Βικιπαίδεια

Ο Όλιβερ και η Παρέα του

αμερικανική ταινία κινουμένων σχεδίων παραγωγής 1988

Ο Όλιβερ και η Παρέα του (πρωτότυπος τίτλος: Oliver & Company) είναι αμερικάνικη κωμική ταινία μιούζικαλ κινουμένων σχεδίων που κυκλοφόρησε το 1988 με εταιρεία παραγωγής τα Walt Disney Animation Studios και διανομή από τη Walt Disney Pictures. Αποτελεί την 27η ταινία κινουμένων σχεδίων μεγάλου μήκους της συλλογής Τα Κλασικά της Disney και είναι εμπνευσμένη από το κλασικό μυθιστόρημα του Καρόλου Ντίκενς, Όλιβερ Τουίστ.

Ο Όλιβερ και η Παρέα του
Oliver & Company
Εξώφυλλο Ελληνικού DVD
ΣκηνοθεσίαΤζόρτζ Σκρίμπνερ
ΠαραγωγήΚάθλιν Γκαβίν
ΣενάριοΤζιμ Κοξ
Τιμ Ντίσνεϋ
Τζέιμς Μανγκόλντ
ΙστορίαΒανς Τζέρι
Μάικ Γκάμπριελ
Τζο Ρανφτ
Τζιμ Μίτσελ
Κρις Μπέιλι
Κερκ Γουάις
Ντέιβ Μιτσένερ
Ρότζερ Άλερς
Γκάρι Τρούσντεϊλ
Κέβιν Λίμα
Μάικλ Σεντένο
Πιτ Γιάνγκ
Λέον Τζούσεν
Βασισμένο σεΌλιβερ Τουίστ του Καρόλου Ντίκενς
Ηθοποιοί φωνήςΤζόι Λόρενς
Μπίλι Τζόελ
Νάταλι Γκρέκορι
Τσιτς Μάριν
Μπέτι Μίντλερ
Ρόμπερτ Λογκία
Ρίτσαρντ Μούλιγκαν
Ρόσκοου Λι Μπράουνι
Σιέριλ Λι Ραλφ
Ντομ ΝτεΛουίς
Τόριν Μπλάκε
Καρλ Βάιντραμπ
Ρόμπερτ Λογκία
Φρανκ Γουέλκερ
Ουίλιαμ Γκλοβερ
ΜουσικήΤζ. Α. Σι. Ρέντφορντ
Τραγούδιvarious artists
ΜοντάζΤζέιμς Μέλτον
Μαρκ Χέστερ
Εταιρεία παραγωγήςWalt Disney Pictures
Walt Disney Animation Studios
ΔιανομήWalt Disney Studios Motion Pictures[1]
Πρώτη προβολή18 Νοεμβρίου 1988
Διάρκεια73 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΓλώσσαΑγγλικά
Ακαθάριστα έσοδα$74,2 εκατομμύρια[2]
δεδομένα (π • σ • ε )

Στην ταινία, ο Όλιβερ είναι ένα άστεγο γατάκι, το οποίο μπαίνει σε μια συμμορία σκύλων για να επιβιώσει. Μεταξύ άλλων αλλαγών είναι το σκηνικό της ταινίας το οποίο μεταφέρθηκε από το Λονδίνο του 19ου αιώνα στα τέλη της δεκαετίας του '80 στη Νέα Υόρκη, η συμμορία του Φάγκιν αποτελείται από σκύλους (ένας εξ' αυτών είναι ο Ντότζερ) και ο Σάικς είναι τοκογλύφος.

Η παραγωγή της ταινίας ξεκίνησε γύρω στο 1987 με τον τίτλο Ο Όλιβερ και ο Ντότζερ. Επανακυκλοφόρησε στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον Καναδά και στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 29 Μαρτίου 1996. Αργότερα, μέσα στην ίδια χρονιά, αλλά και το 2002, κυκλοφόρησε σε βιντεοταινία ενώ σε DVD κυκλοφόρησε το 2009. Ο Όλιβερ και η Παρέα του κυκλοφόρησε σε Blu-ray Disc το 2013, προς τιμήν της 25ης επετείου της.

Πλοκή Επεξεργασία

Στην Πέμπτη Λεωφόρο του Μανχάταν της Νέας Υόρκης, ένα ορφανό γατάκι με το όνομα Όλιβερ εγκαταλείπεται όταν τα υπόλοιπα γατάκια υιοθετούνται από τους περαστικούς. Περιπλανώμενος στους δρόμους ψάχνοντας κάποιον να τον υιοθετήσει, συναντά έναν χαλαρό σκύλο, τον Ντότζερ, ο οποίος τον βοηθά να κλέψει φαγητό από μια καντίνα που πουλάει χοτ-ντογκ. Αφού παίρνουν το φαγητό, ο Ντότζερ το σκάει χωρίς να μοιραστεί το φαγητό που έκλεψαν με τον Όλιβερ. Ο Όλιβερ τον ακολουθεί μέχρι που φτάνει στο ποταμόπλοιο του ιδιοκτήτη του, έναν πορτοφολά ονόματι Φάγκιν, όπου μοιράζεται το φαγητό που έκλεψε με τους φίλους του: τον Τίτο το τσιουάουα, τον Αϊνστάιν τον Γερμανικό μολοσσό, τη Ρίτα το Αφγανικό λαγωνικό και τον Φράνσις το μπουλντόγκ. Ο Όλιβερ τρυπώνει μέσα αλλά τον ανακαλύπτουν. Μετά από μια στιγμή μπερδέματος, οι σκύλοι τον καλωσορίζουν θερμά. Ο Φάγκιν έρχεται και εξηγεί ότι η προθεσμία που έχει για να ξεπληρώσει τα λεφτά που δανείστηκε από τον Σάικς, έναν αδίστακτο πράκτορα ναυπηγείων και τοκογλύφο, τελειώνει. Ο Σάικς λέει στον Φάγκιν ότι πρέπει να τον πληρώσει σε τρεις μέρες αλλιώς... Εν τω μεταξύ, ενώ ο Φάγκιν μιλά με τον Σάικς, τα δύο ντόμπερμαν του Σάικς, ο Ρόσκοου και ΝτεΣότο, επιτίθενται στον Όλιβερ, αλλά τα σκυλιά του Φάγκιν τον υπερασπίζονται. Αμέσως μετά, ο Φάγκιν επιστρέφει στο ποταμόπλοιο μελαγχολικός, μοιρολογώντας ότι έχει μόνο τρεις μέρες για να βρει τα χρήματα. Αφού τα σκυλιά του φτιάχνουν τη διάθεση, του συστήνουν τον Όλιβερ τον οποίο αποδέχεται στη συμμορία μιας και όλοι χρειάζονται βοήθεια.

