Πωλέτ Γκοντάρ
Η Πωλέτ Γκόνταρντ (ορθή γραφή: Πολέτ Γκοντάρ,[9][10][11][12][13][14][15][16] αγγλικά: Paulette Goddard, γεννηθείσα Μάριον Λίβι, 3 Ιουνίου 1910 - 23 Απριλίου 1990) ήταν Αμερικανίδα ηθοποιός, μοντέλο μόδας ως παιδί, και ερμηνεύτρια σε πολλές παραγωγές του Μπρόντγουεϊ ως κορίτσι των Ζίγκφιλντ Φόλις. Έγινε σημαντικό αστέρι της Paramount Pictures στη δεκαετία του 1940. Οι πιο αξιοσημείωτες ταινίες της ήταν ο πρώτος σημαντικός της ρόλος, ως η κυρία του Τσάρλι Τσάπλιν στους Μοντέρνους καιρούς, και η επόμενη ταινία του Τσάπλιν, Ο μεγάλος δικτάτωρ. Ήταν υποψήφια για Όσκαρ Β´ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της στο «Αγάπη στον Πόλεμο» (So Proudly We Hail!, 1943). Σύζυγοί της ήταν ο Έντγκαρ Τζέιμς, ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο Μπέρτζες Μέρεντιθ και ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ.
| Πολέτ Γκοντάρ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Paulette Goddard (Αγγλικά) |
| Γέννηση | 3 Ιουνίου 1910[1][2][3] Κουίνς |
| Θάνατος | 23 Απριλίου 1990[4][1][2] Ronco sopra Ascona |
| Αιτία θανάτου | έμφραγμα του μυοκαρδίου |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια |
| Τόπος ταφής | καντόνιο του Τιτσίνο |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | Αγγλικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Αγγλικά[5][6] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ηθοποιός παραγωγός ταινιών μοντέλο ηθοποιός θεάτρου ηθοποιός τηλεόρασης ηθοποιός ταινιών |
| Περίοδος ακμής | 1929 - 1972 |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Τσάρλι Τσάπλιν (1936–1942) Μπέρτζες Μέρεντιθ (1944–1949) Έριχ Μαρία Ρεμάρκ (1958–1970)[7] |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας του Χόλιγουντ[8] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Τα πρώτα χρόνια Επεξεργασία
Γεννήθηκε στο Μανχάταν ως Μάριον Λίβι, κόρη του Τζόσεφ Ράσελ Λίβι, γιος ενός ευημερούντος κατασκευαστή πούρων από το Σολτ Λέικ Σίτι και της Άλτα Μέι Γκοντάρ.[17][18] Ο πατέρας της ήταν ρωσοεβραϊκής καταγωγής, ενώ η μητέρα της ήταν αγγλικανή, αγγλικής καταγωγής. Μεγάλωσε στο Κάνσας Σίτυ του Μιζούρι. Οι γονείς της παντρεύτηκαν το 1908 και χώρισαν ενώ η κόρη τους ήταν πολύ μικρή, αν και το διαζύγιο δεν έγινε οριστικό μέχρι το 1926. Σύμφωνα με την Γκόνταρντ, ο πατέρας της τους άφησε, αλλά σύμφωνα με τον πατέρα της, η Άλτα το έσκασε με το παιδί.[17] Η Γκόνταρντ μεγάλωσε με τη μητέρα της και δεν συνάντησε ξανά τον πατέρα της μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1930, αφού είχε γίνει διάσημη.[19]
Σε μια συνέντευξη του 1938 που δημοσιεύτηκε στο Collier's, η Γκόνταρντ ισχυρίστηκε ότι ο Τζόζεφ Ράσελ Λίβι δεν ήταν ο βιολογικός της πατέρας.[19] Σε απάντηση, ο Τζόσεφ Ράσελ Λίβι άσκησε αγωγή εναντίον της κόρης του, ισχυριζόμενος ότι η συνέντευξη είχε καταστρέψει τη φήμη του και του κόστισε τη δουλειά του και ζήτησε οικονομική υποστήριξη από αυτήν. Σε άρθρο της 17ης Δεκεμβρίου του 1945, που γράφτηκε από τον Όλιβερ Τζένσεν στο Life, η Γκόνταρντ παραδέχτηκε ότι είχε χάσει την υπόθεση και αναγκάστηκε να πληρώνει στον πατέρα της 35 $ την εβδομάδα.
