Πιέντσα
Η Πιέντσα είναι ιταλική πόλη στην επαρχία της Σιένα, στην Τοσκάνη. Θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της αναγεννησιακής πολεοδομίας, γι’ αυτό, το 1996 συμπεριελήφθη στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Η Πιέντσα βρίσκεται στην κοιλάδα Βαλ ντ' Όρτσια που από το 2004 έχει χαρακτηριστεί «Πολιτιστικό Τοπίο Παγκόσμιας Κληρονομιάς» της UNESCO, δεδομένου ότι ολόκληρη η περιοχή διαμορφώθηκε κατά την περίοδο της Αναγέννησης με τέτοιον τρόπο που να απεικονίζει τα ιδανικά της καλής διακυβέρνησης και να δημιουργεί μια αισθητικά ευχάριστη εικόνα[1].
| Πιέντσα | |
|---|---|
 | |
| Διοικητικές πληροφορίες | |
| Χώρα |  Ιταλία |
| Περιφέρεια |  Τοσκάνη |
| Επαρχία | Σιένα |
| Περιοχή | |
| Υψόμετρο | 491 μ. |
| Έκταση | 122,96 χλμ² |
| Πληθυσμός | 2.111 (30/09/2015) |
| Πυκνότητα | 17,17 κατ./χλμ² |
| Άλλες πληροφορίες | |
| Ζώνη ώρας | UTC+1 |
| Πολιούχος | Απόστολος Ανδρέας |
| Τοποθεσία | |
  Πιέντσα | |
| http://www.comune.pienza.siena.it | |
| Ιστορικό κέντρο της Πιέντσα | |
|---|---|
| Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ. | |
 Η κεντρική πλατεία με τον Καθεδρικό ναό και το μέγαρο Πικκολόμινι | |
 | |
| Χώρα μέλος |  Ιταλία |
| Τύπος | Πολιτισμικό |
| Κριτήρια | i, ii, iv |
| Ταυτότητα | 789 |
| Περιοχή | Ευρώπη και Βόρεια Αμερική |
| Ιστορικό εγγραφής | |
| Εγγραφή | 1996 (20η συνεδρίαση) |
Ιστορία Επεξεργασία
Στη θέση της σημερινής πόλης της Πιέντσα υπήρχε ένα χωριό με το όνομα Κορσινιάνο, χτισμένο πάνω στη ράχη ενός λόφου, χωριό που αναφέρεται και σε μια από τις νουβέλες του Βοκάκιου[2]. Στον λόφο υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από την προϊστορική και ρωμαϊκή εποχή. Το Κορσινιάνο ανήκε από τον Μεσαίωνα στην πόλη της Σιένα, τον 13ο αιώνα είχε οχυρωθεί με τείχη[3] και είχε δοθεί σαν φέουδο στην οικογένεια Πικκολόμινι. Εκεί γεννήθηκε το 1405 ο Αινείας Σίλβιο Πικκολόμινι, κατά την εποχή που η οικογένειά του ζούσε στο Κορσινιάνο εξόριστη από τη Σιένα. Όταν ο Πικκολόμινι εξελέγη Πάπας, με το όνομα Πίος Β’, θέλησε να ξαναχτίσει τη γενέθλια πόλη του ώστε να δημιουργήσει μια ιδανική Αναγεννησιακή πόλη σύμφωνα με τα ουμανιστικά πρότυπα της εποχής, δηλαδή μια πόλη με υψηλά αισθητικά κριτήρια, με κέντρο των άνθρωπο και τις ανάγκες του και σε αρμονία με τη φύση.