Την επόμενη μέρα, ο Φάγκιν και τα σκυλιά, συμπεριλαμβανομένου και του Όλιβερ, βγαίνουν στους δρόμους για να πουλήσουν μερικά κακής ποιότητας αγαθά που κατέχουν και ίσως να κλέψουν λίγα χρήματα. Ο Όλιβερ και ο Τίτο επιχειρούν να σαμποτάρουν μια λιμουζίνα αλλά το σχέδιο αποτυγχάνει όταν ο Όλιβερ τη βάζει μπρος καταλάθος προκαλώντας στον Τίτο ηλεκτροπληξία. Η επιβάτης της λιμουζίνας, η Τζένιφερ «Τζένι» Φόξγουορθ, και ο μπάτλερ της, Ουίνστον, βλέπουν τον Όλιβερ και τον παίρνουν μαζί τους στο σπίτι. Οι γονείς της Τζένι είναι εκτός πόλης και εκείνη τον υιοθετεί γιατί αισθάνεται μοναξιά. Η Ζορζέτ, το πομπώδες και χαϊδεμένο κανίς της οικογένειας, εξοργίζεται και ζηλεύει την παρουσία του Όλιβερ και θέλει να τον διώξει από το σπίτι. Ο Ντότζερ και τα άλλα σκυλιά καταφέρνουν να κλέψουν τον Όλιβερ από το σπίτι των Φόξγουορθ και τον πάνε πίσω στο ποταμόπλοιο. Εκείνος εξηγεί ότι στο σπίτι του φέρονταν πολύ καλά και δεν ήθελε να φύγει, κάτι που σοκάρει τον Ντότζερ ο οποίος νιώθει ότι ο Όλιβερ είναι αγνώμων και του επιτρέπει να φύγει. Ωστόσο, ο Φάγκιν φτάνει και βλέποντας τον Όλιβερ, καταστρώνει ένα σχέδιο για να μπορέσει να βγάλει χρήματα, στέλνοντας σημείωμα στο σπίτι των Φόξγουορθ ζητώντας λύτρα για να τον επιστρέψει. Η Τζένι βρίσκει το σημείωμα και πηγαίνει να πάρει τον Όλιβερ πίσω. Εν τω μεταξύ, ο Φάγκιν ενημερώνει τον Σάικς για το σχέδιό του, ο οποίος του λέει ότι είναι περήφανος γιατί επιτέλους «άρχισε να σκέφτεται ωραία».

Αργότερα, η Τζένι συναντιέται με τον Φάγκιν, ο οποίος ξαφνιάζεται όταν ανακαλύπτει ότι «ο πολύ πλούσιος ιδιοκτήτης» δεν είναι παρά μόνο ένα μικρό κορίτσι. Βλέποντάς την αναστατωμένη για την απώλεια του Όλιβερ, η συνείδησή του τον οδηγεί να τον επιστρέψει σε αυτήν φιλικά, χωρίς να της πει ότι αυτός τον πήρε. Ακριβώς εκείνη τη στιγμή, ο Σάικς που παρακολουθούσε από μακριά, πλησιάζει και απαγάγει την Τζένι, σκοπεύοντας να ζητήσει λύτρα για αυτήν από τους γονείς της, λέγοντας στον Φάγκιν να θεωρεί ότι το χρέος του διευθετήθηκε.

Ο Ντότζερ κινητοποιεί τον Όλιβερ και τα άλλα σκυλιά να σώσουν την Τζένι αλλά όταν το επιχειρούν, έρχονται αντιμέτωποι με τον Σάικς, τον Ρόσκοου και τον ΝτεΣότο. Ο Φάγκιν τους σώζει με το σκούτερ του και τότε αρχίζει μια καταδίωξη στις σήραγγες του υπόγειου σιδηροδρόμου. Η Τζένι σπρώχνεται στην κουκούλα του αυτοκινήτου του Σάικς από όπου προσπαθεί να κρατηθεί για να μην πέσει, ενώ ο Όλιβερ και ο Ντότζερ επιχειρούν να τη σώσουν. Κατά τη διάρκεια της αντιπαράθεσης, ο Ρόσκοου και ο ΝτεΣότο πέφτουν από το αυτοκίνητο και προσγειώνονται στην τρίτη σιδηροτροχιά του σιδηροδρόμου παθαίνοντας ηλεκτροπληξία. Ο Τίτο παίρνει τον έλεγχο του σκούτερ καθώς ο Φάγκιν προσπαθεί και καταφέρνει να πάρει την Τζένι. Ο Τίτο οδηγεί το σκούτερ έξω από τον σιδηρόδρομο και στην γέφυρα του Μπρούκλιν καθώς το αυτοκίνητο του Σάικς πέφτει πάνω στο διερχόμενο τρένο. Ο Σάικς πεθαίνει και πέφτει μαζί με το αυτοκίνητό του στον ποταμό Χάντσον. Ο Ντότζερ και ο Όλιβερ καταφέρνουν να επιβιώσουν της σύγκρουσης και επανενώνονται με την Τζένι και τους υπολοίπους. Αργότερα, η Τζένι γιορτάζει τα γενέθλιά της με όλα τα ζώα, τον Φάγκιν και τον Ουίνστον. Την ίδια μέρα, ο Ουίνστον λαμβάνει ένα τηλεφώνημα από τους γονείς της Τζένι, οι οποίοι του λένε ότι θα επιστρέψουν την επομένη. Ο Όλιβερ επιλέγει να μείνει με την Τζένι αλλά υπόσχεται να κρατήσει επαφή με τον Ντότζερ και τη συμμορία.

