Βικιπαίδεια

Οκτάβιος Μερλιέ

Γάλλος φιλόλογος και διανοούμενος

Ο Οκτάβιος Μερλιέ (Ρουμπαί, 25 Οκτωβρίου 1897 - Αθήνα, 24 Ιουλίου 1976) ήταν Γάλλος φιλόλογος, φιλέλληνας[6] και διανοούμενος, που διετέλεσε διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα.

Οκτάβ-Πιερ Μερλιέ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Octave Merlier (Γαλλικά)
Γέννηση25  Οκτωβρίου 1897[1][2][3]
Ρουμπαί, Γαλλία
Θάνατος24 Ιουλίου 1976 (78 ετών)
Αθήνα, Ελλάδα
Τόπος ταφήςΠρώτο Νεκροταφείο Αθηνών
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[4][5]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Νέας Σορβόνης
École pratique des hautes études
Σορβόνη
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταγλωσσολόγος
Οικογένεια
ΣύζυγοςΜέλπω Λογοθέτη (ν. 1923)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαμέλος της Ακαδημίας Αθηνών
ΒραβεύσειςΑξιωματικός της Λεγεώνας της Τιμής
δεδομένα

Βιογραφικά στοιχεία Επεξεργασία

Γεννήθηκε στο Ρουμπαί της Γαλλίας και το 1908 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο Παρίσι. Σπούδασε ελληνική γλώσσα[7] και γραμματολογία στη Σορβόννη. Συμμετείχε στις μάχες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ως εθελοντής, όπου και τραυματίστηκε. Το 1920 εξελέγη υφηγητής[8] στη Σορβόννη και το 1945 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ[8] με τη διατριβή του περί του ύφους και της γλώσσας του κατά Ιωάννη Ευαγγελίου. Δίδαξε για δύο χρόνια στο Λύκειο της Χάβρης και το 1925 αποσπάστηκε στο Γαλλικό Ινστιτούτο των Αθηνών, του οποίου το 1935 ανέλαβε τη διεύθυνση. Με την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου παρέμεινε στην Αθήνα, ως μυστικός εκπρόσωπος[9] του Σαρλ ντε Γκωλ, συνελήφθη[9] όμως το 1941 από συνεργάτες των Γερμανών και στάλθηκε στη Γαλλία με εντολή[9] της κυβέρνησης του Βισύ. Εκεί παρέμεινε σε κατ'οίκον[7] περιορισμό στο Οριγιάκ μέχρι το 1944. Μετά την απελευθέρωση επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου και ανέλαβε πάλι τη διεύθυνση του Γαλλικού Ινστιτούτου. Το 1960 αρνήθηκε[8] να παραδώσει στον Γάλλο πρέσβη τα αρχεία του Μικρασιατικού Κέντρου Σπουδών, που στεγαζόταν στο κτίριο του Γαλλικού Ινστιτούτου, θεωρώντας ότι ήταν κτήμα του ελληνικού λαού με αποτέλεσμα τον επόμενο χρόνο να απολυθεί[8] από τη θέση του. Μετά την απόλυσή του εργάστηκε ως καθηγητής της νεοελληνικής γλώσσας και φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Aix-en-Provenc, έδρα την οποία διατήρησε μέχρι το 1971. Από τη θέση αυτή εξέδιδε το περιοδικό Νεοελληνικές μελέτες. Το 1964 εξελέγη αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.[10]

Το 1956 εκδόθηκε από γνωστούς λογοτέχνες και διανοούμενους της εποχής τρίτομος τόμος προς τιμήν[8] του ζεύγους Μερλιέ. Σήμερα στο κτίριο του Γαλλικού Ινστιτούτου υπάρχει η βιβλιοθήκη[11] Οκτάβιος Μερλιέ, ενώ ο παρακείμενος δρόμος από το Γαλλικό Ινστιτούτο (προέκταση της οδού Αραχώβης) φέρει[7] το όνομά του. Από το 2010 καθιερώθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση η υποτροφία[6] Οκτάβιου Μερλιέ που δίνεται ως βοήθεια στη μετάφραση και την έκδοση, έρευνας στις ελληνογαλλικές σχέσεις.

