Βικιπαίδεια

Στέψη του Ναπολέοντα Α΄

Η στέψη του Ναπολέοντα ως Αυτοκράτορα των Γάλλων έλαβε χωρα την Κυριακή 2 Δεκεμβρίου 1804 (11 Φριμαίρ, έτος ΙΓ΄ σύμφωνα με το Γαλλικό Δημοκρατικό Ημερολόγιο) στον Καθεδρικό Ναό της Παναγίας των Παρισίων. Σήμανε «την εκδήλωση της σύγχρονης αυτοκρατορίας» και ήταν ένα «διάφανο τμήμα της σύγχρονης προπαγάνδας».[1]

Η Χειροτονία του Αυτοκράτορα Ναπολέοντα Α΄ και η Στέψη της Αυτοκράτειρας Ιωσηφίνας, από τον Ζακ-Λουί Νταβίντ (ολοκληρώθηκε το 1808)
Το σκαμνί αυτό ήταν μέρος της υποδοχής του Ναπολέοντα από τα νομοθετικά σώματα (corps legislatif) μετά την στέψη του ως αυτοκράτορα. Κατασκευάστηκε στο εργαστήριο του Γιακόμπ-Ντεμαλτέ και σχεδιάστηκε από τον Μπερνάρ Πουαγιέ. 1805. Μουσείο Βικτώριας και Αλβέρτου, Λονδίνο.

Ο Ναπολέων ήθελε να εγκαθιδρύσει τη νομιμότητα στην Αυτοκρατορική βασιλεία του, με τη νέα βασιλική οικογένεια του και τη νέα αριστοκρατία. Έτσι, σχεδίασε μια νέα τελετή στέψης που ήταν διαφορετική από αυτές που πραγματοποιούνταν για τους βασιλείς της Γαλλίας. Στην παραδοσιακή τελετή στέψης, οι βασιλείς πραγματοποιούσαν τελετή μύησης (sacre) αντί για στέψη. Στη μύηση, το χρίσμα απονεμόταν από τον αρχιεπίσκοπο της Ρενς στη Παναγία της Ρενς.[2] Η τελετή του Ναπολέοντα ήταν ιερή τελετή που διεξήχθη στο μεγάλο καθεδρικό ναό του Παρισιού παρουσία του Πάπα Πίου Ζ΄. Ο Ναπολέων συγκέντρωσε πληθώρα διαφορετικών τελετουργικών και εθίμων, στα οποία περιλαμβανόταν πτυχές της Καρολιδικής παράδοσης, του παλαιού καθεστώτος και της Γαλλικής Επανάστασης, συνδυασμένα σε πολυτελή χλιδή.[3] Σύμφωνα με τον κυβερνητικό προϋπολογισμό, το συνολικό κόστος ήταν πάνω από 8,5 εκατομμύρια γαλλικά φράγκα.[4]

Στις 18 Μαΐου 1804 το Sénat conservateur εμπιστεύθηκε την Δημοκρατική κυβέρνηση της Πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας σε έναν Αυτοκράτορα, και στη συνέχεια ακολούθησαν οι προετοιμασίες για τη στέψη. Η άνοδος του Ναπολέοντα στη θέση του Αυτοκράτορα εγκρίθηκε συντριπτικά από τους Γάλλους πολίτες στο γαλλικό συνταγματικό δημοψήφισμα του 1804. Μεταξύ των κινήτρων του Ναπολέοντα για την στέψη του ήταν η απόκτηση κύρους σε διεθνείς βασιλικούς και καθολικούς κύκλους και η τοποθέτηση των θεμελίων για μια μελλοντική δυναστεία.[2]:243

Προετοιμασίες Επεξεργασία

Ο Ναπολέων δεν επιθυμούσε να είναι μονάρχης του Παλαιού Καθεστώτος, και ανέφερε πως «Το να είσαι βασιλιάς είναι να κληρονομείς παλιές ιδέες και γενεαλογία. Δεν θέλω να κατάγομαι από κανέναν». Σύμφωνα με τον Λουί Κονστάντ Βαϊρύ, ο Ναπολέων ξύπνησε στις 8 πμ. Υπό τον ήχο των κανονιοβολισμών, αναχώρησε για το Παλάτι του Κεραμεικού στις 11 πμ φορώντας ένα λευκό βελούδινο γιλέκο με χρυσό κέντημα και διαμαντένια κουμπιά, έναν κόκκινο βελούδινο χιτώνα και ένα κοντό μάλλινο παλτό με σατινέ επένδυση. Φορούσε στεφάνι από φύλλα δάφνης.[5]:54 Ο αριθμός των θεατών, όπως υπολογίζεται από τον Βαϊρύ, ήταν μεταξύ τεσσάρων και πέντε χιλιάδων, εκ των οποίων πολλοί βρισκόταν στις θέσεις τους όλη τη νύχτα, και εν μέσω βροχοπτώσεων που σταμάτησαν το πρωί.[6]:301

Τελετή Επεξεργασία

 
Αναμνηστικό νόμισμα με την εικόνα του Πίου Ζ΄ στη μια πλευρά και την Παναγία των Παρισίων στην άλλη. Σημειώνεται πως η ημερομηνία αναγράφεται τόσο σύμφωνα με το Γρηγοριανό όσο και με το Γαλλικό Επαναστατικό ημερολόγιο.
 
