Πολίτμπιρο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης (ρωσικά: Политическое бюро Центрального комитета Коммунистической партии Советского Соююза, ρωσικά: Политическое бюро ЦК КПСС,[1] ελληνικά: Πολιτικό Γραφείο της ΚΕ του ΚΚΣΕ),[2] γνωστό ως Πολίτμπιρο (ρωσικά: Политбюро,[σημ. 1] προφέρεται: [pəlʲɪtbʲʊˈro]), υπήρξε το ανώτατο πολιτικό σώμα διαμόρφωσης και άσκησης της κυβερνητικής πολιτικής του ΚΚ στη Σοβιετική Ένωση. Μεταξύ των ετών 1952 και 1966 είχε αντικατασταθεί από το ευρύτερης σύνθεσης όργανο με την ονομασία Πρεζίντιουμ (ρωσικά: Президиум, Προεδρείο).[3]
Αρμοδιότητες Επεξεργασία
Το Πολίτμπιρο αποτελούνταν από κορυφαία στελέχη της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ. Στη θεωρία, λειτουργούσε ως το πολιτικό γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής και ήταν εκλεγμένο από αυτή με σκοπό την καθοδήγηση του κόμματος κατά τις συνεδριάσεις της επιτροπής. Το Πολίτμπιρο ήταν θεωρητικά υπεύθυνο για την Κεντρική Επιτροπή και τα μέλη του υπόκειντο στην Κεντρική Επιτροπή.
Στην πραγματικότητα, το Πολίτμπιρο λειτουργούσε ως εκτελεστικό σώμα της κεντρικής κυβέρνησης και οι αποφάσεις του είχαν de facto ισχύ νόμου. Επέβλεπε όλες τις εργασίες της Κ.Ε. και έπαιρνε όλες τις κεντρικές αποφάσεις τις οποίες μετά διέχεε στην Επιτροπή, στο Ανώτατο Σοβιέτ και το Συνέδριο του Κόμματος. Η εξουσία του εκτεινόταν από το κόμμα ως την κυβέρνηση καθώς τα μέλη του κόμματος διατηρούσαν όλα τα καίρια πόστα της κυβέρνησης και η πειθαρχία στο κόμμα επιβεβαίωνε την υπερίσχυση των αποφάσεων του Πολίτμπιρο. Μια από τις λίγες περιπτώσεις που η Κ.Ε. υπερίσχυσε του Πολίτμπιρο ήταν στην υπόθεση της «Αντικομματικής Ομάδας» του 1957.
Ιστορική εξέλιξη Επεξεργασία
Το 1917, ο Λένιν είχε δημιουργήσει ένα πολιτικό γραφείο για την καθοδήγηση της Επανάστασης, αλλά ο θεσμός αυτός πέθανε πριν την τελική νίκη των Κομμουνιστών και τα πολιτικά ζητήματα συνέχιζαν να καθορίζονται από την Κ.Ε. Παρ'όλα αυτά, για πρακτικούς λόγους που είχαν να κάνουν με την τότε πολεμική κατάσταση, συνήθως μόνο τα μισά μέλη της συμμετείχαν στις συνεδριάσεις της Κ.Ε., παρά το σημαντικό ρόλο που αυτή κατείχε.
Το 8ο Συνέδριο του Κόμματος το 1919 επιλήφθηκε του θέματος και ουσιαστικά επανέφερε το θεσμό του Λένιν, που έμελε να γίνει το κεντρικό όργανο εξουσίας της Σοβιετικής Ένωσης. Το συνέδριο έδωσε εντολή στην κεντρική επιτροπή να διορίσει πενταμελή επιτροπή του Πολίτμπιρο ώστε να μπορεί να αποφασίζει για επείγοντα θέματα που δεν μπορούσαν να περιμένουν τις τακτικές συνελέυσεις της Κ.Ε. Η πρώτη επιτροπή του Πολίτμπιρο αποτελούνταν από τους Βλαντιμίρ Λένιν, Λέον Τρότσκι, Ιωσήφ Στάλιν, Λεβ Κάμενεφ και Νικολάι Κρετσίνσκι.
