Βικιπαίδεια

Πάταρα (Λυκία)

οικισμός της Τουρκίας

Τα Πάταρα (Λυκικά: 𐊓𐊗𐊗𐊀𐊕𐊀, Pttara,[1] Ελληνικά: Πάταρα) ή Πάτερα ή Πάτρατα ήταν αρχαιότατη πόλη και λιμένας της Λυκίας, χτισμένη μεταξύ των εκβολών του ποταμού Ξάνθου και του όρμου Αντιφέλλου. Tο λιμάνι των Πατάρων αποτελούσε το επίνειο της πόλης του Ξάνθου, η οποία βρισκόταν στο εσωτερικό της Λυκίας.[2] Σήμερα η θάλασσα απέχει 700 μέτρα από τα ερείπια της αρχαίας πόλης λόγω των προσχώσεων, που έχουν συμβεί με το πέρασμα του χρόνου.[3]

Πάταρα
Άποψη ορισμένων εκ των ερειπίων των Πατάρων. Εμφανίζεται πύλη της πόλεως στην κάτω αριστερή γωνία, καθώς και η τοποθεσία του θεάτρου επί της πλαγιάς του λόφου.
Πάταρα (Λυκία) is located in Τουρκία
Πάταρα (Λυκία)
Άλλες ονομασίεςΑρσινόη
ΤοποθεσίαΓκελεμίς, Επαρχία Αττάλειας, Τουρκία
ΠεριοχήΛυκία
Συντεταγμένες36°15′58.38″N 29°19′2.0″E / 36.2662167°N 29.317222°E / 36.2662167; 29.317222Συντεταγμένες: 36°15′58.38″N 29°19′2.0″E / 36.2662167°N 29.317222°E / 36.2662167; 29.317222
ΕίδοςΟικισμός
Σημειώσεις
ΚατάστασηΕρειπωμένο
ΙδιοκτησίαΔημόσιο
Πρόσβαση κοινούΝαι
ΙστοσελίδαΑρχαιολογικός Τόπος Πατάρων

Ιστορία Επεξεργασία

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ιδρύθηκε από τον Ικάδιο.

Τα Πάταρα ήταν γνωστά στην αρχαιότητα για το ναό και το μαντείο του Απόλλωνα, δεύτερο μόνο μετά από αυτό των Δελφών.[4][5] Ο θεός αναφέρεται συχνά με το επώνυμο Παταρεύς.[6] Ο Ηρόδοτος[7] λέει ότι ο χρησμός του Απόλλωνα εκφωνήθηκε από μια ιέρεια μόνο σε μια ορισμένη περίοδο του έτους και από τον Servius[8] μαθαίνουμε ότι αυτή η περίοδος ήταν οι έξι χειμερινοί μήνες.[9]

Ο Στράβων αναφέρει ότι πήρε το όνομά της από τον Πάταρο, γιο του Απόλλωνα[10] και της Λυκίας, κόρης του Ξάνθου.[1] Κατά τον Εκαταίο εποικίστηκε από Κρήτες Δωριείς. Στην πόλη λατρευόταν ο Απόλλων ο Παταρεύς, και υπήρχε σπουδαίο μαντείο, ισάξιο αυτού των Δελφών, ήταν "μεγάλη πόλις, λιμένα έχουσα και ιερό Απόλλωνος, κτίσμα Πατάρου. Πτολεμαίος δε ο Φιλάδελφος επισκευάσας, "Αρσινόην" εκάλεσε "την εν Λυκία", επεκράτησε δε το εξ αρχής όνομα".
Παρά την υπόδειξη αυτή του Εκαταίου (δια του Στράβωνα) περί της καταγωγής του ονόματος, τούτο αποδίδεται και σε άλλες αιτίες. Τόσο ο Πάταρος όσο και ο Ξάνθος ήταν παιδιά του Λαπαιώνα, που απέκτησαν μεγάλη περιουσία από πειρατείες και στη συνέχεια αποσύρθηκαν στη περιοχή αυτή. Από μεν τον πρεσβύτερο τον Ξάνθο πήρε το όνομα ο παρακείμενος ποταμός, από δε τον Πάταρο η πόλη που αναπτύχθηκε.

Τα Πάταρα ήταν μια από τις 6 μεγαλύτερες πόλεις της Λυκίας, οι οποίες εξέλεγαν αντιπροσώπους, μαζί με άλλες 17 πόλεις, για το Συνέδριο της Διοικήσεως του ομοσπονδιακού Λυκιακού διοικητικού συστήματος, του οποίου ο ανώτατος άρχων ήταν ο Λυκιάρχης. Το σύστημα αυτό καταργήθηκε το 43 μ.Χ. από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Κλαύδιο.

