Σέιμ του Βασιλείου της Πολωνίας
Το Σέιμ του Βασιλείου της Πολωνίας, ή Σέιμ του Στέμματος του Βασιλείου της Πολωνίας (πολωνικά: Sejm Korony Królestwa Polskiego) ή Γενικό Σέιμ (Sejmy Walne, μεταφράζεται ως Γενικό Κοινοβούλιο), ήταν το κοινοβούλιο του Βασιλείου της Πολωνίας. Είχε εξελιχθεί από τον παλαιότερο θεσμό του Curia regis (Συμβούλιο του Βασιλιά) και ήταν ένα από τα πρωταρχικά στοιχεία της δημοκρατικής διακυβέρνησης στην πολωνική κυριαρχία.
Σέιμ του Βασιλείου της Πολωνίας Sejm Królestwa Polskiego | |
|---|---|
| Βασίλειο της Πολωνίας | |
 | |
| Είδος | |
| Τύπος | Διθάλαμος (από το 1493) |
| Επιμελητήρια | Γερουσία Συμβούλιο βουλευτών |
| Ιστορία | |
| Σύσταση | 1386 (1493) |
| Κατάργηση | 1569 |
| Αντικατέστησε | Curia regis (βιέτς) |
| Αντικαταστάθηκε από | Σέιμ της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας |
| Ηγεσία | |
| Βασιλιάς της Πολωνίας | |
| Διευθύνων του Σέιμ | Στανίσουαφ Σεντζίβουι Τσαρνκόφσκι Από 1569 |
| Τόπος συνεδριάσεων | |
| Βασιλικό Κάστρο, Βαρσοβία | |
Αρχικά δημιουργήθηκε το 1386, λειτούργησε επίσημα ως δίαιτα δύο σωμάτων από τον σχηματισμό της Γερουσίας το 1493. Το Σέιμ απαρτίζονταν από μέλη του βασιλικού συμβουλίου ή της αυλής του βασιλιά (την βασιλική αυλή, που έπαιξε τον μεγαλύτερο ρόλο), επαρχιακά αξιωματούχους του στέμματος, όπως καστελάνους, βοεβόδες και ανώτερους αριστοκράτες ή άρχοντες (το αριστοκρατικό στοιχείο εκπροσωπούταν από τη Γερουσία, την άνω βουλή), μέλη των αριστοκρατών που δεν κατείχαν θέση αξιωματούχου του στέμματος και εκπροσώπους του δημοτικού συμβουλίου (το δημοκρατικό στοιχείο εκπροσωπούταν από την κάτω βουλή ή το συμβούλιο βουλευτών). Αυτά ήταν τα λεγόμενα τρία κοινοβουλευτικά σώματα: ο βασιλιάς, η γερουσία και η κοινοβουλευτική αίθουσα. Το Σέιμ ήταν ένας ισχυρός πολιτικός θεσμός και από τις αρχές του 16ου αιώνα, ο Πολωνός βασιλιάς δεν μπορούσε να εκδώσει νόμους χωρίς την έγκριση αυτού του σώματος. Το Σέιμ της Πολωνίας και το Σέιμ του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας συγχωνεύθηκαν στο Σέιμ της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας από την Ένωση του Λούμπλιν το 1569.
Η διάρκεια και οι συχνότητες των Σέιμ άλλαξαν με την πάροδο του χρόνου, με τη συνεδρία διάρκειας έξι εβδομάδων να συγκαλείται κάθε δύο χρόνια. Οι τοποθεσίες του Σέιμ άλλαζαν σε όλη την ιστορία. Ο αριθμός των βουλευτών και γερουσιαστών του Σέιμ αυξήθηκε με την πάροδο του χρόνου. Οι αποφάσεις στα Σέιμ αποφασίζονταν με πλειοψηφία.
