Ούγος Δ΄ της Κύπρου
Ο Ούγος Δ΄ (1295 - 10 Οκτωβρίου 1359) από τον Οίκο του Πουατιέ-Λουζινιάν ήταν Βασιλιάς της Κύπρου και τιτουλάριος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ (1324 - 1359).
| Ούγος Δ' | |
|---|---|
βασιλιάς της Κύπρου | |
| Περίοδος | 1324 - 1358 |
| Προκάτοχος | Ερρίκος Β΄ της Κύπρου |
| Διάδοχος | Πέτρος Α΄ της Κύπρου |
τιτουλάριος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ | |
| Περίοδος | 1324 - 1358 |
| Προκάτοχος | Ερρίκος Β' της Κύπρου |
| Διάδοχος | Πέτρος Α' της Κύπρου |
| Γέννηση | 1295 |
| Θάνατος | 1359 |
| Σύζυγος | Μαρία του Ιμπελέν Αλίκη του Ιμπελέν |
| Επίγονοι | Γκυ κοντόσταυλος Εσίβα Πέτρος Α΄ της Κύπρου Ιωάννης αντιβασιλιάς Ιάκωβος Α΄ της Κύπρου |
| Οίκος | Πουατιέ-Λουζινιάν |
| Πατέρας | Γκυ, κοντόσταυλος της Κύπρου |
| Μητέρα | Εσίβα του Ιμπελέν |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ήταν το μόνο τέκνο του Γκυ κοντόσταυλου της Κύπρου και της Εσίβας του Ιμπελέν. Μεγαλύτεροι αδελφοί του πατέρα του ήταν ο Ιωάννης Α΄ της Κύπρου και ο Ερρίκος Β΄ της Κύπρου. Τον τελευταίο διαδέχτηκε ο Ούγος Δ΄.
Αναφορά Μαχαιρά Επεξεργασία
Ο Ούγος Δ΄ δεν είχε απευθείας δικαιώματα στο θρόνο της Κύπρου, επειδή ο πατέρας του δεν ήταν βασιλιάς, αλλά ο θείος του Ερρίκος Β΄ πέθανε άτεκνος (1324). Από αναφορά του Λεόντιου Μαχαιρά προκύπτει ότι ο Ούγος Δ΄ έστεψε βασιλιά της Κύπρου τον γιο του Πέτρο Α΄ ένα χρόνο πριν πεθάνει.[1]
Ο ίδιος ιστορικός γράφει στη συνέχεια ότι η στέψη του Πέτρου έγινε στις 24 Νοεμβρίου 1359. Δεν ευσταθεί συνεπώς η άποψη ότι ο Ούγος Δ΄ παραιτήθηκε· πιθανότατα τον όρισε διάδοχο, επειδή υπήρχαν και άλλοι διεκδικητές (1358).[2].
Ο Σταυρός της Τόχνης Επεξεργασία
Στα 35 χρόνια της βασιλείας του ο Λεόντιος Μαχαιράς απαριθμεί πολλά τραγικά γεγονότα: τον Νοέμβριο του 1330 πλημμύρισε ο Πεδιαίος ποταμός προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στην Λευκωσία με πολλά θύματα· ακολούθησε πλημμύρα με χιλιάδες νεκρούς στη Λεμεσό. Επιδημίες (1348, 1363) προκάλεσαν χιλιάδες θύματα, όπως μία επιδημία ακρίδων (1351), που έφερε μεγάλες καταστροφές. Οι οχυρώσεις της Λευκωσίας ενισχύθηκαν με νέα τείχη.
Ο Μαχαίρας σε μια άλλη αναφορά σχετίζει τον Ούγο Δ΄ με τον θαυματουργό Σταυρό της Τόχνης που είχε αφήσει η Αγία Ελένη στην Κύπρο τον 4ο αιώνα. Ο σταυρός κλάπηκε από Λατίνο ιερωμένο (1318) και βρέθηκε από έναν νεαρό βοσκό, τον Γεώργιο (1340). Αυτό προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στον βασιλιά που τον κράτησε στα ανάκτορα 11 μέρες. Ο Ούγος Δ΄ επέστρεψε τον σταυρό στον Γεώργιο χάρη σε ένα συγκλονιστικό όνειρο και του επέτρεψε να τον περιφέρει δημόσια για προσκύνημα. Ο Γεώργιος έγινε μοναχός με το όνομα "Γαβριήλ".
