Πραστός Αρκαδίας
Συντεταγμένες: 37°15′46.184″N 22°41′2.922″E / 37.26282889°N 22.68414500°E
Ο Πραστός (Τσακωνικά: Πραστέ) είναι ορεινό χωριό της Αρκαδίας, χτισμένο αμφιθεατρικά στις πλαγιές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 649 μέτρων. Βρίσκεται σε απόσταση 21 χιλιομέτρων από τοn Άγιο Ανδρέα. Διοικητικά υπάγεται στην κοινότητα Πραστού του Δήμου Βόρειας Κυνουρίας.
| Πραστός | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα[1] |
| Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Αρκαδίας |
| Δήμος | Βόρειας Κυνουρίας |
| Δημοτική Κοινότητα | Πραστού |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Αρκαδίας |
| Υψόμετρο | 649 μέτρα[2] |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 408 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ονομασία κατοίκων | Πραστιώτες |
| Ταχ. κώδικας | 221 00 |
| Τηλ. κωδικός | 2755 |
| https://www.prastos.gr/ | |
Τα μεσαιωνικά και νεότερα χρόνια αποτελούσε την ιστορική πρωτεύουσα της παραδοσιακής περιοχής της Τσακωνιάς. Μέχρι και σήμερα ομιλείται από τους γηραιότερους η Τσακώνικη διάλεκτος.
Ιστορία Επεξεργασία
Ο Πραστός αναφέρεται για πρώτη φορά σε χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου το 1293 / 1314 με την ονομασία Προάστειον. Διαδέχτηκε την αρχαία πόλη του Ορjόντα, και έγινε η έδρα της Επισκοπής Ρέοντος & Πραστού, με συνέπεια να γίνει το μεγαλύτερο Τσακωνοχώρι. Απέκτησε μεγάλη δύναμη και πλούτο κατά τη διάρκεια της Β΄ Τουρκοκρατίας (18ος & αρχές 19ου αιώνα). Την περίοδο εκείνη εκτιμάται ότι ο Πραστός είχε πληθυσμό περίπου 6.000 άτομα, 30 εκκλησίες, 9 ενορίες, 3 μονές, 2 κάστρα και αρκετά αρχοντικά - πυργόσπιτα. Οι Πραστιώτες ταξίδευαν στην Κωνσταντινούπολη και σ' άλλα μέρη και ασκώντας το εμπόριο αποκτούσαν μεγάλες περιουσίες. Ακόμη επένδυαν κεφάλαια με τη μορφή "σερμαγιάς" στα πλοία από τις Σπέτσες και την Ύδρα.
Το 1770, κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών, ο Πραστός και ολόκληρη η Τσακωνιά, συμμετείχαν ενεργά, με αρχηγό τους τον Νεκτάριο, Μητροπολίτη Ρέοντος - Πραστού, τον προεστό Γιαννάκη Γούλενο, τον δάσκαλο Εμμανουήλ Τροχάνη και πολλούς ακόμα. Με την ίδρυση της Φιλικής Εταιρίας, το 1814, οι Πραστιώτες - Τσάκωνες έμποροι, αρχίζουν να γίνονται μέλη, φτάνοντας τους 10, μεταξύ των οποίων ο Πραστιώτης πρόκριτος Γιαννούλης Καραμάνος και πολλά άτομα από γύρω χωριά, όπως οι Καστανιτσιώτες Γιάννης Καψαμπέλης και ο προεστός Νικόλαος Παλλαδάς. Το 1819, ο Πραστός, διαχωρίστηκε από το Βιλαέτι Αγίου Πέτρου και έγινε πρωτεύουσα του Βιλαετίου Πραστού. Το βιλαέτι αυτό, δεν περιελάμβανε και την Καστάνιτσα και την Σίταινα, αλλά μόνο τον Πραστό, το σημερινό Άγιο Ανδρέα, το Κορακοβούνι, και τα παραλιακά χωριά του Τυρού και των Μελάνων έως το Λεωνίδι.