Απεβίωσε στην Αθήνα στις 24 Ιουλίου 1976[12] και ενταφιάστηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών[13]. Ήταν παντρεμένος με τη Μέλπω Λογοθέτη, γνωστότερη ως Μέλπω Μερλιέ, και δεν είχαν αποκτήσει παιδιά.

Προσφορά Επεξεργασία

Ως διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών συνέβαλε καθοριστικά στην εξέλιξή του σε κέντρο ανταλλαγών και πνευματικού κοσμοπολιτισμού[7] και βοήθησε στη διάδοση[8] των ελληνικών γραμμάτων στη Γαλλία. Επέκτεινε τις δραστηριότητές του δημιουργώντας[14], πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, 37 παραρτήματα σε όλη την Ελλάδα και εφοδιάζοντάς το παράλληλα με τυπογραφείο. Το 1945 κατόρθωσε να εξασφαλίσει από τη γαλλική κυβέρνηση 140 υποτροφίες για σπουδές στη Γαλλία, οι οποίες και δόθηκαν σε νεαρούς διανοούμενους και επιστήμονες, μεταξύ των οποίων οι Κορνήλιος Καστοριάδης[9], Κώστας Αξελός[9], Νίκος Σβορώνος[9] κ.α., παρέχοντάς τους παράλληλα διαφυγή από την Ελλάδα που μαστιζόταν τότε από την εμφύλια σύρραξη. Για τον σκοπό αυτό ναύλωσε[11] τον Δεκέμβριο του 1945 το ιταλικό πλοίο Ματαρόα, το οποίο και αναχώρησε από τον Πειραιά με αρκετούς Έλληνες φοιτητές με προορισμό το λιμάνι του Τάραντα. Εξαιτίας των αριστερών πεποιθήσεων αρκετών εκ των υποτρόφων προκλήθηκαν[15] σημαντικές αντιδράσεις από δημοσιογράφους, πολιτικούς και πανεπιστημιακούς με αποτέλεσμα να θέσει[15] την παραίτησή του στον υπουργό εξωτερικών, παραίτηση όμως που δεν έγινε δεκτή. Υποστηρίζεται[15] ότι εξαιτίας αυτών των επιλογών του μέρος του αθηναϊκού κατεστημένου κατόρθωσε να μπλοκάρει την προαγωγή του σε μορφωτικό ακόλουθο της Γαλλικής πρεσβείας στην Αθήνα.

Μαζί με τη σύζυγό του ίδρυσε[16] το 1930 το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο, το οποίο μετεξελίχθηκε στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών – Ίδρυμα Μέλπως και Οκτάβιου Μερλιέ. Στο ίδιο ίδρυμα φυλάσσεται[17] και το αρχείο Παπαδιαμάντη, στο οποίο περιέχονται πολλές φωτογραφίες που τράβηξε ο ίδιος ο Μερλιέ από τα ταξίδια του στη Σκιάθο.

Υπήρξε μελετητής του έργου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του Κωστή Παλαμά και ιδιαίτερα του Διονυσίου Σολωμού[8], για τον οποίο διοργάνωσε σημαντικότατη έκθεση[18] το 1957 με αφορμή τα εκατό χρόνια από τον θάνατό του. Αρθρογραφούσε σε αθηναϊκά περιοδικά και εφημερίδες όπως η Νέα Εστία[19] κ.α. καθώς και σε γαλλικά περιοδικά μεταφράζοντας[8] ποιήματα του Κωστή Παλαμά και γράφοντας περί της δημοτικής γλώσσας.