Για να αποφευχθεί μια μάχη επιμέλειας, αυτή και η μητέρα της μετακόμιζαν συχνά κατά τη διάρκεια της παιδικής της ηλικίας, ακόμη μετεγκαταστάθηκαν και στον Καναδά κάποια στιγμή.[17] Η Γκόνταρντ άρχισε να δουλεύει ως μοντέλο σε νεαρή ηλικία για να στηρίξει τη μητέρα και τον εαυτό της, εργαζόμενη για το πολυκατάστημα Σακς της 5ης Λεωφόρου, τη σχεδιάστρια μόδας και επειχειρηματία Χάττι Κάρνεγκι και άλλους. Μια σημαντική προσωπικότητα στην παιδική της ηλικία ήταν ο μεγάλος θείος της, Τσαρλς Γκόνταρντ, ιδιοκτήτης του American Druggists Syndicate. Έπαιξε κεντρικό ρόλο στην καριέρα της Γκόνταρντ, την σύστησε στον σκηνοθέτη του Μπρόντγουεϊ, Φλόρεντς Ζίγκφιλντ.[17]
Το 1926, έκανε το ντεμπούτο της στη σκηνή ως χορεύτρια στο θερινό σόου του Ζίγκφιλντ, No Foolin', στο οποίο ήταν επίσης η πρώτη φορά που χρησιμοποίησε το όνομα Πωλέτ Γκόνταρντ.[20] Ο Ζίγκφιλντ την προσέλαβε για ένα άλλο μιούζικαλ, το Ρίο Ρίτα, το οποίο παρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο του 1927, αλλά εγκατέλειψε την παράσταση μετά από μόλις τρεις εβδομάδες για να εμφανιστεί στο έργο "The Unconquerable Male", παραγωγή του Άρτσι Σέλγουιν.[21] Ωστόσο, ήταν μία αποτυχία και κατέβηκε μετά από μόλις τρεις ημέρες μετά την πρεμιέρα του στο Ατλάντικ Σίτυ.[21]
Λίγο μετά από αυτή την αποτυχία, η Γκόνταρντ συστήθηκε στον Έντγκαρ Τζέιμς, πρόεδρο της εταιρείας Southern Lumber Company, που βρίσκεται στο Άσβιλ της Βόρειας Καρολίνας, από τον Τσαρλς Γκόνταρντ.[22] Μόλις 17 ετών και πολύ νεότερη από τον Τζέημς, τον παντρεύτηκε στις 28 Ιουνίου του 1927, στο Ράι της Νέας Υόρκης. Ήταν ένας σύντομος γάμος και η Γκόνταρντ πήρε διαζύγιο στο Ρίνο της Νεβάδα το 1929 λαμβάνοντας 375.000 δολάρια για τη διευθέτηση του διαζυγίου.[22]
Κινηματογραφική καριέρα Επεξεργασία
Πρώιμες ταινίες Επεξεργασία
Η Γκόνταρντ επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Χόλυγουντ το 1929, όταν εμφανίστηκε, με μη αναγνωρισμένο ρόλο, σε δύο ταινίες, την ταινία μικρού μήκους Σήματα αγκυροβόλησης (1929) του Χοντρού και Λιγνού και στο δράμα του Τζορτζ Φίτζμορις The Locked Door (1929).[23]
Μετά το διαζύγιό της, επισκέφτηκε για λίγο την Ευρώπη πριν επιστρέψει στο Χόλυγουντ στα τέλη του 1930 με τη μητέρα της. Η δεύτερη προσπάθειά της να δουλέψει ως ηθοποιός δεν ήταν πιο επιτυχημένη από την πρώτη.
Σαμ Γκόλντγουιν Επεξεργασία
Το 1930, υπέγραψε το πρώτο της κινηματογραφικό συμβόλαιο με τον παραγωγό Σάμιουελ Γκόλντγουιν για να εμφανιστεί ως κορίτσι του Γκόλντγουιν στο Whoopee! (1930). Εμφανίστηκε επίσης στο City Streets (1931), στο Ladies of the Big House (1931) και στο The Girl Habit (1931) της Paramount, στο Palmy Days (1931) του Γκόλντγουιν και στο "The Mouthpiece" (1932) για τη Warners.
