Προκατάληψη επιβεβαίωσης
Προκατάληψη επιβεβαίωσης ονομάζεται η τάση ενός ατόμου να αναζητήσει, να ερμηνεύσει, να ευνοήσει και να ανακαλέσει πληροφορίες με τρόπο που να επιβεβαιώνει τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις ή υποθέσεις του.[1] Είναι ένας τύπος γνωστικής προκατάληψης και ένα συστηματικό σφάλμα του επαγωγικού συλλογισμού. Οι άνθρωποι εμφανίζουν αυτή την προκατάληψη όταν συγκεντρώνουν ή θυμούνται πληροφορίες επιλεκτικά ή όταν τις ερμηνεύουν με μεροληπτικό τρόπο. Το φαινόμενο είναι ισχυρότερο για συναισθηματικά φορτισμένα θέματα και για βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις. Η προκατάληψη επιβεβαίωσης είναι μια παραλλαγή της πιο γενικής τάσης της αποφένιας.
Τα άτομα τείνουν επίσης να ερμηνεύουν αμφιλεγόμενα ευρήματα με τρόπο ώστε να στηρίζουν την υπάρχουσα θέση τους. Προκατειλημμένη αναζήτηση, ερμηνεία και μνήμη έχουν επικληθεί για να εξηγήσουν την πόλωση στάσης (όταν η διαφωνία γίνεται όλο και πιο ακραία, ακόμη και αν τα διάφορα μέρη εκτίθενται στα ίδια αποδεικτικά στοιχεία), την προσκόλληση στις πεποιθήσεις (όταν οι πεποιθήσεις εξακολουθούν να υφίστανται αφότου τα στοιχεία γι'αυτές αποδεικνύεται ότι είναι ψευδή), το φαινόμενο του παράλογου πρωτείου (η μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις πληροφορίες που έγιναν γνωστές αρχικά, σε μια σειρά πληροφοριών) και η απατηλή συσχέτιση (όταν τα άτομα λανθασμένα αντιλαμβάνονται συνδέσεις μεταξύ δύο γεγονότων ή καταστάσεων).
Μια σειρά από ψυχολογικά πειράματα την δεκαετία του 1960 πρότειναν ότι οι άνθρωποι είναι προκατειλημμένοι προς το να επιβεβαιώσουν τις υπάρχουσες πεποιθήσεις τους. Μεταγενέστερες έρευνες ερμήνευσαν τα αποτελέσματα αυτά ως μια τάση να δοκιμάσει το άτομο ιδέες με έναν μονόπλευρο τρόπο, εστιάζοντας σε μια πιθανότητα και αγνοώντας τις εναλλακτικές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτή η τάση μπορεί να προκαταβάλλει το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει το άτομο. Εξηγήσεις για τις παρατηρούμενες προκαταλήψεις περιλαμβάνουν τους ευσεβείς πόθους και τη περιορισμένη ικανότητα του ανθρώπου να επεξεργάζεται πληροφορίες. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι οι άνθρωποι εμφανίζουν προκατάληψη επιβεβαίωσης επειδή ζυγίζουν το κόστος του να κάνουν λάθος, αντί να ερευνούν με ουδέτερο, επιστημονικό τρόπο. Ωστόσο, ακόμη και οι επιστήμονες μπορούν να είναι επιρρεπείς στην προκατάληψη επιβεβαίωσης.[2]
Οι προκαταλήψεις επιβεβαίωσης συμβάλλουν στην πρόκληση υπερβολικής εμπιστοσύνης στις προσωπικές πεποιθήσεις και μπορούν να διατηρήσουν ή να ενισχύσουν πεποιθήσεις μπροστά σε αποδείξεις υπέρ του αντιθέτου. Κακές αποφάσεις που οφείλονται σε τέτοιες προκαταλήψεις έχουν βρεθεί σε πολιτικά και οργανωτικά πλαίσια.[3][4]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Plous, Scott (1993), The Psychology of Judgment and Decision Making, σελ. 233
- ↑ Lee, C. J.; Sugimoto, C. R.; Zhang, G.; Cronin, B. (2013), «Bias in peer review», J Am Soc Inf Sci Tec 64: 2–17, doi:
*Mahoney, Michael J.; DeMonbreun, B. G. (1977), «Psychology of the Scientist: An Analysis of Problem-Solving Bias», Cognitive Therapy and Research 1 (3): 229–238, doi:
*Mitroff, I. I. (1974), «Norms and Counter-Norms in a Select Group of the Apollo Moon Scientists: A Case Study of the Ambivalence of Scientists», American Sociological Review 39: 579–595 - ↑ Nickerson, Raymond S. (Ιούνιος 1998), «Confirmation Bias: A Ubiquitous Phenomenon in Many Guises», Review of General Psychology 2 (2): 175–220, doi:
- ↑ Tuchman, Barbara (1984). The March of Folly: From Troy to Vietnam. Νέα Υόρκη: Knopf.