Ο Πραστός προσέφερε πολλά και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Στις 16 Μαρτίου, οι Πραστιώτες - Τσάκωνες, κηρύσσουν την Επανάσταση στο Λεωνίδι της Τσακωνιάς. Λίγες μέρες αργότερα, οι Πραστιώτες, υπό την αρχηγία του καπ. Γεωργάκη Μανωλάκη και του Γούλενου , ξεκίνησαν με ένα σώμα 250 ανδρών προς το κάστρο της Μονεμβασιάς, όπου κατελήφθη στις 23 Ιουλίου 1821. Ένα ακόμη σώμα άλλων 250 ανδρών ξεκίνησε για τα περίχωρα της Τριπολιτσάς συμμετέχοντας στην πολιορκία και τις μάχες που προηγήθηκαν. Επιπλέον, σημαντική ήταν η προσφορά τους και στην Άλωση της Τριπολιτσάς, με τα δύο σώματα μαζί, (σύνολο 600 ανδρών περίπου), που ενώθηκαν με τα σώματα των Αγιοπετριτών, υπό τον Αναγνώστη Κονδάκη, των Αγιαννιτών, υπό τον Πάνο Ζαφειρόπουλο, των Βερβενιωτών, Δολιανιτών και πολλών άλλων. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1821, ο Πραστιώτης Μανώλης Δούνιας, μπήκε πρώτος στην Τριπολιτσά, την οποία πολιορκούσαν για καιρό. Οι Πραστιώτες, συμμετείχαν με επιτυχία και σε άλλες μάχες (π.χ. Μάχη των Βερβένων, Μάχη των Δολιανών, στην πολιορκία Ναυπλίου, στα Δερβενάκια, την Κλένια κλπ). Το 1826 ο Ιμπραήμ Πασάς κατέστρεψε ολοσχερώς τον Πραστό. Μετά την καταστροφή του, οι κάτοικοι του Πραστού, εγκαταστάθηκαν στον Άγιο Ανδρέα (πρώην Πραστιώτικα καλύβια), στον Τυρό, στο Λεωνίδιο και σ' άλλες περιοχές. Ο Πραστός αποτέλεσε τα επόμενα χρόνια πρωτεύουσα της Επαρχίας Κυνουρίας και έδρα του δήμου Βρασιών.
Το χωριό Επεξεργασία
Ο Πραστός έχει ωραία αρχοντικά σπίτια, πυργόσπιτα και εκκλησίες, χαρακτηριστικά δείγματα της Τσακώνικης αρχιτεκτονικής. Τον 18ο και 19ο αιώνα,= οι έμποροι που πλούτιζαν στην Κωνσταντινούπολη, στις Σπέτσες, στην Ύδρα και αλλού, κατασκεύαζαν σπουδαία αρχοντικά - πυργόσπιτα, που σώζονται μέχρι σήμερα, όπως του Σαραντάρη (1722), του Καλημέρη, του Μερίκα, του Γούλενου, του Καραμάνου (1788), του Χατζηπαναγιώτη, αλλά και του Γερμανού Δέφφνερ. Ο Πραστός έχει και παλιές, σημαντικές εκκλησίες, όπως η κατεστραμένη Παναγία (1762), όπου αποτελούσε την Μητρόπολη, ο Άγιος Δημήτριος (17ος αι.), οι Ταξιάρχες (17ος αι.), ο Άγιος Νικόλαος (17ος αι.), ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Αθανάσιος (16ος αι.) και άλλες. Παλαιότερα υπήρχαν περισσότερες εκκλησίες, που δεν σώζονται σήμερα, όπως η Παναγία η Στολιώτισσα, η Αγία Παρασκευή, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ιωάννη.
Κοντά στο χωριό βρίσκεται η Καστάνιτσα, η Σίταινα, οι Μονές Ορθοκωστάς, Καρυάς και οι κατεστραμμένες μονές Αγίου Δημητρίου Ρεοντινού και Προδρόμου (Εγκλειστούρι). Ανατολικότερα βρίσκεται το Ορεινό Κορακοβούνι.
Το χειμώνα, το χωριό μένει με λίγους κατοίκους, ενώ το καλοκαίρι γεμίζει με κόσμο. Έχει επίσης ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.
Δημογραφική εξέλιξη Επεξεργασία
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1861 | 526 |
| 1879 | 524 |
| 1889 | 472 |
| 1896 | 645 |
| 1907 | 638 |
| 1920 | 809 |
| 1928 | 704 |
| 1940 | 926 |
| 1951 | 506 |
| 1961 | 519 |
| 1971 | 220 |
| 1981 | 586 |
| 1991 | 165 |
| 2001 | 121 |
| 2011 | 255 |
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
Πηγές Επεξεργασία
- Θάνου Κ. Βαγενά - Ιστορικά Τσακωνιάς και Λεωνιδίου, Δαπάνη Δήμου Λεωνιδίου, Αθήνα 1971
- Χρονικά των Τσακώνων, τόμοι Α' έως ΚΓ΄ - Αρχείο Τσακωνιάς, έδρα Λεωνίδιο, Αθήνα 1954-2018
- Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αρκαδίας - Παραδοσιακοί Οικισμοί, Τρίπολη 2007
- Πέτρος Σαραντάκης - Αρκαδία:Τα Μοναστήρια και οι εκκλησίες της, εκδόσεις Οιάτης, Αθήνα 2000