκοφ στη Ρωσία. Στη Γερμανία ο Ανίτσκοφ έγινε ο πρώτος που περιέγραψε τα «φαγοκύτταρα του χολιστερινεστέρα» (γερμ. cholesterinesterphagozyten), που προέρχονται από μακροφάγα και σήμερα είναι γνωστά ως «αφρώδη κύτταρα. Εξετάζοντας ιστολογικώς την ανάπτυξη αθηροσκληρωτικής πλάκας, ο Ανίτσκοφ ταυτοποίησε τους τύπους κυττάρων που εμπλέκονται στη διαδικασία της δημιουργίας της: λεία μυϊκά κύτταρα, μακροφάγα και λεμφοκύτταρα. Ανεκάλυψε τον κυρίαρχο ρόλο της χοληστερόλης στην αθηροσκλήρωση («δεν υπάρχει αθηροσκλήρωση χωρίς χοληστερόλη»).

Ο Ανίτσκοφ εργάσθηκε στο εργαστήριο του Άσοφ μέχρι την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου τον Αύγουστο του 1914, οπότε κατατάχθηκε στο Υγειονομικό Σώμα του αυτοκρατορικού ρωσικού στρατού, όπου υπηρέτησε μέχρι το 1917.

Το 1920 ο Ανίτσκοφ διορίσθηκε καθηγητής στο Τμήμα Παθολογικής Φυσιολογίας της Ακαδημίας Στρατιωτικής Ιατρικής, θέση την οποία κράτησε μέχρι το 1939. Παρουσίασε ενημερώσεις σχετικώς με τις έρευνές του πάνω στην αθηροσκλήρωση σε συνέδρια στο Βερολίνο, το Φράιμπουργκ, το Βύρτσμπουργκ και το Βίζμπαντεν, καθώς και σε συναντήσεις της Σουηδικής Εταιρείας Παθολόγων και της Διεθνούς Εταιρείας Γεωγραφικής Παθολογίας. Το 1930, μετά από ένα συνέδριο στην Οσάκα, περιόδευσε και σε άλλες πανεπιστημιουπόλεις της Ιαπωνίας (Τόκιο, Νιιγκάτα και Κυότο) ώστε να δώσει διαλέξεις με θέμα «Επί της πειραματικής αθηροσκληρώσεως των στεφανιαίων αρτηριών της καρδιάς» και να διαδώσει έτσι ευρύτερα και ταχύτερα τα νέα αποτελέσματα. Συνέγραψε ένα κεφάλαιο στο βιβλίο του E.V. Cowdry Arteriosclerosis: A Survey of the Problem (1933).

Από το 1939 έως το 1946, ως υποστράτηγος Υγειονομικού πλέον, ο Ανίτσκοφ ήταν επικεφαλής του Τμήματος Παθολογοανατομίας της Ακαδημίας Στρατιωτικής Ιατρικής. Το 1942 οι Ανίτσκοφ και Αλεξέι Ιβάνοβιτς Αμπρικόσοφ πήραν ένα κρατικό βραβείο για το πανεπιστημιακό σύγγραμμά τους Παθολογική ανατομία της καρδίας και των αγγείων, στο οποίο έδιναν λεπτομερή περιγραφή της αναπτύξεως της αθηροσκληρώσεως και της ισχαιμικής καρδιακής νόσου. Γενικότερα η θεωρία περί χοληστερόλης και αθηροσκληρώσεως του Ανίτσκοφ έχει συμπεριληφθεί στις 10 μεγαλύτερες ανακαλύψεις του 20ού αιώνα στην ιατρική.

Κατά τη θητεία του ως πρόεδρος της Ακαδημίας Ιατρικών Επιστημών (1946-1953), ο Ανίτσκοφ συμμετέσχε στην ίδρυση αρκετών ερευνητικών ινστιτούτων και ερευνητικών επιστημονικών περιοδικών. Εκείνη την περίοδο και αργότερα συγκρότησε μια ερευνητική «Ομάδα Ρωσικής Παθολογίας», αποτελούμενη από 30 καθηγητές πανεπιστημίου και πολλούς άλλους ιατρούς.

Προσωπική ζωή

Ο Νικολάι Νικολάγιεβιτς Ανίτσκοφ νυμφεύθηκε δύο φορές. Απέκτησε έναν γιο, τον Μίλυ (1920-1991), που ακολουθώντας τα ίχνη του πατέρα του έγινε καθηγητής της χειρουργικής και συνταγματάρχης του Υγειονομικού Σώματος. Επίσης ο εγγονός του Νικολάι Νικολάγιεβιτς, ο Νικολάι Μ. Ανίτσκοφ (γενν. το 1941), έγινε καθηγητής της παθολογίας, μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, πρώην αντιπρόεδρος της Ρωσικής Εταιρείας Παθολογίας και πρόεδρος του Τμήματος Παθολογίας στο Βορειοδυτικό Ιατρικό Πανεπιστήμιο «I.I. Μέτσνικοφ» της Αγίας Πετρούπολης. Ο Νικολάι Νικολάγιεβιτς απεβίωσε σε ηλικία 79 ετών, στις 7 Δεκεμβρίου 1964, από έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Τιμητικές διακρίσεις

• Κρατικό Βραβείο (1940)
• Μέλος της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών
• Μέλος της Σοβιετικής Ακαδημίας Ιατρικών Επιστημών και Πρόεδρός της από το 1946 έως το 1953.
• Μέλος της Γερμανικής Ακαδημίας Επιστημών στο Βερολίνο

Δείτε επίσης

• Παθολογία

Πηγές

• Το ομώνυμο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 5, σελ. 750
• N. Anitschkow & S. Chalatow: «Classics in arteriosclerosis research: On experimental cholesterol steatosis and its significance in the origin of some pathological processes» (1913), αγγλ. μετάφραση Mary Z. Pelias στο Arteriosclerosis, 1983, τόμ. 3, σσ. 178-182.
• Finking G, Hanke H.: «Nikolaj Nikolajewitsch Anitschkow (1885-1964) established the cholesterol-fed rabbit as a model for atherosclerosis research», Atherosclerosis, 1997, τόμ. 135, σσ. 1-7
• Mehta N.J., Khan I.A.: «Cardiology's 10 greatest discoveries of the 20th century», Tex Heart Inst. J., 2002, τόμ. 29, σσ. 164-171
• Sarkisov D.S., Pozharisskii K.M., Anichkov N.M.: N.N. Anichkov, 1885-1964, εκδ. Meditsina, Μόσχα 1989
• Stehbens W.E.: «Anitschkow and the cholesterol over-fed rabbit», Cardiovasc. Pathol., 1999, τόμ. 8, σσ. 177-178
• Steinberg D.: «The Pathogenesis of Atherosclerosis. An interpretive history of the cholesterol controversy: part I», Journal of Lipid Research, 2004, τόμ. 45, σσ. 1583-1593