Ο Γκόλντγουιν και η Γκόνταρντ δεν ταίριαξαν, και άρχισε να εργάζεται για τη Hal Roach Studios, εμφανιζόμενη σε μια σειρά από μη αναγνωρισμένους υποστηρικτικούς ρόλους για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των Show Business (1932), Young Ironsides (1932), Pack Up Your Troubles (1932, με τον Χοντρό και Λιγνό), και το Girl Grief με τον Τσάρλι Τσέις.[23]
Ο Γκόλντγουιν χρησιμοποίησε την Γκόνταρντ στο The Kid from Spain (1932), το Bowery (1933), το Roman Scandals (1933) και το Kid Millions (1934).
Τσάρλι Τσάπλιν Επεξεργασία
Τη χρονιά που υπέγραψε με τον Γκόλντγουιν, η Γκόνταρντ άρχισε να βγαίνει με τον Τσάρλι Τσάπλιν, μια σχέση που έλαβε σημαντική προσοχή από τον τύπο.[23][24] Η καμπή στην καριέρα της Γκόνταρντ έγινε όταν ο Τσάπλιν την έκανε κυρία του στην επόμενη επιτυχία του, Μοντέρνοι καιροί (1936). Ο ρόλος της ως "The Gamin", ενός ορφανού κοριτσιού που τρέχει μακριά από τις αρχές και γίνεται σύντροφος του Αλήτη, ήταν η πρώτη της εμφάνιση ως αναγνωρισμένη ηθοποιός σε ταινία και πήρε κυρίως θετικές κριτικές, ο Frank S. Nugent από τους New York Times την περιέγραψε ως «ο κατάλληλος άνθρωπος για τις επιτυχίες του μεγάλου Σαρλό».[23]
Ντέηβιντ Ο. Σέλζνικ & MGM Επεξεργασία
Μετά την επιτυχία των Μοντέρνων καιρών, ο Τσάπλιν σχεδίαζε άλλα έργα με την Γκόνταρντ ως συμπρωταγωνίστρια, αλλά δούλευε αργά και η Γκόνταρντ ανησυχούσε ότι το κοινό μπορεί να την ξεχάσει αν δεν συνέχιζε να κάνει τακτικές κινηματογραφικές εμφανίσεις. Υπέγραψε συμβόλαιο με τον Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ και εμφανίστηκε με την Τζάνετ Γκέινορ στην κωμωδία Εύθυμοι συμμορίτες (The Young in Heart, 1938) πριν ο Σέλζνικ την δώσει στη MGM για να εμφανιστεί σε δύο ταινίες.
Στην πρώτη από αυτές, τη Δραματική σχολή (1938), συμπρωταγωνιστούσε με τη Λουίζ Ράινερ, αλλά η ταινία έλαβε μέτριες κριτικές και απέτυχε να προσελκύσει το κοινό.[25]
Η επόμενη ταινία της, οι Γυναίκες (1939), είχε τεράστια επιτυχία. Με ένα γυναικείο καστ με επικεφαλής τους Νόρμα Σίρερ, Τζόαν Κρόφορντ και Ρόζαλιντ Ράσελ, ενώ ο ρόλος που έπαιξε η Γκόνταρντ ήταν η Μίριαμ Άαρονς. Η Πωλίν Κέιλ έγραψε αργότερα για την Γκόνταρντ, «ξεχωρίζει. Διασκέδαση.»[26]
Paramount Επεξεργασία
Η Γκόνταρντ υπέγραψε συμβόλαιο με την Paramount Pictures και η επόμενη ταινία της Οι κατακόμβες του τρόμου (The Cat and the Canary, 1939) με τον Μπομπ Χόουπ, ήταν ένα σημείο καμπής στην καριέρα και των δύο ηθοποιών. Γρήγορα συνεργάστηκαν ξανά στο Κυνηγός φαντασμάτων (The Ghost Breakers, 1940).
Η Γκοντάρ συμπρωταγωνίστησε με τον Τσάπλιν ξανά στην ταινία του Ο μεγάλος δικτάτωρ (The Great Dictator, 1940). Το ζευγάρι χώρισε φιλικά λίγο αργότερα, και η Γκόνταρντ φέρεται να πήρε διαζύγιο στο Μεξικό το 1942, με τον Τσάπλιν να συμφωνεί σε μια γενναιόδωρη διευθέτηση.