Ηθοποιοί Επεξεργασία

  • Τζόι Λόρενς ως Όλιβερ: ένα πορτοκαλί, ορφανό γατάκι που ψάχνει να βρει σπίτι. Γίνεται μέλος της συμμορίας σκύλων του Φάγκιν πριν τον πάρει η Τζένι στο σπίτι της. Επίσης, σώζει τη ζωή της από τον σκληρό τοκογλύφο, Σάικς.
  • Μπίλι Τζόελ ως Ντότζερ: ένα γοητευτικό και άτακτο τεριέρ. Ισχυρίζεται ότι έχει σημαντική «γνώση του δρόμου». Είναι ο αρχηγός της συμμορίας σκύλων του Φάγκιν, η πρώτη γνωριμία του Όλιβερ και τελικώς ο καλύτερός του φίλος και φρουρός. Είναι το αντικείμενο αγάπης της Ρίτα.
  • Τσιτς Μάριν ως Τίτο: ένα μικροσκοπικό αλλά γενναίο τσιουάουα που ανήκει στη συμμορία του Φάγκιν. Έχει φλογερή ιδιοσυγκρασία για το μέγεθός του και ερωτεύεται πολύ γρήγορα την Ζορζέτ (αν και αρχικά εκείνη δεν έδειχνε ενδιαφέρον).
  • Ρίτσαρντ Μούλιγκαν ως Αϊνστάιν: ένας γκρι Γερμανικός μολοσσός και μέλος της συμμορίας του Φάγκιν. Το όνομα του έχει δοθεί ειρωνικά μιας και δεν είναι ιδιαίτερα έξυπνος, εκπροσωπώντας το στερεότυπο ότι οι Γερμανικοί μολοσσοί είναι φιλικοί αλλά αργοί στο μυαλό.
  • Ρόσκοου Λι Μπράουνι ως Φράνσις: ένα μπουλντόγκ με Βρετανική προφορά που ανήκει στη συμμορία του Φάγκιν. Εκτιμά την τέχνη και το θέατρο, και ιδιαίτερα τον Σαίξπηρ. Απεχθάνεται οποιονδήποτε «κόβει» το όνομα του αποκαλώντας τον «Φρανκ» ή «Φράνκι», κάτι το οποίο κάνει συνεχώς ο Τίτο.
  • Σιέριλ Λι Ραλφ ως Ρίτα: ένα Αφγανικό λαγωνικό[3] και ο μόνος θηλυκός σκύλος της συμμορίας του Φάγκιν. Είναι «σοφή του δρόμου» και παίρνει τον Όλιβερ υπό την προστασία της. Τα τραγούδια της Ρίτα ερμήνευσε η Ρουθ Πόιντερ.
  • Ντομ ΝτεΛουίς ως Φάγκιν: ένας ταπεινός κλέφτης που ζει σε ένα ποταμόπλοιο μαζί με τους σκύλους του. Χρειάζεται απεγνωσμένα χρήματα για να ξεπληρώσει το χρέος του στον Σάικς. Λόγω της οικονομικής του κατάστασης, είναι αναγκασμένος να προβαίνει σε παράνομες πράξεις όπως να κλέβει πορτοφόλια και άλλου είδους μικροκλοπές, αλλά στην πραγματικότητα είναι καλόκαρδος και πρόσχαρος.
  • Τόριν Μπλάκε και Καρλ Βάιντραμπ ως Ρόσκοου και ΝτεΣότο αντίστοιχα: τα δύο βίαια ντόμπερμαν σκυλιά του Σάικς, τα οποία έχουν ζωηρή ιστορία με τον Ντότζερ και τους φίλους του. Ο Ρόσκοου είναι φαινομενικά ο αρχηγός, αν και ο αδελφός του ΝτεΣότο φαίνεται να είναι ο πιο απειλητικός από τους δύο. Και οι δύο σκοτώνονται στην κλιμάκωση της ταινίας όπου, ενώ παλεύουν με τον Ντότζερ, πέφτουν πάνω στις ηλεκτρικές σιδηροδρομικές γραμμές παθαίνοντας ηλεκτροπληξία. Ο Ρόσκοου φοράει ένα κόκκινο κολλάρο, ενώ ο ΝτεΣότο ένα μπλε.
  • Ρόμπερτ Λογκία ως Σάικς: ένας κακεντρεχής, άγριος τοκογλύφος και πράκτορας ναυπηγείων, ο οποίος έχει δανείσει τον Φάγκιν ένα σημαντικό χρηματικό ποσό και απαιτεί να τον ξεπληρώσει. Τελικά νικιέται στο τέλος της ταινίας όταν το αυτοκίνητό του, ενόσω βρίσκεται μέσα σε αυτό, συγκρούεται με ένα τρένο.
  • Νάταλι Γκρέκορι ως Τζένιφερ «Τζένι» Φόξγουορθ: ένα ευγενικό, ευκατάστατο κορίτσι το οποίο υιοθετεί και φροντίζει τον Όλιβερ. Τα τραγούδια της ερμήνευσε η Μάιχαν Τραν.
  • Ουίλιαμ Γκλοβερ ως Ουίνστον: ο αδέξιος αλλά πιστός μπάτλερ της οικογένειας Φόξγουορθ.
  • Μπέτι Μίντλερ ως Ζορζέτ: το κανίς της οικογένειας Φόξγουορθ που έχει κερδίσει πολλές επιδείξεις σκύλων. Ξιπασμένη και καλομαθημένη, ζηλεύει τον Όλιβερ αλλά τελικά τον αποδέχεται μαζί με τη συμμορία του Φάγκιν. Όταν ο Τίτο επιδεικνύει την αγάπη του για αυτήν, αρχικά δεν του δίνει σημασία και νιώθει αποστροφή για αυτόν. Ωστόσο, στο τέλος επιδεικνύει μεγάλη έλξη προς αυτόν, τόσο πολύ που στην πραγματικότητα τον κάνει να τρέχει για τη ζωή του όταν προσπαθεί να τον κάνει μπάνιο, να τον ντύσει και να τον καλλωπίσει.
  • Φρανκ Γουέλκερ ως Λούι: ένας επιθετικός προμηθευτής χοτ-ντογκ ο οποίος εμφανίζεται νωρίς στην ταινία, όταν ο Όλιβερ και ο Ντότζερ κλέβουν τα χοτ-ντογκ του. Περιγράφεται από τον Ντότζερ ως «ένας γνωστός εχθρός των τετράποδων», εννοώντας ότι μισεί και τις γάτες αλλά και τους σκύλους.

