Πορταϊκός
Ο Πορταϊκός ή Πορτιάτης[1] είναι ποταμός στο Νομό Τρικάλων, παραπόταμος του Πηνειού. Πηγάζει από την περιοχή ανάμεσα στα Στουρναραίικα και την Παλαιοκαρυά του Δήμου Πύλης και ακολουθώντας ρου προς ΝΔ - ΒΑ διασχίζει την πόλη Πύλη και εκβάλλει στον Πηνειό. Η Πύλη υδρευόταν από το νερό του Πορταϊκού μέχρι το 1946, οπότε και απέκτησε υδραγωγείο.[2]
| Πορταϊκός ποταμός | |
|---|---|
 | |
| Πηγές | ανάμεσα στα Στουρναραίικα και την Παλαιοκαρυά του Δήμου Πύλης |
| Εκβολές | Πηνειού ποταμού |
 Ελλάδα | Ελλάδα |
| Μήκος | 31,9 km |
| wikidata () | |
Σε έρευνα και μετρήσεις που πραγματοποίησε η περιβαλλοντική ομάδα του 1ου Γενικού Λυκείου Πύλης το 2008, διαπιστώθηκε ότι το νερό του ποταμού είναι ιδιαίτερα καθαρό[3]. Χάρη στην καθαρότητα του νερού του ποταμού επιτρέπονται δραστηριότητες όπως η κολύμβηση και το ψάρεμα.[2]
Ο Πορταϊκός αποστραγγίζει το νοτιοδυτικό τμήμα της θεσσαλικής λεκάνης. Το συνολικό εμβαδόν της λεκάνης απορροής του είναι 294 χλμ2. Ο κύριος κλάδος του ποταμού ξεκινά από τα Στουρναρέικα της Νότιας Πίνδου, σε υψόμετρο 1.600 μ. Στη συνέχεια ο ρους του τέμνει σχεδόν κάθετα την οροσειρά του Κόζιακα και, αφού περάσει την Πύλη, συνενώνεται με πλήθος μικρότερων ρευμάτων πριν εκβάλει τελικά στον Πηνειό. Η κύρια κοίτη του ποταμού έχει συνολικό μήκος 31,9 χλμ. με χαρακτηριστικό της ότι βρίσκεται δίπλα στον υδροκρίτη της υδρολογικής του λεκάνης και αυτό έχει ως συνέπεια το συνολικό υδρογραφικό του δίκτυο να εμφανίζει ολοσχερώς ασύμμετρη ανάπτυξη γύρω από τον κύριο κλάδο του.[4] Στην χαράδρα που διασχίζει ο ποταμός και σε απόσταση περίπου 2 χλμ. από την Πύλη, ο Renz ανέφερε για πρώτη φορά την ύπαρξη λεπτοπλακωδών ασβεστολίθων, οι οποίοι έφεραν απολιθώματα του γένους Halobia, πράγμα που τοποθετεί τον σχηματισμό τους κατά την Τριαδική περίοδο.[5]
Γέφυρες Επεξεργασία
Τον Πορταϊκό διασχίζουν συνολικά πέντε γέφυρες. Η παλαιότερη από αυτές, η γέφυρα της Πύλης ή του Αγίου Βησσαρίωνα, κατασκευάστηκε το 1527 (1514 σύμφωνα με τον Διαδικτυακό τόπο της Πύλης) από τον τότε Μητροπολίτη Λαρίσης, πολιούχο των Τρικάλων, της Καλαμπάκας και της Πύλης Άγιο Βησσαρίωνα, (Βησσαρίων Β', 1490-1540[6]) γι' αυτό και φέρει το όνομά του. Γενέτειρα του Αγίου Βησσαρίωνα ήταν η Πύλη. Πρόκειται για γέφυρα μονότοξη με ημικυκλικό τόξο, εξ ολοκλήρου κατασκευασμένη από πέτρα. Το άνοιγμα του τόξου της είναι 28,76 μ. στην ανατολική της όψη και 28,99 μ. στη δυτική όψη. Το μέγιστο ύψος του τόξου φθάνει τα 12,77 μ. Το συνολικό της μήκος είναι 65,67 μ. το πλάτος του καταστρώματός της τα 2,10 μ. και το μέγιστο ύψος 30,50 μέτρα από την κοίτη του ποταμού. Η κατασκευή της αποσκοπούσε στη μοναδική, ως τις αρχές του 20ού αιώνα, οδική σύνδεση μεταξύ Θεσσαλίας και Ηπείρου. Η γέφυρα επισκευάστηκε και αναστηλώθηκε το 1967-68 και το 1983 (επισκευάστηκαν τα βάθρα των στηθαίων του καταστρώματος). Είναι το 2ο σε μέγεθος μονότοξο γεφύρι της Θεσσαλίας, το πιο γνωστό με την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, και το πιο καλοδιατηρημένο στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.[7]
Εκτός από αυτή τη γέφυρα, για το οδικό δίκτυο που συνδέει την Πύλη με την Ελάτη και το Περτούλι χρησιμοποιείται η γέφυρα Κονδύλη, η οποία είναι κατασκευασμένη από σκυρόδεμα. Η κατασκευή της άρχισε το 1934 και ολοκληρώθηκε το 1936. Έχει μήκος 45,3 μ., πλάτος 6 μ. και ύψος 22 μ.[2] Στις 9 Ιουνίου 1943 η γέφυρα αυτή ανατινάχθηκε στο αριστερό της βάθρο από τους Έλληνες αντάρτες χωρίς όμως να σπάσει. Αυτή η ενέργεια εμπόδισε την μετακίνηση των κατοχικών στρατευμάτων προς τα ορεινά χωριά: Στις 8 Ιουνίου 1943 τα ιταλικά στρατεύματα είχαν πυρπολήσει την Πύλη. Το 1956 η γέφυρα αποκαταστάθηκε.[8]