Τα Πάταρα καθώς και ολόκληρη την περιοχή της Λυκίας είχαν καταλάβει οι Πέρσες από τους οποίους και περιήλθε στον Μέγα Αλέξανδρο όπου και διόρισε διοικητή τον σπουδαίο ναύαρχό του Νέαρχο.
Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου τα Πάταρα περιήλθαν στον Αντίγονο και τον γιό του Δημήτριο, στη συνέχεια στους Πτολεμαίους εκ των οποίων ο Πτολεμαίος Β' ο Φιλάδελφος την ονόμασε Αρσινόη, προς τιμή της συζύγου του.[9] Το 196 π.Χ. την κατέλαβε ο Φίλιππος Ε' της Μακεδονίας και επί Πομπηίου περιήλθε ουσιαστικά μαζί με όλη τη περιοχή στους Ρωμαίους, που όμως διατήρησαν την αυτοδιοίκησή τους μέχρι το 43 μ.Χ. Το 155 η πόλη, που βρισκόταν τότε στη μεγαλύτερη ακμή της υπέστη μεγάλη καταστροφή από σεισμό.

Η πόλη παρέμεινε σημαντική ως ένα βαθμό κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ως σημείο αναφοράς για το εμπόριο και τους προσκυνητές. Μετά την απόκτηση του Σελτζουκικού Σουλτανάτου του Ρούμ το 1211 μ.Χ., η πόλη παράκμασε και φαίνεται ότι είχε ερημωθεί μέχρι το 1340 μ.Χ.[11]

Εκκλησιαστική ιστορία Επεξεργασία

Στο λιμάνι των Πατάρων προσορμίσθηκε ο Απόστολος Παύλος στην τρίτη περιοδεία του, προερχόμενος από τη Ρόδο, μαζί με τον Ευαγγελιστή Λουκά και με άλλους συνταξιδιώτες του.[12]

Τα Πάταρα υπήρξαν ο τόπος γέννησης του Αγίου Νικολάου, επισκόπου Μύρων της Λυκίας και το 537 μ.Χ. υπήρξαν ο τόπος εξορίας του πάπα Σιλβερίου (536-537).[2][12]

 
Βουλευτήριο στα Πάταρα

Παράκμασε μετά την εποχή του Ιουστινιανού.

Αρχαιολογικός χώρος Επεξεργασία

 
Κεντρική οδός, Πάταρα

Στη περιοχή των Πατάρων βρίσκονται ερείπια πολλών αρχαίων μνημείων όπως η πύλη του Μεττίου Μοδέστου, ρωμαϊκά λουτρά, ναός, θέρμες του Βεσπασιανού, θέατρο, ακρόπολη, αποθήκες σιτηρών της εποχής του Αδριανού, κ.α. Νότια της πύλης του Μεττίου Μοδέστου υπάρχουν τα ερείπια μιας τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής και ενός βαπτιστηρίου, που ανεγέρθηκαν στα τέλη του 5ου αιώνα.[3]

Το θέατρο ξαναχτίστηκε υπό τον Αντωνίνο Πίο το 147 μ.Χ. μετά από σεισμό·[13] η διάμετρός του είναι 265 πόδια και χωρούσε περίπου 6000 θεατές.[14]Υπάρχουν δύο διαζώματα στο θέατρο. Tο κάτω διάζωμα διαιρείται από 9 κλίμακες σε 8 κερκίδες. Υπάρχουν συνολικά 16 σειρές εδωλίων για αυτό το διάζωμα τρεις εκ των οποίων έχουν καλυφθεί με άμμο. Το άνω διάζωμα διαιρείται σε 16 κερκίδες και περιλαμβάνει 14 σειρές εδωλίων. Τη σκηνή του θεάτρου είχε ορθογώνιο σχήμα και είχε τρεις ορόφους: ο πρώτος (υποσκήνιο) ήταν δωρικού ρυθμού και βρίσκεται ακόμη στη θέση του. Η σκηνή διέθετε πεντάθυρη πρόσοψη την οποία κοσμούσαν επιστύλια και γείσα. Η κεντρική θύρα ήταν η μεγαλύτερη, ενώ το μέγεθος των υπολοίπων θυρών μειωνόταν σταδιακά τόσο σε ύψος όσο και σε πλάτος όσο αυτές απομακρύνονταν από την κεντρική θύρα. Στους πλευρικούς τοίχους της σκηνής υπήρχαν άλλες δύο θύρες, μία σε κάθε πλευρά. Από τα παρασκήνια διασώζονται δύο τοίχοι.[15]

