Περιφερειακή γλώσσα

Περιφερειακή γλώσσα είναι μια γλώσσα που μιλιέται σε μια περιοχή ενός έθνους-κράτους, είτε πρόκειται για μια μικρή περιοχή, είτε ένα ομόσπονδο κρατίδιο ή επαρχία, ή ακόμα και μια ευρύτερη περιοχή.

Διεθνώς, και για τους σκοπούς του Ευρωπαϊκού χάρτη περιφερειακών ή μειονοτικών γλωσσών, "περιφερειακές ή μειονοτικές γλώσσες" νοούνται οι γλώσσες εκείνες που:

1. χρησιμοποιούνται παραδοσιακά σε μια δοσμένη περιοχή ενός Κράτους από πολίτες του Κράτους αυτού που σχηματίζουν μια ομάδα αριθμητικά μικρότερη από τον υπόλοιπο πληθυσμό του, και
2. είναι διαφορετικές από την επίσημη γλώσσα(ες) αυτού του Κράτους

Επίδραση του αριθμού των ομιλητών

Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που μια περιφερειακή γλώσσα μπορεί να διεκδικήσει μεγαλύτερα πλήθη ομιλητών από κάποιες γλώσσες που τυχαίνει να είναι επίσημες γλώσσες του κυρίαρχου κράτους. Για παράδειγμα, η Καταλανική (μια περιφερειακή γλώσσα της Ισπανίας και της Γαλλίας, αν και επίσημη στην Ανδόρρα) έχει περισσότερους ομιλητές από τη Φινλανδική ή τη Δανέζικη. Στην Κίνα, η κινεζική Wu, που μιλιέται στα νότια της επαρχίας Γιανγκτσού και στα βόρεια της επαρχίας Ζεϊγιάνγκ από περισσότερους από 90 εκατομμύρια ομιλητές, μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει περισσότερους γηγενείς ομιλητές από τα Γαλλικά, και η Καντονέζικη, μια περιφερειακή γλώσσα της επαρχίας Κουανγκτούνγκ, του Χονγκ Κονγκ και των γειτονικών περιοχών στην Κίνα με περισσότερους από 60 εκατομμύρια ντόπιους ομιλητές και μετανάστες (στη Βόρειο Αμερική και τμήματα της Μαλαισίας), ξεπερνά την Ιταλική σε αριθμό ομιλητών. Υποομάδες και διάλεκτοι της Κινεζικής Μιν (ομάδας γλωσσών) έχουν πάνω από 70 εκατομμύρια ομιλητές, κυρίως στην επαρχία Φουτζιάν και κοντά στην Ταϊβάν, αλλά και στις χώρες της νοτιοδυτικής Ασίας Μαλαισία και Σινγκαπούρη.

Σχέσεις με τις επίσημες γλώσσες

Σε κάποιες περιπτώσεις, μια περιφερειακή γλώσσα μπορεί να σχετίζεται στενά με την κύρια γλώσσα του κράτους ή την επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα:

