Πιστιανά Άρτας
Συντεταγμένες: 39°18′20″N 20°59′28″E / 39.305506°N 20.9911823°E Για οικισμό με το ίδιο όνομα δείτε: Πιστιανά Αιτωλοακαρνανίας
| Πιστιανά Άρτας | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Ηπείρου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Άρτας |
| Δήμος | Αρταίων |
| Δημοτική Ενότητα | Ξηροβουνίου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Ήπειρος |
| Νομός | Άρτας |
| Υψόμετρο | 595 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Πιστιανά Νέας Ελλάδας |
| Ταχ. κώδικας | 47 046 |
| Τηλ. κωδικός | 26810 |
Τα Πιστιανά είναι ένας μικρός οικισμός του Δήμου Αρταίων με 41 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011), στα ορεινά της Άρτας, σε υψόμετρο 595 μέτρων και απέχει από την πόλη περίπου 22 χιλιόμετρα.[1][2]
Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, τα Πιστιανά υπήρξαν μέχρι το τέλος του 2010, οικισμός του Δήμου Ξηροβουνίου με έδρα τον Αμμότοπο. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, ο οικισμός εντάχθηκε στο Δήμο Αρταίων.[3] Τα Πιστιανά μαζί με την Καλλιθέα και τα Πλατάνια αποτελούν την τοπική κοινότητα Πιστιανών που ανήκει στη δημοτική κοινότητα Ξηροβουνίου με συνολικό πληθυσμό 259 κατοίκους[4].
Ιστορία Επεξεργασία
Αρχεία της Βενετίας Επεξεργασία
Η πρώτη πηγή που μας γνωστοποιεί την ύπαρξη του χωριού είναι τα αρχεία της Βενετίας,[5] στα οποία αναφέρεται ότι το έτος 1697, τα Πιστιανά μαζί με πολλά άλλα χωριά της Άρτας, κατέβαλαν φόρο στην Βενετική διοίκηση με αντάλλαγμα την προστασία από τις επιδρομές των πειρατών.
19ος αιώνας Επεξεργασία
Ο Παναγιώτης Αραβαντινός στο έργο του «Χρονογραφία της Ηπείρου» ενημερώνει ότι, με βάση τον κατάλογο της απογραφής του 1845, τα Πιστιανά, από πλευρά ιδιοκτησίας, ανήκαν στην κατηγορία «ιδιόκτητο» και κατοικούσαν σε αυτό 29 χριστιανικές οικογένειες.[6]
Αναφορά στο χωριό κάνει και ο Ιφικράτης Κοκκίδης στο έργο του «Οδοιπορικά Ηπείρου και Θεσσαλίας» που εξέδωσε το ελληνικό Υπουργείο Στρατιωτικών (Αθήνα 1880) και δίνει την πληροφορία ότι στο χωριό κατοικούσαν περίπου 450 άνθρωποι. Ο Ι. Κοκκίδης αναφέρει ότι η επαρχία Άρτας χωριζόταν σε 2 περιοχές: την περιοχή Άρτας και την περιοχή Πρεβέζης. Η περιοχή της Άρτας χωριζόταν με τη σειρά της σε 7 τμήματα: τμήμα Ποταμιάς, τμήμα Βρύσεως, τμήμα Ραδοβυζίου, τμήμα Τζουμέρκων, τμήμα Κάμπου, τμήμα Καρβασαρά και τμήμα Λάκκας. Τα Πιστιανά αποτελούσαν μέρος του τμήματος Τζουμέρκων.[7]
Στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884) του Σεραφείμ Ξενόπουλου, μητροπολίτη Άρτας, γίνεται αναφορά στα Πιστιανά. Σύμφωνα με αυτή την πηγή, οι κάτοικοι εκκλησιάζονταν στο ναό της Αγίας Τριάδας, στον οποίο ιερουργούσαν 2 εφημέριοι. Κοντά στο χωριό υπήρχαν τα παρεκκλήσια του Αγίου Νικολάου, του Ευαγγελισμού, των Ταξιαρχών και του Αγίου Γεωργίου. Ο Μητροπολίτης Άρτας αναφέρει επίσης ότι στο χωριό υπήρχε σχολείο όπου δίδασκε ένας γραμματοδιδάσκαλος και φοιτούσαν 60 μαθητές, οι οποίοι μελετούσαν γεωγραφία, ιστορία, αριθμητική και θρησκευτικά.[8] Εξίσου σημαντική πηγή, είναι η Οθωμανική απογραφή του 1895 (Σαλναμές Ιωαννίνων για το οικονομικό έτος 1311[1895], έκδοση έβδομη).[9] Σύμφωνα με το σχετικό οθωμανικό νόμο, που ίσχυε από το 1864, η πρωτογενής διαίρεση της αυτοκρατορίας ήταν το βιλαέτι («νομαρχία» ή «γενική διοίκηση»). Κάθε βιλαέτι χωριζόταν σε σαντζάκια και αυτά σε καζάδες. Σύμφωνα με αυτή την απογραφή, το χωριό ανήκε στον Καζά Λούρου, ο οποίος βρισκόταν στο σαντζάκι Πρεβέζης, το οποίο με τη σειρά του, ανήκε στο βιλαέτι Ιωαννίνων. Με βάση λοιπόν αυτή την απογραφή, στα Πιστιανά κατοικούσαν 38 οικογένειες (χανέδες) με συνολικό πληθυσμό 106 άτομα (38 άνδρες, 68 γυναίκες).