Τη μεταμόρφωση του Κορσινιάνο ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Μπερνάρντο Ροσσελλίνο[4], μαθητής του Λέον Μπαττίστα Αλμπέρτι. Στην αρχή το σχέδιο περιελάμβανε μόνο την πολεοδομική διαμόρφωση της κεντρικής πλατείας με τον Καθεδρικό ναό και τα γύρω μέγαρα. Στη συνέχεια το σχέδιο συμπεριέλαβε και τον υπόλοιπο οικισμό, κάποια κτίρια στην κεντρική οδό διαμορφώθηκαν σε μέγαρα των καρδιναλίων, έτσι ώστε όλη η πόλη να μετατραπεί σε θερινή διαμονή της Παπικής Αυλής[5], ενώ μια νέα συνοικία ανεγέρθηκε κοντά στα τείχη για τη μεταστέγαση των κάτοικων που ήταν αναγκασμένοι να αφήσουν τα σπίτια τους για να χτιστούν τα παπικά μέγαρα.
Ο Ροσσελλίνο σχεδίασε μια πλατεία (που έχει πλέον το όνομα Πλατεία Πίου Β') σε σχήμα τραπεζίου το οποίο εφάπτεται της κεντρικής οδού της πόλης[6]. Στη μεγάλη βάση του τραπεζίου βρίσκεται ο καθεδρικός ναός, στη στενή βάση το δημαρχείο, στη μεγαλύτερη πλευρά και δεξιά του ναού είναι το μεγαλόπρεπο μέγαρο Πικκολόμινι και απέναντί του το Επισκοπικό μέγαρο. Τα μεσαιωνικά τείχη του οικισμού ανακατασκευάστηκαν και η κεντρική οδός που χάραξε ο Ροσσελλίνο (και τώρα φέρει το όνομά του) ένωνε στα δυο άκρα της τις μεσαιωνικές πύλες της πόλης. Το δάπεδο της πλατείας είναι από ιταλικό κόττο (πλακίδια ψημένης αργίλου) χωρισμένο σε τετράγωνα από λωρίδες τραβερτίνη που δημιουργούν ένα πλέγμα που μοιάζει η οριζόντια συνέχεια των κτιρίων που πλαισιώνουν την πλατεία.
Οι επεμβάσεις ξεκίνησαν το 1459 και με τη συμβολή 20.000 εργατών[6], μέσα σε 3 μόλις χρόνια, το μεσαιωνικό Κορσινιάνο είχε μετατραπεί σε Πιέντσα, δηλαδή πόλη του Πίου. Ο θάνατος του Πάπα το 1464 εμπόδισε την ολοκλήρωση του σχεδίου στην υπόλοιπη πόλη. Παρά ταύτα, η Πιέντσα θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα δημιουργήματα του 15ου αιώνα και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πολεοδομική διαμόρφωση στην Ιταλία αλλά και αλλού.
Η Πιέντσα κατελήφθη το 1502 από τα στρατεύματα των Βοργία, το 1530 από τον Κάρολο Ε΄ και το 1559 πέρασε στα χέρια των Μεδίκων της Φλωρεντίας, ακολουθώντας από εκεί και ύστερα τις τύχες της[7]. Μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα και τις βασικές οδικές αρτηρίες, παράμεινε μια αγροτική επαρχιακή πόλη και έτσι απέφυγε μεταγενέστερες επεμβάσεις που θα μπορούσαν να είχαν αλλοιώσει την αναγεννησιακή της κληρονομιά.
Μνημεία Επεξεργασία
Καθεδρικός Ναός Επεξεργασία
Την κεντρική θέση στην πλατεία την καταλαμβάνει ο καθεδρικός ναός, αφιερωμένος στην Ανάληψη της Θεοτόκου. Ο ναός είναι κατασκευασμένος από τραβερτίνη η δε πρόσοψή του είναι από τις παλαιότερες αναγεννησιακές προσόψεις. Τα 3 κλίτη του εσωτερικού αποτυπώνονται και στην πρόσοψη, που διαθέτει 2 σειρές από κίονες, αυτοί της κάτω σειράς τελειώνουν με επιστύλια ενώ αυτοί της άνω σειράς με αψίδες. Ένα αέτωμα με το στέμμα του Πάπα Πίου Β’ ολοκληρώνει την πρόσοψη[8]. Παρόλο που ο χωρισμός σε 3 κλίτη είναι αρκετά συνηθισμένος, η χρήση κιόνων που ακουμπούν πάνω σε κυβικές βάσεις και ενώνονται με τόξα ήταν σημαντικός νεωτερισμός.