• Η Βαλλωνική, μια περιφερειακή γλώσσα της Γαλλίας και του Βελγίου, ανήκει στην ίδια οικογένεια με τις γλώσσες Όϊλ όπως και η Γαλλική.
• Τα Λιμβουργιανά, μια περιφερειακή γλώσσα στη Γερμανία, την Ολλανδία και το Βέλγιο έχει πάνω από 250.000 ομιλητές και είναι συγγενεύει στενά με τα Λουξεμβουργιανά, και τα Ριπουριανά.
• Η Κάτω Σαξωνική (που αναφέρεται επίσης ως Κάτω Γερμανική), μια επίσημα αναγνωρισμένη περιφερειακή γλώσσα στη Γερμανία και την Ολλανδία, άμεσος απόγονος της Αρχαίας Σαξωνικής, και σύμφωνα με τις απόψεις κάποιων οι δύο γλώσσες χωρίστηκαν από τα σημερινά σύνορα Ολλανδίας-Γερμανίας και υπέστησαν την επιρροή της Ολλανδικής στα δυτικά και της Γερμανικής στα ανατολικά. Συγγενεύει στενά με τις Φριζικές γλώσσες, και λιγότερο με τη Γερμανική.
• Η Σκωτς, μια περιφερειακή γλώσσα της Σκωτίας και Ιρλανδίας, ανήκει στην ίδια οικογένεια των Δυτικών γερμανικών γλωσσών όπως τα Αγγλικά.
• Η Σιλεσική, μια περιφερειακή γλώσσα της Πολωνίας και Τσεχίας. Η Σιλεσική (μαζί με την Τσεχική και την Πολωνική) είναι μια Σλαβική γλώσσα. Έχει επίσης και τη Γερμανική της εκδοχή - την Κάτω Σιλεσική γλώσσα.
• Περιφερειακές γλώσσες της Ισπανίας: αρανικά, Καταλανική/Βαλενσιανή, Βασκική και Γαλικιανή είναι η κάθε μια, στις περιοχές που βρίσκονται ιθαγενείς γλώσσες, από κοινού σε status επίσημης γλώσσας με την Καστιλλιανά η οποία είναι επίσημη παντού στο Ισπανικό Κράτος. Η Βασκική δεν συγγενεύει με καμία άλλη γλώσσα της Ισπανίας. Η Astur-Leonese (δες παρακάτω) συγγενεύει στενά τόσο με την Καστιλλιανή όσο και με τη Γαλικιανή, που από μόνη της είναι περισσότερο συγγενική με την Πορτογαλική. Η Αρανές είναι μια υποδιάλεκτος της Γασκωνικής Οξιτανικής, που ως επι τω πλείστον μιλιέται γύρω από τα Πυρηναία στη Γαλλία και η ίδια η Καταλανική, μαζί με την Οξιτανική, σχηματίζουν την υποομάδα των Ρομανικών γλωσσών που είναι γλωσσολογικά ενδιάμεσες ανάμεσα στη Γαλλική και τις Ιβηρορομανικές της Ισπανίας και Πορτογαλίας.
• Η Λεονέζ, μια περιφερειακή γλώσσα του Βασιλείου του Λεονέζ, αναγνωρισμένη στην Καστίλλη και τη Λεόν (Ισπανία), και στη Μιράντα ντο Ντοούρου (Πορτογαλία) ως Μιραντές.
• Οι Φριζικές γλώσσες, περιφερειακές γλώσσες στην Ολλανδία και Γερμανία, ανήκουν στη Γερμανική οικογένεια.
• Η Ρομανσική, μια περιφερειακή Ρομανική γλώσσα με ένα διαφορετικό λεξιλόγιο αλλά συγγενικό με την Ιταλική που μιλιέται στην Ελβετία στο καντόνι του Γκράουμπιντεν.
• Η Βόρο, μια περιφερειακή γλώσσα της Εσθονίας, που ανήκει στην ίδια οικογένεια με τις Φιννοουγγρικές γλώσσες όπως η Εσθονική.
• Όλες οι Κινεζικές γλώσσες ανήκουν στην ίδια οικογένεια όπως η Μανδαρινική (Putonghua), την επίσημη εθνική γλώσσα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Η Μανδαρινική δεν είναι αμοιβαία κατανοητή με αυτές. Οι ομιλητές όλων αυτών των γλωσσών, εντούτοις, χρησιμοποιούν την ίδια πρότυπο γραπτή γλώσσα (αν και αυτή η γραπτή γλώσσα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη Μανδαρινική ομάδα διαλέκτων.

Σε άλλες περιπτώσεις, η περιφερειακή γλώσσα μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από την κύρια κρατική ή επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα:

• Η Ουαλική, μια Κελτική γλώσσα που μιλιέται στην Ουαλία, σημερινό τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου.
• Η Κορνουαλική γλώσσα, μια Κελτική γλώσσα που μιλιέται στην Κορνουάλη, τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου.
• Η Βρετονική, είναι μια Κελτική γλώσσα που μιλιέται στη Βρετάνη, που είναι τμήμα της Γαλλίας.
• Η Βασκική, μια περιφερειακή γλώσσα στην Ισπανία και τη Γαλλία. Πρόκειται για μια απομονωμένη γλώσσα.
• Η Σορβική, είναι μια περιφερειακή γλώσσα της Γερμανίας. Η Σορβική είναι μια Σλαβική γλώσσα.

Επίσημες γλώσσες ως περιφερειακές γλώσσες

Η επίσημη γλώσσα μιας χώρας μπορεί επίσης να μιλιέται ως περιφερειακή γλώσσα σε μια περιοχή μιας γειτονικής χώρας. Για παράδειγμα:

• Η Ρωσική, είναι επίσημη γλώσσα στη Ρωσική Ομοσπονδία, και περιφερειακή γλώσσα στην Ουκρανία (όπως και στην αυτόνομη δημοκρατία της Κριμαίας), στην Αμπχαζία, στη Νότια Οσετία και άλλες οντότητες.
• Η Καταλανική, η επίσημη γλώσσα της Ανδόρρας, είναι μια περιφερειακή γλώσσα στην Ισπανία και στη Γαλλία.
• Η Γερμανική, είναι επίσημη γλώσσα στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, το Λίχτενσταϊν, το Λουξεμβούργο και την Ελβετία, ενώ είναι περιφερειακή γλώσσα στην Ιταλία, τη Γαλλία (Αλσατία) και στη Δανία.
• Η Ουγγρική, μια Φιννοουγγρική γλώσσα και επίσημη γλώσσα στην Ουγγαρία, είναι περιφερειακή γλώσσα στη Ρουμανία της οποίας η επίσημη Ρουμανική είναι μια Ρομανική γλώσσα.
• Η Καντονέζικη κινεζική γλώσσα, μια από τις επίσημες γλώσσες στο Χονγκ Κονγκ και το Μακάου (δυο από τις ειδικές διοικητικές περιφέρειες της Κίνας) και χρησιμοποιείται ως περιφερειακή γλώσσα στην επαρχία της Κουανγκτούνγκ.
• Η Αφρικάανς, μια επίσημη γλώσσα της Νότιας Αφρικής, είναι μια περιφερειακή γλώσσα της Ναμίμπια.
• Η Ιρλανδική, η πρώτη επίσημη γλώσσα της Ιρλανδίας, είναι μια περιφερειακή γλώσσα στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Δείτε επίσης

• Γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης