Στρατονίκη της Περγάμου
Η Στρατονίκη (2ος αιώνας π.Χ.) υπήρξε Βασίλισσα της Περγάμου κατά την ελληνιστική εποχή, μέλος της Δυναστείας των Ατταλιδών. Καταγόταν από τον Οίκο των Αριαραθιδών, ηγεμόνων της αρχαίας Καππαδοκίας. Το χέρι της προσφέρθηκε στον βασιλιά Ευμένη Β' τον Σωτήρα, μετά τον θάνατο του οποίου νυμφεύθηκε τον αδελφό και διάδοχό του, Άτταλο Β' τον Φιλάδελφο.[1]
| Στρατονίκη | |
|---|---|
Βασίλισσα του Βασιλείου της Περγάμου | |
| Περίοδος | 188 - δ' τέταρτο 2ου αιώνα π.Χ. |
| Σύζυγος | Ευμένης Β' ο Σωτήρ Άτταλος Β' ο Φιλάδελφος |
| Επίγονοι | Από τον Ευμένη: Άτταλος Γ' της Περγάμου Από τον Άτταλο: πολλά παιδιά |
| Οίκος | Δυναστεία των Αριαραθιδών Δυναστεία των Ατταλιδών |
| Πατέρας | Αριαράθης Δ' της Καππαδοκίας |
| Μητέρα | Αντιοχίς της Καππαδοκίας |
| δεδομένα () | |
Βιογραφικά στοιχεία Επεξεργασία
Καταγωγή Επεξεργασία
Η Στρατονίκη ήταν κόρη του βασιλιά της Καππαδοκίας, Αριαράθη Δ', και της Αντιοχίδος. Τόσο η μητέρα της, όσο και η γιαγιά της από την πλευρά του πατέρα της, η Στρατονίκη, ήταν μέλη του βασιλικού οίκου των Σελευκιδών, ηγεμόνων της Συρίας και της Μεσοποταμίας. Στην τελευταία κατά πάσα πιθάνότητα ωφείλει και η πριγκίπισσα το όνομά της.
Ως σύζυγος του Ευμένους Β' Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια του Ρωμαιο-συριακού πολέμου (192 έως 188 π.Χ.) ο πατέρας της, Αριαράθης Δ', συντάχθηκε με τον Αντίοχο Γ' τον Μέγα, ηγεμόνα της Συρίας. Ωστόσο, μετά την ήττα του τελευταίου, ανήσυχος για το τι επρόκειτο να του συμβεί, έστειλε περισσότερες από μία πρεσβείες στους Ρωμαίους ζητώντας να μάθει τον τρόπο με τον οποίο μπορούσε να εκφράσει τη μεταμέλειά του και να εξασφαλίσει το βασίλειό του. Η Συνθήκη της Απάμειας σηματοδότησε τη μεταστροφή της καππαδοκικής εξωτερικής πολιτικής. Εκτός από την οικονομική αφαίμαξη, η συντριβή των Σελευκιδών και η αποδυνάμωση του κράτους τους στέρησε από την Καππαδοκία μια ισχυρή προστάτιδα δύναμη που παραδοσιακά τη στήριζε και εξασφάλιζε την εδαφική της ακεραιότητα. Ως αποτέλεσμα ο Αριαράθης θεώρησε συμφέρον να στραφεί στην Πέργαμο, η οποία αποτέλεσε τον μεγάλο νικητή στο διπλωματικό τραπέζι της Απάμειας. Έκτοτε ο Αριαράθης και ο Ευμένης άσκησαν πράγματι κοινή εξωτερική πολιτική, για παράδειγμα ενάντια στον Φαρνάκη Α' του Πόντου, αλλά και κατά της Μακεδονίας, με την οποία οι Ρωμαίοι βρίσκονταν την εποχή εκείνοι σε διαδοχικούς πολέμους. Η συμμαχία επικυρώθηκε με γάμο ανάμεσα στην κόρη του Αριαράθη Δ', τη Στρατονίκη, με τον βασιλιά της Περγάμου, Ευμένη Β'. Το ζευγάρι απέκτησε τουλάχιστον έναν γιο, τον Άτταλο Γ' τον Φιλομήτορα.[2][3]
Ωστόσο στον Άτταλο δεν αναγνωρίστηκε εξ αρχής η ιδιότητα του διαδόχου του θρόνου. Επικρατέστερος για τη θέση αυτή ήταν ο αδελφός του Ευμένη, Άτταλος Β', με τον οποίο ο Ευμένης μοιράστηκε τα στρατιωτικά και διπλωματικά του επιτεύγματα.[4] Ο Ευμένης Β' πραγματοποίησε το 172 π.Χ. επίσκεψη στη Ρώμη όπου και προέβαλε κατηγορίες εναντίον του Περσέως, του τελευταίου βασιλιά της Μακεδονίας.[5][6] Στην επιστροφή του Ευμένη προς την πατρίδα έγινε γνωστό ότι θα περνούσε από τους Δελφούς για να προσφέρει λατρευτικές τιμές στον θεό Απόλλωνα. Εκεί έπεσε θύμα ενέδρας όπου και τραυματίστηκε σοβαρά.[7][8] Η βιασύνη των δολοφόνων – που κατά πάσα πιθανότητα υπηρετούσαν τα μακεδονικά συμφέροντα – να διαφύγουν του έσωσε τη ζωή. Επειδή όμως η κατάσταση της υγείας του βασιλιά, ο οποίος ανάρρωσε με δυσκολία στην Αίγινα, διατηρήθηκε μυστική, διαδόθηκε ότι είχε πεθάνει. Πίσω στην πατρίδα, ο αδελφός του, Άτταλος Β', μίλησε στη βασίλισσα Στρατονίκη ζητώντας το χέρι της, αναλαμβάνοντας ουσιαστικά τη βασιλική εξουσία. Εντούτοις μετά την επιστροφή του Ευμένη παρέδωσε αναίμακτα τον θρόνο και με τη σειρά του ο Ευμένης δεν ζήτησε την ατίμωση ούτε του αδελφού του, ούτε της Στρατονίκης. Εντούτοις ο Ευμένης δεν κρατήθηκε από το να επιπλήξει τον αδελφό του για το πόσο γρήγορα έσπευσε να μιλήσει στη σύζυγό του.[9][10][11]
Ως σύζυγος του Αττάλου Β' Επεξεργασία
Ο Ευμένης Β', ο οποίος υπήρξε εξαιρετικά δραστήριος και εύστροφος ηγεμόνας, βασίλεψε για 39 χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων κατάφερε να εξελιχθεί από βασιλιάς ενός σχετικά ασήμαντου βασιλείου σε ηγεμόνα μιας ισχυρότατης μοναρχίας. Μετά τον θάνατό του το 158 π.Χ. ο θρόνος πέρασε στον άδελφό του, Άτταλο Β', ο οποίος ορίστηκε κηδεμόνας του νεαρού Άτταλου Γ' Φιλομήτορα, ενώ παράλληλα νυμφεύθηκε εκ νέου τη Στρατονίκη.[11] Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του δε, βοήθησε τον αδελφό της, Αριαράθη Ε', να ανακτήσει τη χαμένη του εξουσία στο Βασίλειο της Καππαδοκίας.[12] Το ζευγάρι σύμφωνα με τον Πλούταρχο απέκτησε πολλά παιδιά, ωστόσο ως διάδοχος ανατράφηκε ο Άτταλος ο Φιλομήτωρ (σημαίνει «εκείνος που αγαπά τη μητέρα του»), ο οποίος και ανέλαβε τον θρόνο όσο ακόμη ο θείος του βρισκόταν εν ζωή.[11]
Ως μητέρα του Αττάλου Γ' Επεξεργασία
Ο Άτταλος πέθανε τελικά στην ηλικία των 82 ετών το 138 π.Χ. κληροδοτώντας τον θρόνο του στον ανηψιό του.[13] Οι πηγές περιγράφουν τον Άτταλο Γ' ως βίαιο και εκκεντρικό πρόσωπο, που επεδείκνυε παθολογική αγάπη για τη μητέρα του.[14] Σύμφωνα με τον Ιουστίνο θανάτωσε πολλούς συγγενείς και αυλικούς με την κατηγορία ότι οδήγησαν, πότε τη μητέρα του Στρατονίκη, πότε τη σύζυγό του Βερενίκη, στην καταστροφή.[15]
Είναι γνωστό πως ο Άτταλος Γ' καταπιάστηκε προς το τέλος της ζωής του με την κατασκευή ενός μνημείου προς τιμήν της μητέρας του. Ωστόσο φαίνεται πως έμεινε πολλές ώρες στον ήλιο, με αποτέλεσμα να ασθενήσει και να πεθάνει από τις επιπλοκές.[16]
Γενεαλογικό δέντρο Επεξεργασία
Οι ηγεμόνες εμφανίζονται με κίτρινη σκίαση.
