Ρίτσαρντ Ντόνερ (αγγλικά: Richard Donner) είναι το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Αμερικανού κινηματογραφικού και τηλεοπτικού σκηνοθέτη και παραγωγού Ρίτσαρντ Ντόναλντ Σβάρτσμπεργκ (Richard Donald Schwartzberg), που γεννήθηκε στις 24 Απριλίου 1930. Μετά τη σκηνοθεσία της ταινίας τρόμου Η προφητεία (1976), έγινε διάσημος με τη σκηνοθεσία του πρώτου έργου με υπερήρωες της νεότερης εποχής, του Σούπερμαν (1978), με πρωταγωνιστή τον Κρίστοφερ Ριβ.

Ρίτσαρντ Ντόνερ
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Richard Donner (Αγγλικά)
Γέννηση24 Απριλίου 1930
Μπρονξ
Θάνατος5 Ιουλίου 2021 (91 ετων)
Λος Άντζελες
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Ιδιότητασκηνοθέτης κινηματογράφου, ηθοποιός ταινιών, παραγωγός ταινιών, σεναριογράφος, εκτελεστικός παραγωγός, σκηνοθέτης[1][2] και παραγωγός[3]
ΣύζυγοςΛόρεν Σούλερ Ντόνερ (από 1985)
Βραβεύσειςαστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας του Χόλιγουντ[4] και Βραβείο Χιούγκο Καλύτερης δραματικής παρουσίασης (1979)
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Ντόνερ σκηνοθέτησε αργότερα ταινίες με άφθονη δράση, όπως την περιπέτεια με παιδιά Γκούνις (1985) και την αστυνομική περιπέτεια «ενηλίκων» Φονικό όπλο (1987) και τις συνέχειές της. Μαζί με τη σύζυγό του ίδρυσαν και κατέχουν την εταιρεία παραγωγής The Donner's Company, γνωστή κυρίως από την παραγωγή της σειράς ταινιών X-Men. Το 2000 τιμήθηκε με το προεδρικό βραβείο της Ακαδημίας Ταινιών Επιστημονικής Φαντασίας, Φαντασίας και Τρόμου. Ο ιστορικός του κινηματογράφου Μάικλ Μπάρσον γράφει ότι ο Ντόνερ είναι ένας «από τους πλέον αξιόπιστους δημιουργούς επιτυχημένων ταινιών δράσεως του Χόλυγουντ».[5]

Οικογένεια Επεξεργασία

Ο Ρίτσαρντ Σβάρτσμπεργκ γεννήθηκε στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης, με γονείς τους Φρεντ και Χάτι Σβάρτσμπεργκ, εβραϊκής καταγωγής.[6][7] Ο πατέρας του είχε ένα μικρό επιπλοποιείο.[7] Ο Ρίτσαρντ έχει μία αδελφή, την Τζοάν.[7]

Εξάδελφος του σκηνοθέτη είναι ο συνομήλικός του ηθοποιός Στιβ Κάχαν (Steve Kahan), που έπαιζε τον ρόλο ενός αστυνομικού στον Σούπερμαν και τον αξιωματικό Εντ Μέρφι στις ταινίες της σειράς του Φονικού όπλου. Ο Ντόνερ τον έχει βάλει και σε άλλες ταινίες του.

Στην τηλεόραση Επεξεργασία

Ο Ντόνερ άρχισε τη σταδιοδρομία του ελπίζοντας να γίνει ηθοποιός, αλλά σύντομα άρχισε να σκηνοθετεί διαφημίσεις. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 σκηνοθέτησε το πρώτο του έργο για την τηλεόραση: ένα επεισόδιο της σειράς γουέστερν Wanted: Dead or Alive, το οποίο ακολούθησαν μερικά ακόμα αυτής και της παρόμοιας σειράς The Rifleman.[8] Στις αρχές της σταδιοδρομίας του σκηνοθέτησε συνολικά για 25 τηλεοπτικές σειρές, όπως τη Μάχη, και τα Get Smart, Gilligan's Island, Κότζακ και Ζώνη του λυκόφωτος, καθώς και το παιδικό σίριαλ Danger Island.[8]