Η φήμη του σταυρού εξαπλώθηκε και ένας Λατίνος επίσκοπος, ο Μαρά, αμφισβήτησε τις θαυματουργικές του ιδιότητες. Ακολούθησε μια δοκιμασία στα ανάκτορα παρουσία του βασιλιά και της βασίλισσας: ο ξύλινος σταυρός ρίχτηκε από τον επίσκοπο σε ισχυρή φωτιά, χωρίς να καεί. Ακολούθησε ένα θαύμα: η βασίλισσα Αλίκη που είχε χάσει τη φωνή της, επειδή είχε ασεβήσει σε επίσκεψή της στο μοναστήρι του Μαχαιρά, ξαναβρήκε τη λαλιά της και φώναξε για την πίστη της στο ότι ο ξύλινος σταυρός ήταν πράγματι ιερός. Ο Ούγος Δ΄ επέτρεψε στον νεαρό βοσκό-μοναχό να διακινείται ελεύθερα με το σταυρό σε ολόκληρη την Κύπρο. Όταν ζητήθηκε από τη Μαρία του Ιμπελέν η άδεια να κτίσει ένα ναό για το σταυρό, ο βασιλιάς την έδωσε αμέσως και η εκκλησία κτίστηκε στον Άγιο Δομέτιο με γενναία συνεισφορά και της βασίλισσας Αλίκης.
Απονομή δικαιοσύνης Επεξεργασία
Από άλλες αναφορές του Μαχαιρά προκύπτει ότι ο Ούγος Δ΄ ήταν σκληρός στην απονομή δικαιοσύνης. Όταν οι δυο γιοι του Πέτρος και Ιωάννης έφυγαν για να γνωρίσουν την Ευρώπη χωρίς την άδειά του, συνέλαβε τον άνθρωπο που τους βοήθησε, τον φυλάκισε, τον βασάνισε, του έκοψε το ένα χέρι και το ένα πόδι και τον εκτέλεσε τον Απρίλιο του 1349 με απαγχονισμό. Όταν επέστρεψαν οι γιοι του τους έριξε στη φυλακή ενώ ο ίδιος θρηνούσε από έξω.
Ο Ούγος Δ΄ ήταν πολύ μορφωμένος με ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στα γράμματα, τις τέχνες και τη δικαιοσύνη.
Θερινή κατοικία Επεξεργασία
Στην θερινή του κατοικία στη Λάπηθο οργάνωνε φιλοσοφικές συγκεντρώσεις στις οποίες συμμετείχε ο Κύπριος λόγιος Γεώργιος Λαπήθης, ο Ούγος ήταν καλός γνώστης της Λατινικής φιλοσοφίας. Ο Βοκκάκιος κάνει συχνές αναφορές για τον ίδιο στο έργο Το Δεκαήμερο, του αφιέρωσε και το έργο του "Γενεαλογία των Θεών". Ο βασιλιάς περιστοιχιζόταν πάντοτε από πολλούς Λατίνους σοφούς με τους οποίους ο Λαπήθης έκανε φιλοσοφικούς διαλόγους.
Στέψη Επεξεργασία
Η στέψη του Ούγου Δ΄ σαν βασιλιά της Κύπρου έγινε στη Λευκωσία (15 Απριλίου 1324), ενώ η στέψη του σαν βασιλιά των Ιεροσολύμων έγινε στην Αμμόχωστο (13 Μαΐου 1324). Ο Ούγος υπέγραψε συνθήκη με τη Βενετία, που καθόριζε τις δραστηριότητες των Βενετών εμπόρων στην Κύπρο. Τότε οι Γενουάτες ανταγωνιστές των Βενετών αντέδρασαν έντονα, αλλά ο Ούγος υπέγραψε και μαζί τους νέα συνθήκη (1329). Η Γένοβα του ζήτησε να εξοφλήσει τα τεράστια χρέη τού θείου του Ερρίκου Β΄ και ο Ούγος συμφώνησε.
Τα προβλήματα της βασιλείας του Επεξεργασία
Υπήρχαν έντονα προβλήματα από τη δράση πειρατών στην θάλασσα της Κύπρου, έτσι ο στόλος του Ούγου ετοιμάστηκε να τους αντιμετωπίσει. Η πόλη Κώρυκος του πρότεινε να τον βοηθήσει με αντάλλαγμα την προστασία της από τους Τούρκους, αλλά ο φιλειρηνικός Ούγος το αρνήθηκε. Ο Λεόντιος Μαχαιράς σημειώνει ότι αρνήθηκε την προσφορά, επειδή η πόλη Κώρυκος ανήκε στην Αρμενία, που την κυβερνούσε ο συγγενής του Λέων Δ΄ της Αρμενίας και ο Ούγος δεν ήθελε να δυσαρεστήσει τον Λέοντα Δ΄ που δεν μπορούσε να υπερασπίσει τις κτήσεις του.[4]
Εκστρατεία κατά των Τούρκων Επεξεργασία
Ο Μαχαιράς μας πληροφορεί ότι ο Ούγος δαπάνησε την τεράστια περιουσία του σε προετοιμασίες για εκστρατεία κατά των Τούρκων στη Μικρά Ασία. Η εκστρατεία δεν έγινε ποτέ, λόγω των επιδημιών που έπληξαν την Κύπρο και αποδεκάτισαν τον πληθυσμό της. Σποραδικές επιχειρήσεις κατά των Τούρκων έγιναν όταν ο Ούγος συμμάχησε με τον πάπα και τους Ιωαννίτες Ιππότες. Ο Ούγος είχε εισφορά στον αγώνα με τέσσερα καράβια· ακολούθησε η κατάληψη της Σμύρνης (1334). Η μεγαλύτερη εκστρατεία κατά των Τούρκων έγινε αργότερα από τον γιο του Πέτρο Α΄.