Ελληνική μεταγλώττιση Επεξεργασία

Τραγούδησαν οι: Διονύσης Σχοινάς, Λεωνίδας Φασούλας, Μαρλέν Αγγελίδου, Σία Κοσκινά, Κωνσταντίνος Σταυρίδης, Matheson Bayley, Μάρθα Χατζηστεργίου, Ελπινίκη Ζερβού, Στέλλα Οικονόμου, Τατιάνα Μανωλίδου, Γιάννης Φίνας, Τάκης Φίνας

Παραγωγή Επεξεργασία

Μετά την κυκλοφορία της ταινίας Το Μαύρο Καζάνι το 1985, ο Μάικλ Άισνερ και ο Τζέφρι Κάτζενμπεργκ κάλεσαν τους εικονογραφιστές, ώστε να συζητήσουν και να προτείνουν πιθανές ιδέες για μελλοντικές ταινίες κινουμένων σχεδίων. Μετά τις προτάσεις των Ρον Κλέμεντς και Τζον Μάσκερ για τη Μικρή Γοργόνα και τον Πλανήτη των Θησαυρων στο Διάστημα, ο εικονογραφιστής Πιτ Γιανγκ πρότεινε τον «Όλιβερ Τουίστ με σκύλους». Με αρχικό σκοπό τη δημιουργία μιας live-action προσαρμογής του μιούζικαλ Όλιβερ!, ο Κάτζενμπεργκ ενέκρινε την ιδέα.[4] Δουλεύοντας στην ταινία υπό τον τίτλο Ο Όλιβερ και ο Ντότζερ,[5][6] η ταινία ήταν αρχικά πολύ πιο σκοτεινή και σκληρή με την πρώτη σκηνή να δείχνει τα δύο ντόμπερμαν του Σάικς να δολοφονούν τους γονείς του Όλιβερ και όπως περιγράφεται στο προσχέδιο με ημερομηνία 30 Μαρτίου 1987, η ιστορία να επικεντρώνεται στον Όλιβερ να θέλει να πάρει εκδίκηση.[7] Ανακοινώθηκε ότι οι σκηνοθέτες της ταινίας θα ήταν οι Τζορτζ Σκρίμπνερ και Ρίτσαρντ Ριτς με τον Πιτ Γιανγκ να είναι υπεύθυνος του σεναρίου,[8] αλλά ο Ριτς αποχώρησε έξι μήνες μετά την έναρξη της παραγωγής, αφήνοντας τον Σκρίμπνερ ως τον μόνο σκηνοθέτη της ταινίας.[9] Σε αυτή την προσαρμογή, ο Σκρίμπνερ μετέτρεψε τον Όλιβερ σε ένα αφελές γατάκι, τον Ντότζερ και τη συμμορία σε σκύλους και τον Φάγκιν σε άνθρωπο, ενθαρρύνοντας την ιδέα η ταινία να είναι πιο «έξυπνη» και «του δρόμου».[7] Επιπλέον, ο Σκρίμπνερ δανείστηκε τη τεχνική της ταινίας Η Λαίδη και ο Αλήτης κάνοντας πρόβα τις σκηνές σε πραγματικούς δρόμους και φωτογραφίζοντάς τες με κάμερα που βρισκόταν 45 περίπου εκατοστά από το έδαφος. Με αυτό τον τρόπο, οι εικονογραφιστές θα χρησιμοποιούσαν τις φωτογραφίες ως πρότυπα για να προβάλουν τη δράση από την πραγματική οπτική των σκύλων.[10] Καθώς η δουλειά προχωρούσε για τον Όλιβερ, ο Ρόι Ε. Ντίσνεϋ πρότεινε την ιδέα ο Φάγκιν να επιχειρήσει να κλέψει ένα σπάνιο πάντα από τον ζωολογικό κήπο της πόλης. Ωστόσο, οι σεναριογράφοι θα είχαν πρόβλημα με την ιδέα[5] και έτσι η επιμέρους ιστορία απορρίφθηκε όταν ο Σκρίμπνερ πρότεινε να βάλουν τον Φάγκιν να ζητήσει λύτρα για τον Όλιβερ επειδή ήταν μια σπάνια και μεγάλης αξίας Ασιατική γάτα.[11][12]