Το αερόστατο της τελετής.

Η τελετή ξεκίνησε στις 9 πμ όταν η Παπική πομπή ξεκίνησε από το Παλάτι του Κεραμεικού. Στην κορυφή της πομπής βρισκόταν επίσκοπος πάνω σε μουλάρι ο οποίος κρατούσε ψηλά τον σταυρό του Πάπα.[7] Ο Πάπας εισήλθε πρώτος στη Παναγία των Παρισίων, υπό τον ύμνο Tu es Petrus, και έλαβε την θέση του σε θρόνο κοντά στον υψηλό βωμό.[5] Η άμαξα του Ναπολέοντα και της Ιωσηφίνας σέρνονταν από οκτώ άλογα με δάφνες και συνοδευόταν από γρεναδιέρους (grenadiers à cheval) και χωροφύλακες (gendarmes d'élite) της Αυτοκρατορικής Φρουράς.[8] Η διμερής τελετή έλαβε χώρα σε διαφορετικές πλευρές του ναού για να δοθεί έμφαση στην αποσύνδεση των θρησκευτικών και των κοσμικών πτυχών. Ένα μη επανδρωμένο αερόστατο, φωτισμένο με 3.000 κεριά σε σχήμα του βασιλικού στέμματος, απογειώθηκε από τη μπροστινή πλευρά του ναού της Παναγίας των Παρισίων κατά την διάρκεια της εορτής.[7]

 
Ο Ναπολέων με τη ένδυση της στέψης από τον Φρανσουά Ζεράρ

Προτού εισέλθει στην Παναγία των Παρισίων, ο Ναπολέοντας περιβαλλόταν από έναν μακρύ λευκό σατινέ χιτώνα κεντημένο με χρυσή κλωστή ενώ η Ιωσηφίνα φορούσε παρομοίως ένα λευκό σατινέ φόρεμα αυτοκρατορικού ύφους κεντημένο με χρυσή κλωστή. Κατά την διάρκεια της στέψης ήταν ντυμένος επίσημα με βαρύ μανδύα στέψης, από κόκκινο βελούδο και επένδυση δέρματος ερμίνας. Το βελούδο καλυπτόταν από κεντημένες χρυσές μέλισσες, οι οποίες σχεδιάστηκαν με βάση τις χρυσές μέλισσες που βρισκόταν στα εμβλήματα που ανακαλύφθηκαν στον Μεροβίγγειο τάφο του Χιλδέριχου Α΄. Ήταν σύμβολο που συνέδεε το παρελθόν των Βουρβόνων και συνέδεε τη νέα δυναστεία με τους αρχαίους Μεροβίγγειους. Η μέλισσα αντικατέστησε το fleur-de-lis στα αυτοκρατορικά παραπετάσματα και ενδύματα. Ο μανδύας ζύγιζε τουλάχιστον 3,6 κιλά (8 λίβρες) και στηριζόταν από τέσσερις αξιωματούχους.[6]:299 Η Ιωσηφίνα ήταν παράλληλα ντυμένη επίσημα με παρόμοιο κόκκινο βελούδινο μανδύα κεντημένο με μέλισσες με χρυσή κλωστή και επένδυση δέρματος ερμίνας, η οποία στηριζόταν από τις τρεις αδελφές του Ναπολέοντα.[nb 1] Υπήρχαν δύο ορχήστρες με τέσσερις χορωδίες, πολυάριθμες στρατιωτικές μπάντες που έπαιζαν ηρωικά εμβατήρια και πάνω από τρεις χιλιάδες μουσικοί.[6]:302 400μελής χορωδία ερμήνευσε τα "Mass" και "Te Deum". Λόγω της καταστροφής του παραδοσιακού βασιλικού στέμματος κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, το αποκαλούμενο Στέμμα του Ναπολέοντα, κατασκευάστηκε για να μοιάζει με μεσαιωνικό και είχε την ονομασία «στέμμα του Καρλομάγνου» για την περίσταση αυτή.[5]:55 Βρισκόταν στον βωμό κατά την διάρκεια της τελετής. Ενώ το στέμμα ήταν καινούριο, το σκήπτρο φημολογείται πως ανήκε στον Κάρολο Ε΄ και το σπαθί στον Φίλιππο Γ΄.