Οικογένεια Επεξεργασία
Νυμφεύτηκε σε πρώτο γάμο (1310) την Μαρία του Ιμπελέν (απεβ. 1318), κόρη του Γκυ του Ιμπελέν, με την οποία απέκτησε:
- Γκυ 1315-1343, κοντόσταυλος της Κύπρου και τιτουλάριος πρίγκιπας της Γαλιλαίας, νυμφεύτηκε τη Μαρία των Βουρβόνων.
Νυμφεύτηκε σε δεύτερο γάμο (1318) την Αλίκη του Ιμπελέν, κόρη του Γκυ κυρίου της Νικοζίας, με την οποία απέκτησε:
- Εσίβα 1323-1363, παντρεύτηκε το Φερδινάνδο υποκόμη του Ωμελά, γιο του Φερδινάνδου της Μαγιόρκας.
- Αλίκη της Μαγιόρκας 1341-μετά το 1376, παντρεύτηκε τον Φίλιππο των Ιμπελέν, σενεσάλη της Κύπρου.
- Πέτρος Α΄ 1328-1369, βασιλιάς της Κύπρου.
- Πέτρος Β΄ 1354/57-1382, βασιλιάς της Κύπρου.
- Ιωάννης 1329-1375, αντιβασιλιάς της Κύπρου και τιτουλάριος πρίγκιπας της Αντιόχειας.
- Ιάκωβος Α΄ 1334-1398, βασιλιάς της Κύπρου. Νυμφεύτηκε τη Χέλβις του Μπράουνσβαϊγκ-Γκρούμπενχαγκεν.
- Θωμάς απεβ. 1340, άγαμος.
- Μαργαρίτα, παντρεύτηκε τον Γκωτιέ του Νταμπιέρ, σενεσάλη της Κύπρου. Άτεκνη.
- Ισαβέλλα, άγαμη.
Από μία μη νόμιμη σχέση του είχε τέκνο:
- (νόθος) Πιερό.
Πρόγονοι Επεξεργασία
Πινακοθήκη Επεξεργασία
-
Ο θυρεός των Πουατιέ -
Λεκάνη του Μουσείου Λούβρου, Αιγυπτιακής/Συριακής κατασκευής. Η επιγραφή στα γαλλικά λέει: "ο υψηλότατος και ισχυρός βασιλιάς Ούγος της Ιερουσαλήμ και της Κύπρου που ο θεός διατηρεί". Η επιγραφή στα αραβικά λέει: "κατασκευάστηκε με εντολή του Ούγου, ευνοουμένου του θεού, του ενός στην εμπροσθοφυλακή των εκλεκτών στρατευμάτων των Φράγκων, Ούγου των Λουζινιάν".
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ [...]Ηύρα γραμμένον ότι ο ρε Ούνγκες έστεψεν τον υιόν του τον Περρήν ρήγαν της Κύπρου ζώντα του, τη κδ' νοεμβρίου ατνη' Χριστού (= 24 Νοέμβρη του 1358) και επέθανεν ο αυτός ρε Ούνγκες τη ι΄ Οκτωβρίου ατνθ΄ (= 1Ο Οκτώβρη του 1359), και εθάφτην εις τον Σαν Τομένικον (= μοναστήρι του Αγίου Δομινίκου στη Λευκωσία)[...] Χρονικόν, παρ.86
- ↑ [...]Και αλλού ηύρα γραμμένον, ότι μετά τον θάνατον του ρε Ούνγκες εστέφθην ο ρε Πιερ τη Κυριακή τη κδ΄ Νοεμβρίου ατνθ΄ Χριστού (= 24 Νοέμβρη του 1359)...ρήγας της Κύπρου. Χρονικόν του Μαχαιρά
- ↑ http://cartelfr.louvre.fr/cartelfr/visite?srv=car_not_frame&idNotice=22622
- ↑ Χρονικόν, παρ. 113
Πηγές Επεξεργασία
- René Grousset, L'Empire du Levant : Histoire de la Question d'Orient, Paris, Payot, coll. « Bibliothèque historique », 1949 (réimpr. 1979)