Εργογραφία Επεξεργασία

  • Α. Παπαδιαμάντη Γράμματα (1934)
  • Σκιάθος, το ελληνικό νησί (1945)
  • Ο όρκος της Στυγός (Μετάφραση του έργου του Άγγελου Σικελιανού, 1946)
  • Η ασκητική (Μετάφραση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη, 1951)
  • Τρεις μέρες στα μοναστήρια της Καππαδοκίας (Μετάφραση του έργου του Γεωργίου Σεφέρη μαζί με τον ίδιο, 1953)
  • 15 γαλλικά γράμματα του Βαλαωρίτη (1956)
  • Μελέτη για το εγκώμιο του Φώσκολου και για τα τελευταία ιταλικά ποιήματα του Σολωμού (1957)
  • Καπετάν Αγγελής (Μετάφραση του έργου του Κωστή Μπαστιά, 1970)
  • Η κοινωνική φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων (Μετάφραση του έργου του Κωνσταντίνου Τσάτσου, 1971)
  • διάλογοι σε μοναστήρι (Μετάφραση του έργου του Κωνσταντίνου Τσάτσου)
  • Παπαδιαμάντης και Σκιάθος (Φωτογραφίες του Οκτάβιου Μερλιέ, Αθήνα 1991)
  • Η μικρασιατική καταστροφή: 15 συγκλονιστικές μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τη φρίκη του ξεριζωμού (συλλογικό έργο, 2008)

Σχετική βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Φλιτούρης Λάμπρος: Ο Octave Merlier και ο ρόλος του στην προώθηση των ελληνογαλλικών πολιτισμικών σχέσεων (1925 - 1961), Πρακτικά ΚΑ΄ Πανελλήνιου Ιστορικού Συνεδρίου, Θεσσαλονίκη 2001


Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11915696s. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 (Γαλλικά) Βάση δεδομένων Léonore. Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. 19800035/1389/60420. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 birth certificate. archivesdepartementales.lenord.fr/ark:/33518/08z3gdpnjrx1/1f2af206-ec33-494a-a443-12299d518db0. Ανακτήθηκε στις 12  Ιανουαρίου 2023.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11915696s. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  5. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub2015870129. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  6. ↑ 6,0 6,1 Η δικαίωση του μεγάλου Φιλέλληνα, από την εφημερίδα "το Βήμα"
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 «Αγαπημένη αδελφή μας Γαλλία», άρθρο του Νίκου Μπακουνάκη, από την ιστοσελίδα "Το Βήμα"
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα, Αθήνα 2001, τόμος 41, σελ. 292, λήμμα: Οκτάβιος Μερλιέ
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Ματαρόα, από την εφημερίδα Το Βήμα
  10. ↑ Δημήτριος Λουκάτος, «Νεκρολογίαι: Octave Merlier (1906-1975)», Λαογραφία, τομ.30 (1975), σελ.396
  11. ↑ 11,0 11,1 Συνέντευξη με τον Γάλλο πρέσβη, από την ιστοσελίδα «Το Βήμα»
  12. ↑ Δημήτριος Λουκάτος, «Νεκρολογίαι: Octave Merlier (1906-1975)», Λαογραφία, τομ.30 (1975), σελ.394
  13. ↑ εφ. Μακεδονία, "Βαθειά συγκίνηση προκάλεσε στον πνευματικό κόσμο ο θάνατος του Οκτάβ Μερλιέ, 27/7/1976.
  14. ↑ Γαλλικό Ινστιτούτο: Εκατόν ένα χρόνια συνεργασίας Αρχειοθετήθηκε 2012-02-03 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα "Η Καθημερινή"
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Η οδύσσεια προς την ελευθερία[νεκρός σύνδεσμος], από την εφημερίδα "Το Έθνος"
  16. ↑ Ιστορικό Ιδρύματος[νεκρός σύνδεσμος], από την ιστοσελίδα του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών
  17. ↑ Παπαδιαμάντης και Σκιάθος[νεκρός σύνδεσμος], από την ιστοσελίδα skroutz.gr
  18. ↑ Ο Σολωμός, χθες Αρχειοθετήθηκε 2012-02-16 στο Wayback Machine., από την εφημερίδα "Η Καθημερινή"
  19. ↑ Τεκμήρα Αρχειοθετήθηκε 2014-10-22 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα kenef.phil.uoi.gr
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Οκτάβιος_Μερλιέ&oldid=10452660"