Πίσω από το Δημαρχείο της Πύλης ο Πορταϊκός διαθέτει την μοναδική του κρεμαστή πεζογέφυρα, η οποία κατασκευάστηκε το 1981 και είναι η πρώτη γέφυρα στην Ελλάδα που κατασκευάστηκε με αυτή την τεχνική, δηλαδή των προτεταμένων καλωδίων και συνδέει την πόλη με τον συνοικισμό "Πόρτα Παναγιά". Έχει μήκος 120 μ., πλάτος 2 μ. και ύψος από την κοίτη του ποταμού 7,5 μ. ενώ οι πυλώνες της φθάνουν σε ύψος τα 16 μ.[2] Εξυπηρετεί, επίσης, τους επισκέπτες της βυζαντινής εκκλησίας με το ίδιο όνομα. Η Κρεμαστή Γέφυρα της Πύλης είναι η 3η σε μήκος στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Ο ναός αυτός άλλοτε χρησίμευε ως καθολικό της Ιεράς Μονής Μεγάλων Πυλών. Σήμερα και από το 1843 ανήκει στην Ιερά Μονή Δουσίκου, η οποία οφείλει το όνομά της σε ενδημικό είδος βελανιδιάς, η οποία έφερε το σλάβικο όνομα "Ντούσικο" ή "Ντούσκο"[9] Γύρω από τον ναό αυτό αναπτύχθηκε σταδιακά ο συνοικισμός. Διέθετε γλυπτό διάκοσμο, ο οποίος καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1855, πολλά όμως στοιχεία της διακόσμησής του διασώθηκαν και ο επισκέπτης μπορεί να τα δει και σήμερα.[10]
Περίπου 500 μ. βόρεια της Πύλης υπάρχει η γέφυρα Γκίκα. Έχει συνολικό μήκος 170 μ., κατασκευάστηκε την περίοδο 1960-61 από οπλισμένο σκυρόδεμα, λειτουργεί ως σήμερα και εξυπηρετεί πολλά χωριά των υπωρειών του Κόζιακα με την πόλη της Πύλης.[8]
Την δεκαετία του 2010 κατασκευάστηκε και η πέμπτη γέφυρα η νεότερη απ όλες, η οποία είναι αμαξιτή διπλής κατεύθυνσης με πεζοδρόμιο και στις δύο πλευρές και συνεχίζει να εξυπηρετεί τα χωριά του Κόζιακα με μεγαλύτερη άνεση στην κίνηση των οχημάτων που την διασχίζουν. Έχει μήκος 210 μέτρα και πλάτος 12 μέτρα και παραδόθηκε στην κυκλοφορία τον Νοέμβριο του 2014.[11] Στην κατασκευή αυτής της γέφυρας τον Σεπτέμβριο του 2013 έχασε την ζωή του πολιτικός μηχανικός από πτώση.[12]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Holiday.gr: Πύλη
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Δήμος Πύλης: Πορταϊκός ποταμός[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Εφημερίδα "Η Έρευνα": ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΥΛΗΣ Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ, Δράσεις στον Πορταϊκό ποταμό, 16 Μαΐου 2008, αρ. φύλλου 14906, σελίδα 28[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Βρουχάκης Α., Βουβαλίδης Κ., Σφέικος Α., Μαργώνη Σ.: Η ανάπτυξη του υδρογραφικού δικτύου του Πορταϊκού ποταμού της Θεσσαλίας. Τομέας Φυσικής και Περιβαλλοντικής Γεωγραφίας, Τμήμα Γεωλογίας Α. Π. Θ., 541-24
- ↑ Ευθ. Λέκκας, Η παρουσία κλαστικού Τριαδικού στη βάση της ακολουθίας του Κόζιακα, Δυτ. Θεσσαλία, ΙΓΜΕ, Τόμος εκτός σειράς, σελ. 235 - 242, Αθήνα, 1986
- ↑ Omogeneia ana-mpa: Τρίκαλα-Τέσσερις γέφυρες, διαφορετικής εποχής και τεχνικής, στον ίδιο ποταμό[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Ενημερωτική πινακίδα του ΥΠΠΟ στην ανατολική πλευρά της γέφυρας
- ↑ 8,0 8,1 i efimerida: Tο μεγαλόπρεπο φαράγγι της Πύλης Πίνδου
- ↑ Οδηγός Περιφέρειας Θεσσαλίας: Ν.Τρικάλων – Διαδρομή 1η: Κατά τον ρου του Πορταϊκού[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Περιφέρεια Θεσσαλίας, Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων, Πύλη». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2012.
- ↑ «Δοθηκε στην κυκλοφορία η νέα γέφυρα Πύλης». ΤΡΙΚΚΗPress – Τα νέα των Τρικάλων. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ trikalanews.gr. «Τραγωδία στην Πύλη Τρικάλων στις εργασίες κατασκευής της νέας γέφυρας με νεκρό Πολιτικό Μηχανικό». www.trikalanews.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2018.