Στον κινηματογράφο Επεξεργασία

Ο Ντόνερ σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους το 1961: ήταν το X-15, με πρωταγωνιστές τους Τσαρλς Μπρόνσον και Μαίρη Τάιλερ Μουρ. Πέρασαν επτά χρόνια από τότε μέχρι τη δεύτερη σκηνοθεσία του, την κωμωδία Salt and Pepper (1968). Ωστόσο, η πρώτη ταινία του που συζητήθηκε ήταν Η προφητεία (1976), ένα υπερφυσικό θρίλερ[8] που γυρίστηκε στον απόηχο της επιτυχίας του Εξορκιστή και έγινε η πέμπτη σε εισπράξεις ταινία του 1976.

Ο Σούπερμαν (1978) Επεξεργασία

Το 1978 ο Ντόνερ σκηνοθέτησε την ταινία Σούπερμαν, με πρωταγωνιστή τον Κρίστοφερ Ριβ στον ομώνυμο ρόλο. Το έργο έγινε παγκόσμια επιτυχία και κατέστησε διάσημους τόσο τον Ριβ, όσο και τον Ντόνερ.[9] Ο σκηνοθέτης άρχισε αμέσως να εργάζεται στην πρώτη συνέχεια της ταινίας, τη Σούπερμαν 2, της οποίας και σκηνοθέτησε το μεγαλύτερο μέρος. Απροσδόκητα όμως, παρά την επιτυχία της πρώτης ταινίας, απολύθηκε από τους παραγωγούς της δεύτερης. Η αλήθεια ήταν ότι σε όλη τη διάρκεια των γυρισμάτων αμφότερων των ταινιών, ο Ντόνερ είχε δύσκολη σχέση με το τρίο των παραγωγών Αλεξάντερ και Ίλια Σάλκιντ και Πιερ Σπενγκλέρ. Αντί να διώξουν τον Σπενγκλέρ, όπως τους είχε ζητήσει ο Ντόνερ, οι Σάλκιντ (πατέρας και γιος) απέλυσαν τον ίδιο και τον αντικατέστησαν με τον Ρίτσαρντ Λέστερ, με τον οποίο είχαν συνεργασθεί στους Τρεις Σωματοφύλακες (1973). Ο Λέστερ ξαναγύρισε μεγάλο μέρος του Σούπερμαν 2, αν και οι σκηνές με τον Μάρλον Μπράντο αφαιρέθηκαν, ενώ και ο Τζιν Χάκμαν αρνήθηκε να επιστρέψει στο πλατό για επανάληψη των ίδιων σκηνών. Για τον λόγο αυτό, όλες οι σκηνές του Χάκμαν (έπαιζε τον «αρχικακό» Λεξ Λούθορ) στο Σούπερμαν 2 είναι αυτές που γύρισε ο Ντόνερ, παρά το ότι το όνομά του τελευταίου δεν αναφέρεται στους τίτλους της ταινίας, καθώς ο ίδιος ο Ντόνερ το απαγόρευσε.

Η κριτική του Rotten Tomatoes για την ταινία γράφει ότι η δεύτερη ταινία του Σούπερμαν «στέκεται στο ύψος των στάνταρ που έθεσε η πρώτη, αν δεν το υπερβαίνει». Αλλά ο Ντόνερ συνέχισε να υποστηρίζει ότι η δική του συνεισφορά ήταν ανώτερη από το υπόλοιπο της σειράς. Η δική του εκδοχή Superman II: The Richard Donner Cut κυκλοφόρησε στις 28 Νοεμβρίου 2006, την ίδια ημερομηνία που κυκλοφόρησε σε DVD η ταινία Superman: Η επιστροφή. Η εκδοχή του Ντόνερ περιέχει τις σκηνές με τον Μάρλον Μπράντο στον ρόλο του Jor-El και τις ελάχιστες δυνατές σκηνές που γύρισε ο Λέστερ.