Στην Paramount, η Γκόνταρντ συμπρωταγωνίστησε με τον Σέσιλ Ντε Μιλ στην επική ταινία δράσης Ο κυρίαρχος / Τα κόκκινα γεράκια του Βορρά (North West Mounted Police, 1940), παίζοντας το δεύτερο γυναικείο ρόλο. Ήταν η κορυφαία κυρία του Φρεντ Ασταίρ στο Πες πως μ' αγαπάς (Second Chorus, 1940), όπου συνάντησε τον ηθοποιό Μπέρτζες Μέρεντιθ, ο οποίος έγινε ο τρίτος σύζυγός της.
Η Γκόνταρντ έπαιξε στο Pot o 'Gold (1941), μια κωμωδία με τον Τζέιμς Στιούαρτ, στη συνέχεια έπαιξε με τους Σαρλ Μπουαγιέ και Ολίβια Ντε Χάβιλαντ στο Αύριο δε θα ξημερώσει (Hold Back the Dawn, 1941), σε σενάριο των Μπίλι Γουάιλντερ και Τσαρλς Μπράκετ, σε σκηνοθεσία του Μίτσελ Λάιζεν.
Η Γκόνταρντ συνεργάστηκε με τον Μπομπ Χόουπ για τρίτη φορά στο Nothing But the Truth (1942) και στη συνέχεια έκανε το The Lady Has Plans (1942), μια κωμωδία με τον Ρέι Μιλάντ.
Έπειτα έπαιξε στο Reap the Wild Wind (1942), πρωταγωνιστώντας, ως χαρακτήρας τύπου Σκάρλετ Ο' Χάρα. Συμπρωταγωνιστές της ήταν οι Μιλάντ και Τζον Γουέιν, ήταν μια τεράστια επιτυχία.
Η Γκόνταρντ έπαιξε στο The Rangers Rangers (1942). Μία από τις καλύτερες κινηματογραφικές εμφανίσεις της ήταν στο Star Spangled Rhythm (1943), στην οποία τραγούδησε "A Sweater, a Sarong and a Peekaboo Bang" με τη Ντόροθυ Λαμούρ και τη Βερόνικα Λέικ. Η Γκόνταρντ και ο Μιλάντ έπαιξαν στο Crystal Ball (1943).
Υποψηφιότητα για Όσκαρ Επεξεργασία
Η Γκόνταρντ ήταν υποψήφια για Όσκαρ Β´ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της στο Αγάπη στον πόλεμο (So Proudly We Hail!) (επίσης 1943).
Η Γκόνταρντ συνεργάστηκε με τον Φρεντ ΜακΜάρρεϋ στο Standing Room Only (1944) και με τον Σόνι Ταφτς στο I Love a Soldier (1944). Ήταν ένα από τα πολλά αστέρια της Paramount στο Duffy's Tavern (1945).
Η πιο επιτυχημένη ταινία της Γκόνταρντ ήταν η Kitty (1945), στην οποία έπαιξε τον πρωταγωνιστικό ρόλο.
_II.jpg)
Άλλες παραγωγές Επεξεργασία
Στο The Diary of a Chambermaid (1946), η Γκόνταρντ πρωταγωνίστησε με τον Μπέρτζες Μέρεντιθ, με τον οποίο παντρεύτηκε εκείνη την εποχή, υπό την καθοδήγηση του Ζαν Ρενουάρ. Ήταν μία παραγωγή της United Artists.
Στην Paramount έπαιξε στο Suddenly It's Spring (1947) και στο De Mille's Unconquered (1947).[27] Κατά τη διάρκεια της μαύρης λίστας του Χόλυγουντ, όταν εκείνη και ο σύζυγος της Μέρεντιθ, ο οποίος ήταν στη μαύρη λίστα, περικυκλώθηκαν από ένα πλήθος που φώναζε «Κομμουνιστές!» στο δρόμο για μια πρεμιέρα, η Γκόνταρντ λέγεται ότι γύρισε στον άντρα της και είπε: «Να ανοίξω το παράθυρο και να τους χτυπήσω με τα διαμάντια μου, Μπάγκσυ;»
Έπαιξε στο An Ideal Husband (1947) στη Βρετανία για τον Αλεξάντερ Κόρντα και συνοδεύτηκε σε ένα ταξίδι δημοσιότητας στις Βρυξέλλες από την Κλαρίσα Σπένσερ-Τσόρτσιλ, ανιψιά του Ουίνστον Τσώρτσιλ και αργότερα σύζυγο του μελλοντικού πρωθυπουργού Άντονι Ήντεν.