Το εσωτερικό του ακολουθεί τον γοτθικό ρυθμό, τα δε πλάγια κλίτη έχουν το ύψος του κεντρικού κλίτους, σύμφωνα με την αντίστοιχη γερμανική τυπολογία (Hallenkirche), που ο Πάπας είχε θαυμάσει στη Γερμανία. Τα μικρότερα κλίτη ενώνονται με ένα περιτείχισμα και δημιουργούν 5 παρεκκλήσια. Μεταξύ των άλλων καλλιτεχνημάτων του ναού, υπάρχουν 5 αγιογραφίες της λεγόμενης «Σχολής της Σιένας». Μέχρι το 1964 φυλασσόταν και μια βυζαντινή κεφαλή από επιχρυσωμένο ασήμι με την κάρα του Απόστολου Ανδρέα, πολιούχου της πόλης. Το ιερό λείψανο είχε δωρηθεί στον Πάπα Πίο Β’ από τον Δεσπότη του Μωριά Θωμά Παλαιολόγο το 1461 με τη δέσμευση ότι θα το επέστρεφαν όταν η Ελλάδα θα είχε ελευθερωθεί από τους Τούρκους. Τελικά το λείψανο επεστράφη το 1964 από τον Πάπα Παύλο ΣΤ’ και έκτοτε φυλάσσεται στον Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα στην Πάτρα[9].
Το Βαπτιστήριο, αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη, βρίσκεται δίπλα στην αψίδα του ναού. Το καμπαναριό, σε σχήμα οκταγωνικό με μυτερή κορυφή, βρίσκεται αριστερά της εκκλησίας. Η καμπάνα έχει χαραγμένα τρία δίστιχα του Πίου Β’. Ο ναός καθαγιάστηκε στις 29 Αυγούστου 1462 από τον ίδιο τον Πάπα Πίο Β’.
Μέγαρο Πικκολόμινι Επεξεργασία
Το μέγαρο Πικκολόμινι βρίσκεται στη δυτική πλευρά της πλατείας. Ο Ροσσελλίνο μιμήθηκε το Μέγαρο Ρουτσελάι της Φλωρεντίας, που είχε κατασκευάσει μαζί με το δάσκαλό του Αλμπέρτι[10]. Το μέγαρο έχει σχεδόν τετράγωνο σχήμα, οι τρεις όροφοί του χωρίζονται μεταξύ τους από οριζόντιες κορνίζες που μαζί με τους κάθετους στύλους δημιουργούν ένα αρμονικό πλέγμα. Στο ισόγειο τα παράθυρα είναι μικρά ενώ στον πρώτο και δεύτερο όροφο είναι τοξωτά και μεγάλα. Διασχίζοντας τη βόρεια πλευρά, όπου βρίσκεται η κύρια είσοδος, φτάνουμε στην τετράγωνη εσωτερική αυλή, γύρω γύρω από την οποία υπάρχει ισόγεια στοά με κορινθιακούς κίονες. Στη νότια πλευρά βρίσκεται ένας τετραγωνισμένος κήπος αλά ιταλικά με πανοραμική θέα προς την προσκείμενη κοιλάδα Βαλ ντ' Όρτσια (Val d'Orcia) και το όρος Αμιάτα. Πίσω από τον κήπο βρίσκεται ο θολωτός στάβλος που μπορούσε να φιλοξενήσει μέχρι και 100 άλογα.