Η επίδραση που άσκησε η ταινία Σούπερμαν μπορεί να ανιχνευθεί μέχρι σήμερα σε ταινίες με υπερήρωες εκτός του συγκεκριμένου, ακόμα και πέρα από το λεγόμενο Σύμπαν της DC, όπως π.χ. στην ταινία του Σαμ Ράιμι Σπάιντερμαν.

Μετά τον Σούπερμαν Επεξεργασία

Την επόμενη δεκαετία ο Ντόνερ γύρισε ταινίες τόσο επιτυχημένες, όσο και αποτυχημένες εμπορικά. Στις πρώτες συγκαταλέγονται οι Γκούνις: Το κυνήγι της μεγάλης περιπέτειας, Πάρτυ φαντασμάτων, Ο λύκος και το γεράκι και πάνω από όλες το Φονικό όπλο.

Το Φονικό Όπλο (1987-1998) Επεξεργασία

Το επόμενο έργο του Ντόνερ που «σάρωσε» στα ταμεία ήταν το Φονικό όπλο, σε σενάριο του Σέιν Μπλακ. Πρωταγωνιστούσε ο Μελ Γκίμπσον στον ρόλο ενός χηρεύσαντος ντετέκτιβ της Διώξεως Ναρκωτικών με αυτοκτονικές τάσεις και την τάση να «σπάει τους κανόνες για τη χαρά τού να τους σπας». Συμπρωταγωνιστούσε ο Ντάνι Γκλόβερ στον ρόλο ενός φιλήσυχου αστυνομικού με γαλήνια οικογένεια, που σκέφτεται να συνταξιοδοτηθεί. Οι σκηνές δράσης θεωρήθηκαν «αληθινά θεαματικές» και κατέστησαν την ταινία μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της χρονιάς.[10]

Ο Ντόνερ σκηνοθέτησε 6 ταινίες με πρωταγωνιστή τον Μελ Γκίμπσον, με τρεις από αυτές στη σειρά ταινιών του Φονικού όπλου (την τελευταία το 1998). Σε συνέντευξή του το 2000, ο Γκίμπσον περιέγραψε ως εξής τις εντυπώσεις του από τον Ντόνερ:

«Ο Θείος Ντικ. Είναι θαυμάσιος τύπος... Εξαιρετικά επαγγελματικός. Είναι παλιός βετεράνος και έχει μια κατανόηση της ταινίας που αποτελεί το απόσταγμα ετών εμπειρίας... Οτιδήποτε και να πεις γι' αυτόν, τον υποτιμάς. Αγαπά πραγματικά αυτό που κάνει, αγαπά να εργάζεται με ηθοποιούς και σού αφήνει ελευθερία να εξερευνάς όλες τις περιοχές...»[11]

X-Men Επεξεργασία

Ο Ντόνερ έγινε εκτελεστικός παραγωγός για την ταινία του 2000 X-Men και αρκετά μετά για το πρίκουελ X-Men η Αρχή: Γούλβεριν. Επίσης, ήταν παραγωγός της ταινίας X-Men: Ημέρες ενός ξεχασμένου μέλλοντος.

Κόμικς Επεξεργασία

Κατά τη δεκαετία του 1990 ένας από τους βοηθούς του Ντόνερ ήταν ο συγγραφέας κόμικς Τζεφ Τζονς. Τον Οκτώβριο του 2006, ο Ντόνερ, ο Τζονς και ο καλλιτέχνης Άνταμ Κούμπερτ έγιναν η νέα ομάδα δημιουργικού του περιοδικού κόμικς Action Comics, στο οποίο είχε πρωτοεμφανισθεί ο χαρακτήρας Σούπερμαν. Οι Τζονς και Ντόνερ συνεργάσθηκαν στις ιστορίες Last Son και Escape from Bizarro World, οι οποίες έχουν εκδοθεί και σε μορφή συλλεκτικού βιβλίου.

