Σαμψών
Ο Σαμψών υπήρξε ηγέτης και τελευταίος κριτής του βιβλικού Ισραήλ. Η ιστορία του εξιστορείται στο βιβλίο των Κριτών της Παλαιάς Διαθήκης (Κριτές, Κεφ. 13-16). Ήταν ναζίρ / Ναζιραίος[4], δηλαδή αφιερωμένος στον Θεό, και κριτής[5] (ηγέτης) του λαού τού Ισραήλ[6].
| Σαμψών | |
|---|---|
 Samson's Fight with the Lion (1525) by Lucas Cranach the Elder. και Ο Σαμψών μάχεται το λιοντάρι | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | שמשון (Εβραϊκά) |
| Γέννηση | 1118 π.Χ.[1] Zorah |
| Θάνατος | 1078 π.Χ.[1] Γάζα |
| Συνθήκες θανάτου | αυτοκτονία |
| Κατοικία | Χαναάν |
| Θρησκεία | Μωσαϊκός Ιουδαϊσμός[2] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Εβραϊκά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολεμιστής ναζιρίτης |
| Οικογένεια | |
| Σύντροφος | Δαλιδά[3] |
| Γονείς | Μανωέ και γυναίκα του Μανωέ |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Κριτές (άγνωστη τιμή) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Γέννηση Επεξεργασία
Στην Αγία Γραφή συναντώνται τρεις μορφές γεννήσεως: α) Η κατά σάρκα γέννηση, σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους. β) Η κατ’ επαγγελίαν γέννηση, η οποία επιτελείται χωρίς την πλήρη ενέργεια των φυσικών νόμων, καθώς στηρίζεται στη θαυματουργική επέμβαση του Θεού και γ) η υπερφυσική και μοναδική γέννηση στην ιστορία της ανθρωπότητας, αυτή του Ιησού Χριστού.
Μία από τις περιπτώσεις κατ’ επαγγελίαν γέννησης είναι αυτή του Σαμψών, ο οποίος αναδείχθηκε συνεργός στο σχέδιο του Θεού. Στο βιβλίο των Κριτών αναφέρεται ότι ο Σαμψών υπήρξε κριτής επί είκοσι έτη και περιγράφονται ορισμένα επεισόδια, κυρίως από την αρχή και το τέλος της ζωής του. Πριν από τη γέννησή του, άγγελος Κυρίου επισκέφθηκε τους γονείς του, που ανήκαν στη φυλή Δαν από τη Σαραά, κοντά στην Ιερουσαλήμ, και τους ανήγγειλε ότι θα αποκτήσουν γιο και θα έπρεπε να τον αφιερώσουν στον Θεό ως ναζίρ. Ο Ναζιραίος ήταν πρόσωπο που αφιερωνόταν στον Θεό, απείχε από τα οινοπνευματώδη, δεν έκοβε ποτέ τη γενειάδα ή τα μαλλιά του και απείχε από την επαφή με νεκρούς.
Ονομασία Επεξεργασία
Το όνομα Σαμψών, το οποίο έλαβε σχετίζεται με τον όρο semes, που σημαίνει ήλιος, στα εβραϊκά Simson. Παρέβαλε και τα ακκαδικά samsanu και samas, που δήλωναν ηλιακές θεότητες[7].
Δράση Επεξεργασία
Ο Σαμψών ήταν προικισμένος με μεγάλη σωματική δύναμη, η οποία θεωρείτο ιδιαίτερο δώρο του Θεού, το οποίο συνδεόταν με την ιδιότητα του Ναζιραίου. Ο Σαμψών κυβέρνησε τον ισραηλιτικό λαό για είκοσι περίπου έτη και διακρίθηκε για τη μεγάλη φιλοπατρία του και για τους σκληρούς και επιτυχείς αγώνες του εναντίον των Φιλισταίων, τους οποίους είχε κατατροπώσει με τα ηρωικά του κατορθώματα.
Ο Σαμψών διέθετε ασυνήθιστη φυσική ρώμη. Αφού πραγματοποίησε εξαιρετικά κατορθώματα (όπως η θανάτωση ενός λιονταριού και η μετακίνηση των θυρών της Πύλης της Γάζας), παραβίασε για πρώτη φορά τον θρησκευτικό του όρκο διασκεδάζοντας με μια γυναίκα από τη γειτονική Θαμναθά. Η γυναίκα αυτή ήταν «αλλόφυλη», δηλαδή Φιλισταία, και οι Φιλισταίοι ήταν θανάσιμοι εχθροί του Ισραήλ. Ακολούθησαν άλλα εξαιρετικά κατορθώματά του, όπως ο αποδεκατισμός των Φιλισταίων σε έναν ιδιωτικό πόλεμο. Σε μιαν άλλη περίπτωση, απώθησε μιαν ενέδρα τους εναντίον του στη Γάζα, όπου είχε μεταβεί για να επισκεφθεί μια πόρνη.