Το Βουλευτήριο ή Πρυτανείο είναι καλοδιατηρημένο και έχει αναστηλωθεί περαιτέρω. Ήταν η αίθουσα συνελεύσεων της πρωτεύουσας της Λυκίας και έβλεπε το θέατρο την Αγορά στην Ανατολή. Κατασκευάστηκε στις αρχές του 1ου αιώνα π.Χ. και χωρούσε περίπου 1400 άτομα. Στο κέντρο του κοίλου βρίσκεται ένα tribunalia, θέσεις που προορίζονται για κυβερνήτες. Οι πρώτες μετατροπές, όταν το κοίλο διευρύνθηκε και το ημικυκλικό τείχος στα δυτικά συνδέθηκε με το βόρειο και το νότιο τείχος, συνδέονται με την προσάρτηση της Λυκίας ως ρωμαϊκής επαρχίας, πιθανότατα υπό τον Κλαύδιο (43-51 μ.Χ.) ή Νέρωνα (51-69). Μετά από μεγάλο σεισμό το 142/143 μ.Χ. προστέθηκε μια στοά εξωτερικά και μία σκηνή στο εσωτερικό, καθώς επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί και ως αίθουσα συναυλιών (Ωδείο). Τον 5ο αι. μ.Χ. ενσωματώθηκε στο νέο οχυρωματικό τείχος ως προμαχώνας.

Ο κεντρικός δρόμος συνέδεε το εσωτερικό λιμάνι με την Αγορά και είναι ένας από τους πιο φαρδιούς και καλύτερα διατηρημένους δρόμους της Λυκίας. Και οι δύο πλευρές του δρόμου είναι υπενδεδυμένες με κιονοστοιχίες ιωνικού ρυθμού, με κίονες από γρανίτη στα ανατολικά και μαρμάρινες κολόνες στα δυτικά.

 
Αρχαίο θέατρο, Πάταρα

Η καλοδιατηρημένη Αψίδα του Μοδέστου είναι η βόρεια πύλη της πόλης και μια υπέροχη τριπλή θολωτή αψίδα θριάμβου, που χτίστηκε από τους πολίτες των Πατάρων περίπου το 100 μ.Χ. προς τιμή του Κυβερνήτη της Λυκίας Mettias Medustus.

Αρκετά λουτρά είναι γνωστά: τα λουτρά του λιμανιού, τα λουτρά του Βεσπασιανού (ή Νέρωνα), τα κεντρικά λουτρά, τα μικρά λουτρά και τα βυζαντινά λουτρά.[16]

Ο φάρος βρισκόταν στην είσοδο του μεγάλου ναυτικού και εμπορικού λιμανιού της Λυκίας, που είχε ένα εξωτερικό και ένα εσωτερικό λιμάνι. Χτίστηκε το 60 μ.Χ. επί Νέρωνα, σύμφωνα με μία επιγραφή, και είναι από τα παλαιότερα σωζόμενα. Έχει μια μοναδική δομή, που υψώνεται 26 μέτρα σε μια υπέροχη τετράγωνη βάση 3 επιπέδων.[17]

 
Λουτρά του Λιμανιού στα Πάταρα

Ο σιτοβολώνας του Αδριανού, που ονομάστηκε έτσι επειδή χτίστηκε κατά την επίσκεψή του το 131 μ.Χ., βρίσκεται στην πλευρά του αρχαίου λιμανιού για αποθήκευση δημητριακών και άλλων αγαθών, που θα αποστέλλονταν στη Ρώμη. Είναι 75m x 25m και χωρίστηκε σε 8 τμήματα.