Για την ταινία, η Disney επένδυσε 15 εκατομμύρια δολάρια σε ένα μακροχρόνιο σύστημα υπολογιστή, το CAPS. Σε αντίθεση με τις ταινίες Το Μαύρο Καζάνι και Ο μεγάλος Ποντικο-ντετέκτιβ όπου χρησιμοποιήθηκαν εικόνες υπολογιστή για ειδικές αλληλουχίες σκηνών, έντεκα λεπτά του Όλιβερ και η παρέα του ήταν δημιουργημένα σε υπολογιστή, όπως οι ουρανοξύστες, τα ταξί, τα τρένα, το σκούτερ του Φάγκιν και η κλιμακούμενη καταδίωξη στον υπόγειο σιδηρόδρομο.[13] Εν τω μεταξύ, η παραδοσιακή εικονογράφηση έγινε από την επόμενη γενιά των εικονογραφιστών της Disney, συμπεριλαμβανομένων των Γκλεν Κίαν, Ρούμπεν Α. Ακουίνο, Χέντελ Μπουτόι και Μαρκ Χεν, καθώς οι «Εννέα Γηραιοί» είχαν αφυπηρετήσει στις αρχές της δεκαετίας του '80.[13] Καθ'όλη τη διάρκεια των δυόμιση χρόνων παραγωγής, στην ταινία δούλεψαν έξι επικεφαλής εικονοφραφιστές και μια ομάδα 300 καλλιτεχνών και τεχνικών.[14] Η εταιρεία αρχιτεκτονικής και μηχανικών κατασκευών Skidmore, Owings & Merrill απετέλεσε τη βάση δεδομένων για τον ορίζοντα της Νέας Υόρκης στην ταινία.

Διανομή ρόλων Επεξεργασία

Επειδή οι προσωπικότητες θεωρούνται η μεγαλύτερη δύναμη των ταινιών κινουμένων σχεδίων της Disney, οι δημιουργοί επιζητούν πιστευτές φωνές που να ταιριάζουν στους χαρακτήρες και στην κίνηση των εικόνων.[13] Για αυτήν την ταινία, οι δημιουργοί προσέλαβαν ντόπιους ηθοποιούς από τη Νέα Υόρκη συμπεριλαμβανομένων των Μπέτι Μίντλερ για την Ζορζέτ, Σιέριλ Λι Ραλφ για τη Ρίτα και Ρόσκοου Λι Μπράουνι για τον Φράνσις.[13] Ο κωμικός Τσιτς Μάριν προστέθηκε στο καστ για το ρόλο του τσιουάουα Τίτο. Επειδή η ενέργεια αποδείχθηκε να είναι το κλειδί της προσωπικότητας του Τίτο, ο Μάριν ισχυρίστηκε ότι «Ενθαρρύνθηκα να αυτοσχεδιάσω αλλά θα έλεγα ότι το 75% από τα λόγια είναι όπως είχαν γραφτεί. Η φυσική ενέργεια ενός τσιουάουα ταίριαξε πολύ σωστά στο συναίσθημα. Ο Τζόρτζ [Σκρίμπνερ] ήταν πολύ ενθαρρυντικός ως σκηνοθέτης. Κράτησε το επίπεδο της ενέργειας ψηλά κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων».[15] Ο ποπ τραγουδιστής Μπίλι Τζόελ προτάθηκε για το ρόλο του Ντότζερ από τον Σκρίμπνερ λόγω της «Νεο-Υορκέζικης έμπειρης συμπεριφοράς» και έκανε ακρόαση για τον ρόλο μέσω τηλεφώνου, αφού του δόθηκε μέρος του σεναρίου. Επιπρόσθετα, ο Τζόελ επιβεβαίωσε ότι αποδέχτηκε τον ρόλο επειδή ήταν ταινία της Disney και παραδέχτηκε ότι «Μόλις είχα αποκτήσει ένα κοριτσάκι. Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να κάνω κάτι το οποίο το μικρό μου κοριτσάκι θα μπορούσε να δει και να σχετίζεται με αυτό κατά κάποιο τρόπο».[16]

Μουσική Επεξεργασία

Το soundtrack της ταινίας περιέχει τη μουσική του Τζ. Α. Σι. Ρέντφορντ υπό την επίβλεψη του Κάρολ Τσάιλντς, ενώ ο Τζέφρι Κάτζενμπεργκ είχε την ιδέα να φέρουν μεγάλα ονόματα τραγουδιστών/τραγουδοποιών, ο καθένας από τους οποίους θα πρόσφερε ένα τραγούδι στην ταινία. Τέτοια ονόματα συμπεριελάμβαναν τους Μπίλι Τζόελ, Μπάρι Μάνιλοου και Χιούι Λιούις. Στην πρόταση του φίλου του Ντέιβιντ Γκίφεν, ο Κάτζενμπεργκ έφερε τον στιχουργό Χάουαρντ Άσμαν, ο οποίος είχε συνθέσει το τραγούδι «Once Upon a Time in New York City»,[17] και ο οποίος, μαζί με τον Άλαν Μένκεν, θα έγραφε τα τραγούδια των επόμενων τριών ταινιών της Disney. Ο συνθέτης Τζ. Α. Σι. Ρέντφορντ ήταν αυτός που έγραψε τη μουσική της ταινίας, ο οποίος δούλευε επίσης με τον μουσικό παραγωγό της Disney Κρις Μοντάν στη σειρά St. Elsewhere.[18] Ο Μπίλι Τζόελ, εκτός του ότι χάρισε τη φωνή του στον χαρακτήρα του Ντότζερ, ερμήνευσε επίσης και τα τραγούδια του.

Λίστα κομματιών Επεξεργασία

Η πιο κάτω λίστα αντιπροσωπεύει την επανέκδοση του soundtrack της ταινίας το 1996.[19] Η αυθεντική έκδοση του 1988 περιείχε τα ίδια τραγούδια αλλά με τα ορχηστρικά κομμάτια ανάμεσα στα τραγούδια, βάση της χρονολογικής σειράς που εμφανίστηκαν στην ταινία. Χρησιμοποιώντας την αρίθμηση της παρακάτω λίστας, η σειρά των κομματιών στην έκδοση του 1988 θα ήταν: 1, 2, 6, 7, 3, 4, 5, 8, 9, 10, and 11.[20] Η επανάληψη του τραγουδιού «Why Should I Worry?», η οποία ερμηνεύτηκε από όλους τους ηθοποιούς, δεν κυκλοφόρησε στα δύο CD.