Τα απίστευτα αυτά κατορθώματά του υποδηλώνουν τη μεγάλη πίεση την οποία ασκούσαν οι Φιλισταίοι επί του Ισραήλ κατά το μεγαλύτερο διάστημα της πρώιμης περιόδου του Ισραήλ στη Χαναάν (1200-1000 π.Χ).
Σαμψών και Δαλιδά Επεξεργασία
Ο Σαμψών νικήθηκε από τους εχθρούς του όταν ερωτεύθηκε μία γυναίκα από την Αλσωρήχ, τη Δαλιδά, η οποία τον εξαπάτησε και απέσπασε το μυστικό της δύναμής του, ότι δηλαδή αυτή οφειλόταν στα μακριά άκοπα μαλλιά που έφερε ως ναζίρ. Την ώρα που ο Σαμψών κοιμόταν, η Δαλιδά έκοψε τα μαλλιά του και κατόπιν τον πρόδωσε στους Φιλισταίους, οι οποίοι τον συνέλαβαν, τον τύφλωσαν και τον φυλάκισαν. Τέλος όμως, ο Σαμψών εκδικήθηκε. Η δύναμή του επανήλθε όταν ανέκτησε την κόμη του και γκρέμισε τον ναό του Δαγών, θεού των Φιλισταίων, στη Γάζα, σείοντας τους κίονες του, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί και ο ίδιος με τους δεσμώτες του, αναφωνώντας «αποθανέτω ή ψυχή μου μετά των αλλοφύλων» (Κριτές, Κεφ. 16, 4-30). Ο θάνατος του στον ναό δεν παρουσιάζεται ως αυτοκτονία, αλλά, κατά τη γενική ερμηνεία των βιβλικών σχολιαστών, ως επαναφορά του στην αρχική του αποστολή (ως κριτού και ναζίρ), την οποία είχε για ένα διάστημα εγκαταλείψει.
Ερμηνεία και Παράδοση γύρω από την ιστορία του Σαμψών Επεξεργασία
Ερμηνευτικές προσεγγίσεις στην ιστορία του Σαμψών Επεξεργασία
Σχετικά με την ερμηνεία της ιστορίας του Σαμψών οι φιλελεύθεροι κριτικοί, αλλά και ορισμένοι Ιουδαίοι ερμηνευτές της Ταλμουδικής Περιόδου, θεώρησαν τον κύκλο των ιστοριών του Σαμψών μυθικό ή επικό. Πιο συντηρητικοί εξηγητές, ενώ αποδέχονταν την απιθανότητα των γεγονότων και το παραδοσιακό δημώδες ύφος του κειμένου, υποστήριζαν παράλληλα ότι υπάρχει ένας ιστορικός πυρήνας στην αφήγηση, ο οποίος όμως έχει εμπλουτιστεί από τη λαϊκή φαντασία και έχει διογκωθεί από τη ραβινική λογοτεχνία. Ο Σαμψών, κατά συνέπεια, θεωρήθηκε από τον συντάκτη του Βιβλίου των Κριτών παράδειγμα που αποδείκνυε τη γενική θέση του, ότι, όταν οι Ισραηλίτες συμπεριφέρονταν με απιστία προς τον Γιαχβέ, καταδυναστεύονταν και, όταν έκαναν επίκληση του ονόματός του, ανακτούσαν την ελευθερία τους.
Τέλος και κατά την πατερική ορθόδοξη ερμηνευτική μέσα από την ιστορία των Κριτών και μάλιστα του Σαμψών, διδάσκεται πως όσες φορές ο λαός του Ισραήλ απομακρύνθηκε από τον Θεό δοκίμασε μεγάλες συμφορές, ενώ όσες φορές κατέφυγε στον Θεό με πίστη και μετάνοια αποκαταστάθηκε και γεύθηκε τη σωτηρία. Η δύναμη του Σαμψών ήταν δώρο της Χάριτος του Θεού, λόγω της αφιερώσεώς του σε Αυτόν. Η ειλικρινής του μετάνοια είχε σαν αποτέλεσμα να επιστρέψει η Χάρις του Θεού, και να επανέλθει και η δύναμή του.