Τιμές και βιβλίο Επεξεργασία

Στις 16 Οκτωβρίου 2008 ο Ντόνερ και η σύζυγός του Λόρεν Σούλερ-Ντόνερ (Lauren Shuler Donner, γενν. 1949) απέκτησαν τα δικά τους αστέρια στη Λεωφόρο της Δόξας στο Χόλυγουντ, για το έργο τους στον κινηματογράφο.[12][13]

Στις 10 Νοεμβρίου 2010 κυκλοφόρησε η εγκεκριμένη βιογραφία του Ντόνερ από τον Τζέιμς Κρίστι, με τίτλο You're the Director... You Figure It Out: The Life and Films of Richard Donner.[14] Τον πρόλογο έχει γράψει ο διάσημος ηθοποιός Μελ Γκίμπσον.

Το Script Magazine χαρακτήρισε το βιβλίο ως «ένα συναρπαστικό πορτρέτο ενός ανθρώπου με ζεστή καρδιά, ο οποίος μπορεί δίκαια να θεωρηθεί το σύγχρονο ισοδύναμο ενός Βίκτορ Φλέμινγκ και ενός Μάικλ Κερτίζ – ένας ταλαντούχος επαγγελματίας σκηνοθέτης ταινιών που ευδοκίμησε στο σύστημα των στούντιο και γύρισε μερικές πολύ καλές ταινίες.»[15]

Φιλμογραφία Επεξεργασία

Κινηματογράφος Επεξεργασία

Έτος Τίτλος Σκηνοθέτης Παραγωγός Σημειώσεις
1961 X-15 Ναι
1968 Salt and Pepper Ναι
1969 Lola ή Twinky Ναι
1976 Η προφητεία Ναι
1978 Σούπερμαν Ναι
1980 Σούπερμαν 2 Ναι Μη αναγραφόμενος.
Με τον Ρίτσαρντ Λέστερ.
Inside Moves Ναι
1981 Η τελική αναμέτρηση Ναι
1982 Ο κούκλος Ναι
1985 Γκούνις: Το κυνήγι της μεγάλης περιπέτειας Ναι Ναι
Ο λύκος και το γεράκι Ναι Ναι
1987 Φονικό όπλο Ναι Ναι
Τα παιδιά της νύχτας Ναι Σκηνοθεσία
Τζόελ Σουμάχερ
1988 Πάρτυ φαντασμάτων Ναι Ναι
1989 Φονικό όπλο 2 Ναι Ναι
1991 Delirious Ναι Σκηνοθεσία
Τομ Μάνκιεβιτς
1992 Ταξίδι στο όνειρο Ναι
Φονικό όπλο 3 Ναι Ναι
1993 Ελευθερώστε τον Γουίλι Ναι Σκηνοθεσία
Σάιμον Γουίνσερ
1994 Μάβερικ Ναι Ναι
1995 Η ώρα των εκτελεστών Ναι Ναι
Ελευθερώστε τον Γουίλι 2: Παντοτινή φιλία Ναι Σκηνοθεσία
Ντουάιτ Χ. Λιτλ
Tales from the Crypt: Demon Knight Ναι Σκηνοθεσία
Έρνεστ Ντίκερσον
1996 Tales from the Crypt: Bordello of Blood Ναι Σκηνοθεσία
Gilbert Adler
1997 Θεωρίες συνωμοσίας Ναι Ναι
Free Willy 3: Η διάσωση Ναι Σκηνοθεσία
Σαμ Πίλσμπερι
1998 Φονικό Όπλο 4 Ναι Ναι
1999 Κάθε Κυριακή Ναι Σκηνοθεσία
Όλιβερ Στόουν
2000 X-Men Ναι Σκηνοθεσία
Μπράιαν Σίνγκερ
2002 Tales from the Crypt: Ritual Ναι Σκηνοθεσία
Avi Nesher
2003 Timeline Ναι Ναι
2006 16 τετράγωνα Ναι
Superman II: The Richard Donner Cut Ναι
2009 X-Men η αρχή: Γούλβεριν Ναι Σκηνοθεσία
Γκέιβιν Χουντ