 
Εξώφυλλο αυθεντικής έκδοσης του 1988
Επανέκδοση του 1996
Αρ. TίτλοςΣτίχοιΤραγουδιστές Διάρκεια
1. "Once Upon a Time in New York City"  Μπάρι Μαν & Χάουαρντ ΆσμανΧιούι Λιούις 3:58
2. "Why Should I Worry?"  Νταν Χάρτμαν & Τσάρλι ΜιντνάιτΜπίλι Τζόελ 3:35
3. "Streets of Gold"  Ντιν Πίτσφορντ & Τομ ΣνόουΡουθ Πόιντερ 3:39
4. "Perfect Isn't Easy"  Μπάρι Μάνιλοου, Τζακ Φέλντμαν & Μπρους ΣάσμανΜπέτι Μίντλερ 3:01
5. "Good Company"  Ρον Ρότσα & Ρόμπερτ ΜίνκοφΜάιχαν Τραν 2:33
6. "Sykes"   ορχηστρικό 2:20
7. "Bedtime Story"   ορχηστρικό 4:42
8. "The Rescue"   ορχηστρικό 3:24
9. "Pursuit Through the Subway"   ορχηστρικό 3:48
10. "Buscando Guayaba"   Ρούμπεμ Μπλέιντς 3:51
11. "End Title"   ορχηστρικό 1:16
Συν. διάρκεια:
 36:07

Κυκλοφορία Επεξεργασία

Προώθηση Επεξεργασία

Η ταινία ήταν η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney, η οποία περιείχε αληθινά διαφημιστικά προϊόντα μέσα σε αυτήν. Περισσότερα από 30 εταιρικά λογότυπα και εμπορικά ονόματα κατά τη διάρκειά της, συμπεριλαμβανομένων των Kodak, Dr. Scholls, Sony, Diet Coke, Tab, McDonald's, Yamaha, Ryder, και USA Today.[21] Ωστόσο, οι δημιουργοί σχολίασαν στην τηλεοπτική σειρά του ABC, The Wonderful World of Disney, ότι όλο αυτό έγινε για ρεαλισμό, ότι δεν πληρώθηκαν για την τοποθέτηση αυτών των προϊόντων και ότι το σκηνικό, αν δεν είχε όλες αυτές τις διαφημίσεις, δεν θα ήταν η Νέα Υόρκη.[22] Αντίθετα, ο Κάτζενμπεργκ παρότρυνε η διαφημιστική εκστρατεία της ταινίας να επικεντρωθεί στο κλασικό μυθιστόρημα του Ντίκενς και τη σύγχρονη μουσικής της,[17] όπως επίσης και τις δύο εταιρείες που προωθούσαν την ταινία, Sears και McDonald's, και οι οποίες πωλούσαν προϊόντα εμπνευσμένα από την ταινία. Η McDonald's πωλούσε μαζί με το παιδικό της γεύμα Χριστουγεννιάτικα μουσικά στολίδια βασισμένα στον Όλιβερ και τον Ντότζερ, καθώς και μικρές μαριονέτες βασισμένες στους χαρακτήρες της ταινίας.[22][23] Για την επαναπροβολή της στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1996, η ταινία συνοδευόταν με μια διαφημιστική εκστρατεία από τα Burger King.[24]

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η ταινία δεν διανεμήθηκε από την Walt Disney Studios Motion Pictures αλλά από τη Warner Bros.[25] Ωστόσο, η Walt Disney Studios Motion Pictures ήταν αυτή που κυκλοφόρησε τη βιντεοταινία της.

Home media Επεξεργασία

Παρά την εμπορική της επιτυχία στο box office, η ταινία δεν κυκλοφόρησε σε βιντεοταινία, αν και ήταν μία από τις ταινίες της Disney με τη μεγαλύτερη ζήτηση.[26] Μετά την κινηματογραφική της επιστροφή, κυκλοφόρησε σε VHS στις 25 Σεπτεμβρίου 1996 για περιορισμένο χρονικό διάστημα.[27] Αργότερα, κυκλοφόρησε σε DVD στις 14 Μαΐου 2002. Μια επετειακή έκδοση DVD για τα εικοσάχρονα της ταινίας κυκλοφόρησε στις 3 Φεβρουαρίου 2009 και μια επετειακή έκδοση Blu-ray για τα 25 χρόνια της, στις 6 Αυγούστου 2013.

Υποδοχή Επεξεργασία

Box office Επεξεργασία

Βγαίνοντας στις αίθουσες το ίδιο Σαββατοκυρίακο με την ταινία του Ντον Μπλουθ, Η Γη πριν αρχίσει ο χρόνος, της οποίας η πρεμιέρα ανέβηκε στο νούμερο ένα με έσοδα 7.5 εκατομμύρια δολάρια, ο Όλιβερ και η παρέα του βρέθηκε στην τέταρτη θέση με έσοδα 4 εκατομμύρια δολάρια.[28] Μολαταύτα, ο Όλιβερ ξεπέρασε συνολικά τη Γη πριν αρχίζει ο χρόνος με εγχώρια έσοδα περίπου 53 εκατομμυρίων δολαρίων, σε αντίθεση με τη δεύτερη που είχε έσοδα 46 εκατομμύρια.[29] Η επιτυχία της ταινίας παρακίνησε τον ανώτερο αντιπρόεδρο της Disney για τις ταινίες κινουμένων σχεδίων, Πίτερ Σνάιτερ, να ανακοινώσει ότι η εταιρεία σχεδιάζει να κυκλοφορεί ταινίες κινουμένων σχεδίων κάθε χρόνο.[5]

Στις 29 Μαρτίου 1996, η Disney επανακυκλοφόρησε την ταινία στις αίθουσες ως απευθείας ανταγωνισμό με την ταινία Όλα τα καλά σκυλάκια πάνε στον Παράδεισο 2,[30] κάνοντας έσοδα 4.5 εκατομμύρια δολάρια το πρώτο Σαββατοκυρίακο προβολής.[31] Συνολικά στο Αμερικανικό box office έκανε συνολικά έσοδα 74 εκατομμύρίων δολαρίων και από τις δύο κυκλοφορίες της.[32]