Το υδραγωγείο κατασκευάστηκε επί Κλαύδιου και ανακαινίστηκε επί Βεσπασιανού μετά από σεισμό.[18] Το μήκος του ήταν 22,5 χλμ. και περιλάμβανε πέντε γέφυρες καθώς και έναν σπάνιο ανεστραμμένο σιφόνι ή αγωγό υπό πίεση, που είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό άθικτος. Το σιφόνι απέφευγε την κατασκευή ψηλών ακριβών τόξων σε μια κοιλάδα, για να υποστηρίξει ένα ανοιχτό κανάλι, αλλά αντίθετα είχε το πρόβλημα να συγκρατήσει την πίεση του νερού στο σιφόνι σε μια εποχή, που οι σωληνώσεις μεγάλης διαμέτρου ήταν δύσκολο να κατασκευαστούν και να σφραγιστούν. Οι σωλήνες ήταν λαξευμένοι από μαρμάρινους ογκόλιθους με εσωτερική διάμετρο 0,28 m, ο καθένας με βάρος έως και 900 kg, τοποθετημένοι πάνω σε έναν τοίχο μήκους 200 m και ύψους 10 m σε μια κοιλάδα βάθους 18 m.[19]

Η τοποθεσία του μαντείου και ο ναός του Απόλλωνα δεν έχουν βρεθεί.

Το λιμάνι είναι ακόμα εμφανές, αλλά είναι ένας βάλτος, πνιγμένος από άμμο και θάμνους.[20][5]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 «The amazing name Patara: meaning and etymology». Abarim Publications (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2022. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Μελβάνι, Νίκος (10 Οκτωβρίου 2003). «Πάταρα (Βυζάντιο)». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού - Μικρά Ασία. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2022. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Βολανάκης, Ιωάννης Ηλ (1999-01-01). «Χριστιανικά μνημεία της Νοτιοδυτικής Μικράς Ασίας». Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 13: 11–64. doi:10.12681/deltiokms.142. ISSN 2459-2579. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/deltiokms/article/view/2523. 
  4. ↑ Smith, William (1854). Dictionary of Greek and Roman geography. London : Walton & Maberly. σελίδες 554–555. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2018. 
  5. ↑ 5,0 5,1   Μία ή περισσότερες από τις παραπάνω προτάσεις περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα: 
    (Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1857). «Patara». Dictionary of Greek and Roman Geography. 2. Λονδίνο: John Murray, σσ. 555–556. https://archive.org/stream/dictionaryofgree02smit#page/554/mode/2up. 
  6. ↑ (Greek: Παταρεύς), Strabo xiv. p. 666; Lycophron 920; Horat. Carm. iii. 4. 64; Stat. Theb. i. 696; Ovid Met. i. 515; Virgil Aeneid iv. 143; Pomponius Mela, i. 15.
  7. ↑ Herodotus i. 182.
  8. ↑ Servius, Commentario ad Aeneidos
  9. ↑ 9,0 9,1 «Dictionary of Greek and Roman Geography (1854), PATARA». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2022. 
  10. ↑ Strabo xiv. p. 666; Stephanus of Byzantium s. v.)
  11. ↑ Peschlow, Urs (2017), «Patara», στο: Niewohner, Philipp, επιμ., The Archaeology of Byzantine Anatolia, New York: Oxford University Press, σελ. 280–290, doi:10.1093/acprof:oso/9780190610463.003.0025 
  12. ↑ 12,0 12,1 Πασχαλίδης, Σάββας (2018). «Ἀρχαία και Σύγχρονος Λυκία» (PDF). ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΜΒΡΥΟ. σελ. 57. ISBN 978-618-0002-03-4. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2022. 
  13. ↑ PATARA ARCHAEOLOGICAL SITE https://muze.gov.tr/muze-detay?SectionId=PTR01&DistId=PTR
  14. ↑ Patara Kazıları https://pataraexcavations.org
  15. ↑ Αριστοδήμου, Γεωργία (12 Ιουνίου 2002). «Πάταρα (Αρχαιότητα), Θέατρο». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού - Μικρά Ασία. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2022. 
  16. ↑ http://www.romanaqueducts.info/aquasite/patara/foto13.html
  17. ↑ Patara Lighthouse to be revived with original stones https://www.hurriyetdailynews.com/patara-lighthouse-to-be-revived-with-original-stones-163415
  18. ↑ H. Iskan & O. Baykan (2011): Water supply systems (in: F. Isik (ed) Patara, capital of the Lycian league (2011))
  19. ↑ Patara Kent İçi Su Dağıtım Yapıları (Urban Water Distribution Structures in Patara), bk. H. İşkan - F. Işık (eds.), From Sand Into a City. 25 Years of Patara Excavations, International Symposium Proceedings, 11-13 Nov. 2013 Antalya, Patara VII.1 (İstanbul 2015) 507-524.
  20. ↑ Beaufort, Karmania, pp. 2, 6.

Πηγές Επεξεργασία

  • "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη" τομ.ΙΘ΄, σελ.777.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πάταρα_(Λυκία)&oldid=10124236"