Τηλεόραση Επεξεργασία

Έτος Τίτλος Σημειώσεις
1960 Dick Powell's Zane Grey Theatre 1 επεισόδιο
The DuPont Show with June Allyson
1960-61 Wanted Dead or Alive 6 επεισόδια
1961 Letter to Loretta 5 επεισόδια
Route 66 1 επεισόδιο
The Tall Man 2 επεισόδια
Wagon Train 1 επεισόδιο
1961-62 Have Gun – Will Travel 5 επεισόδια
1962 The Detectives 1 επεισόδιο
The Rifleman 7 επεισόδια
1962-63 Sam Benedict 6 επεισόδια
1963 The Eleventh Hour 2 επεισόδια
Μάχη 1 επεισόδιο
The Nurses
1963-64 The Lieutenant 2 επεισόδιο
Η Ζώνη του Λυκόφωτος 6 επεισόδια
Mr. Novak 7 επεισόδια
1964 The Travels of Jaimie McPheeters 1 επεισόδιο
The Man from U.N.C.L.E. 4 επεισόδια
1964-65 Gilligan's Island 3 επεισόδια
Πέρυ Μέισον
1965 Twelve O'Clock High 4 επεισόδια
Get Smart 2 επεισόδια
1966 The F.B.I. 1 επεισόδιο
Ο φυγάς 2 επεισόδια
It's About Time 1 επεισόδιο
Jericho
The Wild Wild West 3 επεισόδια
The Felony Squad
1968-69 The Banana Splits Adventure Hour 6 επεισόδια
1971 The Interns 1 επεισόδιο
Sarge
Bearcats! 2 επεισόδια
1971-72 Cade's County 3 επεισόδια
1971-73 Cannon 4 επεισόδια
1972 The Sixth Sense 1 επεισόδιο
Ghost Story
Banyon
Ironside
The Bold Ones: The New Doctors 3 επεισόδια
1973-74 Κότζακ
1974 The Streets of San Francisco 2 επεισόδια
Sons and Daughters 3 επεισόδια
Lucas Tanner 1 επεισόδιο
Petrocelli
1975 Sarah T. – Portrait of a Teenage Alcoholic τηλεταινία
Bronk 2 επεισόδια
1989-92 Tales from the Crypt 3 επεισόδια

Και εκτελεστ. παραγωγός

1992 Two-Fisted Tales τηλεταινία

με τους
Τομ Χόλαντ
Ρόμπερτ Ζεμέκις

1993-94 Tales from the Cryptkeeper Εκτελεστ. παραγωγός
1997 Perversions of Science
1999 Made Men Παραγωγός

τηλεταινία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0053672. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  2. «Richard Donner». ACMI. Ανακτήθηκε στις 14  Φεβρουαρίου 2024.
  3. www.acmi.net.au/creators/25363.
  4. Ανακτήθηκε στις 6  Ιουνίου 2021.
  5. Barson, Michael: Who's Who of Hollywood Directors, Noonday Press, 1995
  6. Nast, Condé (23 Φεβρουαρίου 2011). «The Rude Warrior». Vanity Fair (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2024. 
  7. 7,0 7,1 7,2 Walker, Beverly (31 Ιουλίου 1997). «Vet helmer's long and boffo road». Variety (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2024. 
  8. 8,0 8,1 8,2 Ρίτσαρντ Ντόνερ στην IMDb
  9. «From The Archive: The Making Of Superman». Empire Magazine. Ιανουάριος 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2013. 
  10. Barson, Michael: Who's Who of Hollywood Directors, Noonday Press, 1995
  11. Simon, Alex (29 Ιουνίου 2015). «Great Conversations: Mel Gibson». HuffPost. http://www.huffingtonpost.com/alex-simon/great-conversations-mel-g_b_7690210.html. 
  12. «Richard Donner | Hollywood Walk of Fame». www.walkoffame.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2017. 
  13. «Lauren Shuler Donner | Hollywood Walk of Fame». www.walkoffame.com. Ανακτήθηκε στις 7 Μαΐου 2017. 
  14. «You're the Director... – Amazon». Amazon.com. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2013. 
  15. Morton, Ray (7 Οκτωβρίου 2011). «Meet the Reader: Bookshelf». Script Magazine. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2013. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

 
 
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Richard Donner της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).