 
Ο Ναπολέων Α΄ στον Αυτοκρατορικό Θρόνο του από τον Ζαν Ωγκύστ Ντομινίκ Ενγκρ, 1806

Η στέψη ξεκίνησε με την απαγγελία του ύμνου, Veni Creator Spiritus, συνοδευόμενο από τον στίχο «Κύριε, στείλε το Πνεύμα σου» και ως απάντηση, «Και ανανέωσε την όψη της γης», μαζί με την προσευχή της Νηστείας της Πεντηκοστής, «Ο Θεός, ο οποίος δίδαξε τις καρδιές των πιστών σας δίνοντας τους το φως του Αγίου Πνεύματος,...». Μετά η ακόλουθη προσευχή, «Παντοδύναμος, αιώνιος Θεός, δημιουργός των πάντων...».[nb 2] Κατά την διάρκεια της Λιτανείας των Αγίων, ο Αυτοκράτορας και η Αυτοκράτειρα παρέμειναν καθήμενοι, γονατίζοντας μόνο για ικετεύσεις. Ο Αυτοκράτορας και η Αυτοκράτειρα ήταν και οι δύο αλειμμένοι στο κεφάλι και τα χέρια τους με χρίσμα–ο Αυτοκράτορας με τις προσευχές, «Θεέ, Υιέ του Θεού...»[10] και «Θεέ που οδήγησες στον θρίαμβο του Αζαήλ επί των Συρίων...»,[10] και η Αυτοκράτειρα με την προσευχή, «Θεέ, Πατέρα της αιώνιας δόξας...»—ενώ την ίδια ώρα ψελνόταν το αντίφωνο «Ζάντοκ ο ιερεύς...». Τότε ξεκίνησε το "Mass". Μετά από απαίτηση του Ναπολέοντα, η προσευχή της Παρθένου Μαρίας (ως προστάτιδος του ναού) ψάλθηκε αντί της προσευχής της ημέρας. Μετά την επιστολή τα αυτοκρατορικά σύμβολα ευλογήθηκαν ένα προς ένα,[nb 3] και παραδόθηκαν[nb 4] στον Αυτοκράτορα και την Αυτοκράτειρα.[nb 5]

 
Το τελικό ένδυμα της Στέψης του Ναπολέοντα / Κόμισσα Μπερενζέ, σύζυγος του Κόμη Ζαν Μπερενζέ (1767-1850)

Τη στιγμή της στέψης όταν ο Πάπας ανέφερε, «Παρέλαβε το αυτοκρατορικό στέμμα...», ο Ναπολέων γύρισε και απομάκρυνε το στεφάνι δάφνης από το κεφάλι του, τοποθετώντας το στέμμα στην θέση του και στη συνέχεια έστεψε την γονατίζουσα Ιωσηφίνα με ένα μικρό στέμμα πάνω από έναν σταυρό, τον οποίο είχε τοποθετήσει αρχικά στο κεφάλι του.[10] Οι επικριτές του Ναπολέοντα αναφέρουν πως άρπαξε το στέμμα από τον Πάπα, και πως η πράξη αυτή έδειχνε απίστευτη αλαζονεία. Ο Ναπολέων συμβόλιζε πως γινόταν αυτοκράτορας με βάση τις δικές του αξίες και την θέληση του λαού, και όχι λόγω θρησκευτικής χειροτονίας. Ο Πάπας γνώριζε για την κίνηση αυτή από την αρχή και δεν είχε αντίρρηση.[11][12] Στην ενθρόνιση του Ναπολέοντα ο Πάπας είπε, «Ο Θεός ας σε χρίσει στον θρόνο αυτό και ο Χριστός ας σου δώσει την δύναμη να κυβερνήσεις μαζί του το αιώνιο βασίλειο του». Όντας περιορισμένος, ο Πίος Ζ΄ αναφώνησε την Λατινική φράση Vivat imperator in aeternum! («Μακάρι ο Αυτοκράτορας να ζήσει για πάντα!»), που επαναλήφθηκε από όλες τις χορωδίες, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε το "Te Deum". Με τα χέρια του στην Βίβλο, ο Ναπολέων ορκίστηκε:

«Ορκίζομαι να διατηρήσω την ακεραιότητα της επικράτειας της Δημοκρατίας, να σέβομαι και να επιβάλω τον σεβασμό για το Σύμφωνο, και την ελευθερία της θρησκείας, την ισότητα των δικαιωμάτων, την πολιτική και αστική ελευθερία, το αμετάκλητο της πώλησης εθνικών γαιών. Ορκίζομαι να μην αυξήσω τους φόρους παραβλέποντας τους νόμους, να διατηρήσω τον θεσμό της Λεγεώνας της Τιμής και να κυβερνώ με μοναδικό συμφέρον την ευτυχία και την δόξα του γαλλικού λαού».[2]:245 Το κείμενο παρουσιάστηκε στον Ναπολέοντα από τον Πρόεδρο της Γερουσίας, τον Πρόεδρο της Βουλής και τον γηραιότερο Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας. Μετά την ορκωμοσία παρουσιάστηκαν τα νέα διάσημα: «Ο τρις δοξασμένος και τρις αύγουστος Αυτοκράτορας Ναπολέοντας στέφθηκε και ενθρονίστηκε. Ο Αυτοκράτορας να μακροημερεύσει!» Κατά την διάρκεια των επιδοκιμασιών του πλήθους ο Ναπολέων, περιτριγυρισμένος από αξιωματικούς, αποχώρησε από το ναό ενώ η χορωδία έψαλλε "Domine salvum fac imperatorem nostrum Napoleonem"—«Ο Θεός να σώσει τον Αυτοκράτορα μας Ναπολέων».

Μετά την στέψη ο Αυτοκράτορας παρουσίασε τα αυτοκρατορικά σύμβολα σε κάθε ένα από τα συντάγματα του.

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. ↑ Υπάρχει μια ανέκδοτη αναφορά η οποία αναφέρει πως μόλις η Ιωσηφίνα έφτασε στην κορυφή των σκαλοπατιών του υψηλού βωμού στέψης, οι αδελφές του Ναπολέοντα τράβηξαν απότομα τον μανδύα της, κάτι που την έκανε να χάσει για λίγο την ισορροπία της, χωρίς όμως να πέσει.[9]
  2. ↑ Με την αντικατάσταση της λέξης «αυτοκράτορας» αντί για «βασιλιάς» και την προσθήκη των λέξεων «και της συντρόφου του» στην αρχική προσευχή του παραδοσιακού γαλλικού τελετουργικού στέψεων.[10]
  3. ↑ Οι ευλογίες για το σπαθί, τα δαχτυλίδια, τα γάντια, την Χείρα της Δικαιοσύνης και το σκήπτρο ήταν μέρος του Cérémoniel françois, ενώ η ευλογία της σφαίρας συντέθηκε ειδικά για την περίσταση.[10]
  4. ↑ Οι φόρμες της παράδοσης του σπαθιού, των δαχτυλιδιών, της Χείρας της Δικαιοσύνης και του σκήπτρου ήταν επίσης μέρος του Cérémoniel françois, ενώ αυτές για την παράδοση των μανδυών και της Σφαίρας συντέθηκαν ειδικά για την περίσταση.[10]
  5. ↑ Οι φόρμες για την παράδοση των δαχτυλιδιών και των μανδυών ήταν στον πληθυντικό μιας και δινόταν ταυτόχρονα στον Αυτοκράτορα και την Αυτοκράτειρα.[10]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Porterfield, Todd Burke· Siegfried, Susan L. (2006). Staging empire: Napoleon, Ingres, and David. Pennsylvania: Penn State Press. σελ. 4. ISBN 978-0-271-02858-3. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Englund, Steven (2004). Napoleon: A Political Life. USA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01803-7. 
  3. ↑ Dwyer 2015
  4. ↑ Conner, Susan Punzel (2004). The Age of Napoleon. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. σελ. 48. ISBN 9780313320149. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Junot, Laure, duchesse d'Abrantès (1836). Memoirs of Napoleon, his court and family. 2. London: R. Bentley. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Wairy, Louis Constant (1895). Recollections of the private life of Napoleon. 1. UK: The Merriam company. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «Napoleon's Coronation as Emperor of the French». www.georgianindex.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2017. 
  8. ↑ Histoire des religions et des moeurs de tous les peuples du monde. 5. Paris: A. Bellin. 1819. σελ. 91. 
  9. ↑ Erickson, Carolly (2008). The Secret Life of Josephine: Napoleon's Bird of Paradise. Macmillan. σελ. 229. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Woolley, Reginald Maxwell (1915). Coronation Rites. Cambridge University Press. σελίδες 106–107. 
  11. ↑ Markham, J. David (2005). Napoleon for Dummies. Foster City, USA: John Wiley & Sons Inc. σελ. 286. ISBN 9780764597985. 
  12. ↑ Cronin, Vincent (1971). Napoleon. UK: Harpercollins. σελ. 250. 

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Dwyer, Philip. "Citizen Emperor’: Political Ritual, Popular Sovereignty and the Coronation of Napoleon I," History (2015) 100#339 σσ. 40–57, διαδικτυακά
  • Masson, Frederic; Cobb. Frederic (μτφρ.). Napoleon and his Coronation. London, 1911
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Στέψη_του_Ναπολέοντα_Α΄&oldid=9120517"