Ιστορία Επεξεργασία
Ο Γενικό Σέιμ του Βασιλείου της Πολωνίας εμφανίστηκε για πρώτη φορά κατά τα έτη 1382-1386,[1] όταν οι ευγενείς και οι εκπρόσωποι της πόλης άρχισαν να έρχονται στα εθνικά επίσημα συνέδρια. Η συμμετοχή του κοινού στη χάραξη πολιτικής στην Πολωνία μπορεί να εντοπιστεί στη σλαβική συνέλευση που είναι γνωστή ως βιέτς (wiec). Μια άλλη μορφή δημόσιας λήψης αποφάσεων ήταν εκείνη των βασιλικών εκλογών, οι οποίες συνέβησαν όταν δεν υπήρχε σαφής κληρονόμος στο θρόνο, ή έπρεπε να επιβεβαιωθεί ο διορισμός του κληρονόμου. Στις 2 Φεβρουαρίου 1386, σε μια από τις πρώτες γενικές κοινοβουλευτικές συνόδους στο Λούμπλιν, ο Λαδίσλαος Β΄ Γιαγκελόν εξελέγη βασιλιάς της Πολωνίας.[2] Υπάρχουν θρύλοι μιας εκλογής του 9ου αιώνα του θρυλικού ιδρυτή της δυναστείας των Πιάστ, του Πιαστ του Τροχοποιού, και μιας παρόμοιας εκλογής του γιου του, Σιεμόβιτ (αυτό θα έθετε την εκλογή Πολωνού κυβερνήτη έναν αιώνα πριν ενός Ισλανδού από το Αλθίνγκι), αλλά οι πηγές για εκείνη την εποχή προέρχονται από τους μεταγενέστερους αιώνες και η εγκυρότητά τους αμφισβητείται από τους μελετητές. Το εκλογικό προνόμιο περιοριζόταν συνήθως στους ισχυρότερους ευγενείς (άρχοντες) ή αξιωματούχους και επηρεαζόταν σε μεγάλο βαθμό από τις τοπικές παραδόσεις και τη δύναμη του κυβερνήτη. Μέχρι τον 12ο ή τον 13ο αιώνα, το ίδρυμα βιέτς περιόρισε επίσης τη συμμετοχή του σε υψηλού επιπέδου ευγενείς και αξιωματούχους. Οι εθνικές συγκεντρώσεις αξιωματούχων του βιέτς στα 1306 και 1310 μπορούν να θεωρηθούν πρόδρομοι του Γενικού Σέιμ.
Οι παραδόσεις τοπικών βιέτς ή σέιμικ επέζησαν από την περίοδο του κατακερματισμού της Πολωνίας (1146-1295) και συνεχίστηκαν στο αποκαταστημένο Βασίλειο της Πολωνίας. Τα σέιμικ χρονολογούνται από τα τέλη του 14ου αιώνα όταν προέκυψαν από συγκεντρώσεις ευγενών, που σχηματίστηκαν για στρατιωτικούς και συμβουλευτικούς σκοπούς. Τα σέιμικ αναγνωρίστηκαν νόμιμα από τα Θεσπίσματα της Νιεσάβα του 1454, σε προνόμιο που παραχωρήθηκε στη σλάχτα (πολωνική αριστοκρατία) από τον Βασιλιά Καζίμιρ Δ΄ της Πολωνίας, όταν ο βασιλιάς συμφώνησε να συζητήσει ορισμένες αποφάσεις με τους ευγενείς. Τέτοιες τοπικές συγκεντρώσεις προτιμήθηκαν από τους βασιλιάδες, καθώς οι εθνικές συνελεύσεις θα προσπαθούσαν να διεκδικήσουν περισσότερη δύναμη από τις περιφερειακές. Παρ' όλα αυτά, με την πάροδο του χρόνου η δύναμη τέτοιων συνελεύσεων αυξήθηκε, εδραιωμένη με ορόσημα προνόμια που αποκτήθηκαν από τη σλάχτα, ιδιαίτερα σε περιόδους μετάβασης από μια δυναστεία ή βασιλικό σύστημα διαδοχής σε άλλο (όπως το Προνόμιο του Κοσίτσε του 1374).
Σύμφωνα με ορισμένους παλαιότερους ιστορικούς, όπως ο Ζίγκμουντ Γκλόγκερ ή ο Ταντέους Τσάτσκι, το πρώτο Σέιμ έλαβε χώρα το 1180, την ημερομηνία συγκέντρωσης των αξιοσημείωτων (zjazd, μεταφρασμένο ως συνέλευση, συνέδριο ή σύνοδος) στη Γουεντσίτσα, που εμφανίζεται σε έναν πίνακα του Γιαν Ματέικο με τίτλο «Το πρώτο Σέιμ». Ωστόσο, τα πιο σύγχρονα έργα δεν αναφέρονται στη συγκέντρωση της Γουεντσίτσα ως Σέιμ και αντίθετα επικεντρώνονται στις πιο τακτικές εθνικές συγκεντρώσεις που έγιναν γνωστές ως Sejm Walny (Γενικό Σέιμ) ή Sejm Wielki (Μείζων Σέιμ) και χρονολογούνται στον 15ο αιώνα. Ενώ ο Μπάρνταχ συζητάει την αρχή του Sejm Walny επισημαίνει τις εθνικές συνελεύσεις στις αρχές του 15ου αιώνα, ο Γέντρουχ προτιμά, ως «βολικό χρονικό δείκτη», το Σέιμ του 1493, την πρώτη αναφορά της διμερούς συνόδου του πολωνικού κοινοβουλίου (αν και όπως σημειώνεται από τον Σέντλαρ, το 1493 είναι απλώς η πρώτη φορά που μια τέτοια συνεδρία καταγράφηκε σαφώς σε πηγές και η πρώτη συνεδρία δύο σωμάτων μπορεί να είχε πραγματοποιηθεί νωρίτερα).