Το 1910, η Μητρόπολη Νικοπόλεως και Πρεβέζης δημοσιοποιεί τα στοιχεία της απογραφής που πραγματοποίησε το ίδιο έτος σε όλη την εκκλησιαστική περιφέρεια και μας πληροφορεί ότι τα Πιστιανά υπαγόταν στο τμήμα Λούρου και στο χωριό κατοικούσαν 138 άτομα.[10] Η απελευθέρωση των Πιστιανών έλαβε χώρα το 1912.
Β΄Παγκόσμιος πόλεμος Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου πολέμου, χιλιάδες Έλληνες στρατιώτες έχασαν την ζωή τους. Ανάμεσα σε αυτούς υπήρξαν και τρεις κάτοικοι των Πιστιανών. Ο Βόλβας Αναστάσιος του Κωνσταντίνου, ο οποίος γεννήθηκε το 1911, υπήρξε δεκανέας και πέθανε στα Πιστιανά, στις 27 Ιανουαρίου 1941, ο Κράψης Κωνσταντίνος του Γεωργίου, ο οποίος γεννήθηκε το 1918, υπήρξε στρατιώτης στο 40ο Συν.Ευζώνων και σκοτώθηκε στην Καστανιανή Πωγωνίου, στις 22 Νοεμβρίου 1940 και ο Σφήκας Ηλίας του Φωτίου, ο οποίος γεννήθηκε το 1917, υπήρξε στρατιώτης στο 8ο Συν.Πυροβολικού και σκοτώθηκε στην περιοχή Πωγωνίου, στις 19 Δεκεμβρίου 1940.[11]
Διοικητικές μεταβολές Επεξεργασία
Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1919 ως Πιστιανά Νέας Ελλάδας και το 1928 αποσπάσθηκε από το Τμήμα Υποδιοικήσεως Φιλιππιάδος και εντάχθηκε στην επαρχία Άρτης και Τζουμέρκων του νομού Άρτας. Το 1962 ο οικισμός μετονομάσθηκε σε Πιστιανά. Το 1997 τα Πιστιανά εντάχθηκαν στο δήμο Ξηροβουνίου και το 2010 στο Δήμο Αρταίων. [12]
Τοποθεσία και Πρόσβαση Επεξεργασία
Τα Πιστιανά γειτνιάζουν με τους οικισμούς της τοπικής κοινότητας Πιστιανών και τη Ροδαυγή.[13]
Κοινοτικές δομές, εκπαίδευση και πολιτισμός Επεξεργασία
Ο ενοριακός ναός των Πιστιανών είναι αφιερωμένος στο Γενέσιο της Θεοτόκου και εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Πρόκειται για μεγάλων διαστάσεων βασιλική, κτίσμα του όψιμου 19ου αιώνα. Το 1997 με υπουργική απόφαση ο ναός χαρακτηρίστηκε ως μνημείο το οποίο χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας. [14]
Σημαντικά πρόσωπα Επεξεργασία
- Νικόλαος Πριόβολος (Πιστιανά 1780 - Τεργέστη 1848), Ηπειρώτης ευεργέτης.[15]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Αναζήτηση υψόμετρου από διεύθυνση στον χάρτη.
- ↑ Ελληνική απογραφή 2011.[1] Αρχειοθετήθηκε 2015-10-16 στο Wayback Machine.
- ↑ Διοικητική διαίρεση Δήμου Αρταίων με το Σχέδιο Καλλικράτης
- ↑ «Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2018.
- ↑ Η Άρτα στ' αρχεία της Βενετίας, περιοδικό “Σκουφάς” της Άρτας, τεύχη του 1955-56.
- ↑ Χρονογραφία της Ηπείρου : των τε ομόρων ελληνικών και ιλλυρικών χωρών διατρέχουσα κατά σειράν τα εν αυταίς συμβάντα από του σωτηρίου έτους μέχρι του 1854. / Συντεταγμένη υπό Παναγιώτου Αραβαντινού, σελ.320, εκδ.1856.
- ↑ Οδοιπορικά Ηπείρου και Θεσσαλίας / υπό του παρά τω Υπουργείω των Στρατιωτικών Επιτελικού Γραφείου, Ι.Κοκίδης, Αθήνα 1880.
- ↑ Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης(εκδ.1884).
- ↑ Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο σαλναμέ του 1895,Μ.Κοκολάκης
- ↑ Το ύστερο Γιαννιώτικο Πασαλίκι : χώρος, διοίκηση και πληθυσμός στην τουρκοκρατούμενη Ηπειρο (1820-1913), Μιχάλης Κοκολάκης,σελ.492 [2]
- ↑ Αγώνες και νεκροί 1940-1945, Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού.
- ↑ Διοικητικές μεταβολές, Πιστιανά Άρτας.[3][νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Οδηγικές χιλιομετρικές αποστάσεις μεταξύ πόλεων, χωριών, χωρών
- ↑ «Χαρακτηρισμός του Ι. Ν Γενεσίου της Θεοτόκου στα Πιστιανά ως μνημείο ειδικής κρατικής προστασίας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2016.
- ↑ «Ο εν Τεργέστη αποβιώσας τώ 1848 Αρταίος εκ Τσουμέρκων ορμώμενος εκ της κώμης Πιστιανά υιός γανωτού Νικόλαος Πριόβολος, όστις εγκατέλειψε διά διαθήκης εις το κοινών τής “Αρτης τώ 1847, 100000 δραχμάς, διατάξας να διαμένωσιν άεννάως εις την Ελλ. Τράπεζαν, ών οι τόκοι δαπανώνται εξ ημισείας εις πληρωμάς έλληνοδιδασκάλων εις συνεισφοράς και μισθούς πτωχών μαθητών, και εις άλλα σχετικά δαπανήματα.», Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης και Πρεβέζης(εκδ.1884), Σ.Ξενόπουλος, σ.191.