Η διακεκομμένη γραμμή δηλώνει υιοθεσία.[17][18]
| Άτταλος ο Τίονας σύζ. Βόα | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ευμένης σύζ. Σάτυρα | Φιλέταιρος | Άτταλος | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ευμένης Α΄ | Άτταλος του Φιλέταιρου σύζ. Αντιοχίς | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Άτταλος Α΄ Σωτήρ σύζ. Απολλωνίς | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ευμένης Β΄ Σωτήρ | Στρατονίκη Αριαραθιδών Καππαδοκίας | Άτταλος Β΄ Φιλάδελφος | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Άτταλος Γ΄ Φιλομήτωρ σύζ. Βερενίκη | νόθος (;) (Αριστόνικος) Ευμένης Γ΄ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Χρονολόγιο Επεξεργασία
| Έτος | Γεγονός |
| Γέννηση της Στρατονίκης, κόρης του Αριαράθη Δ' και της Αντιοχίδας της Καππαδοκίας. | |
| 197 π.Χ. | Ο Τίτος Κουίντος Φλαμινίνος, Ύπατος της Ρώμης, συγκαλεί πολεμικό συμβούλιο στη Βοιωτία, όπου ο Άτταλος Α' της Περγάμου παθαίνει εγκεφαλικό. Φεύγει από τη ζωή το φθινόπωρο. Τον διαδέχεται ο γιος του, Ευμένης Β'. |
| 193 π.Χ. | Ο ηγεμόνας των Σελευκιδών, Αντίοχος Γ' ο Μέγας, συνάπτει συμμαχίες με τους γείτονες βασιλείς εναντίον των Ρωμαίων. Οι συμμαχίες σφραγίζονται με επιγαμίες ανάμεσα στους βασιλικούς οίκους. Εντούτοις ο Ευμένης αρνείται να παντρευτεί μια από τις κόρες του Αντίοχου, επιλέγοντας να ασκήσει φιλορωμαϊκή πολιτική, όπως ο πατέρας του. |
| 192 π.Χ. | Έναρξη πολέμου ανάμεσα στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και τον Αντίοχο Γ' τον Μέγα. Ο Ευμένης Β' συμμετέχει ενεργά στο πλευρό των Ρωμαίων, ενημερώνοντας τη Σύγκλητο πως ο Αντίοχος πέρασε τον Ελλήσποντο. Επιπλέον συμμετέχει προσωπικά με τα αδέλφια του σε όλες τις μάχες που διεξάγονται. |
| 190 π.Χ. | Λαμβάνει χώρα η καθοριστική Μάχη της Μαγνησίας. Ο Αντίοχος Γ' ο Μέγας ηττάται κατά κράτος και αναγκάζεται να συνθηκολογήσει. |
| 188 π.Χ. | Υπογράφεται η Συνθήκη της Απάμειας, χάρη στην οποία η Πέργαμος ισχυροποιείται και επεκτείνεται εδαφικά. |
| Η Καππαδοκία παύει να είναι φιλικά προσκείμενη στους Σελευκίδες και αποβλέπει στη συμμαχία της Ρώμης δια μέσου της Περγάμου. Ο βασιλιάς της, Αριαράθης Δ', προσφέρει το χέρι της κόρης του, Στρατονίκης, στον Ευμένη Β'. | |
| 172 π.Χ. | Ο Ευμένης Β' επισκέπτεται τη Ρώμη, όπου γίνεται δεκτός με τιμές. Εκεί ενημερώνει τη Σύγκλητο σχετικά με την εχθρική στάση του Μακεδόνα Περσέα, πείθοντάς τη να εμπλακεί σε πόλεμο. |
| Κατά τη διάρκεια επίσκεψης του Ευμένη στους Δελφούς, δέχεται δολοφονική επίθεση. Όταν διαδίδεται εσφαλμένα πως απεβίωσε, ο αδελφός του, Άτταλος Β' ανεβαίνει προσωρινά στον θρόνο λαμβάνοντας ως σύζυγο τη βασίλισσα Στρατονίκη. Κατά την επιστροφή, ωστόσο, του αδελφού του παραδίδει αναίμακτα τον θρόνο. | |
| 158 π.Χ. | Ο Ευμένης Β' φεύγει από τη ζωή. Καθώς ο γιος του ήταν σε πολύ μικρή ηλικία, τον διαδέχεται ο αδελφός του, Άτταλος Β'. |
| Ο Άτταλος Β' νυμφεύεται τη Στρατονίκη και αποκτούν μαζί πολλά παιδιά. | |
| 157 π.Χ. | Ο Άτταλος Β' βοηθά τον αδελφό της Στρατονίκης, Αριαράθη Ε', να αποκατασταθεί στον θρόνο της Καππαδοκίας. |
| 152 π.Χ. | Ο Άτταλος Γ' ο Φιλομήτορας αναγορεύεται επισήμως διάδοχος του θείου του. Την ίδια χρονιά πραγματοποιεί ταξίδι στη Ρώμη όπου λαμβάνει και την επίσημη αποδοχή της Ρωμαϊκής Συγκλήτου. |
| 138 π.Χ. | Φέυγει από τη ζωή ο Άτταλος Β'. Ο θρόνος περιέρχεται στα χέρια του Αττάλου Γ'. Είναι άγνωστο κατά πόσο η Στρατονίκη βρισκόταν ακόμη εν ζωή όταν έλαβε χώρα το γεγονός. |
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Στράβων, «Γεωγραφία», 13.4.2
- ↑ Τίτος Λίβιος, «Ρωμαϊκή Ιστορία», 38.39 Αρχειοθετήθηκε 2009-06-17 στο Wayback Machine.