Στη γωνία του μεγάρου που βλέπει προς την πλατεία υπάρχει ένα πηγάδι, κι αυτό σχεδιασμένο από τον Ροσσελλίνο, διακοσμημένο με 2 κίονες, με κορινθιακά κιονόκρανα, ενωμένους με επιστύλιο. Το πηγάδι έχει την ονομασία «Πηγάδι του Ροσσελλίνο» ή «Πηγάδι των σκυλιών»[11].
Επισκοπικό Μέγαρο Επεξεργασία
Το προϋπάρχον γοτθικό μέγαρο δωρίθηκε από τον Πίο Β’ στον καρδινάλιο Ροντρίγκο Βοργία, μετέπειτα Πάπα Αλέξανδρο ΣΤ’, που ήταν εκείνη την εποχή ο πιο στενός του συνεργάτης. Ο Βοργίας χρηματοδότησε την ανακαίνισή του, για να το μετατρέψει σε κατοικία του. Στην αριστερή γωνία του κτιρίου υπάρχει ακόμη το στέμμα του οίκου των Βοργία. Τώρα φιλοξενεί το μουσείο[11] της τοπικής ενορίας με ιερά κειμήλια, αγιογραφίες και φλαμανδικές ταπισερί του 15ου και 16ου αιώνα.
Δημαρχείο Επεξεργασία
Το Μέγαρο Πικκολόμινι πλαισιώνει την εκκλησία από δεξιά και το Επισκοπικό μέγαρο από αριστερά ενώ το Δημαρχείο βρίσκεται απέναντι από την εκκλησία, στην πιο στενή βάση της τραπεζοειδούς πλατείας. Θεωρείται ότι η ιδέα του Ροσσελλίνο ήταν πως το Δημαρχείο λειτουργούσε ως μεσολαβητής μεταξύ του εκκλησιαστικού χώρου (που βρισκόταν μπροστά του) και της πόλης (που επεκτεινόταν πίσω του). Το κτίριο έχει ισόγεια στοά με ιωνικούς κίονες ενώ τον πρώτο όροφο στολίζουν 4 διπλά τοξωτά παράθυρα. Δεξιά της εισόδου βρίσκεται ο πυργίσκος του καμπαναριού, με δυο σειρές παραπέτων (η δεύτερη σειρά είναι του 1599[8]) και ένα ρολόι. Αυτό το καμπαναριό είναι πιο χαμηλό από εκείνο του προσκείμενου ναού, συμβολίζοντας έτσι την ανωτερότητα της εκκλησιαστικής δύναμης.
Άλλα κτίρια της Πιέντσα άξια μνείας είναι:
- Η Εκκλησία του Αγίου Φραγκίσκου, μονόκλιτη, χτισμένη σε ρομανικο-γοτθικό ρυθμό τον 13ο αιώνα (προϋπήρχε της δημιουργίας της Πιέντσα). Στο εσωτερικό του έχουν διατηρηθεί νωπογραφίες του 14ου αιώνα.
- Το Μέγαρο Αμμαννάτι, του καρδινάλιου της Παβίας Τζιάκομο Αμμαννάτι, αγαπημένου φίλου του Πίου Β’
- Το Μέγαρο του καρδιναλίου Γκοντζάγκα
- Οικία του 15ου αιώνα, με χαρακτηριστικούς κλειστούς εξώστες επί της οδού Μαρκόνι, αριστερά του Δημαρχείου
- Το παρθεναγωγείο του Σαν Κάρλο, παλιό φρούριο που είχε μετατραπεί το 1634 σε μοναστήρι και κατόπιν σε παρθεναγωγείο. Σήμερα φιλοξενεί τη βιβλιοθήκη και το Μουσείο της πόλης.
