Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου (Ντα Βίντσι)

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου είναι πίνακας των Λεονάρντο ντα Βίντσι και Αντρέα ντελ Βερρόκκιο. Ο πίνακας απομακρύνεται από την παραδοσιακή εικονογραφία εφόσον η σκηνή του Ευαγγελισμού διεξάγεται σε έναν εξωτερικό χώρο, σε έναν κήπο έξω από το δωμάτιο της Παναγίας. Σύμφωνα με την μεσαιωνική παράδοση, ο Ευαγγελισμός τοποθετούνταν πάντοτε σε ένα χώρο κλειστό ή τουλάχιστον τοποθετούνταν η μορφή της Παναγίας σε κλειστό χώρο και ο Αρχάγγελος σε εξωτερικό χώρο. Στο φόντο του έργου του Λεονάρντο ντα Βίντσι σε σύγκριση με το κέντρο του Monte San Martino del Lago di Como, πιστεύεται ότι ο πίνακας ολοκληρώθηκε στη μικρή πόλη Lierna, nei pressi di Fiumelatte.

Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
Ονομασία	Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
Δημιουργός	Q762
Έτος δημιουργίας	1472-1475
Είδος	λάδι και τέμπερα σε ξύλο
Ύψος	98
Πλάτος	217 εκ.
Πόλη	Φλωρεντία
Μουσείο	Ουφίτσι
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ιστορικό του πίνακα

Βρισκόταν αρχικά στην εκκλησία του Αγίου Βαρθολομαίου του Αβαείου του Μόντε Ολιβέτο κοντά στη Φλωρεντία. Από το 1867 και μέχρι τις ημέρες μας φιλοξενείται στην Πινακοθήκη του παλατιού Ουφίτσι στη Φλωρεντία.

Περιγραφή

Στο βάθος φαίνεται ένα ομιχλώδες τοπίο μια παραθαλάσσιας πόλης που από πάνω της υψώνονται παγόβουνα. Τα παγόβουνα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Ντα Βίντσι και συμβολίζουν για αυτόν την αρχέγονη εποχή, την εποχή πριν από τον άνθρωπο και τον πολιτισμό. Τον Ντα Βίντσι τον ενδιέφεραν τα ατμοσφαιρικά φαινόμενα και διεξήγαγε μελέτες πάνω σε αυτά. Έτσι δικαιολογείται η ομίχλη η οποία δίνει την αίσθηση ότι το τοπίο είναι μακρινό.

Τα δέντρα πίσω από τον Αρχάγγελο είναι συμμετρικά τοποθετημένα, ενώ το παραπέτο βοηθάει στην οπτική του θεατή εισάγοντας το βλέμμα από αριστερά και καταλήγοντας στην Παναγία. Αξιοπρόσεχτο είναι το άνοιγμα του τειχίου αυτού και έτσι δημιουργείται ένα μονοπάτι που ενώνει τον Αρχάγγελο και την Παναγία με το τοπίο της πόλης και το λιμάνι.

Ο Άρχάγγελος απεικονίζεται σε μια κλασσική στάση, σαν να έχει μόλις προσγειωθεί, λίγο πριν κλείσει τα φτερά του. Ο καλλιτέχνης πρωτοτυπεί ως προς τα φτερά του Αγγέλου που δεν είναι φτερά παγωνιού (που θεωρούνταν ιερό ζώο και σύμβολο αθανασίας) αλλά φτερά πουλιού, πράγμα που φανερώνει την μελέτη του σχετικά με τα πτηνά. Υπάρχει, βέβαια, μια παρατυπία: αρχικά τα φτερά ήταν κοντύτερα, αργότερα όμως κάποιος ζωγράφισε μια άκομψη προσθήκη. Το κεφάλι του αγγέλου προβληματίζει γιατί το πρόσωπο του είναι ιδιαίτερα επίπεδο και γενικότερα απέχει από τον τρόπο ζωγραφικής του Ντα Βίντσι. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο άγγελος κοιτάζει την Παναγία μέσα από τα πέταλα του κρίνου που έχουν αποδοθεί με ιδιαίτερη λεπτότητα. Επιπλέον, έχει προσγειωθεί σε ένα λιβάδι με αμέτρητα λεπτεπίλεπτα λουλουδάκια, ζωγραφισμένα με μεγάλη ακρίβεια, πράγμα που φανερώνει τις μελέτες του Ντα Βίντσι όσον αφορά την βοτανική.

Η Παρθένος βρίσκεται σε έναν μαρμάρινο βωμό και μπροστά της υπάρχει το αναλόγιο που θυμίζει κιονόκρανο. Από το αναλόγιο μπορούμε να καταλάβουμε την επιρροή από την διδασκαλία του Βερόκιο. Το αναλόγιο είναι στολισμένο με κλασσικά μοτίβα της αρχαιότητας. Προφανώς, ο Ντα Βίντσι επηρεάστηκε από το έργο του δασκάλου του Βερόκιο, ο τάφος του Τζιοβάνι και Πιέρο των Μεδίκων που βρίσκεται στην εκκλησία του Σαν Λορέντζο στην Τοσκάνη.

Η Παναγία είναι ντυμένη σε κόκκινο που συμβολίζει Τα Πάθη του Χριστού και με μπλε που συμβολίζει το βασιλικό γένος. Τα μαλλιά της είναι λιτά. Ο καλλιτέχνης εγκαταλείπει τα κοριτσίστικα χτενίσματα με τις πλεξούδες που στόλιζαν τις πρώτες Παναγίες του όπως την Παναγία Μπενουά.

Η τεράστιας σημασίας λεπτομέρεια που χαρακτηρίζει το έργο είναι το ότι το χέρι της Παναγίας είναι ιδιαίτερα μακρύ και δυσανάλογο σε σχέση με το σώμα της. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι προοπτικά το έργο πάσχει. Στην πραγματικότητα όμως δεν πρόκειται για κάποιος λάθος του Ντα Βίντσι. Ο πίνακας επρόκειτο να τοποθετηθεί σε σημείο όπου ο θεατής θα μπορούσε να τον δει μόνο από δεξιά. Βλέποντας τον πίνακα από δεξιά το χέρι της Παναγίας όχι απλώς δεν φαίνεται μεγαλύτερο αλλά αντιθέτως έχει και τη σωστή διάσταση. Πρόκειται για το φαινόμενο της Αναμόρφωσης.

Στο έργο ετούτο διακρίνουμε το πινέλο πολλών καλλιτεχνών. Μέχρι στις αρχές του 19ου αιώνα συγκαταλέγονταν στα έργα του Ντομένικο Γκιρλαντάιο (Domenico Ghirlandaio). Σήμερα ξέρουμε ότι είναι ένα από τα πρώτα έργα του Λεονάρντο ντα Βίντσι, στο οποίο συνείσφεραν και ο Αντρέα ντελ Βερρόκκιο (Andrea del Verrocchio) και κάποιος άλλος άγνωστος καλλιτέχνης.

Επιμέρους όψεις

• 
  Το φόντο με το Monte San Martino στη λίμνη Κόμο (λιμάνι)
• 
  Ο αρχάγγελος Γαβριήλ
• 
  Η παρθένος Μαρία
• 
  Η Αγία Γραφή και το χέρι της Θεομήτορος

Πηγές

• The Annunciation by Leonardo da Vinci - Italian Renaissance Art
• The Annunciation - Leonardo DaVinci - Loadstar's Lair
• Annunciation by Leonardo da Vinci | - Introduction

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Sir George Francis Hill (1867-1948) (1916). The annunciation: XII representations. Toronto: Oxford University Press, H. Milford. σελίδες 22. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2012.