Η Γκόνταρντ και ο σύζυγός της έπαιξαν στο On Our Merry Way (1948).
Στην Paramount, έκανε δύο ταινίες με τον ΜακΝτόναλντ Κάρεϋ, τις Hazard (1948) και Bride of Vengeance (1949). Έπειτα έφυγε από το στούντιο.
Ανεξάρτητη Επεξεργασία
Το 1949, ίδρυσε τη Monterey Pictures με τον Τζον Στάινμπεκ. Η Γκόνταρντ πρωταγωνίστησε στην ταινία Άννα Λουκάστα (1949) και μετά πήγε στο Μεξικό για το The Torch (1950). Στην Αγγλία, έπαιξε στο Babes in Bagdad (1952). Μετά πήγε στο Χόλυγουντ για το Vice Squad (1953), τους Sins of Jezebel (1953), το Paris Model (1953) και το Charge of the Lancers (1954). Ο τελευταίος ρόλος της ήταν στην αγγλική παραγωγή A Stranger Came Home (1954).
Φιλμογραφία Επεξεργασία
| Έτος | Πρωτότυπος τίτλος | Τίτλος στα ελληνικά | Ρόλος |
|---|---|---|---|
| 1929 | The Locked Door | κορίτσι στο πλοίο | |
| 1930 | Whoopee | κορίτσι | |
| 1931 | City Streets | Δική σου για πάντα | ιδιοκτήτρια κλαμπ |
| The Girl Habit | πωλήτρια εσωρούχων | ||
| Ladies of the Big House | κρατουμένη | ||
| 1932 | The Mouthpiece | προσκεκλημένη | |
| The Kid from Spain | Ο βασιλεύς της αρένας | κορίτσι | |
| 1933 | The Bowery | Το πήδημα του θανάτου | ξανθιά |
| Roman Scandals | Ρωμαϊκά σκάνδαλα | κάτοικος | |
| 1934 | Kid Millions | Η κληρονομιά του Έντι | κορίτσι |
| 1936 | Modern Times | Μοντέρνοι καιροί | άστεγη |
| 1938 | The Young in Heart | Οι εύθυμοι συμμορίται | Λέσλι Σόντερς |
| Dramatic School | Δραματική σχολή | Νανά | |
| 1939 | The Women | Μίριαμ Έιρονς | |
| The Cat and the Canary | Οι κατακόμβες του τρόμου | Τζόις Νόρμαν | |
| 1940 | The Ghost Breakers | Κυνηγός φαντασμάτων | Μαίρη Κάρτερ |
| The Great Dictator | Ο μεγάλος δικτάτωρ | Χάνα | |
| North West Mounted Police | Ο κυρίαρχος | Λουβέτ Κορμπό | |
| Second Chorus | Πες πως μ' αγαπάς | Έλεν Μίλερ | |
| 1941 | Pot o' Gold | Δουλειές της εποχής | Μόλι Μακόρκλ |
| Hold Back the Dawn | Ας μην ξημερώσει ποτέ | Ανίτα Ντίξον | |
| Nothing but the Truth | Σκάνδαλο στο Μαϊάμι | Γκουέν Σόντερς | |
| 1942 | The Lady Has Plans | Η κυρία έχει σχέδια | Σίντνεϊ Ρόις |
| Reap the Wild Wind | Ματωμένοι πειρατές | Λόξι Κλέρμπορν | |
| The Forest Rangers | Σίλια Χιούστον Στούαρτ | ||
| Star Spangled Rhythm | Πολέτ Γκοντάρ | ||
| 1943 | The Crystal Ball | Τόνι Ζεράρ | |
| So Proudly We Hail! | Αγάπη στον πόλεμο | Τζόαν Οντούλ | |
| 1944 | Standing Room Only | Τζέιν Ρότζερς | |
| I Love a Soldier | Έβελιν Κόνορς | ||
| 1945 | Duffy's Tavern | Πολέτ Γκοντάρ | |
| Kitty | Η δούκισσα του υποκόσμου | Κίτι | |
| 1946 | The Diary of a Chambermaid | Το ημερολόγιο μιας καμαριέρας | Σελεστίν |
| 1947 | Suddenly It's Spring | Φουσκοδεντριές | Μαίρη Μόρελι |
| Variety Girl | Ένα αστέρι ανατέλλει | Πολέτ Γκοντάρ | |
| Unconquered | Εκείνος που δεν νικήθηκε ποτέ | Άμπι | |
| An Ideal Husband | Ένας ιδανικός σύζυγος | Λόρα Σέβελι | |
| 1948 | On Our Merry Way | Στον χαρούμενο δρόμο μας | Μάρθα Πιζ |
| Hazard | Γυναίκα χωρίς υπόληψη | Έλεν Κρέιν | |
| 1949 | Bride of Vengeance | Λουκρητία Βοργία | Λουκρητία Βοργία |