Σύνθεση Επεξεργασία
Μέχρι το 1468, τα Σέιμ συγκέντρωναν μόνο τους υψηλόβαθμους ευγενείς και αξιωματούχους, αλλά το Σέιμ του 1468 είδε βουλευτές εκλεγμένους από διάφορες τοπικές περιοχές. Αν και όλοι οι ευγενείς είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στο γενικό Σέιμ, με την αυξανόμενη σημασία των τοπικών σέιμικ τον 15ο αιώνα, έγινε πιο συνηθισμένο για τα σέιμικ να εκλέγουν βουλευτές για το Γενικό Σέιμ. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μετατόπισε τη σημασία, ιδιαίτερα τη νομοθετική αρμοδιότητα, από τα τοπικά σέιμικ στο Γενικό Σέιμ.
Οι δύο θάλαμοι ήταν:
- Γερουσία υψηλών εκκλησιαστικών και κοσμικών αξιωματούχων, που σχημάτιζε το βασιλικό συμβούλιο. Στα μέσα του 15ου αιώνα αριθμούσαν 73 άτομα. Ο αριθμός αυτός αυξήθηκε με την πάροδο του χρόνου, με 81 γερουσιαστές περίπου το 1493-1504 και 95 περίπου το 1553-65.
- Κάτω βουλή των κατώτερων αξιωματούχων και της γενικής αριστοκρατίας. Αυτός ο αριθμός αυξήθηκε επίσης με την πάροδο του χρόνου, αρχικά κάτω από αυτόν των γερουσιαστών, με 53 βουλευτές περίπου το 1493-1504 και 92 περίπου το 1553-65.
Τοποθεσία Επεξεργασία
Μέχρι την Ένωση του Λούμπλιν (1569), πραγματοποιούνταν σέιμικ στο Κάστρο του Πιότρκουφ Τριμπουνάλσκι, που βρίσκεται στο Πιότρκουφ Τριμπουνάλσκι, μια πόλη που επιλέχθηκε για την εγγύτητά της με τις δύο μεγάλες επαρχίες της Πολωνίας, τη Μείζων Πολωνία και την Ελάσσων Πολωνία. Από το 1493, άλλες τοποθεσίες θα φιλοξενούσαν επίσης τα Σέιμ, κυρίως στην Κρακοβία, όπου πραγματοποιήθηκαν 29 συνεδρίες. Άλλες τοποθεσίες περιελάμβαναν τις Μπρεστ (1653), Μπίντγκοστς (1520), Γεντζέγιουφ (1576), Κάμιεν (1573), Κόουο (1577), Κόρτσιν (1511), Λούμπλιν (1506, 1554, 1566, 1569), Πόζναν (1513), Σαντόμιες (1500, 1519), Τόρουν (1519, 1577) και Βαρσοβία (1556, 1563 και πολλές φορές μετά το 1568).
Διάρκεια και συχνότητα Επεξεργασία
Στα μέσα του 15ου αιώνα, το Γενικό Σέιμ συγκαλούταν περίπου μία φορά το χρόνο. Δεν υπήρχε καθορισμένο χρονικό διάστημα για να συγκληθεί η επόμενη συνεδρία από τον βασιλιά. Εάν το Γενικό Σέιμ δεν πραγματοποιούταν, τα τοπικά σέιμικ θα συζητούσαν για τα τρέχοντα θέματα.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Μιχάλσκι, Γέζι (1984). Historia sejmu polskiego (στα Πολωνικά). 1. Βαρσοβία: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (Εθνικοί Επιστημονικοί Εκδότες). σελ. 14. ISBN 9788301049935.
- ↑ Σοχάτσκα, Άννα (1989). Zjazdy polsko-litewskie w Lublinie i Parczewie w czasach Władysława Jagiełły; Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F, Historia, Vol. 41/42 (1986/1987) (στα Πολωνικά). Λούμπλιν: Nakładem Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (Πανεπιστήμιο Μάρια Κιουρί-Σκουοντόφσκα). σελίδες 66–67.