Ο Σαμψών στη λαογραφική παράδοση Επεξεργασία
Ο Σαμψών και η δύναμή του απαντώνται και στη λαογραφική παράδοση τόσο της Ελλάδος, όσο και άλλων λαών, καθώς απαντούμε λαϊκές δοξασίες με πρωταγωνιστή τον Σαμψών στη Γαλλία και τη Γερμανία[7]. Αναφέρουμε παραδειγματικά πως κατά τη βυζαντινή εποχή πίστευαν πως ανάβλυζε νερό από τη σιαγόνα του Σαμψών. Στη Φιγαλία παρομοίαζαν τη δύναμη και ρωμαλεότητα των Ελλήνων με εκείνη του Ηρακλή και του Σαμψών. Στη Χίο απαντάται βράχος, ο οποίος υποστηρίζεται από την παράδοση του τόπου, πως αυτόν τον έριξε ο Σαμψών στην προσπάθειά του να πετύχει τον Θεό, αλλά έπεσε εν τέλει στη θάλασσα. Τέλος παρόμοια παράδοση συναντάται και στη Σάμο, όπου υπάρχει βράχος που και αυτός κατά την παράδοση εκσφενδονίσθηκε από τον Σαμψών[8].
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 www
.bible .ca /archeology /bible-archeology-exodus-route-date-chronology-of-judges-1350-1004bc .jpg. - ↑ Μωσαϊκός Ιουδαϊσμός.
- ↑ «שופטים»
- ↑ Σύμφωνα με το λεξικό Σουίδα: «Ναζηραῖος. ὁ Θεῷ κεχαρισμένος, καὶ ἀφιερωμένος. ὁ μοναχός. ἰστέον δὲ, ὅτι ἐπὶ Κλαυδίου βασιλέως Ῥώμης, Πέτρου τοῦ ἀποστόλου χειροτονήσαντος Εὐόδιον ἐν Ἀντιοχείᾳ, μετωνομάσθησαν οἱ πάλαι λεγόμενοι Ναζηραῖοι καὶ Γαλιλαῖοι, Χριστιανοί». «Suidae Lexicon, Græce & Latine» (τόμ. ΙΙ, σελ. 594), archive.org· «Λεξικὸν Σουίδα ἤ Σοῦδα, On Line Ἔκδοση 2018», physics.ntua.gr.
- ↑ Κωνσταντίνου Γ., «ΚΡΙΤΑΙ», Λεξικόν των Αγίων Γραφών, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1999, σ. 546
- ↑ Οικονομίδη Δ., «Σαμψών», ΘΗΕ, τόμ. 10, Αθήναι 1967, στ. 1150
- ↑ 7,0 7,1 Οικονομίδη Δ., «Σαμψών», ΘΗΕ, στ. 1151.
- ↑ Οικονομίδη Δ., «Σαμψών», ΘΗΕ, στ. 1152.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Ανωνύμου, «Σαμψών», ΠΛΜ, τόμ. 45ος, εκδ. Πάπυρος, σ. 661.
- Βασιλειάδη Ν. - Ψαλτάκη Γ., «Κριταί», Η Παλαιά Διαθήκη μετά συντόμου ερμηνείας, Αθήνα 1985.
- Γιαννακόπουλου Ι., «Κριταί», Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους Ο΄, Θεσσαλονίκη 1986.
- Καλαντζάκη Σ., Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη, εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2006.
- Κολιτσάρα Ι., «ΚΡΙΤΑΙ», Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν της Αγίας Γραφής, εκδ. Αδελφότης Θεολόγων η «Ζωή», Αθήναι 1998, σ. 199.
- Κωνσταντίνου Γ., «ΚΡΙΤΑΙ», Λεξικόν των Αγίων Γραφών, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1999, σσ. 546-548.
- Κωνσταντίνου Γ., «ΣΑΜΨΩΝ», Λεξικόν των Αγίων Γραφών, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1999, σσ. 880-881.
- Μπρατσιώτου Π., Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην,εν Αθήναις 1937.
- Οικονομίδη Δ., «Σαμψών», ΘΗΕ, τόμ. 10, Αθήναι 1967, στ. 1150-1152.
- Παπαδόπουλου Ν., Σύντομος Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην, Αθήναι 2003.
- Σιμώτα Π., «Κριταί» ΘΗΕ,τόμ. 7, Αθήναι 1967, στ. 1038-1041.
- Σωτηρίου Γ., Παιδαγωγός εις Χριστόν. Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη, εκδ. Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1992.
- Χαστούπη Α., Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην, εν Αθήναις 1981.
- Χαστούπη Α., «Το βιβλίο των Κριτών», Θεολογία 60 (1989), σσ. 572-579.
- Χριστινάκη Ε., Εγχειρίδιο Βιβλικής Ιστορίας και Θεολογίας της Παλαιάς Διαθήκης, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα 2007.