| Anna Lucasta | Άννα Λουκάστα | Άννα Λουκάστα | |
| 1950 | The Torch | Μεξικανική φλόγα | Μαρία Ντολόρες Πενάφιελ |
| 1952 | Babes in Bagdad | Κίρα | |
| 1953 | Vice Squad | Το κορίτσι του δωματίου 17 | Μόνα Ρος |
| Sins of Jezebel | Ιεζάβελ | ||
| Paris Model | Ένα όνειρο, τρεις έρωτες | Μπέτι Μπαρνς | |
| 1954 | Charge of the Lancers | Η Κριμαία στις φλόγες | Τάνια |
| The Stranger Came Home | Η επιστροφή ενός ξένου | Άντζι | |
| 1964 | Gli indifferenti | Οι αδιάφοροι | Μαρία |
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 85461. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 85462. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) Find A Grave. 8972. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13948666g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb13948666g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ CONOR.SI. 50682467.
- ↑ Christian Dureau: «Dictionnaire mondial des comédiens» (Γαλλικά)
- ↑ Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2021.
- ↑ «Πολέτ Γκοντάρ ταινίες και θεατρικές παραστάσεις στις οποίες έχει πάρει μέρος». Αθηνόραμα. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Ο μεγάλος Δικτάτωρ (The great dictator)». LiFO. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2024.
- ↑ Κρανάκης, Μανώλης (17 Φεβρουαρίου 2013). «H Μαριόν Κοτιγιάρ ντύνεται «καμαριέρα»!». FLIX. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Πρωτομαγιά και σινεμά: 5 κλασικές ταινίες που ταυτίστηκαν με τους εργατικούς αγώνες». Παράλλαξη.
- ↑ «Ο Μεγάλος Δικτάτωρ». www.cinemagazine.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2024.
- ↑ «Θεσσαλονίκη: Το ΚΕΜΕΣ προβάλει την ερχόμενη Δευτέρα την ταινία «Μοντέρνοι καιροί» του Τσάρλι Τσάπλιν». voria.gr.
- ↑ Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ο Μεγάλος Δικτάτωρ, http://www.tainiothiki.gr//el/tainies/1633-o-megalos-diktator, ανακτήθηκε στις 2024-03-10
- ↑ Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ο μεγάλος δικτάτωρ, https://www.filmfestival.gr/el/movie/movie/5161, ανακτήθηκε στις 2024-03-10
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 Gilbert, Julie (1995). Opposite Attraction – The Lives of Erich Maria Remarque and Paulette Goddard. Pantheon Books; (ISBN 0-679-41535-1), pp. 37–41 for parents' names and backgrounds, as well as Alta's birth year; pp. 159–60 for Levy's death year and p. 477 for Alta's death year.
- ↑ Harms, John W.· Goddard Harms, Pearl (1990). The Goddard Book. 2. Gateway Press. σελ. 1364.
- ↑ 19,0 19,1 Gilbert, pp. 159–60
- ↑ Gilbert, p. 43
- ↑ 21,0 21,1 Gilbert, p. 46
- ↑ 22,0 22,1 Gilbert, pp. 46–51.
- ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 Gilbert, pp. 53–70.
- ↑ Monush, Barry (2003). Monush, Barry, επιμ. Screen World Presents the Encyclopedia of Hollywood Film Actors: From the Silent Era to 1965, Volume 1. 1. Hal Leonard Corporation. σελ. 282. ISBN 1-55783-551-9.
- ↑ Shipman, p. 247
- ↑ Kael, p. 660.
- ↑ Πωλέτ Γκοντάρ στην IMDb