Κριτική Επεξεργασία

Παρά την επιτυχία της στο box office, η ταινία έλαβε μικτές κριτικές από τους κριτικούς. Η ιστοσελίδα συλλογής κριτικών Rotten Tomatoes της δίνει ένα ποσοστό 44%, βασισμένο σε 36 κριτικές με μέσο όρο σκορ 5.4/10. Στο τμήμα ομοφωνίας της ιστοσελίδας διαβάζουμε: «αποτελεί αναμφισβήτητα μια λιγότερη προσπάθεια της Disney, με ανιαρά τραγούδια, άκαμπτη εικονογράφηση και μια εντελώς προβλέψιμη πλοκή».[33]

Στο τηλεοπτικό πρόγραμμα κριτικής Σίσκελ & Ίμπερτ, ο Τζιν Σίσκελ έδωσε αρνητική κριτική στην ταινία δηλώνοντας: «Όταν συγκρίνεις αυτήν την ταινία με τον μύθο των κλασικών ταινιών της Disney, δεν συμβαδίζει μαζί τους» και παραπονέθηκε ότι «η ιστορία είναι κατακερματισμένη επειδή η ιστορία του Όλιβερ αποπροσανατολίζεται τόσο πολύ από την όλη ιστορία της ταινίας με αποτέλεσμα να μπερδεύεται. Επίσης, υπερβολικά υπολογισμένη για το κοινό της Μπέτι Μίντλερ και του Μπίλι Τζόελ, όπως επίσης και για τα μικρά παιδιά». Ο Ρότζερ Ίμπερτ έδωσε στην ταινία μια οριακά θετική κριτική καθώς την περιέγραψε ως «ακίνδυνη και αβλαβή».[34] Ο ιστορικός για την εικονογράφηφη Τσαρλς Σόλομον, έγραψε μια ευνοϊκή κριτική καταλήγοντας ότι η ταινία «προσφέρει ουσιαστικά την ιδανική τροφή για οικογενειακές διακοπές. Η δράση των καρτούν θα ενθουσιάσει τα μικρά παιδιά, καθώς τα μεγαλύτερα, τα οποία συνήθως απορρίπτουν τα κινούμενα σχέδια ως «παιδικά πράγματα», θα απολαύσουν τα τραγούδια και τους χαρακτήρες, ειδικά τον ορμητικό Τίτο».[35] Γράφοντας για το περιοδικό People, ο Πίτερ Τράβερς αποφάνθηκε στην κριτική του: «Πάρα πολύ μικρή για να την κατατάξω μαζί με τις πρωτοποριακές ταινίες της Disney όπως τον Πινόκιο και τη Φαντασία. Η ταινία είναι περισσότερο σε ένα επίπεδο καλής διασκέδασης όπως Η Λαίδη και ο Αλήτης και Τα 101 σκυλιά της Δαλματίας. Αλλά γιατί να την απορρίψεις; Με τους μαγευτικούς χαρακτήρες, τα εύθυμα τραγούδια της και τα ευτυχή κινούμενα σχέδια, προσθέτει μια νότα ευθυμίας».[36] Ο Ντεσόν Χάου από την εφημερίδα The Washington Post σημείωσε ότι η ταινία «ανακτά κάτι από την παλιά γοητεία της Disney με την ενέργεια που έχει μια ουρά που κουνιέται και πέντε πιασάρικα τραγούδια». Παρομοίως, η συνάδελφός του στην εφημερίδα και κριτικός κινηματογράφου, Ρίτα Κέμπλεϊ, επαίνεσε τα τραγούδια και την εικονογράφηση αποκαλώντας την «ευτυχισμένη εκδοχή ενός κλασικού Βικτωριανού».[37]

Ο Μπάρι Ουόλτερς, γράφοντας την κριτική του για την εφημερίδα The San Francisco Examiner, επέκρινε την ταινία ως «ένα μάλλον μεταβατικό έργο το οποίο δεν έχει την κομψότητα των σημερινών καρτούν και δεν κρατιέται ψηλά όπως τα προηγούμενα κλασικά της Disney».[38] Το προσωπικό του Halliwell's Film Guide την αποκάλεσε «επεισοδιακή» και «μη χαρισματική», προσθέτοντας ότι «πού και πού παρέχει αναλαμπές καλαίσθητου κινουμένου σχεδίου».[25] Ο δημιουργός της εκπομπής The Ren & Stimpy Show, Τζον Κρικφαλούσι, είπε ότι η ταινία ήταν παράγωγο της δουλειάς του Ραλφ Μπακσί και αστειευόμενος πρότεινε τη χρησιμοποίησή της ως μέθοδο βασανιστηρίων.[39] Παρομοίως, ακόμα και μερικοί από τους εικονογραφιστές της Disney, την είδαν αρνητικά θεωρώντας την «άλλη μία ταινία με σκύλους και γάτες που μιλάνε».[40]

Βραβεία Επεξεργασία

Βραβεία Κατηγορία Υποψηφιότητα Αποτέλεσμα
Χρυσές Σφαίρες Καλύτερο Τραγούδι Why Should I Worry? Υποψηφιότητα
Βραβεία Young Artist Καλύτερη Οικογενειακή Ταινία - Κινούμενα Σχέδια Υποψηφιότητα
Βραβεία Golden Reel Καλύτερη Μίξη Ήχου Νίκη