Αν και η επιτροπή του Πολίτμπιρο θεωρητικά εκλεγόταν από την Κ.Ε., στην πράξη, τα ηγετικά στελέχη της και κυρίως ο Λένιν είχαν τεράστια επιρροή στον καθορισμό της σύστασής της. Το γεγονός αυτό αντανακλήθηκε στον ανταγωνισμό μεταξύ των στελεχών του κόμματος για την επιρροή τους μέσα και έξω από το Πολίτμπιρο.
Στα χρόνια του Στάλιν, η διαδικασία εκλογής της ηγεσίας του κόμματος οργανώθηκε με καθαρά ιεραρχικά κριτήρια από τη Γενική Γραμματεία η οποία καθόριζε τη σύνθεση της Κεντρικής Επιτροπής αλλά και του Πολίτμπιρο, αντί για το αντίθετο. Μετά το θάνατο του Στάλιν, η εξουσία της Γενικής Γραμματείας μειώθηκε αισθητά και η εκλογή του Πολίτμπιρο έγινε ξανά ζήτημα ισορροπιών και συμμαχιών των ηγετικών μελών του Κομμουνιστικού Κόμματος, τουλάχιστον μέχρι ο εκάστοτε νέος ηγέτης (Γενικός Γραμματέας) σταθεροποιήσει τη θέση του.
Δομή Επεξεργασία
Το Πολίτμπιρο είχε μόνιμα αλλά και υποψήφια (χωρίς δικαίωμα ψήφου) μέλη. Το μέγεθός του δεν ήταν πάντοτε σταθερό, αλλά συνήθως αποτελούνταν από 14 πλήρη και 8 υποψήφια μέλη. Αν και το Πολίτμπιρο δεν είχε επίσημη ηγετική θέση, ο Γενικός Γραμματέας που ήταν και πρόεδρος της Κ.Ε. λειτουργούσε ως de facto πρόεδρος του σώματος. Στην πράξη, τα πιο ισχυρά πρόσωπα του Πολίτμπιρο ήταν επίσης μέλη της Γενικής Γραμματείας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος και, κατ’επέκταση, όσοι δεν διέθεταν την ιδιότητα του μέλους και των δυο σωμάτων είχαν μικρότερη επιρροή στις λειτουργίες του Πολίτμπιρο.
Για να αποφευχθούν οι πολιτικές κόντρες και οι φράξιες κατά τη διάρκεια των συνελεύσεών του, το Πολίτμπιρο ενθάρρυνε τα στελέχη του να μοιράζουν τις διαφωνίες και ενστάσεις του πριν τη συγκέντρωσή τους.
Διάλυση Επεξεργασία
Το 1990, το 28ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης συμφώνησε στη μεταφορά των εξουσιών του Πολίτμπιρο στο Συνέδριο των Αντιπροσώπων του Λαού και το Ανώτατο Σοβιέτ. Ως αποτέλεσμα, ο ρόλος του Πολίτιμπιρο στην άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής μειώθηκε σημαντικά. Το Πολίτμπιρο έπαψε να υπάρχει τον Αύγουστο του 1991, όταν το Κομμουνιστικό Κόμμα αποκλείστηκε από την εξουσία με το Πραξικόπημα του Αυγούστου.
Σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ σύντμηση του «Политическое бюро» Πολιτικό Γραφείο
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Политбюро ЦК КПСС». sovtime.ru (στα Ρωσικά). Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2016.
- ↑ ««Εφυγε» από τη ζωή ο Ολεγκ Σένιν». Ριζοσπάστης. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2017.
- ↑ «Politburo». Encyclopædia Britannica. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2016.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Oleg Khlevniuk (2006) Politburo. Yale University. Press. ISBN 0-300-11066-9
- Πλήρης λίστα των μελών και υποψηφίων μελών του Σοβιετικού Πολίτμπιρο (Αγγλικά)