Φολκλόρ Επεξεργασία
Από το 1960 διεξάγεται στην Πιέντσα, την πρώτη εβδομάδα του Σεπτέμβρη και κατά τη διάρκεια της «Γιορτής του Τυριού»[12], ένας διαγωνισμός με το όνομα «Το Πάλιο του τυριού με το αδράχτι». Βάση του διαγωνισμού αποτελεί η κεντρική πλατεία της Πιέντσα, στο δάπεδο της οποίας ο αρχιτέκτονας Ροσσελλίνο είχε εντάξει έναν κύκλο. Σ' αυτόν τον κύκλο τοποθετείται όρθιο ένα αδράχτι. Οι ομάδες είναι έξι και αντιπροσωπεύουν τις έξι γειτονιές της πόλης. Κάθε ομάδα έχει 6 παίκτες οι οποίοι πρέπει να κυλήσουν μια φόρμα από το τοπικό τυρί με τέτοιον τρόπο ώστε να πλησιάσουν όσο γίνεται καλύτερα το αδράχτι[13]. Η ομάδα που θα φέρει την καλύτερη συνολική βαθμολογία κερδίζει ένα λάβαρο που έχουν ζωγραφίσει ντόπιοι καλλιτέχνες.
Κινηματογράφος Επεξεργασία
Εξαιτίας της ιδιαίτερης ομορφιάς της και της αναλλοίωτης αρχιτεκτονικής της, η Πιέντσα, με τα μεσαιωνικά σοκάκια και τα αναγεννησιακά της μέγαρα, έχει χρησιμοποιηθεί αρκετές φορές σαν σκηνικό για τα γυρίσματα ταινιών. Μερικά παραδείγματα είναι οι ταινίες Ευχάριστες νύχτες[14], Ρωμαίος και Ιουλιέτα[15] του Φράνκο Τζεφφιρέλλι, η Νοσταλγία[16] του Αντρέι Ταρκόφσκι, Ο Άγγλος ασθενής[17], Γράμματα στην Ιουλιέτα[18], και ο Θαυμάσιος Βοκάκιος[19] των αδελφών Ταβιάνι.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Val d'Orcia». UNESCO. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Storia». Επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου της Πιέντσα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Pienza». Enciclopedia Treccani. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Rossellino, Bernardo». Enciclopedia Treccani. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Historic Centre of the City of Pienza». UNESCO. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2016.
- ↑ 6,0 6,1 Eric Jozsef (17 Αυγούστου 2011). «PIENZA, CITTÀ IDÉALE». Liberation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-06-13. https://web.archive.org/web/20180613001008/http://next.liberation.fr/culture/2011/08/17/pienza-citta-ideale_755273. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Pienza». Enciclopedia Zanichelli. Bologna: Zanichelli. 1998. σελ. 1391. ISBN 88-08-09788-9.
- ↑ 8,0 8,1 L.V. Bertarelli (1935). «Pienza». Guida D'Italia, Toscana. Milano: TCI. σελίδες 486–490.
- ↑ «Η ΤΙΜΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΝΔΡΕΟΥ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΥ». Ιερά Μητρόπολις Πατρών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιανουαρίου 2001. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Albèrti, Leon Battista». Enciclopedia Treccani. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2016.
- ↑ 11,0 11,1 «Pienza». Pienza.org e la Valdorcia. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2016.
- ↑ Αλεξάνδρα Μανδράκου (10 Δεκεμβρίου 2011). «Κεντρική Τοσκάνη: Γοητευτική και το χειμώνα». Καθημερινή. http://www.kathimerini.com.cy/index.php?pageaction=kat&modid=1&artid=69428&show=Y. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2016.
- ↑ Claudiahmoore. «Pienza - Tuscany - Fiera del Cacio». YouTube. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Le piacevoli notti (1966), Filming Locations». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Ρωμαίος και Ιουλιέτα (1968), Filming Locations». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Nostalgia (1983), Filming Locations». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Ο Άγγλος ασθενής (1996), Filming Locations». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Letters to Juliet (2010), Filming Locations». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2016.
- ↑ «Θαυμάσιος Βοκάκιος (2015), Filming Locations». IMDb. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2016.