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ «Oliver & Company» (Αγγλικά) 18  Νοεμβρίου 1988.
  2. ↑ «Oliver & Company». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2016. 
  3. ↑ «Oliver & Company - Washington Post». Washington Post. 18 Νοεμβρίου 1988. http://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/movies/videos/olivercompany.htm. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  4. ↑ Stewart 2005, σελίδες 93–94.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Beck 2005, σελίδες 182-83.
  6. ↑ Willistein, Paul (22 Νοεμβρίου 1987). «Disney Gearing Up For More Animation». The Morning Call. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-07-11. https://web.archive.org/web/20150711223447/http://articles.mcall.com/1987-11-22/entertainment/2601792_1_animation-disney-characters-disney-theme-parks. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Koeing 2001, σελ. 192.
  8. ↑ Hulett 2014, σελ. 90.
  9. ↑ George Scribner. Συνέντευξη με Jérémie Noyer. Once Upon A Time In New York City: Oliver & Company's Director George Scribner!. 3 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016.
  10. ↑ Strickler, Jeff (21 Απριλίου 1996). «`Oliver' gets a dog's eye view, in a Twist on the classic story» (Fee required). Star Tribune. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-09-24. https://web.archive.org/web/20150924161541/http://www.highbeam.com/doc/1G1-62628371.html. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  11. ↑ Koeing 2001, σελ. 193.
  12. ↑ Hulett 2014, σελ. 96.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Culhane, John (13 Νοεμβρίου 1988). «'Oliver & Company' Gives Dickens A Disney Twist urban scene from an appropriate rooftop.». The New York Times. http://www.nytimes.com/movie/review?res=940DE4D81F3CF930A25752C1A96E948260. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  14. ↑ «Disney Archives – Oliver and Company». Disney.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2015. 
  15. ↑ Solomon, Charles (27 Δεκεμβρίου 1988). «Cheech Marin as Animated Tito: Check It Out». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1988-12-27/entertainment/ca-979_1_cheech-marin. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  16. ↑ Willistein, Paul (19 Νοεμβρίου 1988). «A New York State Of Voice In Animated Film Billy Joel Speaks For Dodger The Dog». TheMorning Call. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-07-11. https://web.archive.org/web/20150711205459/http://articles.mcall.com/1988-11-19/entertainment/2663219_1_walt-disney-records-joel-s-songs-oliver-twist. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  17. ↑ 17,0 17,1 Stewart 2005, σελίδες 182–83.
  18. ↑ J.A.C Redford. Συνέντευξη με Jérémie Noyer. Once Upon A Time In New York City: Oliver & Company’s Composer J.A.C. Redford!. 2 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016.
  19. ↑ «Oliver & Company (Soundtrack)». Amazon. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  20. ↑ «Oliver & Company (Original Soundtrack)». AllMusic. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  21. ↑ Solomon, Charles (18 Νοεμβρίου 1988). «Can You Imagine Mickey Mouse Turning 60?». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1988-11-18/entertainment/ca-751_1_mickey-mouse. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  22. ↑ 22,0 22,1 «The Making of Oliver & Company». The Wonderful World of Disney. ABC. 
  23. ↑ Fabrikant, Geraldine (28 Νοεμβρίου 1988). «Advertising; Marketing Movies for Children». The New York Times. http://www.nytimes.com/1988/11/28/business/the-media-business-advertising-marketing-movies-for-children.html. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  24. ↑ Elliot, Samuel (22 Νοεμβρίου 1995). «Coca-Cola, Pepsico and Burger King sign on with Disney for a happy ending with 'Toy Story' tie-ins.». http://www.nytimes.com/1995/11/22/business/media-business-advertising-coca-cola-pepsico-burger-king-sign-with-disney-for.html. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  25. ↑ 25,0 25,1 Gritten, David, επιμ. (2007). «Oliver and Company (*)». Halliwell's Film Guide 2008. Hammersmith, London: HarperCollins Publishers. σελ. 871. ISBN 0-00-726080-6. 
  26. ↑ Hicks, Chris (29 Μαρτίου 1996). «'Oliver' just as delightful 2nd time around». Deseret News: σελ. W4. http://news.google.com/newspapers?id=XPJLAAAAIBAJ&sjid=3-wDAAAAIBAJ&pg=6839,8345659&dq=little-indian-big-city&hl=en. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  27. ↑ Snow, Shauna (24 Απριλίου 1996). «Arts and entertainment reports from The Times, national and international news services and the nation's press.». http://articles.latimes.com/1996-04-24/entertainment/ca-61893_1_los-angeles/2. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  28. ↑ Easton, Nina (22 Νοεμβρίου 1988). «Kitten Takes On Baby Brontosaurus». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1988-11-22/entertainment/ca-200_1_baby-brontosaurus. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  29. ↑ Solomon, Charles (19 Αυγούστου 1990). «The New Toon Boom». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1990-08-19/entertainment/ca-3048_1_animated-feature/. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  30. ↑ Bates, James; Apodaca, Patrice (20 Ιουνίου 1996). «Stalking the King of Animation». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1996-06-20/news/mn-16693_1_animated-movie. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  31. ↑ Dutka, Elaine (2 Απριλίου 1996). «The Cash Registers Are Ringing». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/1996-04-02/entertainment/ca-53987_1_walt-disney. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  32. ↑ «Re-releases of Oliver & Company». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2008. 
  33. ↑ «Oliver & Company - Rotten Tomatoes». Rotten Tomatoes. Flixster. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  34. ↑ «The Land Before Time, Oliver and Company, Child's Play (1988)». siskelandebert.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  35. ↑ Solomon, Charles (18 Νοεμβρίου 1988). «Dogs, Dinosaurs from Disney, Bluth : 'Oliver & Company'». Los Angeles Times. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  36. ↑ Travers, Peter (21 Νοεμβρίου 1988). «Picks and Pans Review: Oliver & Company». People. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  37. ↑ Howe, Desson· Kempley, Rita (18 Νοεμβρίου 1988). «Oliver & Company». The Washington Post. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  38. ↑ Walters, Barry (30 Μαρτίου 1996). «Bones to pick with dog movies, old and new». San Francisco Examiner. San Francisco Chronicle. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  39. ↑ Kricfalusi, John (1994). «Mike Judge Interview». Wild Cartoon Kingdom (3). http://www.inthe80s.com/july1995/animate/beavis.html. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2016. 
  40. ↑ Thomas, Bob (7 Μαρτίου 1997). Disney's Art of Animation: From Mickey Mouse To Hercules. Disney Editions. σελ. 117. ISBN 978-0786862412. 

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ο_Όλιβερ_και_η_Παρέα_του&oldid=10490632"