- ↑ Σοφού Αθανασία (2003). ««Αριαράθης Δ'»». Encyclopedia of the Hellenic World, Asia Minor. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2010.
- ↑ Πολύβιος, «Ιστορίες», 30.2
- ↑ Τίτος Λίβιος, «Ρωμαϊκή Ιστορία», 42.11, 42.12, 42.13 Αρχειοθετήθηκε 2009-06-17 στο Wayback Machine.
- ↑ Αππιανός, «Μακεδονικά», §17-19 Αρχειοθετήθηκε 2008-10-26 στο Wayback Machine.
- ↑ Τίτος Λίβιος, «Ρωμαϊκή Ιστορία», 42.15 Αρχειοθετήθηκε 2009-06-17 στο Wayback Machine.
- ↑ Αππιανός, «Μακεδονικά», §20 Αρχειοθετήθηκε 2008-10-26 στο Wayback Machine.
- ↑ Τίτος Λίβιος, «Ρωμαϊκή Ιστορία», 42.16 Αρχειοθετήθηκε 2009-06-17 στο Wayback Machine.
- ↑ Διόδωρος Σικελιώτης, «Ιστορική Βιβλιοθήκη», 29.34[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Πλούταρχος, «Ηθικά: Περί αδελφικής αγάπης», 489 D-E
- ↑ Πολύβιος, «Ιστορίες», 3.5
- ↑ Λουκιανός, «Μακρόβιοι», 12
- ↑ Kosmetatou, Elizabeth (2003)
- ↑ Ιουστίνος, «Επιτομή των ιστοριών του Πομπήιου Τρόγου», 36.4.1
- ↑ Ιουστίνος, «Επιτομή των ιστοριών του Πομπήιου Τρόγου», 36.4.5
- ↑ Astin, A. E.· Frederiksen, M. W. (7 Δεκεμβρίου 1989). The Cambridge Ancient History. Cambridge: Cambridge University Press. σελ. 518. ISBN 9780521234481.
- ↑ «Attalid genealogy». Macquarie University Museum of Ancient Cultures. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2017.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
Πρωτογενείς πηγές (Έλληνες και Ρωμαίοι)
- Αππιανός, «Μακεδονικά», Αγγλικά Αρχειοθετήθηκε 2009-05-10 στο Wayback Machine.
- Διόδωρος Σικελιώτης, «Ιστορική Βιβλιοθήκη», Αγγλικά
- Ιουστίνος, «Επιτομή των ιστοριών του Πομπήιου Τρόγου», Λατινικά, Αγγλικά, Γαλλικά
- Λουκιανός, «Μακρόβιοι», Αγγλικά
- Πλούταρχος, «Ηθικά: Περί αδελφικής αγάπης», Αγγλικά
- Πολύβιος, «Ιστορίαι», Αγγλικά
- Στράβων, «Γεωγραφία», Αγγλικά
- Τίτος Λίβιος, «Ρωμαϊκή Ιστορία», Αγγλικά
Δευτερογενείς πηγές
- Allen R.E. (1983). «The Attalid Kingdom: A Constitutional History». Oxford University Press, USA. ISBN 978-0198148456.
- Austin M.M. (2006). «The Hellenistic World from Alexander to the Roman Conquest: A Selection of Ancient Sources in Translation». Cambridge University Press. ISBN 978-0521828604
- Hansen, Esther V. (1971). «The Attalids of Pergamon». Ithaca, New York: Cornell University Press; London: Cornell University Press Ltd. ISBN 0-8014-0615-3.
- Kosmetatou, Elizabeth (2003) «The Attalids of Pergamon», Andrew Erskine, ed., «A Companion to the Hellenistic World». Oxford: Blackwell: σελ. 159–174. ISBN 1-4051-3278-7. Κείμενο
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Jona Lendering (2006). «Stratonice IV». Articles on Ancient History. Livius.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2010.
- Kosmetatou, Elizabeth (2003) "The Attalids of Pergamon," in Andrew Erskine, ed., A Companion to the Hellenistic World. Oxford: Blackwell: pp. 159–174. ISBN 1-4051-3278-7. Κείμενο